İÇİNDEKİLER GİRİŞ . 1 I. BÖLÜM BÖLÜNMÜŞ TOPLUMLAR, KIRILGAN DEMOKRASİLER ve ANAYASAL BEKLENTİLER A. TERCİHLER VE ANAYASAL DEĞERLER 9 B. ANAYASAL DEĞERLER ÜZERİNDE UZLAŞMA VE ÇATIŞMA 12 C. ANAYASAL DEĞERLERİN AYRIŞMASI: “MİLİTAN DEMOKRASİLER” DEN “KIRILGAN DEMOKRASİLER” E 17 D. KIRILGANLIKLAR GİDERİLEBİLİR Mİ? SİYASAL ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SİYASAL BÜTÜNLEŞME 24 I. “Bölünmüş Aidiyetler”, “Toplumsal Yarılmalar” ve “Toplumsal Çatışmalar” .24 II. “Yeni Kurumsalcılık” ve Anayasal Araçların Etkisi 27 III. “Uzlaştırmacılar”, “Bütünleştirmeciler” ve Genel Anlamda Siyasal Bütünleşme 29 II. Bölüm SİYASETİN KAMUSAL FİNANSMANI A. ÇAĞDAŞ DEMOKRASİLERDE SİYASETİN FİNANSMANI.35 I. Siyaset ve Para İlişkisi .35 II. Siyasetin Finansmanı: Yaklaşımlar ve Çalışmalar 37 B. KIRILGANLIKLARIN GİDERİLMESİ ARACI OLARAK SİYASETİN KAMUSAL FİNANSMANI 42 I. Kırılgan Demokrasiler ve Siyasetin Kamusal Finansmanı: Temel Varsayımlar .42 II. Kırılgan Demokrasilerde Demokratik Tabanın Genişletilmesi 44 III. Kamusal Finansman ve Kamusal Finansman Eşiği .48 a. Kamusal Finansmanda “Genel Kamusal Finansman Eşiği” Uygulamaları 50 1. En Son Seçimde veya Bir Önceki Seçimde Alınan Oy Oranı .50 2. Parlamentoda Kazanılan Temsilcilik Sayısı 53 b. Kamusal Finansmanda “Özel Kamusal Finansman Eşiği” Uygulamaları 55 1. Tüzel Kişilik Kazanmaya Bağlı Kamusal Finansman Desteği Uygulaması .55 2. Şarta Bağlı / Ödünç Kamusal Finansman Desteği Uygulaması 59 3. Yerel Seçim Sonuçlarına Bağlı Kamusal Finansman Desteği Uygulaması 62 4. Özel Finansman Türevi Olarak Kamusal Finansman Desteği Uygulaması .64 5. Muhalefet Partilerine Özel Destek Biçimi Olarak Kamusal Finansman Desteği Uygulaması .67 C. BİR KIRILGAN DEMOKRASİ ÖRNEĞİ OLARAK TÜRKİYE’DE SİYASETİN KAMUSAL FİNANSMANI71 I. Türkiye’de Siyasetin Kamusal Finansmanı Tartışmalarının Kavramsal Çerçevesi 71 II. Türkiye’de Siyasetin Kamusal Finansmanı Alanındaki Genel Eğilimler .72 III. Türkiye’de Siyasetin Kamusal Finansmanının Yapısal Görünümü .79 a. Seçim Başarılarını Esas Alan (1. Grup) Ölçütler .80 b. Parlamento’daki Temsilci Sayısını Esas Alan (2. Grup) Ölçütler 80 IV. Kırılganlıkların Giderilmesi Aracı Olarak Siyasetin Kamusal Finansmanında Çerçeve Öneriler 84 a. Genel Kamusal Finansman Eşiğinin Aşağı Çekilmesi 85 b. Siyasetin Kamusal Finansmanının Özel Finansman Eşiği Uygulamaları ile Zenginleştirilmesi .88 III. BÖLÜM SEÇİM SİSTEMLERİ A. SEÇİM SİSTEMLERİ GENEL TEORİSİ 97 I. “Seçimlere İlişkin Düzenlemeler” ve “Seçim Sistemleri” .97 II. Seçim Sistemlerine Toplum Mühendisliği Yaklaşımı 100 III. Kırılgan Demokrasiler Penceresinden Seçim Sistemleri . 105 a. Klâsik Sınıflandırma Yaklaşımı 105 b. Seçim Sistemlerinin Sınıflandırılmasında Yeni Yaklaşımlar 107 B. FARKLILIK YÖNELİMLİ SEÇİM SİSTEMLERİ 113 I. Liste Usulü Nispî Temsil Sistemi . 115 a. Siyasal Evrim, Toplumsal Çatışmalar ve Nispî Temsil . 115 b. Liste Usulü Nispî Temsilin Farklı Görünümleri . 122 1. Seçim Çevreleri 123 i- Ülke Seçim Çevresi Uygulaması: İsrail ve Hollanda . 124 ii- İki İsimli Seçim Çevresi Uygulaması: Şili . 128 iii- Değerlendirme. 130 2. Seçim Formülleri . 131 i- En Yüksek Bakiye Yöntemleri . 132 ii- En Yüksek Ortalama Yöntemleri . 135 iii- Değerlendirme. 137 3. Oy Pusulasının Yapısı 139 i- Bloke Liste Usulü 139 ii- Tercih Oylu Liste Usulü 142 iii- Serbest Liste Usulü . 143 4. Seçim Barajları 144 II. “Sınırlı Oy” ve “Devredilemez Tek Oy” Sistemleri 147 III. Farklılığa Açık Bir İstikrar Denemesi: Karma Sistemler . 150 IV. Farklılık Yöneliminde Özel Usuller . 155 a. Tahsisli Sandalyeler . 156 b. Topluluk Oy Pusulaları 159 c. “En Yakın Kaybeden” Uygulaması . 161 C. BÜTÜNLEŞTİRME EĞİLİMLİ SEÇİM SİSTEMLERİ 164 I. Devredilebilir Tek Oy Sistemi 169 II. Alternatif Oy Sistemi . 175 III. Bütünleştirme Eğiliminde Özel Usuller 180 a. Çok Kültürlü Liste Zorunluluğu 180 b. Seçim İttifakları . 182 D. BİR KIRILGAN DEMOKRASİ ÖRNEĞİ OLARAK TÜRKİYE’DE SEÇİM SİSTEMLERİ 187 I. Türkiye’de Seçim Sistemi Tartışmalarının Kavramsal Çerçevesi . 187 II. Türkiye’de Seçim Sistemleri Alanındaki Genel Eğilimler . 189 a. Yapısal Dönüşümle Sonuçlanan Eğilimler 189 1. İki Dereceli Seçimden Tek Dereceli Seçime Geçiş 190 2. Çoğunluk Sisteminden Nispî Temsil Sistemlerine Geçiş 191 b. Yapı Bozucu Eğilimler 194 1. İstikrarsızlaşma Eğilimi . 194 2. Siyasal Alanı Sınırlama Eğilimi . 198 III. Türkiye’de Seçim Sistemlerinin Yapısal Görünümü . 199 a. 1946-1977 Dönemi: Yapay Çoğunluklardan Göreli Adalete Geçiş . 199 b. 1983-1995 Dönemi: Adalet İlkesinden Uzaklaşma . 200 c. 1995 Sonrası Dönem: Göreli Adaletin Dönüşü ve Kısmî İstikrarın Yerleşmesi 204 IV. Kırılganlıkların Giderilmesi Aracı Olarak Seçim Sisteminde Çerçeve Öneriler . 206 a. Seçim İttifaklarının Serbest Bırakılması 209 b. Seçim Barajının Düşürülmesi . 213 c. Ülke Seçim Çevresinden Milletvekili Seçilmesi 217 d. Millî Bakiye Yönteminin Uygulanması 219 e. Tercih Oylu Liste Usulünün Uygulanması . 220 IV. BÖLÜM SİYASAL İFADE ve EYLEM OLANAKLARI A. SİYASAL TEMSİLDEN SİYASAL KATILIMA . 225 I. “Usul” ve “Esas” Açısından Siyasete Kurumsal Katılım 225 II. İncelemeye İlişkin Zorluklar . 226 B. BAZI KIRILGAN DEMOKRASİLERDE SİYASAL İFADE ve EYLEM OLANAKLARI 229 I. Belçika Krallığı 230 a. Demokratik Performans 230 b. Kırılganlıklar Haritası . 232 c. Siyasal Örgütlenme Özgürlüğü Boyutu 238 II. İspanya Krallığı . 242 a. Demokratik Performansı . 242 b. Kırılganlıklar Haritası . 244 c. Siyasal Örgütlenme Özgürlüğü Boyutu 247 C. BİR KIRILGAN DEMOKRASİ ÖRNEĞİ OLARAK TÜRKİYE’DE SİYASAL İFADE VE EYLEM OLANAKLARI . 254 I. Türkiye’nin Kırılganlıklar Haritası 254 II. Lâiklik Ekseni. 256 a. Türkiye’de Lâiklik Tartışmalarının Kavramsal Çerçevesi 256 b. Tarihsel Arka Plân: Lâiklik Eksenli Cumhuriyet Modernleşmesi . 260 c. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Lâiklik ve Siyasal İfade/Eylem Olanakları . 265 d. Lâiklik ve Muhafazakâr Otoriteryanizm: Bir Kavramlaştırma Denemesi . 271 III. Etnisite Ekseni . 276 a. Türkiye’de Etnisite Temelli Tartışmaların Kavramsal Çerçevesi: Üniter Devletin Üç Hali 276 b. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Üniter Devlet 281 1. Üniter Devlet İlkesine Mutlak Sadakât Yükümlülüğü 283 2. “Ülke”nin Bölünmez Bütünlüğü . 284 3. “Millet”in Bölünmez Bütünlüğü 288 4. Bölünmezliğin Bileşik Hali: Ülke ve Millet Bütünlüğünün Eşdeğerliği . 297 c. Üniter Devlette Etnik Siyaset: Meşru Siyaset Alanının Genişlemesi . 299 1. Mevzuat Boyutu 301 2. İçtihat Boyutu 305 SONUÇ 315 KAYNAKÇA . 319
