Katılım Bankacılığı

İÇİNDEKİLER
1. Bölüm
KATILIM BANKACILIĞI HAKKINDA GENEL BİLGİLER
GİRİŞ 2
1.1. Türk Bankacılık Sistemi.4
1.1.1. Merkez Bankası .5
1.1.2. Mevduat (Ticaret) Bankacılığı.6
1.1.3. Yatırım ve Kalkınma Bankacılığı 7
1.1.4. Katılım Bankacılığı.8
1.1.4.1. Katılım Bankacılığı Kavramı 8
1.1.4.2. Katılım Bankacılığının Kuruluş Nedenleri 9
1.1.4.3. Katılım Bankalarının Amaçları .10
1.1.4.4. Katılım Bankacılığı İşleyişi.11
KAYNAKÇA13
2. Bölüm
KATILIM BANKACILIĞININ DOĞUŞU VE TARİHSEL GELİŞİMİ
2.1. Katılım Bankacılığının Doğuşunu Hazırlayan Nedenler .15
2.1.1. Dini Nedenler15
2.1.2. Ekonomik Nedenler.16
2.1.3. Sosyal Nedenler.18
2.2. Dünyada Katılım Bankacılığının Tarihsel Gelişimi 20
2.3. Dünyada Katılım Bankacılığı 28
2.3.1. Bahreyn.28
2.3.2. Suudi Arabistan.29
2.3.3. İran ve Pakistan .29
2.3.4. Mısır .31
2.3.5. Malezya.31
VI
2.3.6. Kuveyt ve Diğer Körfez Ülkeleri .33
2.3.7. Tayland ve Hong Kong.34
2.3.8. Endonezya34
2.3.9. İngiltere35
2.4. Türkiye'de Katılım Bankacılığın Tarihsel Gelişimi .36
KAYNAKÇA43
3. Bölüm
KATILIM EKONOMİ SİSTEMİ
3.1. KATILIM (FAİZSİZ) EKONOMİ SİSTEMİ .47
3.1.1. Faiz .47
3.1.1.1. Faizin Tanımı .47
3.1.1.2. Faizin İnsani ve Toplumsal Zararları 48
3.1.2. Katılım Felsefesi 48
3.1.2.1. Yeni Kavram İhtiyacı .48
3.1.2.2. Hayat ve Katılım .50
3.1.2.3. Toplum ve Katılım 51
3.1.2.4. Ekonomi ve Katılım.53
3.1.2.5. Katılım Felsefesi .54
3.1.2.5.1. Katılım Felsefesi 54
3.1.2.5.2. Katılım Felsefesinin Temel İlkeleri.55
3.1.3. Faizsiz Ekonomi 59
3.1.3.1. Katılım Ekonomisi .59
3.1.3.1.1. İnsan 60
3.1.3.1.2. Ahlak.62
3.1.3.1.3. İslam İktisadı63
3.1.3.1.4. Katılım Ekonomisi .64
3.1.3.1.5. Katılım Ekonomisinin Temelleri.70
3.1.4. Katılım Ekonomisinin Genel Çerçevesi .72
KAYNAKÇA78
VII
4. Bölüm
KATILIM BANKACILIĞI FİNANSMAN SİSTEMİ:
TEMEL İLKELER ve UYGULAMA ESASLARI
4.1. Katılım Bankacılığı Finansman Sisteminin Temel İlkeleri 79
4.1.1. Faiz Yasağı.80
4.1.2. İslam'da Uygun Görülmeyen Faaliyetler .85
4.1.3. Risk Paylaşımı (Kar-Zarar Ortaklığı) 85
4.1.4. Garar (Belirsizlik) Yasağı .86
4.1.5. Spekülasyon Yasağı87
4.2. Katılım Bankacılığı Uygulama Esasları .87
4.2.1. Katılım Bankacılığı Kavramı 89
4.2.2. Vekâlet Müessesesi.91
4.2.3. Katılım Bankacılığı Faaliyetleri.92
4.2.3.1. Fon Toplama Faaliyetleri93
4.2.3.2. Fon Kullandırma Faaliyetleri 95
4.2.4. Personel Profili . 101
4.2.5. Danışma (Fetva) Kurulu103
KAYNAKÇA104
5. Bölüm
KATILIM BANKALARININ KONVANSİYONEL BANKALARDAN
AYIRAN TEMEL FARKLILIKLAR VE FAİZSİZ FİNANSMAN
ARACI ORTAKLIK TÜRLERİ
5.1. Katılım Bankalarını Konvansiyonel Bankalardan Ayıran Temel Farklılıklar.107
5.2. Faizsiz Finansman Aracı Olarak Ortaklık Türleri .113
5.2.1. İbâha .115
5.2.2. Mülk .115
5.2.3. Akit.116
5.2.3.1. Sermaye Ortaklığı (Şirketü'l-Emval) .116
5.2.3.2. İş (Emek) Ortaklığı (Şirketü'l A'mal) 118
5.2.3.3. İtibar (Kredi) Ortaklığı (Şirketü'l-Vücuh) 119
5.2.4. Mudarebe (Emek-Sermaye Ortaklığı). 119
5.2.5. Müzâraa 120
VIII
5.2.6. Müsâkât ve Mugârase 121
KAYNAKÇA122
6. Bölüm
KATILIM BANKALARI TARAFINDAN UYGULANAN FON TOPLAMA
VE FON KULLANDIRMA YÖNTEM ve ESASLARI
6.1. Fon Toplama Yöntemleri .126
6.1.1. Kar ve Zarara Katılma Hesabı . 126
6.1.2. Özel Cari Hesaplar129
6.2. Fon Kullandırma Yöntemleri .131
6.2.1. Murabaha . 131
6.2.2. Mudarebe . 132
6.2.3. Müşareke 132
6.2.4. Nakdi Krediler 133
6.2.4.1. Bireysel Finansman Türleri. 133
6.2.4.1.1. Araç Finansmanı . 133
6.2.4.1.2. Konut Finansmanı 134
6.2.4.1.3. İhtiyaç Finansmanı 135
6.2.4.1.4. Arsa Kredisi 135
6.2.4.1.5. Devre Mülk Finansmanı 135
6.2.4.1.6. Kira Finansmanı 136
6.2.4.1.7. Eğitim Finansmanı 136
6.2.4.1.8. Hac / Umre Finansmanı.137
6.2.4.1.9. İşyeri Finansmanı/Arsa Finansmanı . 137
6.2.4.2. Kurumsal Finansman Türleri .137
6.2.4.2.1. Kurumsal Finansman Desteği .137
6.2.4.2.2. Kar-Zarar Ortaklığı Yatırımı.139
6.2.4.2.3. Finansal Kiralama 139
6.2.4.2.4. Mal Karşılığı Vesaikin Finansmanı. 140
6.2.4.2.5. Ortak Yatırımlar. 140
6.2.4.2.6. Doğrudan Borçlanma Sistemi .141
6.2.5. Gayri Nakdi Krediler 141
6.2.5.1. Teminat Mektubu .142
IX
6.2.5.2. Referans Mektubu 143
6.2.2.3. Sight Akreditif (Vesaik İbrazında Ödemeli)–Vadeli Akreditif143
6.2.2.4. Yurt İçi Aval – Yurt Dışı Aval144
6.2.2.5. Harici Garanti145
KAYNAKÇA146
7. Bölüm
GÖZDE FİNANSMAN ARACI; SUKUK
GİRİŞ 147
7.1. Sukuk Tanımı . 149
7.1.1. Sukuk İhracının Bir Varlığa Dayanması Şartı 152
7.1.2. Sukuk Ürünlerin Temel Özellikleri & Faydaları.154
7.2. Sukuk Ürünlerin Kronolojisi 155
7.3. Sukuk Ürünlerin İşleyişi ve Türleri 159
7.3.1. Sukuk Ürünlerin Bono ve Hisse Senedinden Farklılıkları. 161
7.3.1.1. Sukuk Ürünlerin Hisse Senetlerinden Farklılıkları. 161
7.3.1.2. Sukuk Ürünlerin Geleneksel Tahvil/Bonolardan Farklılıkları.163
7.3.1.3. Sukuk Ürünlerin VDMK Benzerlik/Farklılıkları 167
7.3.1.4. Sukuk Ürünlerin GOS Benzerlik/Farklılıkları. 167
7.3.2. Sukuk Ürünlerin Çeşitleri ve İşleyiş Prensipleri.168
7.3.2.1. İhraç Yöntemine Göre Sukuk Türleri 168
7.3.2.1.1 Proje Endeksli Sukuk 168
7.3.2.1.2 Varlığa Endeksli Sukuk.168
7.3.2.1.3 Bilanço Endeksli Sukuk.169
7.3.2.2. İşleyiş Şekline Göre Sukuk Türleri.169
7.3.2.2.1 Murabaha Sukuk . 170
7.3.2.2.2 Müşaraka Sukuk 172
7.3.2.2.3 Mudaraba Sukuk . 174
7.3.2.2.4 İcare Sukuk (Kira Sertifikası) 177
7.3.2.2.5 Selem Sukuk . 179
7.3.2.2.6 İstisna Sukuk. 181
7.4. Dünyada ve Türkiye'de Son Dönemde Sukuk İhraçları & Gelişimi.183
7.4.1. Türkiye'de Sukuk Uygulama ve İhraçları 183
X
7.4.1.1 Kira Sertifikalarının Vergilendirilmesi .185
7.4.1.2 Türkiye Kira Sertifikası İhraçları186
7.4.2 Dünya Sukuk İhraçları 191
KAYNAKÇA193
8. Bölüm
KATILIM BANKACILIĞI HİZMET VE ÜRÜNLERİ
8.1. KATILIM BANKACILIĞI HİZMET VE ÜRÜNLERİ 195
8.1.1. Bireysel Bankacılık Hizmet ve Ürünleri 202
8.1.1.1. Özel Cari Hesaplar .202
8.1.1.2. Katılma Hesapları 202
8.1.1.3. Yatırım Hizmetleri .202
8.1.1.4. Çeşitli Finansman Ürünleri 203
8.1.1.5. Dönemsel Ödemeler Hizmeti 203
8.1.1.6. Sigorta ve Bireysel Emeklilik Ürünleri203
8.1.1.7. Banka ve Kredi Kartları Hizmeti.203
8.1.2. KOBİ'lere Yönelik Bankacılık Hizmet ve Ürünleri . 205
8.1.2.1. Nakdi Kredi Ürünleri 205
8.1.2.2. Gayri Nakdi Kredi Ürünleri 205
8.1.2.3. Diğer Hizmet ve Ürünler 206
8.1.3. Kurumsal/Ticari Bankacılık Hizmet ve Ürünleri206
8.1.3.1. Nakdi Krediler206
8.1.3.1.1. Kurumsal Finansman Destekleri . 207
8.1.3.1.2. Yatırım Projelerinin Finansmanı . 207
8.1.3.1.3. Kredi Garanti Fonu Kefaletleri 207
8.1.3.1.4. Finansal Kiralama Hizmeti .208
8.1.3.1.5. Doğrudan Borçlandırma Sistemi Hizmeti208
8.1.3.2. Gayri Nakdi Krediler 208
8.1.3.2.1. Kabul-Aval Kredileri209
8.1.3.2.2. Yatırım Hizmetleri .209
8.1.3.2.3. Sigortacılık Hizmetleri .209
8.1.3.2.4. Banka ve Kredi Kartları Hizmeti. 209
SONUÇ.210
KAYNAKÇA213
9. Bölüm
FAİZSİZ SİGORTACILIK: TEKÂFÜL
9.1. Faizsiz Sigortacılık: Tekâfül 215
9.1.1. Tekâfül Sigorta Çalışma Sistemi 216
9.1.2. Tekâfül Sigorta Türleri 217
9.1.2.1. Mudarebe Modeli 217
9.1.2.2. Vekâlet (Wakalah) Modeli . 219
9.1.2.3. Hibrit Model (Mudarebe ve Wakalah) 221
9.1.2.4. Vekâlet-Vakıf Model . 221
9.1.3. Tekâfülün Klasik Sigortadan Farkı 222
9.1.4. Dünyada ve Türkiye'de Tekafül 223
9.1.4.1. Dünyada Tekâfül .223
9.1.4.2. Türkiye'de Tekâfül 225
9.1.4.2.1. Neova Sigorta 226
9.1.4.2.2. Ziraat Sigorta 230
9.1.4.2.3. Doğa Sigorta 231
9.1.4.2.4. Katılım Emeklilik 232
9.1.4.2.5. Koru Sigorta. 233
9.1.4.3. Faizsiz Sigorta Sisteminde Yatırım Araçları . 234
9.1.4.4. Türkiye'deki Yasal Alt Yapı Tekâfül Sigortacılığı
Uygulanabilirliği 235
KAYNAKÇA236
10.Bölüm
KATILIM FİNANSMAN SİSTEMİ ÇERÇEVESİNDE KURULAN
KURUM VE KURULUŞLAR
10.1. Türkiye'de Faaliyet Gösteren Kurum ve Kuruluşlar.238
10.1.1.Türkiye Katılım Bankaları Birliği . 238
10.1.2. Katılım Bankaları 240
10.1.2.1. Albaraka Türk Katılım Bankası A.Ş. 240
10.1.2.2. Kuveyt Türk Katılım Bankası A.Ş. .242
10.1.2.3. Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. 243
10.1.2.4. Ziraat Katılım Bankası A.Ş.244
XII
10.1.2.5. Vakıf Katılım Bankası A.Ş.244
10.1.3. Diğer Finans Kurumları .245
10.1.4. Dünya Bankası Küresel İslami Finans Geliştirme Merkezi247
10.1.5. Araştırma Merkezleri.248
10.2. Uluslararası Faaliyet Gösteren Kurum ve Kuruluşlar249
10.2.1. İslam İş Birliği Teşkilatı (The Organisation of Islamic
Cooperation-OIC)249
10.2.2. İslam Kalkınma Bankası (Islamic Development Bank-IDB) .250
10.2.3. Uluslararası İslami Derecelendirme Kurumu (Islamic International
Rating Agency-IIRA) 252
10.2.4. İslami Finans Kurumları Muhasebe ve Denetim Örgütü
(Accounting and Auditing Organization for Islamic
Financial Institutions- AAOIFI). 253
10.2.5. İslami Finansal Hizmetler Kurulu (Islamic Financial Services
Board -IFSB).253
10.2.6. Uluslararası İslami Likidite Yönetimi Şirketi (International
Islamic Liquidity Management Corporation-IILM). 254
10.2.7. Uluslararası İslami Finans Piyasası (The International Islamic
Financial Market-IIFM).255
10.2.8. İslam Ülkeleri İstatistiksel, Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve
Eğitim Merkezi (Statistical, Economic and Social Research and
Training Centre for Islamic Countries- SESRIC) 255
10.2.9. Uluslararası İslami Uzlaşma ve Tahkim Merkezi (International
Islamic Centre for Reconciliation and Commercial
Arbitration-IICRA)256
10.2.10. İslami Bankalar ve Finansal Kurumlar Genel Kurulu (CIBAFI)257
10.2.11. İslami Finans Öğretim Kurumları ve Diğer Araştırma Merkezleri 257
KAYNAKÇA260
11.Bölüm
KATILIM BANKACILIĞININ EKONOMİYE KATKILARI VE KÜRESEL
KRİZ PERFORMANSI
GİRİŞ 265
11.1. Faizsiz İş Modeli ve Ekonomiye Katkıları . 266
XIII
11.1.1. Fon Toplama Bakımından Türkiye ve Dünyada Faizsizlik 266
11.1.2. Fon Kullandırma Bakımından Türkiye ve Dünyada Faizsizlik.269
11.2. Katılım Bankacılığında Temel Finansman Modelleri ve Ekonomiye
Katkıları 271
11.2.1. Murabaha Finansmanı ve Ekonomik Katkısı.271
11.2.2. Mudaraba ve Muşaraka Finansmanı ve Ekonomik Katkıları273
11.2.3. İcara Finansmanı ve Ekonomik Katkısı 276
11.3. Katılım Bankacılığının Küresel Kriz Döneminde Performansı 277
11.3.1. Küresel Kriz Döneminde Türk Bankacılık Sistemi Performansı 277
11.3.2. Küresel Kriz Döneminde Katılım Bankacılığı Performansı .279
SONUÇ.281
KAYNAKÇA282
12. Bölüm
TÜRKİYE'DE KATILIM BANKACILIĞININ MEVCUT DURUMU
VE GELECEĞİ
12.1. Katılım Bankalarının Türk Bankacılık Sistemindeki Konumu.284
12.2. Katılım Bankalarının Türk Ekonomisine Katkıları289
12.3. Faizsiz Bankacılığın Önündeki Problemler.291
12.3.1 Yasal Düzenlemeler 292
12.3.2. Yetişmiş İşgücü Sorunu 293
12.3.3. Sistemin Yeni Oluşu.293
12.3.4. Yeterli Sayıda Destekleyici Kurumun Bulunmayışı. 293
12.3.5. Temerrüt ve Gelir Kaybı Sorunu.294
12.3.6. İslami Bankalar Arası Piyasa ve Muhasebe Standartlarında
Birlik Olmayışı .296
12.4. Türkiye'de Katılım Bankacılığının Geleceği.297
12.4.1. Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015-2025297
12.4.2. Türkiye'de Katılım Bankacılığının Geleceği . 299
12.4.3. Katılım Bankacılığı Sistemi - Türkiye Doğal Büyüme
Senaryosu . 302
KAYNAKÇA306