Karşılaştırmalı Olarak Türk Ve Alman HukukundaMeslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisi
Dr. Duygu ÇELEBİ DEMİR
- | Temel Kavramlar ve Geçici İş İlişkisinin Tarihsel Gelişimi |
- | Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisinin Kurulması, Şartları ve Sona Ermesi |
- | Geçici İş İlişkisinden Doğan Hak ve Yükümlülükler |
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 7
ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR VE
GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
I. ÇALIŞMA HAYATINDA ESNEKLİK 21
A. Esneklik Kavramının Gelişimi 21
B. İş Hukukunda Esneklik Kavramı 25
II. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KAVRAMI VE UYGULANMA BİÇİMLERİ 30
A. Kavramın Gelişimi 30
B. Geçici İş İlişkisi Kavramı 33
C. Geçici İş İlişkisinin Uygulanma Biçimleri 40
1. Meslek Edinilmemiş Geçici İş İlişkisi 40
2. Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisi 44
III. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 47
IV. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 52
A. Alt İşverenlik İle Karşılaştırılması 52
B. Geçici İş-İşçilik İle Karşılaştırılması 58
C. İşyeri Devri İle Karşılaştırılması 60
D. İş Sözleşmesinin Bireysel Devri İle Karşılaştırılması 64
E. İş Aracılığı İle Karşılaştırılması 67
F. Takım Sözleşmesi İle Karşılaştırılması 71
G. Makineyle Birlikte İşçi Verilmesi İle Karşılaştırılması 72
H. Geçici Sporcu Transferi İle Karşılaştırılması 74
V. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ KURUMUNUN VE ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ 76
A. Uluslararası Normlar 76
1. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleri 76
a. İşsizlik Hakkında 2 Sayılı Sözleşme 77
b. Ücretli İş Bulma Büroları Hakkında 34 Sayılı ve 96 Sayılı Sözleşmeler 78
c. İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Hakkında 88 Sayılı Sözleşme 81
d. Özel İstihdam Büroları Hakkında 181 Sayılı Sözleşme 83
e. 188 Sayılı Özel İstihdam Bürolarına İlişkin Tavsiye Kararı 87
(1) İşçilerin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler 87
(2) Kamu İstihdam Hizmetleri ile Özel İstihdam Büroları
Arasındaki İlişkilere Yönelik Düzenlemeler 88
2. Geçici İş İlişkisine İlişkin Avrupa Birliği Düzenlemeleri 89
a. Genel Olarak 89
b. İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında 91/383/EEC Sayılı Yönerge 92
c. Sınır Ötesi Ödünç İşçi Gönderilmesi Hakkında 96/71/EC Sayılı Yönerge 94
d. Özel İstihdam Büroları Hakkında 2008/104/EC Sayılı Avrupa Birliği Yönergesi 96
e. 2008/104/EC Sayılı Yönergenin Uygulama Raporu 106
B. Geçici İş İlişkisine İlişkin Avrupa Ülkeleri Düzenlemeleri 107
C. Türk Hukukunda Geçici İş İlişkisine İlişkin Düzenlemeler 113
1. Bilim Komisyonu Tarafından Hazırlanan İş Kanunu Ön Tasarısı 113
2. 6715 Sayılı Kanun Değişikliğinden Önce 4857 Sayılı İş Kanunu Düzenlemesi 117
3. 5920 Sayılı İş Kanunu, İşsizlik Sigortası Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun ile Getirilmek İstenen Mesleki Anlamda Geçici İş İlişkisi 123
4. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Tarafından Hazırlanan Taslağa
Göre Geçici İş İlişkisi 127
5. 6715 Sayılı Kanun İle Getirilen Düzenleme 130
İKİNCİ BÖLÜM
MESLEK EDİNİLMİŞ GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASI, ŞARTLARI VE SONA ERMESİ
I. GEÇİCİ İLİŞKİSİNİN TARAFLARI 139
A. Özel İstihdam Bürosu 139
B. Geçici İşveren 143
C. Geçici İşçi 145
II. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN TARAFLARI ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİ 147
A. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşçi Arasındaki Hukuki İlişki 147
1. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşçi Arasında Bir İş Sözleşmesinin Bulunması ve Buna Bağlanan Sonuçlar 147
a. Türk Hukukunda Durum 147
b. Alman Hukukunda Durum 151
2. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşçi Arasındaki İş Sözleşmesinin Şekli
ve İçeriği 154
3. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşçi Arasındaki İş Sözleşmesinin Türü 156
a. Alman Hukukunda Durum 156
b. Türk Hukukunda Durum 160
B. Geçici İşveren ile Geçici İşçi Arasındaki Hukuki İlişki 163
1. Geçici İşveren ile Geçici İşçi Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 163
2. Geçici İşveren ile Geçici İşçinin Karşılıklı Hak ve Yükümlülükleri 165
3. Geçici İşveren ile Geçici İşçi Arasındaki Hukuki İlişkinin Sona Ermesi 173
C. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşveren Arasındaki Hukuki İlişki 175
1. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşveren Arasındaki Hukuki İlişkinin
Niteliği 175
2. Özel İstihdam Bürosu ile Geçici İşverenin Karşılıklı Hak ve Yükümlülükleri 177
III. İŞ KANUNU KAPSAMINDA GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASI 182
A. Geçici İş İlişkisinin Kurulacağı Haller 182
1. Hamilelik, Ebeveynlerin Kısmi Çalışması 184
2. Askerlik ve Askı Hali 186
3. Mevsimlik Tarım İşleri 188
4. Ev Hizmetleri 190
5. İşletmenin Günlük İşlerinden Sayılmayan İşler 191
6. İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Acil İşler veya Zorlayıcı Nedenler 192
7. İşletmenin İş Hacminin Öngörülemeyen Ölçüde Artması 194
8. Mevsimlik İşler Dışında Dönemsellik Arz Eden İş Artışları 197
B. Geçici İş İlişkisinin Kurulacağı Süre 198
1. Genel Olarak 198
2. Alman Hukukunda Geçici İş İlişkisinin Kurulacağı Süreye İlişkin
Getirilen Düzenleme 200
3. Türk Hukukunda Geçici İş İlişkisinin Kurulacağı Süreye İlişkin
Getirilen Düzenleme 206
C. Geçici İş İlişkisi Kurma Yasakları 207
1. Genel Olarak 207
2. Toplu İşçi Çıkarılan İşyerlerinde Geçici İş İlişkisi Kurma Yasağı 211
3. Kamu Kurumlarında Geçici İş İlişkisi Kurma Yasağı 213
3. Yer Altında Maden Çıkarılan İşyerlerinde Geçici İş İlişkisi Kurma Yasağı. 217
4. İşverenin Kendi İşçisi ile Geçici İş İlişkisi Kurma Yasağı 218
5. Grev ve Lokavt Sırasında Geçici İş İlişkisi Kurma Yasağı 220
D. Geçici İşçi Sayısına Getirilen Sınırlama 226
E. Bekleme Süresi 228
IV. GEÇİCİ İŞÇİ SAĞLAMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ 230
V. GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASINA DAİR ÖNGÖRÜLEN KOŞUL VE SINIRLAMALARA AYKIRILIK 235
A. Genel Olarak 235
B. Geçici İş İlişkisi Kurulacak Hallerin Bulunmaması 235
C. Süre Koşuluna Aykırılık Hali 240
VI. GEÇİCİ İŞÇİ SAĞLAMA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 245
A. Geçici İş İlişkisinin Taraflar Arasındaki İş Sözleşmesine İlişkin
Nedenlerden Sona Ermesi. 245
1. İş Sözleşmesinin İkale Nedeniyle Sona Ermesi 245
2. Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Sürenin Dolması 247
3. İş Sözleşmesinin Fesihle Sona Ermesi 248
a. Genel Olarak 248
b. İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshi 249
(1) Alman Hukukunda Durum 249
(2) Türk Hukukunda Durum 251
c. İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi 253
d. İş Sözleşmesinin Süreli Feshi 254
4. İş Sözleşmesinin Diğer Nedenlerle Sona Ermesi 256
B. Geçici İş İlişkisinin Taraflar Arasındaki Geçici İşçi Sağlama Sözleşmesine
İlişkin Nedenlerden Sona Ermesi 258
C. Geçici İş İlişkisinin Diğer Nedenlerle Sona Ermesi 262
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN
HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER
I. BİREYSEL İŞ HUKUKU AÇISINDAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 265
A. Geçici İşçinin Borçları 265
1. İş Görme Edimi Bakımından 265
2. Özen Borcu Bakımından 267
3. Sadakat Borcu Bakımından 271
4. Sır Saklama Yükümlülüğü Bakımından 273
5. Rekabet Etmeme Borcu Bakımından 274
6. İtaat Borcu ve Yönetim Hakkı Bakımından 276
B. Özel İstihdam Bürosunun ve Geçici İşverenin Borçları 282
1. Eşit İşlem Bakımından 282
a. Genel Olarak 282
b. Eşitlik İlkesinin Uygulanmasında Esas Alınacak İşçi 287
c. Eşitlik İlkesi Uygulamasının Kapsamı 289
(1) Ücret Bakımından Eşitlik İlkesinin Uygulanması 293
(i) Alman Hukukunda Durum 293
(ii) Türk Hukukunda Durum 296
(2) Diğer İmkânlar Bakımından Eşitlik İlkesinin Uygulanması 298
d. Eşitlik İlkesini Uygulayacak İşveren 300
e. Eşitlik İlkesine Aykırı Davranma Durumunda Uygulanacak Yaptırım 301
2. Ücret Ödeme Borcu Bakımından 304
a. Genel Olarak 304
b. Ücret Borcundan Sorumlu İşveren 308
c. Ücret Borcunun Güvence Altına Alınması 309
d. Geçici İşçinin Çalıştırılmadığı Dönemde Ücretinin Ödenip Ödenmeyeceği Sorunu 311
(1) Mukayeseli Hukukta Durum 311
(2) Türk Hukukunda Durum 315
e. Fazla Çalışma Ücreti 318
3. İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcu Bakımından 322
a. Genel Olarak 322
b. Risk Değerlendirmesi Yapma Yükümlülüğü Bakımından 332
c. Denetleme Yükümlülüğü Bakımından 332
d. Bilgilendirme Yükümlülüğü Bakımından 334
e. Eğitim Verme Yükümlülüğü Bakımından 336
f. İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Oluşturması Bakımından 339
g. Sağlık Gözetimini Yerine Getirme Yükümlülüğü Bakımından 340
h. İşverenlerin Hukuki Sorumluluğu 340
i. İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcuna Aykırı Davranılması
Durumunda Geçici İşçilerin Hakları 342
II. TOPLU İŞ HUKUKU AÇISINDAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 345
A. Genel Olarak 345
B. Sendika Üyeliği 347
C. İşyeri Sendika Temsilciliği 350
D. Toplu İş Sözleşmesi 353
1. Yetki Tespitinde Geçici İşçinin Durumu 353
2. Toplu İş Sözleşmesinde Yararlanmada İşçinin Durumu 355
E. Grev ve Lokavt 359
1. Grev 359
2. Lokavt 363
III. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU AÇISINDAN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLER 364
A. Geçici İşçinin Sigortalı Sayılması 364
B. Geçici İşçinin Kuruma Bildirilmesi 368
C. Geçici İşçinin Sigorta Primlerinin Ödenmesinde Sorumluluk 370
D. İş Kazası ve Meslek Hastalığında Durum 372
E. İşsizlik Sigortasında Durum 376
F. Geçici İş İlişkisinin Geçersizliğinin Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkisi 377
SONUÇ 381
KAYNAKÇA 389