Kasten Adam Öldürme Suçu

Dr. Adem PALUT

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
ÖZET 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 23
GİRİŞ 25
BİRİNCİ BÖLÜM KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇU
(TCK m. 81)
GENEL AÇIKLAMALAR. 27
1. ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 27
A. Genel Olarak. 27
B. Eski Ceza Hukuku Döneminde Kasten Adam Öldürme Suçu 28
a. Genel olarak 28
b. İbrani hukuku döneminde adam öldürme suçu 29
c. Roma hukuku döneminde adam öldürme suçu 31
d. Hitit hukuku döneminde adam öldürme suçu 32
e. Eski Hint hukuku döneminde adam öldürme suçu 33
f. Eski Çin hukuku döneminde adam öldürme suçu 34
g. Eski Mısır hukuku döneminde adam öldürme suçu 35
h. Eski Yunan hukuku döneminde adam öldürme suçu 35
C. Türk Hukuk Tarihinde Kasten Adam Öldürme Suçu 36
a. Genel olarak 36
b. İslamiyetin kabulünden önce adam öldürme suçu 37
aa. Hun Devleti dönemi 37
bb. Göktürk Devleti dönemi 38
cc. Uygur Devleti dönemi 38
c. İslamiyetin kabulünden sonra adam öldürme suçu 39
aa. Osmanlı İmparatorluğu öncesi dönem 39
bb. Osmanlı İmparatorluğu sonrası dönem 43
aaa. 1840/1256 Tarihli Ceza kanunnamesi (ceza kanunname-i humayun-u) 44
bbb. 1851/1267 Tarihli Ceza Kanunnamesi (Kanun-u Cedit) 45
ccc. 1858/1274 Tarihli Ceza Kanunnamesi (Ceza Kanunname-i Humayun) 47

d. Cumhuriyet sonrası dönemde adam öldürme suçu 48
2. MUKAYESELİ HUKUKTA ADAM ÖLDÜRME SUÇU 54
A. Genel Olarak 54
B. Bazı Ülke Uygulamaları 55
a. Alman ceza hukukunda adam öldürme suçu 55
b. İtalyan ceza hukukunda adam öldürme suçu 58
c. Fransız ceza hukukunda adam öldürme suçu 60
d. Rus ceza hukukunda adam öldürme suçu 62
3. KORUNAN HUKUKİ DEĞER 64
4. SUÇUN UNSURLARI 70
A. Suçun Maddi Unsurları 70
a. Fiil 70
b. Netice 76
c. Nedensellik bağı 81
aa. Genel olarak 81
bb. Objektif isnadiyet 83
aaa. Hakim olabilirlik 83
bbb. Yükümlülüğe aykırılık ilişkisinin bulunmaması 86
ccc. Hukuken önemli riskin ya da tehlikenin bulunmaması 87
cc. Nedensellik bağının tespitinde özel durumlar 87
aaa. Kesilmiş nedensellik 87
bbb. Alternatif (Çifte) nedensellik 88
ccc. Toplayıcı (Kümülatif) nedensellik 89
ddd. Öne geçen (Sollayan) nedensellik 90
eee. Varsayımsal nedensellik 91
d. Fail 92
e. Mağdur 94
aa. İnsan olma şartı 95
bb. Canlı olma şartı 100
f. Konu 106
B. Suçun Manevi Unsurları 106
a. Kast 106
aa. Genel olarak 106
bb. Failin kastının tespitinde başvurulan kriterler 109
aaa. Suç aleti 109
bbb. İsabet bölgesi, darbe sayısı ve şiddeti 111

ccc. Hayati tehlike 115
ddd. Atış mesafesi ve olay yerinin özelliği 117
eee. Zaman ve yer şartları 119
fff. Fail ile mağdur arasındaki husumet sebebi 121
ggg. Failin olay sırasında ve olay sonrasındaki davranışları 123
hhh. Failin fiiline kendiliğinden mi yoksa engel bir nedenden
dolayı mı son verdiği 124
cc. Kriterlerin değerlendirilmesi 126
dd. Olası kast 127
b. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama 135
C. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru 139
a. Genel olarak 139
b. Hukuka uygunluk nedenleri 142
aa. Kanun hükmünü icra 142
aaa. Genel olarak 142
bbb. Kolluk kuvvetlerinin zor kullanması 144
ccc. Kolluk kuvvetlerinin silah kullanması 146
bb. Meşru savunma 150
aaa. Genel olarak 150
bbb. Meşru savunmanın şartları 152
aaaa. Kişinin gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir
hakka yönelmiş haksız bir saldırı olması 152
bbbb. Saldırının gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak bir saldırı olması 158
cccc. Savunmada zorunluluk bulunması 161
dddd. Savunmanın saldırıya ve saldırana karşı yapılması 164
eeee. Savunmanın saldırı ile orantılı olması 165
cc. Hakkın kullanılması 169
aaa. Genel olarak 169
bbb. Hakkın kullanılması halleri 170
aaaa. Tıbbi müdahaleler 170
bbbb. Organ ve doku nakilleri 173
cccc. Spor hareketleri 174
dd. İlgilinin rızası 177
aaa. Genel olarak 177
bbb. Ötenazi. 178
c. Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın aşılması 183

aa. Hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın kast olmaksızın aşılması 183
bb. Meşru savunmada sınırın mazur görülebilecek bir heyecan,
korku veya telaş nedeniyle aşılması 185
5. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNDA KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLER 189
A. Amirin Bağlayıcı Emrini İfa 189
B. Zorunluluk Hali 192
C. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit 193
D. Haksız Tahrik 197
a. Genel olarak 197
b. Şartları 198
aa. Tahrik teşkil edecek bir haksızlığın bulunması 199
bb. Tahrik teşkil eden haksızlığa failin sebebiyet vermemiş olması 204
cc. Failin haksızlığın doğurmuş olduğu elem veya ızdırap içerisinde
hareket etmesi 205
dd. Kasten adam öldürme eyleminin elem ve ızdırabın tepkisi olarak gerçekleşmesi ve aralarında nedensellik bağının bulunması 206
ee. Öldürme fiilinin haksızlığı gerçekleştiren kişiye karşı yapılması 207
c. Tahrikte denge 207
E. Yaş Küçüklüğü 208
F. Akıl Hastalığı 212
G. Sağır ve Dilsizlik 214
H. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 215
6. HATA 218
A. Genel Olarak 218
B. Hata Çeşitleri 218
a. Suçun maddi unsurlarında hata 219
b. Suçun daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli hallerinin gerçekleştiği hususunda hata 221
c. Ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenlere ait koşulların gerçekleştiği hususunda kaçınılmaz hata 228
d. İşlediği fiilin haksızlık oluşturduğu hususunda kaçınılmaz hata 230
7. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 231
A. Teşebbüs 231
a. Genel olarak 231
b. Şartları 233
aa. Failin adam öldürme kastı içerisinde hareket etmesi 233
bb. Doğrudan doğruya icra hareketlerine başlanmış olması 235
cc. İcrai hareketin elverişli olması 241

dd. Elde olmayan nedenlerle suçun tamamlanamaması. 245
B. Gönüllü Vazgeçme 246
a. Genel olarak 246
b. Şartları 248
aa. Gönüllü vazgeçmenin suçun icra hareketleri sırasında veya icra hareketlerinden sonra neticenin gerçekleşmesinden önce olması 248
bb. Vazgeçmenin gönüllü olması 249
cc. Ölüm neticesinin gerçekleşmemesi 254
C. İştirak 256
a. Genel olarak 256
b. İştirakin unsurları 257
aa. İştirak iradesi 257
bb. Birden fazla kişinin suça katılması 258
cc. Suçun icra hareketlerine başlanmış olması 258
dd. Nedensellik bağı 259
c. İştirakin çeşitleri 260
aa. Faillik 261
aaa. Müstakil faillik 261
bbb. Müşterek faillik 261
aaaa. Genel olarak 261
bbbb. Şartları 264
aaaaa. Birden çok failin öldürme fiili üzerinde
müşterek hakimiyet kurması 264
bbbbb. Birlikte suç işleme kararının bulunması 267
ccc. Dolaylı faillik 269
bb. Şeriklik 273
aaa. Azmettirme 273
aaaa. Genel olarak 273
bbbb. Şartları 276
aaaaa. Kasten adam öldürme hususunda karar vermemiş olan kişiye kasten adam öldürme suçunun işlenmesi yönünde
karar verdirilmiş olması 276
bbbbb. Kasten adam öldürmeye azmettirilen failin kasten, hukuka aykırı olarak ve en azından teşebbüs aşamasında kalmış
öldürme suçunu gerçekleştirmiş olması 279
cccc. Kasten adam öldürmeye azmettirenin
sorumluluğunun sınırı 280

bbb. Yardım etme 286
aaaa. Genel olarak 286
bbbb. Kasten öldürmeye yardım etme niteliğindeki
eylemler 289
aaaaa. Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda
bulunacağını vaat etmek 289
bbbbb. Suçun nasıl işleneceği konusunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde
kullanılan araçları sağlamak 291
ccccc. Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak 293
cccc. Kasten adam öldürmeye yardım eden failin sorumluluğunun sınırı 294
d. Bağlılık kuralı 295
aa. Genel olarak 295
bb. Şartları 297
aaa. Kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir öldürme eyleminin
varlığı 297
bbb. Kasten adam öldürme eyleminin en azından teşebbüs
aşamasına varmış olması 298
cc. Bağlılık kuralı kapsamında kasten adam öldürme suçundaki
nitelikli hallerin suç ortaklarına sirayeti 299
D. İçtima 309
a. Genel olarak 309
b. İçtima çeşitleri 310
aa. Müteselsil (Zincirleme) suç 310
bb. Aynı neviden fikri içtima 312
cc. Farklı neviden fikri içtima 313
dd. Bileşik (Mürekkep) suç 322
8. SORUŞTURMA USULÜ VE YAPTIRIM 323
İKİNCİ BÖLÜM
KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (TCK m. 82)
GENEL AÇIKLAMALAR 325
1. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN TASARLAYARAK İŞLENMESİ
(TCK M. 82/1-a) 325
A. Genel Olarak 325

B. Tanım 327
a. Genel olarak 327
b. Tasarlamanın tanımına ilişkin görüşler 328
aa. Öğreti 328
bb. Uygulama 330
cc. Kanaatimiz 330
C. Tasarlamanın Esası 331
a. Genel olarak 331
b. Tasarlamanın esası hakkında ileri sürülen teoriler 331
aa. Soğukkanlılık teorisi 331
bb. Plan kurma teorisi 332
cc. Teemmül teorisi 334
dd. Devamlılık teorisi (Kronolojik teori) 335
ee. Elektrik teorisi 336
c. Uygulama 337
d. Kanaatimiz 346
D. Tasarlamaya İlişkin Özel Durumlar 349
a. Tasarlama-haksız tahrik ilişkisi 349
b. Tasarlama-hata ilişkisi 351
c. Tasarlama-iştirak ilişkisi 355
d. Tasarlama-akıl hastalığı ilişkisi 356
2. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN CANAVARCA HİSLE ve EZİYET
ÇEKTİREREK İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-b) 357
A. Genek Olarak 357
B. Canavarca Hisle Adam Öldürme 358
a. Tanım 358
b. Hukuki niteliği. 361
c. Canavarca hisle öldürmeye ilişkin özel durumlar 367
aa. Canavarca hisle öldürme-akıl hastalığı ilişkisi 367
bb. Canavarca hisle öldürme-haksız tahrik ilişkisi 370
cc. Canavarca hisle öldürmenin ispatı 371
C. Eziyet Çektirerek Öldürme 374
a. Tanım 374
b. Hukuki niteliği. 377
c. Eziyet çektirme suretiyle öldürme haline ilişkin özel durumlar 378
aa. Eziyet çektirerek öldürme-akıl hastalığı ilişkisi 378
bb. Eziyet çektirerek öldürme-haksız tahrik ilişkisi 379
cc. Eziyet çektirerek öldürme halinin ispatı 380

3. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN YANGIN, SU BASKINI, TAHRİP, BATIRMA veya BOMBALAMA ya da NÜKLEER, BİYOLOJİK veya KİMYASAL
SİLAH KULLANMAK SURETİYLE İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-c) 388
A. Genel Olarak 388
B. Öldürme Eylemine Araç Olan Haller 394
a. Yangın 394
b. Su baskını 399
c. Tahrip 401
d. Batırma 403
e. Bombalama 405
f. Nükleer, biyolojik ve kimyasal silah kullanma 408
aa. Genel olarak 408
bb. Nükleer silah 409
cc. Kimyasal silah 411
dd. Biyolojik silah 412
4. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN ALTSOY veya ÜSTSOYDAN BİRİNE ya
da EŞ veya KARDEŞE KARŞI İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-d) 413
A. Genel Olarak 413
B. Nitelikli Hal Kapsamındaki Akrabalık İlişkileri 416
a. Altsoy-Üstsoy 416
b. Eş 420
c. Kardeş 427
C. Akrabalık İlişkisinin İspatı ve Fail Tarafından Bilinmesi Sorunu 428
5. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN ÇOCUĞA ya da BEDEN veya RUH SAĞLIĞI BAKIMINDAN KENDİSİNİ SAVUNAMAYACAK DURUMDA
BULUNAN KİŞİYE KARŞI İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-e) 432
A. Genel Olarak 432
B. Nitelikli Hal Kapsamındaki Kişiler 433
a. Çocuk 433
b. Beden sağlığı bakımından kendisini savunamayacak durumda olan
kişi 440
c. Ruh sağlığı bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kişi 444
6. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN GEBE OLDUĞU BİLİNEN KADINA
KARŞI İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-f) 447
A. Genel Olarak 447
B. Gebeliğin Tanımı ve Bilme Sorunu 452
7. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN KİŞİNİN YERİNE GETİRDİĞİ KAMU
GÖREVİ NEDENİYLE İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-g) 456
A. Genel Olarak 456
B. Kamu Görevi ve Kamu Görevlisi Kavramları ve Tanımları 461

8. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN BİR SUÇU GİZLEMEK, DELİLLERİ ORTADAN KALDIRMAK veya İŞLENMESİNİ KOLAYLAŞTIRMAK ya da
YAKALANMAMAK AMACIYLA İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-h) 464
A. Genel Olarak. 464
B. Amaç Fiiller 472
a. Suçu gizlemek 472
b. Suç delillerini ortadan kaldırmak 474
c. Suçun işlenmesini kolaylaştırmak 476
d. Yakalanmamak 478
9. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN BİR SUÇU İŞLEYEMEMEKTEN DOLAYI DUYDUĞU İNFİALLE İŞLENMESİ (TCK M. 82/1-i) 480
A. Genel Olarak. 480
B. İnfial Kavramı ve Şartları 481
10. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN KAN GÜTME SAİKİ İLE İŞLENMESİ
(TCK M. 82/1-j) 485
A. Genel Olarak. 485
B. Tanım 489
C. Kan Gütme Saikinin Şartları 491
a. Öldürmeye neden olan önceki olayın ölümle sonuçlanmış olması 491
b. Failin münhasıran kan gütme saiki ile öldürme eylemini
gerçekleştirmiş olması 493
c. Failin bir görevi yerine getirme bilinciyle hareket etmesi 496
d. Önceki öldürme olayı üzerinden belli bir süre geçmesi 498
e. İlk öldürme olayının faili ile kan gütme saiki ile öldürme olayının
mağduru arasında akrabalık ilişkisi olması 500
f. İlk öldürme eylemini gerçekleştirenin öldürülmemesi 502
D. Kan Gütme Saiki ile Adam Öldürme Suçuna İlişkin Özel Durumlar 509
a. Kan gütme saiki-tasarlama ilişkisi 509
b. Kan gütme saiki-haksız tahrik ilişkisi. 511
c. Kan gütme saiki-takdiri indirim ilişkisi 515
d. Kan gütme saiki-hata, sapma ilişkisi 516
11. KASTEN ADAM ÖLDÜRME SUÇUNUN TÖRE SAİKİ İLE İŞLENMESİ
(TCK M. 82/1-k) 518
A. Genel Olarak. 518
B. Töre, Töre Cinayeti, Namus ve Namus Cinayeti Kavramları 522
C. Töre Saikinin Şartları 531
a. Öldürme eyleminin töre saiki ile işlenmesi 531
b. Failin görev bilinciyle hareket etmesi 533

c. Aile meclisi kararı 534
d. Mağdur ile fail arasında yakınlık derecesi şartı 539
e. Failin haksız tahrik altında hareket etmemesi 540
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KASTEN ÖLDÜRMENİN İHMALİ DAVRANIŞLA İŞLENMESİ SUÇU (TCK m. 83)
GENEL AÇIKLAMALAR 545
1. GENEL OLARAK 545
2. İHMAL KAVRAMI ve İHMAL-İCRA AYRIMI 548
3. YASAL DÜZENLEME 555
A. Genel Olarak 555
B. Düzenleniş Şekli ve Kanunilik İlkesi Bakımından Değerlendirme 557
4. KORUNAN HUKUKİ DEĞER 564
5. BENZER SUÇLARDAN FARKI 565
A. Taksirle Öldürme Suçu (TCK m. 85) 565
B. İhmali Davranışla Görevi Kötüye Kullanma Suçu (TCK m. 257/2) 565
C. Terk Nedeniyle Ölüme Neden Olma Suçu (TCK m. 97/2) 567
D. Yardım ve Bildirim Yükümlülüğünün İhmali Nedeniyle Ölüme Neden
Olma Suçu (TCK m. 98/2) 569
6. SUÇUN UNSURLARI 571
A. Suçun Maddi Unsurları 571
a. Fiil 571
aa. Genel olarak 571
bb. İcrai davranışa eşdeğer olan fiillerin kaynakları 571
aaa. Sonucu önleme yükümlülüğünün kanuni düzenlemeden kaynaklanması 571
bbb. Sonucu önleme yükümlülüğünün sözleşmeden
kaynaklanması 584
ccc. Sonucu önleme yükümlülüğünün başkalarının hayatı için
tehlike oluşturan eylemden kaynaklanması 587
aaaa. Genel olarak 587
bbbb. Şartları 591
aaaaa. Öngelen eylemin tehlikeli bir durum oluşturması 591
bbbbb. Öngelen eylemin hukuka aykırı olması 591
cc. Hareket olanağı 594
b. Netice 597

c. Nedensellik bağı 597
d. Fail 601
e. Mağdur 602
f. Konu 603
g. Suçun nitelikli halleri 603
B. Suçun Manevi Unsuru 607
C. Hukuka Aykırılık Unsuru 615
a. Genel olarak 615
b. Yükümlülüklerin çatışması 616
aa. Yükümlülükler çatışmasının eşit iki değerin korunması sırasında
ortaya çıkması 616
bb. Yükümlülükler çatışmasının eşit olmayan değerler bakımından
ortaya çıkması 619
7. KASTEN ÖLDÜRMENİN İHMALİ DAVRANIŞLA GERÇEKLEŞTİRİLMESİ SUÇU YÖNÜNDEN KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLER 620
A. Amirin Bağlayıcı Emrini İfa 621
B. Zorunluluk Hali 622
a. Genel olarak 622
b. Beklenebilirlik 623
C. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit 628
D. Haksız Tahrik 629
E. Yaş Küçüklüğü 630
F. Akıl Hastalığı 630
G. Sağır ve Dilsizlik 631
H. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 631
8. HATA. 633
9. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 634
A. Teşebbüs 634
a. Genel olarak 634
b. Görüşler 635
aa. Teşebbüse elverişli olmadığı yönündeki görüşler 635
bb. Teşebbüse elverişli olduğu yönündeki görüşler 637
cc. Kanaatimiz ve uygulama 638
c. Teşebbüsün başlangıç anı 639
aa. Mümkün olan ilk müdahale teorisi 640
bb. Mümkün olan son müdahale teorisi 641
cc. Doğrudan tehlike teorisi 642

B. Gönüllü Vazgeçme 644
C. İştirak 647
a. Genel olarak 647
b. İhmali suçlarda faillik 647
aa. Müstakil faillik 647
bb. Dolaylı faillik 648
cc. Müşterek faillik 650
c. İhmali suçlarda şeriklik 656
aa. Azmettirme 656
bb. Yardım etme 658
D. İçtima 662
a. Genel olarak 662
b. İçtima çeşitleri 664
aa. Müteselsil (zincirleme) suç 664
bb. Aynı neviden fikri içtima 665
cc. Farklı neviden fikri içtima 666
dd. Bileşik suç 669
10. SORUŞTURMA USULÜ ve YAPTIRIM 670
SONUÇ 673
KAYNAKÇA 679