Ceza Hukuku_{Genel Hükümler}

Prof.Dr. Kayıhan İÇEL

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.3
2014 Basısının ÖNSÖZÜ5
İÇİNDEKİLER .7
KISALTMALAR 33
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNA GİRİŞ
§ 1. GENEL BİLGİLER.37
A. KAVRAM VE TERİM. 37
B. CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ39
I. GENEL OLARAK.39
II. CEZA HUKUKUNUN ÖZEL İŞLEVİ 40
1. Teoriler.40
a) Salt Adaletçi Teoriler.40
b) Yararcı Teoriler41
c) Uzlaştırıcı Teoriler 43
2. Çağdaş Ceza Hukukunun İşlevleri45
a) Toplumsal Yaşamın En Önemli Değerlerinin Korunması45
b) Genel Önleme İle Birlikte Özel Önlemenin de Sağlanması.45
c) Toplumsal Güvenliğin Sağlanması Amacıyla Güvenlik
Önlemlerinin Uygulanması 47
d) Suçluya Kefaretini Çektirme İşlevinin Yardımcılık
Niteliğinde Olması.48
C. CEZA HUKUKUNUN NİTELİĞİ 48
I. KAMU HUKUKU NİTELİĞİ48
8 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
II. MORAL DEĞERLER İLE BAĞLANTISI50
III. YARDIMCILIK NİTELİĞİ 51
D. CEZA HUKUKUNUN HUKUK SİSTEMİNDEKİ KONUMU VE
YAKIN BİLİM DALLARI İLE İLİŞKİSİ .52
I. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE
İLİŞKİSİ. .52
1. Anayasa hukuku .52
2. Devletler Hukuku 52
3. Ceza Muhakemesi Hukuku 53
4. İnfaz Hukuku.54
5. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dalları İle İlişkili Kolları 54
II. CEZA HUKUKUNUN YAKIN BİLİM KOLLARI İLE İLİŞKİSİ55
1. Kriminoloji 55
2. Kriminalistik ve Adli Tıp 55
3. Hukuk Tarihi, Hukuk Felsefesi, Hukuk Sosyolojisi ve
Karşılaştırmalı Hukuk. .56
E. CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI.56
I. SUÇ, CEZA VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ .56
II. SUÇ, CEZA VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN BENZER
KAVRAMLARDAN FARKLARI.58
1. Özel Hukuk Kapsamındaki Haksız Eylemler 58
2. İdare Hukukunun Kapsamına Giren Eylemler60
3. Muhakeme Düzenine Aykırı Eylemler 62
4. Disiplin Hukukunun Kapsamına Giren Eylemler.63
§ 2. TARİHSEL SÜREÇTE CEZA HUKUKU .67
A. İLKEL TOPLULUKLAR.67
B. HAMMURABİ KANUNLARI68
C. MANU KANUNLARI 68
D. ROMA HUKUKU. 69
E. CERMEN HUKUKU. 70
F. KİLİSE HUKUKU 71
G. MÜŞTEREK CEZA HUKUKU .72
H. TÜRK CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ .74
İçindekiler 9
I. İSLÂMİYETİN KABULÜNDEN ÖNCEKİ DÖNEM 74
II. İSLÂMİYETİN KABULÜNDEN SONRAKİ DÖNEM 75
1. İslâm Ceza Hukuku75
a) İslâm Hukukunun Kaynakları. .75
b) İslâm Ceza Hukukunda Suç Kavramı .76
aa) Suçun Tanımı 76
bb) Suçlar ve Cezalar76
aaa) Haddi Gerektiren Suçlar 77
bbb) Kısas ve Diyet (kanlık) Gerektiren Suçlar.77
ccc) Taziri Gerektiren Suçlar 79
2. Osmanlı Devleti Ceza Kanunları 79
a) Tanzimat Fermanından Önceki Dönem .79
b) Tanzimat Fermanından Sonraki Dönem.81
§ 3. SUÇ POLİTİKASI VE ÇAĞDAŞ CEZA HUKUKUNUN
EVRENSEL İLKELERİ83
A. KAVRAM 83
B. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ 85
C. HUKUK DEVLETİ İLKESİ87
D. İNSAN ONURUNUN KORUNMASI (HÜMANİZM) İLKESİ .90
E. DÜŞMAN CEZA HUKUKU - YURTTAŞ CEZA HUKUKU
AYIRIMININ ELEŞTİRİSİ .92
I. KAVRAM 92
II. ELEŞTİRİ93
§ 4. SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ.95
A. KAVRAM VE TARİHSEL GELİŞİM 95
B. GÜNÜMÜZDE KANUNİLİK İLKESİNİN GÜVENCELERİ VE
KARŞILAŞTIRMALI HUKUK .97
C. HUKUKUMUZDA KANUNİLİK İLKESİ 100
I. GENEL OLARAK.100
II. ÖRNEKSEME (KIYAS) YASAĞI .102
1. Kavram.102
2. Kapsam 104
10 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
III. GEÇMİŞE UYGULAMA YASAĞI .110
1. Kavram ve Kapsam.110
2. Failin Yararına Olan Kanunun Geçmişe Yönelik Yürürlüğü.113
a) Kuralın Anlam ve Kapsamı.113
b) Failin Yararına Olan Kanunun Saptanması Yöntemi .116
IV. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ İLE
SUÇ YARATMA SORUNU119
1. Genel Olarak119
2. Türk Hukukunda Durum 119
3. Değerlendirme. 123
§ 5. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI - KAYNAKLARIN YORUMU125
A. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI .125
I. KANUNLAR.125
1. Genel Olarak125
2. Türk Ceza Kanunu.127
a) 765 Sayılı Eski Türk Ceza Kanunu ve Hazırlanan Tasarılar.127
b) 5237 Sayılı Yeni Ceza Kanununun Özellikleri 128
3. Tamamlayıcı ve Özel Ceza Kanunları .129
a) Kavram.129
b) Türk Ceza Kanunu İle Özel Ceza Kanunlarının İlişkisi 130
aa) Yasaların Genel Hükümleri Açısından130
bb) Yasaların Özel Hükümleri Açısından131
cc) Özel Yasaların Türk Ceza Kanununa Yollamaları132
dd) Yasaların Çelişmesi 132
4. Ceza Yasaları Hazırlanırken Uyulması Gereken On Ana Kural .134
II. DOLAYLI KAYNAKLAR137
B. KAYNAKLARIN YORUMU.139
I. CEZA HUKUKUNDA YORUMUN ÖZELLİKLERİ .139
II. YORUM ARAÇLARI141
§ 6. CEZA KANUNLARININ UYGULANMA ALANI143
A. CEZA KANUNLARININ ZAMAN YÖNÜNDEN
UYGULANMASI 143
İçindekiler 11
I. YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ VE YÜRÜRLÜKTEN ÇIKIŞ 143
II. ZAMAN YÖNÜNDEN UYGULANMA İLKE VE
KURALLARI.146
III. SUÇUN İŞLENDİĞİ ZAMANIN BELİRLENMESİ.149
B. CEZA KANUNLARININ YER YÖNÜNDEN UYGULANMASI.151
I. GENEL OLARAK.151
II. YER YÖNÜNDEN UYGULANMA İLKELERİ.151
1. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi .151
2. Kişisellik İlkesi152
3. Devletin Kendini Koruması İlkesi.153
4. Evrensellik İlkesi.154
III. TÜRK CEZA HUKUKU SİSTEMİ .155
1. Suçun İşlendiği Yer. 155
2. Ülkesellik Kuralı.162
a) Ana Kural.162
b) Ülke Kavramı ve Kapsamı 162
c) Yeniden Yargılama 164
3. Kişisellik Kuralı. .165
a) Faile Göre Kişisellik165
aa) Vatandaşın İşlediği Suç 165
bb) Türkiye Namına Görev Yapanın İşlediği Suç167
b) Mağdura Göre Kişisellik .168
aa) Vatandaşa veya Türk Yasalarına Göre Kurulmuş Özel
Hukuk Tüzel Kişisine Karşı İşlenen Suçlar .168
bb) Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar .170
4. Devletin Korunması Kuralı.171
5. Evrensellik Kuralı .172
a) Tek Yanlı Evrensel Yetki .172
b) Temsile Dayalı Evrensel Yetki .173
IV. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ174
1. Kavram ve Terim. .174
12 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
2. Koşullar. .180
a) Eyleme İlişkin Koşullar.180
aa) Eylem Her İki Devlet Yasasına Göre Suç Sayılmalı ve
Yaptırımı Belirli Bir Ağırlıkta Olmalıdır.180
bb) Türkiye’nin Yargı Yetkisine Giren Bir Suç
Olmamalıdır181
cc) Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır 182
dd) Geri Verme Talebinin Konusu Olan Yargılanacak
Suç Hakkında Kesinleşmiş Hüküm Bulunmamalıdır. 182
ee) Suçun Düşünce Suçu veya Siyasal Suç ya da Askeri
Suç Niteliğinde Olmaması Gerekir 182
aaa) Düşünce Suçları.182
bbb) Siyasal Suçlar .183
aaaa) Kavram ve Tanım.183
bbbb) Siyasal Suçun Dışında Tutulan Eylemler 185
ccc) Askeri Suçlar .187
b) Faile İlişkin Koşul: “Vatandaş Geri Verilmez”188
3. Geri Verme İşlemleri.189
a) Yöntem.189
b) Tutuklama İşlemleri191
aa) Geçici Tutuklama.191
bb) Geri Verme Belgelerinin Alınmasından Sonraki
Aşamada Tutuklama.192
4. Geri Vermede Özellik İlkesi192
C. CEZA KANUNLARININ UYGULANMASINDA GÖREV VE
KİŞİ YÖNÜNDEN ÖZEL DURUMLAR 194
I. KAVRAM. .194
II. ANAYASAYA DAYANAN ÖZEL DURUMLAR195
1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu ve Dokunulmazlığı.195
2. Milletvekilleri.197
a) Milletvekilinin Yasama Sorumsuzluğu 197
b) Milletvekilliği Dokunulmazlığı.199
İçindekiler 13
III. ULUSLARARASI HUKUKA DAYANAN ÖZEL
DURUMLAR202
1. Diplomatik Dokunulmazlık .202
a) Diplomatik Ajanlar.202
b) Konsoloslar.204
2. Yabancı Asker Kişiler 206
a) Kavram.206
b) Kesin Yargı Yetkisi 208
aa) Gönderen Devletin Kesin Yargı Yetkisi.208
bb) Kabul Eden Devletin Kesin Yargı Yetkisi208
c) Öncelikli Yargı Yetkisi.208
aa) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi.208
bb) Kabul eden Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi.209
İKİNCİ BÖLÜM
SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
§ 7. SUÇ KAVRAMINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER213
A. SUÇUN TEORİK YAPISI.213
I. KAVRAM. .213
II. SUÇ TEORİSİNİN ÖNEMİ 215
III. GENEL UNSURLAR - ÖZEL UNSURLAR217
B. SUÇLARIN TASNİFİ218
I. GENEL OLARAK.218
II. CÜRÜMLER - KABAHATLER219
1. Kavram. .219
2. Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve
Kabahatler Kanunu 220
C. SUÇUN YAPISAL UNSURLARININ DIŞINDA KALAN
KOŞULLAR 223
I. GENEL OLARAK.223
II. OBJEKTİF CEZALANDIRILABİLİRLİK KOŞULLARI .224
14 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
1. Kavram ve Hukuksal Nitelik 224
2. Cezalandırılabilirlik Koşullarının Özelliklerinden Çıkan
Sonuçlar. 229
III. ÖNKOŞULLAR231
1. Kavram.231
2. Önkoşullara İlişkin Görüşümüz232
IV. KOVUŞTURMA KOŞULLARI 233
1. Kavram ve Hukuksal Nitelik 233
2. Türleri235
a) Genel Olarak235
b) Şikâyet235
aa) Kavram235
bb) Şikâyete Hakkı Olanlar237
cc) Şikâyetin İçeriği .239
dd) Şikâyetin Şekli ve Süresi.241
aaa) Şikâyetin Şekli .241
bbb) Şikâyetin Süresi242
c) İzin-Karar-Talep-Yazılı Başvuru 246
§ 8. TİPE UYGUN EYLEM.253
A. EYLEM253
I. EYLEM KAVRAMI.253
1. Genel Olarak253
2. Eylem Tekliği - Eylem Çokluğu Ayırımı .255
a) Ayırımın Önemi.255
b) Harekete Üstünlük Tanıyan Görüş .255
aa) Genel Olarak .255
bb) Doğal Hareket Tekliği (Natürliche Hundlungseinheit).256
cc) Tipik Hareket Tekliği
(Tatbestandliche Handlungseinheit) 256
dd) Hukuki Hareket Tekliği (Juristische Handlungseinheit).257
c) Sonuca Üstünlük Tanıyan Görüş 258
İçindekiler 15
d) Doğal Ölçülere Karşı Çıkan Görüş .259
e) Görüşümüz 259
II. HAREKET ALT UNSURU.261
1. Hareket Kavramını Açıklayan Teoriler 261
a) Genel Olarak261
b) Nedensel - Doğal Hareket Teorisi .261
c) Amaçsal Hareket Teorisi .262
d) Sosyal Hareket Teorisi.263
e) Görüşümüz. .264
2. Hareket Yeteneği. .265
a) Genel Olarak265
b) Tüzel Kişilerin Hareket Yeteneği Sorunu.266
3. Hareketin Türleri ve Sayısı Yönünden Suçlar 268
a) İcrai Suçlar268
b) İhmali Suçlar-İhmal Suretiyle İcrai Suçlar.269
c) Birden Çok Hareketli Suçlar-Seçimlik Hareketli
Suçlar-İtiyadi Suçlar271
d) Serbest Hareketli-Bağlı Hareketli Suçlar .273
III. SONUÇ ALT UNSURU.274
1. Kavram.274
2. Sonuç Alt Unsuru Bakımından Özellik Gösteren Bazı Suç
Tipleri275
a) Biçimsel Suç - Maddi Suç.275
b) Zarar Suçu - Tehlike Suçu.276
c) Sürekli (Mütemadi) Suçlar278
IV. NEDENSELLİK BAĞLANTISI ALT UNSURU 280
1. Kavram.280
2. Nedenlerin Çokluğuna İlişkin Teoriler281
a) Şartların Eşitliği Teorisi 281
b) Etkin Neden Teorisi283
c) Uygun Neden Teorisi284
d) Hukuki Önem Teorisi 286
16 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
e) Karma Uygun Neden Teorisi 287
3. Rücu Yasağı 288
B. EYLEMİN TİPİKLİĞİ.289
I. KAVRAM. .289
II. NİTELİKLİ UNSURLAR .293
III. ÖZGÜ (MAHSUS) SUÇLAR295
§ 9. HUKUKA AYKIRILIK.297
A. GENEL BİLGİLER. 297
I. KAVRAM. .297
II. HUKUKA AYKIRILIK UNSURUNUN BAĞIMSIZLIĞI
SORUNU300
III. GÖRÜŞÜMÜZ302
B. HUKUKA AYKIRILIĞIN KAPSAMI .304
C. HUKUKA AYKIRILIĞIN İÇERİĞİ .306
D. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU İLE İLGİLİ BAZI SORUNLAR .308
I. HUKUKA AYKIRILIĞIN KALKMASI 308
II. HUKUKA ÖZEL AYKIRILIK 309
III. HUKUKA AYKIRILIK VE HATA 311
E. TÜRK CEZA KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN HUKUKA
UYGUNLUK NEDENLERİ .316
I. KAVRAM. .316
II. KANUNUN HÜKMÜNÜ YERİNE GETİRME .317
III. AMİRİN EMRİNİ UYGULAMA .319
1. Kavram.319
2. Koşulları.321
a) Bir Emrin Varlığı321
b) Emrin Bağlayıcı Olması322
aa) Amirin Yetkili Olması322
bb) Emrin Yerine Getirilmesinin Görev Yönünden
Zorunlu Olması.322
cc) Emrin Kanunun Öngördüğü Biçim ve İçerik
Koşullarına Uygun Bulunması .323
İçindekiler 17
3. Verilen Emrin Hukuka Uygunluğunun Araştırılması Sorunu324
IV. HAKLI (MEŞRU) SAVUNMA .325
1. Kavram.325
2. Hukuksal Niteliği.326
3. Haklı Savunmanın Koşulları.328
a) Saldırıya İlişkin Koşullar.328
aa) Bir Saldırının Bulunması Koşulu .328
bb) Saldırının Haksız Olması Koşulu .331
cc) Saldırının Kişiye Ait Bir Hakka Yönelmiş Olması
Koşulu.335
dd) Saldırının Savunma Sırasında Var Olması Koşulu 337
b) Savunmaya İlişkin Koşullar.339
aa) Savunmada Zorunluluk Bulunması Koşulu339
bb) Savunma İle Saldırı Arasında Uygun Oran
Bulunması Koşulu 343
4. Üçüncü Kişi Yararına Haklı Savunma.347
V. ZORDA KALIŞ (ZORUNLULUK) DURUMU.348
1. Kavram.348
2. Hukuksal Niteliği.350
3. Koşulları.351
a) Tehlikeye İlişkin Koşullar351
aa) Bir Tehlikenin Bulunması Koşulu 351
bb) Tehlikenin Halen Bulunması Koşulu .352
cc) Tehlikenin Kişiye Ait Bir Hakka Yönelik ve
Ağır Olması Koşulu .353
dd) Tehlikenin Meydana Gelmesine Bilerek Neden
Olmama Koşulu .355
ee) Tehlikenin Göğüs Germek Hukuksal Yükümlülüğünün
Kapsamına Girmemesi Koşulu.356
b) Korunmaya İlişkin Koşullar357
aa) Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması
Koşulu.357
bb) Korunma Hareketiyle Tehlike Arasında Denge
Bulunması Koşulu .358
18 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
4. Üçüncü Kişiyi Kurtarma.359
VI. HAKKIN KULLANILMASI.360
1. Kavram.360
2. Zilyetliğin Korunması 361
3. Basının Haber Verme Hakkı.363
4. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı.367
5. Tıbbi Müdahaleler369
6. Spor Hareketleri. 376
VII.MAĞDURUN (İLGİLİNİN) RIZASI.380
1. Kavram.380
2. Hukuksal Niteliği.381
3. Mağdurun Rızasının Etkili Olabilmesi İçin Bulunması
Gereken Koşullar382
a) Kavram.382
b) Rızaya Ehliyet.383
c) Rıza Açıklaması. .387
d) Rızanın Konusu389
F. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNDE SINIRIN AŞILMASI 393
I. KAVRAM 393
II. SINIRIN ZORLAYICI (MÜCBİR) NEDENLE AŞILMASI.394
III. SINIRIN KASTEN AŞILMASI.396
IV. SINIRIN TAKSİRLE AŞILMASI 397
§ 10. KUSURLULUK401
A. KAVRAM VE GENEL BİLGİLER401
B. KUSUR TEORİLERİ. .403
I. PSİKOLOJİK TEORİ. 403
II. NORMATİF TEORİ.405
III. GÖRÜŞÜMÜZ406
C. KUSUR YETENEĞİ .407
I. KAVRAM. .407
II. KUSUR YETENEĞİNİ ETKİLEYEN DURUMLAR 408
1. Yaş Küçüklüğü408
İçindekiler 19
a) Çocuk Kavramı. .408
b) Çocukluk Dönemleri410
aa) Birinci Dönem.410
bb) İkinci Dönem 411
cc) Üçüncü Dönem.412
2. Yaş Büyüklüğü413
3. Akıl (Ruh) Hastalığı .414
a) Kavram.414
b) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından
Sistemler.414
aa) Biyolojik Sistem.414
bb) Psikolojik Sistem415
cc) Karma Sistem 415
c) TCK’nun Kabul Ettiği Sistem 415
aa) Kanun Hükmü 415
bb) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Tam veya
Önemli Etkisi 416
cc) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Kısmi Etkisi419
d) Görüşümüz. .419
4. Sağır-Dilsizlik.421
5. Geçici (Arızi) Nedenler.423
a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman - “Nedeninde Serbest
Hareketler” (actiones liberae in causa) Kuralı423
b) İstemeyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına
Girme – İstemeyerek Sarhoşluk 424
c) İsteyerek Geçici Nedenin Etkisi Altına
Girme-İsteyerek Sarhoşluk424
d) Alkol ve Uyuşturucu Bağımlılarının Kusur Yeteneği
Sorunu. 425
D. KUSURUN TÜRLERİ .426
I. KAST. 426
1. Kavram.426
2. Kastın Unsurları .426
20 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
a) Öngörme Unsuru.426
b) İsteme (İrade) Unsuru.428
aa) Kavram428
bb) Doğrudan Kast 429
cc) Olası (Belirsiz) Kast .430
3. Özel Kast434
4. Sonradan Oluşan Kast (veya Eklenen Kast) 435
5. Tasarlama (Taammüt).436
II. TAKSİR.439
1. Kavram.439
2. Taksirin Hukuksal Temeli.440
3. Taksir ve Benzeri Kavramlar .442
a) Ceza Hukukundaki Taksir ve Medeni Hukuktaki
Taksir Kavramı .442
b) Taksir ve Objektif Sorumluluk Kavramları .442
4. Taksirin Unsurları ve Türleri 443
a) Taksirin Unsurları.443
aa) Genel Olarak .443
bb) Taksirin Cezalandırılacağı Konusunda Kanunda
Hüküm Bulunması444
cc) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine
Getirilmemesi445
aaa) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Kaynakları445
bbb) Dikkat ve Özen Yükümlülüğünün Yerine
Getirilmesi Olanağının Bulunması.446
ccc) Tehlikeli (Riskli) Nitelik Taşıyan Girişimlerde
Dikkat ve Özen Yükümlülüğü446
dd) Sonucun Öngörülebilir Nitelikte Olması.448
ee) Hareketin Bilinmesi ve İstenmesi.449
ff) Ortaya Çıkan Sonucun İstenmemiş Olması .450
gg) Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik
Bağlantısının Bulunması450
aaa) Genel Olarak .450
İçindekiler 21
bbb) Üçüncü Kişinin ve Mağdurun Hareketlerinin
Nedensellik Bağlantısına Etkisi 451
b) Taksirin Türleri.453
aa) Genel Olarak 453
bb) Bilinçli Taksir.454
aaa) Bilinçli Taksirin Niteliği.454
bbb) Bilinçli Taksirde Failin Sorumluluğu 456
5. Taksirin Şekilleri ve Derecesi 458
a) Taksirin Şekilleri.458
b) Taksirin Derecesi 459
6. Taksirde Ceza Verilmeyecek Özel Durumlar.460
E. DAR ANLAMDA KUSUR SORUMLULUĞUNUN DIŞINDA
KALAN DURUMLAR 463
I. SONUÇ NEDENİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLARDAN
SORUMLULUK. 463
II. BASIN YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARDAN SORUMLULUK 466
F. KUSURLULUĞU ETKİLEYEN DURUMLAR .468
I. KAVRAM. .468
II. KAZA VE TESADÜF. .469
III. ZORLAYICI NEDEN.469
IV. CEBİR-KORKUTMA-TEHDİT 470
V. HATA 472
1. Kavram.472
2. Suçun Unsurlarına İlişkin Fiili Hata .472
3. Cezayı Ağırlaştıran ve Hafifleten Nedenlerde Fiili Hata474
4. Tek Sonuçlu Hata.476
a) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen
Sonucun Aynı Nitelikte Olması476
b) Gerçekleştirilmek İstenen Sonuç İle Gerçekleşen
Sonucun Farklı Nitelikte Olması 477
5. Çok Sonuçlu Hata478
a) Gerçekleşen Sonuçların Aynı Nitelikte Olması .478
22 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
b) Gerçekleşen Sonuçların Farklı Nitelikte Olması479
6. Nedensellik Bağlantısında Hata 480
VI. HAKSIZ TAHRİK.481
1. Kavram. .481
2. Haksız Tahrikin Koşulları .482
a) Tahrik Edici Bir Eylemin Bulunması 482
b) Tahrik Edici Eylemin Haksız Olması484
c) Haksız Tahrikin Öfke veya Şiddetli Üzüntüye
Neden Olması. .486
d) İşlenen Suçun Öfke veya Şiddetli Üzüntü Durumunun
Bir Tepkisi Olması486
3. Haksız Tahrikte Cezanın İndirilmesi ve Özel Haksız Tahrik488
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§ 11. SUÇA TEŞEBBÜS. .493
A. KAVRAM 493
B. TEŞEBBÜSÜN HUKUKSAL NİTELİĞİ VE
CEZALANDIRILMA NEDENİ .494
I. HUKUKSAL NİTELİĞİ.494
II. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMA NEDENİ.495
C. SUÇA TEŞEBBÜSÜN KOŞULLARI496
I. ÖN AÇIKLAMA.496
II. FAİLDE BİR SUÇUN İŞLENMESİNE YÖNELİK
KASTIN BULUNMASI KOŞULU .497
III. ELVERİŞLİ HAREKETLERİN YAPILMASI KOŞULU .499
IV. İCRA HAREKETLERİNE BAŞLANILMASI KOŞULU 501
1. Hazırlık Hareketlerinin İlke Olarak
Cezalandırılmamasının Nedeni.501
2. Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımı .503
a) Hazırlık-İcra Hareketi Ayırımına Yönelik Görüşler .503
İçindekiler 23
aa) Objektif Teoriler 503
bb) Sübjektif Teoriler .504
cc) Görüşümüz504
dd) Uygulama 505
V. FAİLİN ELİNDE OLMAYAN NEDENLERLE SUÇUN
TAMAMLANAMAMASI KOŞULU.507
1. Eski Türk Ceza Kanunu’na Göre Eksik Teşebbüs-Tam
Teşebbüs Ayırımı508
2. Teşebbüs Aşamasında Kalmış Suç-Tamamlanmış Suç Ayırımı 510
D. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMASI 511
E. TEŞEBBÜSE UYGUN OLMAYAN SUÇLAR512
I. TAKSİRLE İŞLENEN SUÇLAR.513
II. KABAHATLER .513
III. SONUCU HAREKETE BİTİŞİK SUÇLAR .513
IV. İHMALİ SUÇLAR514
V. SONUCU NEDENİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR515
VI. CEZALANDIRILABİLİRLİK KOŞULU İÇEREN SUÇLAR.515
F. İŞLENEMEZ SUÇ. .516
G. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME VE ETKİN PİŞMANLIK518
I. GENEL OLARAK.518
II. GÖNÜLLÜ VAZGEÇMENİN CEZALANDIRILMAMASININ
NEDENİ.518
1. Sübjektif Teoriler. .518
2. Objektif Teoriler.519
3. Suç Politikası Görüşleri.519
4. Görüşümüz 520
III. VAZGEÇMENİN GÖNÜLLÜ OLMASI.521
IV. TÜRK CEZA KANUNU’NA GÖRE GÖNÜLLÜ
VAZGEÇME VE ETKİN PİŞMANLIK523
§ 12. SUÇ ORTAKLIĞI (İŞTİRAK).529
A. GENEL OLARAK.529
B. ÇOK FAİLLİ SUÇLAR .529
C. SUÇ ORTAKLIĞI.531
24 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
I. KAVRAM. .531
II. SUÇ ORTAKLIĞININ HUKUKSAL TEMELİ .531
III. SUÇ ORTAKLIĞI KURALLARINA İLİŞKİN SİSTEMLER .533
1. Eşitlik Sistemi.533
2. İkilik Sistemi 533
3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi.534
IV. SUÇ ORTAKLIĞININ KOŞULLARI 534
1. Birden Çok Kişi Tarafından Gerçekleştirilen Birden
Çok Hareketin Bulunması534
2. Gerçekleştirilen Hareketlerin Nedensel Değer Taşıması 536
3. Suça Katılma İradesinin Bulunması 537
4. Katılanlar Bakımından Aynı Olan Suçun İcrasına
Başlanmış Olması ve Bağlılık Kuralı .538
V. ÖZGÜ SUÇLARDA SUÇ ORTAKLIĞI .541
VI. TAKSİRLİ SUÇLARDA SUÇ ORTAKLIĞI 543
VII.DOLAYISIYLA FAİLLİK 544
D. TÜRK CEZA KANUNUNA GÖRE SUÇ ORTAKLIĞI.545
I. ASLİ İŞTİRAK. .545
1. Asli Maddi İştirak (Faillik) .545
2. Asli Manevi İştirak (Azmettirme)547
a) Genel Olarak547
b) Kışkırtıcı Ajanların Durumu 549
II. FER’İ İŞTİRAK (YARDIM ETME)553
1. Fer’i Maddi İştirak554
a) Eylemin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak .554
b) Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında
Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak.554
2. Fer’i Manevî İştirak. .555
a) Suç İşlemeye Teşvik 555
b) Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek.555
c) Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını
Vaat Etmek.556
d) Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek556
İçindekiler 25
3. Zorunlu Fer’i İştirak .556
E. AĞIRLAŞTIRICI NEDENLERİN SUÇA KATILANLARA
GEÇMESİ. 557
§ 13. SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (İÇTİMAI) .559
A. KAVRAM VE KAPSAM559
B. SUÇ TEKLİĞİ-SUÇ ÇOKLUĞU AYIRIMI.560
I. KAVRAM. .560
II. SUÇ TEKLİĞİ - SUÇ ÇOKLUĞU AYIRIMI İÇİN
UYGULANACAK KRİTER560
1. Genel Olarak560
2. Görüşler .560
a) Suçun Hareket Unsuruna Göre Suçların Sayısını
Belirleyen Görüş.560
b) Kanuni Tipe Göre Suçların Sayısını Belirleyen Görüş.561
c) Görüşümüz 561
C. FİKRİ BİRLEŞME (İÇTİMA).562
I. KAVRAM. .562
II. FİKRİ BİRLEŞMENİN HUKUKİ NİTELİĞİ .562
III. FİKRİ BİRLEŞMENİN KOŞULLARI .563
1. Genel Olarak563
2. Birden Çok Suçu Sonuçlayan Tek ve Aynı Eylemin
Bulunması Koşulu. .564
a) Eylemin Tek Olması Koşulu .564
b) Eylemin Aynı Olması Koşulu .569
c) Eylemin Her Suç Yönünden Tipe Uygun,
Hukuka Aykırı ve Kusurlu Olması Koşulu570
d) Her Suç Yönünden Kovuşturma Koşullarının
Gerçekleşmesi ve Her Birinin Cezalandırılabilir
Olması Koşulu571
3. Eylemin Farklı Kanun Hükümlerini İhlal Etmesi
(Birden Çok Farklı Suçun Oluşması) Koşulu .573
IV. FİKRİ BİRLEŞMENİN HÜKÜMLERİ575
1. Fikri Birleşmenin Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hüküm:
Failin En Ağır Cezayı Gerektiren Hükme Göre
Cezalandırılması.575
26 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
2. Fikri Birleşme İlişkisine Giren Suçların Bağımsızlıklarına
İlişkin Hükümler576
3. Tek Eylemin Bulunmasına İlişkin Hükümler576
D. ZİNCİRLEME SUÇLAR. .577
I. KAVRAM VE HUKUKÎ NİTELİK 577
II. ZİNCİRLEME SUÇUN KOŞULLARI.579
1. Objektif Koşullar579
a) Tipe Uygun, Hukuka Aykırı ve Kusurlu Birden
Çok Eylemin Bulunması Koşulu.579
b) Eylemlerin Farklı Zamanlarda Olsa Dahi Aynı Kanun
Hükmünü İhlal Etmeleri (Aynı Suçun Birden
Çok İşlenmesi) Koşulu588
aa) Genel Olarak .588
bb) “Aynı Kanun Hükmü”nün Anlamı 589
cc) İhlallerin Zamanı.589
2. Sübjektif Koşul.592
a) Sübjektif Koşulun Anlam ve Kapsamı.592
b) “Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı” nın Kapsamının
Saptanması .595
aa) Genel Olarak .595
bb) Yararlanılabilecek Kriterler.596
aaa) Suçların İşleniş Şekillerindeki Benzerlik596
aaaa) Genel Olarak .596
bbbb) Suçlardan Bazılarının İştirak
Durumunda İşlenmesi .597
cccc) Suçların İşlenme Zamanları ve
Yerleri Arasındaki İlişki 597
bbb) Kovuşturmanın ve Hükmün Etkisi.598
3. Farklı Hak Sahiplerine Karşı İşlenen Suçlarda Zincirleme Suç 600
III. ZİNCİRLEME SUÇUN HÜKÜMLERİ 602
1. Zincirleme Suçun Tek Suç Sayılmasına İlişkin Hükümler .602
a) Cezanın Belirlenmesi602
b) Zamanaşımının Başlangıcı604
İçindekiler 27
2. Zincirleme Suç Kapsamındaki Eylemlerin ve
Suçların Bağımsızlıklarına İlişkin Hükümler.605
E. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME (İÇTİMA) 605
I. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME KAVRAMI VE HUKUKİ
NİTELİĞİ.605
II. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞME İLKELERİ606
1. Özel Normun Önceliği İlkesi (Spezialität) 606
2. Bir Normun Diğeri Tarafından Tüketilmesi İlkesi
(Konsumtion).607
3. Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi (Subsidiarität)608
4. Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi (Alternativität) .608
III. GÖRÜNÜŞTE BİRLEŞMENİN TÜRLERİ.609
1. Özel-Genel Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme.609
a) Genel Olarak609
b) Özel Norm İçin Gerekli Koşullar611
c) Özel-Genel Norm İlişkisinin Türleri.612
aa) Aynı Kanunun Normları Arasında Özel - Genel
Norm İlişkisi612
bb) Genel Ceza Kanununun Normları ile Yan Ceza
Kanunlarının Normları Arasında Özel-Genel Norm
İlişkisi613
2. Tüketen-Tüketilen Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme613
a) Genel Olarak613
b) Tüketen - Tüketilen Norm İlişkisinin Türleri .614
aa) Cezalandırılmayan Birlikte veya Sonraki Eylemler614
aaa) Kavram614
bbb) Eylemlerin Ayrı Suçları Sonuçlamaları .614
ccc) Eylemlerin Aynı Suçu Sonuçlamaları
(Seçimlik Hareketli Suçlar) 615
bb) Bileşik (Mürekkep) Suçlar616
3. Asal - Yardımcı Norm İlişkisi Yönünden Görünüşte Birleşme .621
a) Genel Olarak621
b) Yardımcı Normların Türleri621
28 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
aa) Karma Suçlar .622
bb) Geçit Suçları 622
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SUÇUN YAPTIRIMLARI
§ 14. CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLARIN AMACI - ÖZELLİKLERİ
VE DAYANMASI GEREKEN İLKELER 627
A. CEZALANDIRMADA GENEL KURALLAR.627
B. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARININ AMACI VE
ÖZELLİKLERİ630
C. SUÇ FAİLİ YÖNÜNDEN YAPTIRIM İLKELERİ.633
§15. TÜRK CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIMLAR SİSTEMİ .637
A. GENEL OLARAK.637
B. CEZALAR. 638
I. HAPİS CEZALARI. 638
1. Kavram.638
2. Süresiz Hapis Cezaları 638
3. Süreli Hapis Cezaları 639
a) Uzun süreli hapis cezaları .639
aa) Kavram639
bb) İnfazındaki özellikler639
b) Kısa Süreli Hapis Cezaları.641
aa) Kavram ve Değerlendirme .641
bb) Kısa Süreli Hapis Cezalarının Sakıncalarını
Önlemek İçin Çözüm Yolları .642
cc) İnfazındaki Özellikler 643
dd) Kısa Süreli Hapis Cezasının Seçenekleri .646
aaa) Yasal Durum646
bbb) Seçenek Yaptırımların Uygulanma Koşulları.647
ccc) Seçenek Yaptırımların Türleri ve Uygulamada
Çıkan Sorunların Çözüm Yolları 649
İçindekiler 29
4. Hapis Cezasının Ertelenmesi 657
a) Genel Olarak Erteleme Türleri657
b) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesinin Koşulları .665
c) Erteleme Kararının Verilmesi673
d) Denetim Süresi.674
e) Denetim Süresi İçindeki Tedbirler ve Yükümlülükler 675
f) Ertelemenin Sonuçları 681
g) Ertelemenin Kaldırılması682
5. Hapis Cezalarında Koşullu Salıverilme .683
a) Kavram.683
b) Koşulları.685
aa) Cezanın Belirli Bir Kısmının İnfaz Edilmiş
Olması Koşulu.685
bb) İnfaz süresinin iyi hâlli olarak geçirilmesi koşulu687
c) Koşullu Salıverilmeden Yararlanamayacak Olanlar688
d) Koşullu Salıverilme Kararı ve Sonuçları 689
e) Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınması 691
6. Özel Koşullu Ön Salıverme 692
II. ADLİ PARA CEZALARI.693
1. Kavram. .693
2. Gün Para Cezası Sistemine Göre Adlî Para Cezasının
Belirlenmesi694
3. Adlî Para Cezasının İnfazı.698
C. GÜVENLİK TEDBİRLERİ.699
I. KAVRAM VE ÖZELLİKLER .699
II. TÜRK CEZA KANUNU’NDA ÖNGÖRÜLEN GÜVENLİK
TEDBİRLERİ. 701
1. Genel Olarak701
2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma703
a) Mahkûmiyetin Yasal Sonucu Olarak Haklardan Yoksunluk 703
b) Mahkeme Kararı ile İnfazdan Sonra Haklardan Yoksunluk .705
c) Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi 708
30 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
aa) Kavram708
bb) Koşulları. .708
cc) Yasaklanmış Hakların Geri Vermesi Usulü .709
3. Müsadere709
a) Kavram.709
b) Eşya Müsaderesi .710
c) Kazanç Müsaderesi .714
4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 716
5. Akıl Hastaları - Alkol, Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde
Bağımlılarına Özgü Güvenlik Tedbirleri .718
6. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri721
7. Sınır Dışı Edilme722
III. SUÇTA TEKERRÜR. .723
1. Kavram.723
2. Tekerrürün Türleri726
a) Gerçek Tekerrür - Varsayılan Tekerrür.726
b) Genel Tekerrür - Özel Tekerrür - Tekrarlanmış Tekerrür .726
c) Süreli Tekerrür - Süresiz Tekerrür .726
d) Ulusal Tekerrür - Uluslararası Tekerrür .727
3. Türk Hukukunda Suçta Tekerrür727
a) Tekerrürün Koşulları 727
aa) Önceden İşlenen Bir Suçtan Dolayı Kesinleşmiş
Mahkûmiyetin Bulunması .727
bb) Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması.730
cc) Yeni Suçun Belirli Bir Süre İçinde İşlenmesi.730
b) Tekerrürün Sonuçları .731
aa) Seçenek Cezalardan Hapis Cezasına Hükmetme
Zorunluğu .731
bb) Takdiri İndirim Nedenlerinin Uygulanmasını,
Hapis Cezasının Ertelenmesini ve Hükmün
Açıklanmasının Geri Bırakılmasını Önleyebilmesi .731
cc) Hapis Cezasında Özel İnfaz Rejiminin Uygulanması .732
dd) Cezanın İnfazından Sonra Denetimli Serbestlik
Tedbirinin Uygulanması 733
İçindekiler 31
D. CEZANIN BELİRLENMESİ735
I. SOMUT CEZANIN BELİRLENMESİ 735
1. Kavram.735
2. TCK’na Göre Somut Cezanın Belirlenmesi 736
a) Cezanın Miktarının Saptanması .736
b) Ceza Birimleri 740
II. TAKDİRÎ İNDİRİM NEDENLERİ .741
III. HÜRRİYETİN SINIRLANDIRILDIĞI SÜRENİN CEZA
MAHKÛMİYETİNDEN İNDİRİLMESİ (MAHSUP).744
1. Kavram ve Hukuksal Nitelik 744
2. Sistemler.746
3. Mahsup İçin Koşullar .747
a) Mahkûmiyetten Önce Kişisel Özgürlüğü Sınırlayan
Bir Sürenin Olması.747
b) Bir Ceza Mahkûmiyetinin Bulunması.748
4. İndirimin Uygulanması 749
E. CEZA İLİŞKİSİNİ SONLANDIRAN NEDENLER.750
I. GENEL OLARAK.750
II. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 750
1. Sanığın Ölümü.750
2. Hükümlünün Ölümü.752
III. AF .752
1. Kavram.752
2. Genel Af.754
3. Özel Af.757
IV. ZAMANAŞIMI. 757
1. Kavram.757
2. Dava Zamanaşımı 759
a) Kavram.759
b) Dava Zamanaşımı Süreleri760
c) Sürelerin Başlangıcı 761
d) Sürenin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza.762
32 İçel • Ceza Hukuku Genel Hükümler
e) Dava Zamanaşımının Kesilmesi763
f) Dava Zamanaşımının Durması.766
g) Dava Zamanaşımının Sonuçları768
3. Ceza Zamanaşımı.769
a) Kavram.769
b) Ceza Zamanaşımı Süreleri 770
c) Sürelerin Başlangıcı 771
d) Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 771
e) Ceza Zamanaşımının Durması .773
f) Ceza Zamanaşımının Sonuçları 774
V. ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME 774
1. Kavram.774
2. Şikâyetten Vazgeçebilecek Kişiler775
3. Vazgeçme İradesinin Açıklanması .776
4. Vazgeçmenin Sanık Tarafından Kabulü.777
5. Vazgeçmenin Sonuçları.777
6. Şikâyet Hakkından Feragat.778
VI. ÖNÖDEME. 779
1. Kavram.779
2. Önödeme Kapsamına Giren Suçlar ve Cezaları.780
3. Önödeme Süreci ve Sonuçları.781
KAYNAKÇA785
KAVRAM DİZİNİ 803
MEVZUAT DİZİNİ811