Kişilerin ve Kurumların Vergilendirilmesi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 11
GELİR VERGİSİ
BİRİNCİ BÖLÜM
GELİR VERGİSİ KANUNUNDA YER ALAN
TEMEL KAVRAMLAR
I. Gelirin Tanımı 49
II. Gelirin Unsurları 49
III. Tam Mükellef 49
III.1 Türkiye’de Yerleşmiş Sayılma Halleri 50
III.2 Türkiye’de Yerleşme Sayılmayan Haller 50
III.3 Dar Mükellefler 51
III.3.1 Daimi Temsilci 52
IV. Vergiden Muaf Esnaflar 52
V. Esnaf Muaflığından Faydalanamayacak Olan Mükellefler 55
İKİNCİ BÖLÜM
TİCARİ KAZANÇ
I. Ticari Kazancın Tanımı ve Ticari Kazanç Kapsamında Yer Alan Faaliyetler 57
I.1 Bir Ticari Faaliyetin Ticari Kazanç Faaliyeti Olarak Değerlendirilmesi
İçin Taşıması Gereken Özellikler 58
I.2 Şahıs ve Sermaye Şirketleri ile İş Ortaklıklarının Ortaklarının Gelir
Vergisi Karşısındaki Durumları 58
II. Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler ve Tespit Yöntemi 59
II.1 Gerçek Usulde Vergilendirme 59
II.1.1 Birinci Sınıf Tacirler (Bilanço esasına göre defter tutanlar) 59
II.1.1.1 Bilanço Esasına Göre Ticari Kazancın Tespiti 60
II.1.1.2 İkinci Sınıf Tacirler (İşletme Hesabı Esasına Göre
Defter Tutanlar) 60
II.1.1.3 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Hasılat Esaslı
Kazanç Tespiti Uygulamasından Yararlanması 61
II.2 Basit Usulde Vergilendirme 65
II.2.1 Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflere Sağlanan Vergisel
Kolaylıklar 65
II.2.2 Basit Usule Tabi Olmanın Şartları 66
II.2.2.1 Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları 66
II.2.2.2 Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları 66
II.2.3 Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar 68
II.2.4 Bakanlar Kurulu Kararları (BKK) Uyarınca Gerçek Usulde
Vergilendirilen Mükellefler 69
II.2.4.1 95/6430 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler 69
II.2.4.2 8/5521 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme
Kapsamına Alınan Mükellefler 70
II.2.4.3 92/2683 Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme
Kapsamına Alınan Mükellefler 70
II.2.5 Ortaklıklarda Basit Usule Tabi Olmanın Şartları 71
II.2.6 Basit Usulden Gerçek Usule Geçiş 71
II.2.7 Gerçek Usulden Basit Usule Geçiş 72
II.2.8 Defter-Beyan Sistemi 73
II.2.9 Basit Usulde Vergilendirilen Mükellefler İçin Ticari Kazancın
Tespiti 75
II.2.10 Basit Usulde Tespit Olunan Kazançlarda Gelir Vergisi İstisnası 76
III. Ticari Kazancın Tespitinde Dikkate Alınacak İndirilecek Giderler 76
IV. Ticari Kazancın Tespitinde İndirilemeyecek Giderler 78
V. Diğer Kanunlara Göre Ticari Kazancın Tespitinde İndirilebilecek ve
İndirilemeyecek Giderler 80
VI. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi Ve Vergilendirilmesi 80
VI.1 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşinin Özellikleri 80
VI.2 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Ortak Genel Giderlerin Dağıtımı 81
VI.3 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Amortismanların Dağıtımı 82
VI.4 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Tevkifat Uygulaması 82
VII. Ticari Kazancın İstisnaları 83
VII.1 PTT Acentelerinde Kazanç İstisnası 83
VII.2 Sergi ve Panayır İstisnası 83
VII.3 Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 83
VII.4 Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç
İstisnası 84
VII.5 Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası 84
VII.6 Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yapılan Faaliyetler Sonucu Elde Edilen
Kazançlara İlişkin İstisna 85
VII.7 Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve
Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna 85
VII.8 Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 86
VII.9 Yatırım İndirimi İstisnası 86
VII.10 Sosyal İçerik Üreticiliği İle Mobil Cihazlar İçin Uygulama
Geliştiriciliğinde Kazanç İstisnası 87
VIII. Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yıllık Beyanname Verme Zorunluluğu 88
VIII.1 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Faaliyetlerinden Doğan Zararlar
Mahsubu 88
VIII.2 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yurtdışı Faaliyetlerinden Doğan
Zararlar Mahsubu 89
VIII.3 Ticari Kazanç Sahibi Mükellefler Geçici Vergiye İlişkin Yükümlülükleri 89
VIII.3.1 Geçici Vergi Mükellefleri 89
VIII.3.2 Geçici Vergi Kapsamına Girmeyen Kazançlar ve Mükellefler 90
VIII.3.3 Geçici Vergi Dönemleri 90
VIII.3.3.1 Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar İçin 90
VIII.3.3.2 Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler İçin 90
VIII.3.3.3 İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin
Değişmesi 90
VIII.3.3.4 Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti 91
VIII.3.3.5 Geçici Verginin Eksik Beyan Edilmesi 91
VIII.3.3.6 Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler 92
IX. Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflerin Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Kazanç ve
İratlarından Yapılacak İndirimler 92
IX.1 Şahıs Sigorta Primleri 92
IX.2 Eğitim ve Sağlık Harcamaları 93
IX.3 Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesiyle Mal İhracatı Kapsamında
Elde Edilen Kazançlarda İndirim Uygulaması 94
IX.4 Bağış ve Yardımlar 97
IX.4.1 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmış İndirimler 97
XI.4.2 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmamış İndirimler 97
IX.5 Sponsorluk Harcamaları 99
IX.6 5746 Sayılı Kanun Kapsamındaki İndirimler 99
IX.6.1 Ar-Ge ve Tasarım İndirimi 99
IX.6.2 Teknogirişim Sermayesi Desteği 103
IX.7 Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Yapılan Ayni ve
Nakdi Bağışlar 104
IX.8 Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Makbuz
Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar 104
IX.9 Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi 105
IX.10 Türkiye’den Yurt Dışı Mukim Kişi ve/veya Kurumlara Verilen
Hizmetlerden Sağlanan Kazançlara İlişkin İndirim 105
IX.11 Yurt Dışında Bulunanlara Verilen Eğitim, Sağlık ve Kanunda Sayılan
Bazı Hizmetlerin Vergilendirilmesinde Tanınan İstisna 105
IX.12 Korumalı İş Yeri İndirimi 106
IX.13 Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi 106
IX.14 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 108
X.1 Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinde Tevkif Yoluyla Kesilen ve Geçici
Vergiler İle Ödenen Vergilerde Mahsup ve İade Olanağı 109
X.1.1 Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Mahsup ve İadesi 109
X.1.2 Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup ve Kalan
Kısmın İadesi 110
X.1.3 Mahsuben İade 110
X.1.4 Nakden İade 110
X.1.5 Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Geçici Vergiye Mahsubu 111
X.1.6 Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi 112
X.1.7 İade Talepleri Başvuru Şekli 113
X.2 Ticari Kazanç Sahibi Mükelleflere 2020 Yılında Elde Ettikleri
Kazançlar İçin Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi 114
X.2.1 Ticari Kazançlara İlişkin Beyannamelerin Verileceği Vergi
Dairesi 115
X.2.2 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerde Tarhiyatın Muhattabı 115
X.2.3 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerde Vergilendirme Dönemi 116
X.2.4 Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi 116
X.2.5 Ticari Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Ödeme Yeri Ve Zamanı 117
X.2.6 Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler Gelir Vergisi
Beyannamelerine Ekleyecekleri Bilgi ve Belgeler 117
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ZİRAİ KAZANÇ
I. Zirai Kazanç 121
I.1 Zirai Kazancın Tespiti ve Vergilendirilmesi 122
I.2 Tevkifat Usuluyle Vergilendirilen Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler 123
I.3 Gerçek Usulde Vergilendirilen Zirai Kazanç Elde Eden Mükellefler 125
I.4 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Tespiti Bakımından Dikkate Alınacak
Ölçüler 127
I.5 Zirai İşletme Hesabı Esasında Kazancın Tespiti 129
I.5.1 Zirai İşletme Hesabı Esasında Hasılatın Unsurları 129
I.5.2 Zirai İşletme Hesabı Esasında İndirilebilecek Giderler 130
I.5.3 Zirai İşletme Hesabı Esasında Hasılattan İndirilemeyecek
Giderler 131
I.5.4 Zirai Kazanç Elde Eden Mükelleflerin Bilanço Esasına Göre
Kazançlarının Tespiti 131
II. Zirai Kazancın İstisnaları 132
II.1 Teşvik İkramiyesi 132
II.2 Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası 132
II.3 Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi 133
II.4 Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen
Ürün Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlarda İstisna 133
II.5 Tarımsal Destekleme Ödemelerinde Kazanç İstisnası 134
II.6 Avans, Kredi, Sübvansiyon Gibi Teşviklerden Yararlanma 134
III. Zirai Kazancın Beyan Edilmesi ve Beyan Edilmemesi Durumu 135
III.1 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmemesi Durumunda
Beyanname 135
III.2 Zirai Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Durumunda Beyanname 135
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ÜCRET GELİRİ
I. Ücretin Tanımı ve Ücret Sayılan Ödemeler 139
I.1 Ücret Gelirini Meydana Getiren Unsurlar 140
I.2 Ücret gelirlerinin Vergilendirilmesi 141
I.3 Gelir Vergisi Kanununda Ücret Geliri İçin Uygulanan İstisnalar 141
I.3.1 Gelir Vergisi Kanununun 23. Maddesinde Yer Alan Ücret
İstisnaları 141
I.3.2 Gelir Vergisi Kanununun 24. maddesinde Gider Karşılıklarında
İstisnalar 144
I.3.3 Gelir Vergisi Kanununun 25. Maddesinde Tazminat ve
Yardımlarda İstisnalar 144
I.3.4 Gelir Vergisi Kanununun 26. Maddesinde Vatan Hizmetleri
Yardımlarında İstisnalar 146
I.3.5 Gelir Vergisi Kanununun 27. Maddesinde Teçhizat ve Tayın
Bedellerinde İstisnalar 147
I.3.6 Gelir Vergisi Kanununun 28. Maddesinde Tahsil ve Tatbikat
Ödemelerinde İstisnalar 147
I.3.7 Gelir Vergisi Kanununun 29. Maddesinde Teşvik İkramiye ve
Mükafatlarında İstisnalar 147
II. Ücret Gelirinde İlke Olarak Benimsenen Usul ve Ücretin Safi Tutarının Tespiti 148
II.1 Emekli Aidatı ve Sosyal Sigorta Primleri 149
II.2 Sosyal Güvenlik Destekleme Primi 149
II.3 İşsizlik Sigortası Primi 149
II.4 Şahıs Sigorta Primleri 150
II.5 Sendikalara Ödenen Aidatlar 150
II.6 Engellilik İndirimi 151
III. Gerçek Usule Tabi Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi 152
III.1 Kesinti Yoluyla Vergilendirme 152
III.2 Ücretin Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi 153
III.3 Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretlerin Vergilendirilmesi 156
III.4 Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen
Ücretlerin Vergilendirilmesi 157
III.5 Yabancı Elçilik ve Konsolosluklarda Çalışan ve İstisnadan
Faydalanmayan Memur ve Hizmetlilere Ödenen Ücretlerin
Vergilendirilmesi 158
IV. Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler ve Diğer
Kanunlara Göre Tamamı İndirilebilecek Bağış ve Yardımlar 159
IV.1 Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Gelirlerden Yapılacak İndirimler 159
IV.2 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 159
V. Ücret Geliri Elde Eden Mükelleflerin Ücret Gelirlerini Yıllık Beyanname İle
Beyan Etmesi Durumunda Beyanname Verme Yeri ve Zamanı 160
V.1 Ücret Geliri Elde Eden Mükelleflerde Gelir Vergisi Tarifesi Uygulaması 161
VI. Diğer Ücretliler Tanımı ve Vergilendirilmesi 161
VII. Asgari Geçim İndirimi 163
VIII.1 Asgari Geçim İndiriminden Yararlanacak ve Yararlanamayacak Olan
Mükellefler 165
VIII.2 Asgari Geçim İndiriminde Aile Fertlerinin, Emekli Maaşı Olanların ve
Boşananların Durumu 165
VIII.3 Engellilik İndiriminden Faydalanan Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi
Uygulaması 166
VIII.4 Medeni Halin ve Çocuk Sayısının Değişmesi Durumunda Asgari Geçim
İndirimi Uygulaması 167
VIII.5 Yıllık Beyanname Veren Ücretlilerde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması 167
BEŞİNCİ BÖLÜM
SERBEST MESLEK KAZANCI
I. Serbest Meslek Kazancı 171
I.1 Gelir Vergisi Kanununa Göre Serbest Meslek Erbabı Tanımı ve Serbest
Meslek Erbabı Sayılanlar 171
I.2 Serbest Meslek Kazancının Tespiti ve Yasal Defterlere Kaydı 172
I.3 Serbest Meslek Kazancının Tespitinde Hasılattan İndirilecek Giderler 174
I.4 Serbest Meslek Kazancında Vergi Tevkifatı 175
I.5 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin İş Yeri Kira Ödemelerinin Banka
Kanalıyla Yada Ptt Aracılığıyla Yapılması Zorunluluğu 176
I.6 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlere Uygulanacak İstisnalar 176
I.8 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerde Geçici Vergi Hesaplanması 178
I.9 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Yıllık Beyanname Verme
Zorunluluğu ve Beyanname Üzerinden İndirilecek Olan İndirimler 179
I.10 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Zarar Etmesi Durumunda Zararın
Mahsubu 180
I.11 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Beyanname Verme Yeri ve
Zamanı 181
I.12 Serbest Meslek Kazancı Elde Edenlerin Vergiyi Ödeme Yeri ve Zamanı 181
I.13 Serbest Meslek Kazancına İlişkin Diğer Bilgiler 182
ALTINCI BÖLÜM
GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI
I. Gayrimenkul Sermaye İradı Kavramı ve Gayrimenkul Sermeye İradının
Mükellefleri 187
I.1 Gayrimenkul Sermaye İradına Konu Mal ve Haklar 187
I.2 Gayrimenkul Sermaye İradında Gayri Safi İrat ve Safi İradın Tespiti 188
I.3 Kiraya İlişkin Tahsilat ve Ödemelerin Banka veya Posta İdaresi
Vasıtasıyla Yapılması Zorunluluğu 189
I.4 Kira Bedelinin Hiç Olmaması veya Eksik Olması Durumunda Bedel
Tespiti ve Emsal Kira Bedeli Uygulanacak ve Uygulanmayacak Haller 190
I.5 Konut Kira Geliri Elde Eden Mükelleflerde İstisna Uygulaması ve
İstisnadan Yararlanma Şartları 191
I.6 Kira Gelirinin Elde Edilmesinde İndirilecek Giderler ve Gider Yöntemleri 192
I.7 Gerçek Gider Yönteminde İstisnadan Yararlanılması Halinde İndirilecek
Giderin Hesaplanması 194
I.8 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Mükelleflerde Zarar Mahsubu 195
I.9 Kira Ödemelerinde Vergi Kesintisi Uygulaması 195
I.10 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Mükelleflerin Kira Gelirleri Beyanı 196
I.11 Gayrimenkul Sermaye İradı Elde Edenler Mükelleflerin Yıllık Gelir
Vergisi Beyannamesinde İndirilecek Giderler 197
I.11.1 Hayat ve Şahıs Sigorta Primleri 198
I.11.2 Eğitim ve Sağlık Harcamaları 198
I.11.3 Bağış ve Yardımlar 199
I.11.3.1 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmış
İndirimler 199
I.11.3.2 Bağış ve Yardımda Kanuni Olarak Sınırlandırılmamış
İndirimler 199
I.11.4 Sponsorluk Harcamaları 200
I.11.5 Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi 201
I.11.6 Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar 201
YEDİNCİ BÖLÜM
MENKUL SERMAYE İRADI
I.1 Menkul Sermaye İradı Kavramı ve Menkul Sermaye İradı Sayılan
Gelirler 205
I.2 Yıllık Beyanname İle Beyan Edilecek Menkul Sermaye İratları 206
I.3 Tutarı Ne Olursa Olsun Beyan Edilmeyecek Menkul Sermaye İratları 206
I.4 Tutarın 2021 Yılı İçin 2.800 TL’yi Aşması Halinde Beyan Edilecek
Menkul Sermaye İratları 207
I.4.1 2.800 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan Edilecek Menkul
Sermaye İratları 207
I.4.2 Tutarın 2021 Yılı İçin 53.000 TL’yi Aşması Halinde Beyan
Edilecek Menkul Sermaye İratları 208
I.4.2.1 53.000 TL’lik Tutarı Aşması Halinde Beyan
Edilecek Menkul Sermaye İratları 208
I.5 Devlet Tahvili, Hazine Bonosu ve Eurobondlardan Elde Edilen Gelirlerin
Vergilendirilmesi 209
I.5.1 Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (TL Cinsinden) Faiz Geliri 209
I.5.2 Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu (Dövize, Altına Veya Başka
Bir Değere Endeksli) Faiz Geliri 209
I.5.3 Eurobond Faiz Geliri 209
I.6 Özel Sektör Tahvilleri ve Kira Sertifikalarından Elde Edilen Gelirlerin
Vergilendirilmesi 210
I.7 Kar Paylarının Vergilendirilmesi 210
I.8 Yurt Dışında Yaşayan Türk Vatandaşlarının Elde Ettiği Menkul Sermaye
İratlarının Beyanı 211
I.9 Menkul Sermaye İradı Elde Eden Aile Bireyleri İle Küçükler, Kısıtlılar ve
Mümeyyiz Olmayanların Vergilendirilmesi 212
I.10 Menkul Sermaye İradı Elde Eden Mükelleflerin Tevkif Suretiyle Kesilen
Vergilerinin Mahsubu 212
I.11 Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Kazanç Ve İratlardan Yapılacak
İndirimler 212
I.12 Tevkifata Tabi Gelirler 213
I.13 Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler 214
SEKİZİNCİ BÖLÜM
DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR
I. Gelir Vergisine Tabi Diğer Kazanç ve İratlar 221
I.1 Değer Artış Kazançları 221
I.2 Vergilendirilmeyecek Değer Artışı Kazançları 224
I.3 Değer Artışında Safi Kazancın Tespiti 225
I.3.1 Endeksleme Yapılması 226
II. Arızi Kazançlar 229
KURUMLAR VERGİSİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU VE
MÜKELLEFİYET
I. Kurumlar Vergisinin Konusu 245
II. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri 245
II.1 Sermaye Şirketleri 245
II.1.1 Anonim, Limited ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit
Şirketler 245
II.1.2 Fonlar 246
II.1.2.1 Sermaye Piyasası Kurulunun Düzenleme Ve
Denetimine Tabi Fonlar 246
II.1.2.2 Yabancı fonlar 247
II.2 Kooperatifler 247
II.3 İktisadi Kamu Kuruluşları 248
II.3.1 Devlete, İl Özel İdarelerine, Belediyelere, Diğer Kamu
İdarelerine ve Kuruluşlarına Ait Veya Bağlı Olan Ticarî,
Sınaî ve Ziraî İşletmeler 248
II.3.2 Yabancı Devletlere, Yabancı Kamu İdare Ve Kuruluşlarına
Ait Veya Bağlı Olan Ticarî, Sınaî Ve Ziraî İşletmeler 249
II.4 Dernek Veya Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler 249
II.5 İş Ortaklıkları 253
II.5.1 Tanımı ve Kapsamı 253
II.5.2 Unsurları 254
II.5.3 İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu 255
III. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Tam ve Dar Mükellefiyet 256
III.1 Tam Mükellefiyet 256
III.2 Dar Mükellefiyet 256
İKİNCİ BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFİYET VE
İSTİSNALAR
I. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Muafiyet 257
I.1 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi,
Fenni ve Güzel Sanatları Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik
Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar 257
I.1.1 Okul Atölyeleri 258
I.1.2 Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri Uygulama Otelleri 258
I.2 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Genel İnsan ve Hayvan Sağlığını
Korumak ve Tedavi Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar 259
I.2.1 Vakıf Üniversiteleri Bünyesinde Faaliyet Gösteren Sağlık
Kurumları 259
I.3 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen
Kuruluşlar 260
I.3.1 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla
İşletilen Yardım Sandıkları 260
I.3.2 Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri Bünyesinde Oluşturulan
İş Yurtları 260
I.4 Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Açılan Sergiler, Fuarlar ve
Panayırlar 260
I.5 Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerine Ait Kreş ve
Konukevleri İle Askeri Kışlalardaki Kantinler 261
I.5.1 Kreş ve Konukevleri 261
I.5.2 Askeri Kışlalardaki Kantinler 262
I.6 Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları İle Sosyal Güvenlik
Kurumları 263
I.7 Yaptıkları İş veya Hizmet Karşılığında Resim ve Harç Alan Kamu
Kuruluşları 263
I.8 Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme Fonu, Toplu Konut İdaresi
Başkanlığı ve 5602 Sayılı Kanunun 3. Maddesiyle Tanımlanan İlgili
Kurum ve Kuruluşlar 263
I.9 Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü İle Askeri Fabrika ve
Atölyeler 264
I.10 İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler İle Bunların Oluşturdukları
Birlikler veya Bunlara Bağlı Kuruluşlar Tarafından İşletilen İşletmeler 264
I.11 Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İşletmeler 265
I.12 Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadi
İşletmeleri İle Sadece İdman Ve Spor Faaliyetinde Bulunan Anonim
Şirketler 266
I.13 Kooperatifler 267
I.13.1 Muafiyet Şartları 267
I.13.1.1 Sermaye Üzerinden Kazanç Dağıtılmaması 267
I.13.1.2 Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Kazanç
Üzerinden Hisse Verilmemesi 268
I.13.1.3 Yedek Akçelerin Dağıtılmaması 268
I.13.1.4 Sadece Ortaklarla İş Görülmesi 268
I.13.1.4.1 Üretim Kooperatiflerinde Ortak Dışı
İşlemler 269
I.13.1.4.2 Kredi Kooperatiflerinde Ortak Dışı
İşlemler 269
I.13.1.4.3 Yapı Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler 270
I.13.2 Yapı Kooperatiflerinin Muafiyetinde Özel Şartlar 271
I.13.3 Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kooperatiflerde Ortak Dışı
İşlemlerin Vergilendirilmesi 272
I.14 Kredi Teminatı Sağlamak Üzere Kurulmuş Olan Kurumlar 274
I.15 Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve
Kuruluşlar 275
I.16 Organize Sanayi Bölgeleri İle Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadi
İşletmeler 275
I.17 Bölgesel Yönetim Merkezleri 275
I.17.1 Muafiyet Şartları 276
I.17.1.1 Ekonomi Bakanlığından Alınan İzne İstinaden
Kurulma 276
I.17.1.2 Tüm Giderlerinin Kanuni ve İş Merkezi Türkiye’de
Bulunmayan Kurumlar Tarafından Karşılanması 277
I.17.1.3 Giderlerin Türkiye’de Tam veya Dar Mükellefiyete
Tabi Herhangi Bir Kurumun Hesaplarına İntikal
Ettirilmemesi veya Kârından Ayrılmaması 277
I.17.2 Muafiyetten Yararlanacaklar 278
I.18 Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybedilmesi veya Kazanılması 279
II. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre İstisnalar 280
II.1 İştirak Kazançları İstisnası 280
II.2 Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası 282
II.2.1 Yurt Dışı İştirak Kazancı İstisnasından Yararlanma Şartları 283
II.2.1.1 İştirak Edilen Kurumun Anonim veya Limited
Şirket Niteliğinde Bir Kurum Olması 283
II.2.1.2 İştirak Edilen Kurumun Kanuni ve İş Merkezinin
Türkiye’de Bulunmaması 283
II.2.1.3 İştirak Payını Elinde Tutan Kurumun Yurt Dışı
İştirakin Ödenmiş Sermayesinin En Az %10’una
Sahip Olması 283
II.2.1.4 İştirak Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibarıyla,
İştirak Payının Kesintisiz Olarak En Az Bir Yıl Süre
İle Elde Tutulması 283
II.2.1.5 Yurt Dışı İştirak Kazancının İştirak Edilen Kurumun
Faaliyette Bulunduğu Ülke Vergi Kanunları Uyarınca
En Az %15 Oranında Gelir Ve Kurumlar Vergisi
Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması 284
II.2.1.6 İştirak Kazancının Elde Edildiği Hesap Dönemine
İlişkin Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilmesi
Gereken Tarihe Kadar Türkiye’ye Transfer Edilmesi 287
II.2.2 Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke
Mevzuatına Göre Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu
Durumlarda İstisna Uygulaması 288
II.3 Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden
Çıkarmalarına İlişkin İstisna 288
II.4 Emisyon Primi Kazancı İstisnası 290
II.5 Türkiye’de Kurulu Fonlar İle Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin
İstisna 290
II.5.1 Menkul Kıymetler Yatırım Fonları Veya Ortaklıklarının
Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları 291
II.5.2 Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören Altın ve
Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının
Portföy İşletmeciliğinden Doğan Kazançları 291
II.5.3 Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının
Kazançları 292
II.5.4 Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının Kazançları 292
II.5.5 Emeklilik Yatırım Fonlarının Kazançları 295
II.5.6 Konut Finansmanı Fonları İle Varlık Finansmanı Fonlarının
Kazançları 295
II.6 Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri İle Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve
Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası 295
II.6.1 Kurumlar Vergisi Kanununun Yayım Tarihinden Önce
Gerçekleşen Satış İşlemlerinde İstisna Uygulaması 295
II.6.2 Kurumlar Vergisi Kanununun Yayım Tarihinden Sonra
Gerçekleşen Satış İşlemlerinde İstisna Uygulaması 297
II.6.2.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 297
II.6.2.2 İstisnanın Uygulanmasına Konu Olacak İktisadi
Kıymetler 297
II.6.2.2.1 Taşınmazlar 297
II.6.2.2.2 İştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve
İntifa Senetleri 299
II.6.2.2.3 Rüçhan Hakları 300
II.6.2.3 İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar 300
II.6.2.3.1 İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulma 300
II.6.2.3.1.1 Bedelsiz Olarak veya
Rüçhan Hakkı Kullanılmak
Suretiyle Elde Edilen Hisse
Senetlerinde İktisap Tarihi 300
II.6.2.3.1.2 Devir ve Bölünme
Hallerinde İktisap Tarihi 301
II.6.2.3.1.3 İnşa Halindeki Binalarda
2 Yıllık Sürenin Tespiti 301
II.6.2.3.1.4 Aynı Kuruma Ait İştirak
Hisselerinin İktisabında
2 Yıllık Sürenin Tespiti 302
II.6.2.3.1.5 Sat-Kirala-Geri Al İşlemine
Veya Kira Sertifikası İhracına
Konu Edilen Taşınmazların
Üçüncü Kişilere Satışında
2 Yıllık Sürenin Tespiti 302
II.6.2.3.2 Satış Kazancının Fon Hesabında
Tutulması 303
II.6.2.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazançların
İşletmeden Çekilmemesi 304
II.6.2.3.4 Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti
İle Uğraşılmaması 306
II.6.2.3.4.1 Kooperatiflerin Durumu 307
II.6.2.3.4.2 Holding Şirketlerin Durumu 307
II.6.2.4 Diğer Hususlar 308
II.6.2.4.1 Taşınmazlar İle İştirak Hisselerinin Para
Karşılığı Olmaksızın Devir ve Temliki,
Trampası ve Kamulaştırılması 308
II.6.2.4.2 Satış Vaadi Sözleşmesi İle Satışı
Öngörülen Taşınmazların Durumu 309
II.6.2.4.3 Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse
Senetlerinin Satışından Sağlanan
Kazançların Durumu 309
II.6.2.4.4 Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin
Durumu 310
II.6.2.4.5 Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve
Vade Farklarının Durumu 310
II.7 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine Veya
Tmsf’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar İle Bankalara Tanınan İstisna 311
II.7.1 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine
Borçları Nedeniyle Kanuni Takibe Alınmış Veya Tmsf’ye
Borçlu Durumda Olan Kurumlar İle Bunların Kefillerine ve
İpotek Verenlere Tanınan İstisna 311
II.7.2 Bankalara, Finansal Kiralama Ya Da Finansman Şirketlerine
Tanınan İstisna Uygulaması 313
II.8 Yurt Dışı Şube Kazançları 315
II.9 Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik
Hizmetlerden Sağlanan Kazançlarda İstisna 315
II.9.1 Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, İşin
Tamamlanmasından Sonra Ödenen Faiz ve Kur Farklarının
Durumu 317
II.9.2 Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri Nedeniyle, Merkez Ve
Şube Arasındaki Cari Hesapların Değerlemesi 318
II.9.3 Geçici Olarak İhraç Edilen Makine ve Teçhizatın Türkiye’ye
İthalinde Değerleme 318
II.9.4 Türkiye’deki Merkez Genel Giderlerinden Yurt Dışında
Yapılan İnşaat İşlerine Pay Verilmesi 318
II.9.5 Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri İle Teknik
Hizmetlerden Sağlanan Kazanç veya Hasılatın Türkiye’ye
Döviz Olarak Getirilmesi Halinde Doğacak Kur Farklarının
Durumu 319
II.9.5.1 Yurt Dışında Tamamlanmış İşlere İlişkin
Kazançların Türkiye’ye Getirilmesi Halinde Kur
Farklarının Durumu 319
II.9.5.2 Yurt Dışında Devam Etmekte Olan İşlere İlişkin
Hasılatın Türkiye’ye Getirilmesi Halinde Kur
Farklarının Durumu 319
II.10 Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri İle Rehabilitasyon
Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna 320
II.10.1 İstisnanın Kapsamı 320
II.10.2 Yararlanma Koşulları 321
II.10.2.1 Eğitim-Öğretim Kazançlarına İlişkin İstisna 321
II.10.2.2 Rehabilitasyon Merkezlerine İlişkin İstisna 322
II.10.2.3 Kreş ve Gündüz Bakımevlerine İlişkin İstisna 322
II.10.3 İstisnanın Süresi 323
II.10.4 İstisna Süresi İçinde Yeni Okul, Kreş ve Gündüz Bakımevi
veya Merkez Yapılması 323
II.10.5 İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi 324
II.11 Risturn İstisnası 324
II.11.1 Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen Paralardan
Harcanmayarak Ortaklara Dağıtılan Kısımlar 325
II.11.2 Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası 325
II.11.3 Tarımsal Üretici Birliklerinde Risturn İstinası 325
II.11.4 Diğer Hususlar 326
III. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar 326
III.1 Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve
Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna 327
III.1.1 Yasal Düzenleme ve İstisnanın Kapsamı 327
III.1.2 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 328
III.1.3 Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı 329
III.1.4 İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması 329
III.1.5 İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna
Uygulaması 330
III.1.6 Time-Charter İşletmeciliği 330
III.2 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Yer Alan İstisna 330
III.2.1 Yasal Düzenleme 330
III.2.2 Yazılım, Tasarım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen
Kazançlarda Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı 332
III.2.2.1 İstisna Kapsamına Giren Faaliyetler 333
III.2.2.2 Bölgede Faaliyete Geçilmeden Önce Başlatılmış
Projelerden Sağlanan Kazançların İstisna
Kapsamında Değerlendirilip Değerlendirilmeyeceği 334
III.2.3 Yönetici Şirketlerin Yararlanabilecekleri İstisnanın Kapsamı 334
III.2.4 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 334
III.2.5 Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı 335
III.2.6 İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması 336
III.2.7 İstisna Uygulamasında Süre 336
III.2.8 Bölgedeki İşyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi 336
III.2.9 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği
Hükümlerine Göre Bildirim ve Beyanın Yapılması Gereken Yer 337
III.2.10 İstisna Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna Verilen Yetki 337
III.2.10.1 Bakanlar Kurulu Kararı Kapsamındaki Kazançlar 337
III.2.10.2 Patent veya Eşdeğer Belge Alma Şartı 338
III.2.10.3 Kazancın İstisnadan Yararlanacak Kısmının Tespiti 340
III.3 Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası 342
III.3.1 Yasal Düzenleme 342
III.3.2 Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı 344
III.3.3 İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 345
III.3.4 Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı 346
III.3.5 Vergi Kesenlerin Sorumluluğu 346
III.3.5.1 Kâr Paylarının Dağıtılması Halinde Vergi Kesintisi 347
III.3.5.2 Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Vergi Kesintisi 347
III.3.5.3 Muhtasar Beyanname Verilmesi 347
III.3.6 İstisna Uygulamasında Süre 348
III.3.7 İmalat Faaliyetlerine Uygulanacak İstisna 348
III.3.7.1 Genel Olarak 348
III.3.7.2 İstisna Kapsamındaki Fason İmalat 349
III.3.8 Diğer Hususlar 350
III.3.8.1 Defter ve Belge Düzeni 350
III.3.8.2 Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Birleşme ve Devir
Hallerinde İstisna Uygulaması 350
III.3.8.3 Faaliyet Ruhsatlarında Belirtilen Sürenin Uzatılması 351
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDA
DİĞER İSTİSNALAR
I. Yabancı Fon Kazançlarının ve Bu Fonların Portföy Yöneticiliğini Yapan
Şirketlerin Vergisel Durumu 353
I.1 Yabancı Fonların Kazançlarına İlişkin Düzenlemeler ve Uygulama 353
I.1.1 Uygulamanın Şartları 354
I.1.1.1 Fon Adına Tesis Edilen İşlemlerin Portföy
Yöneticisi Şirketin Mutat Faaliyetleri Arasında
Yer Alması 354
I.1.1.2 Yabancı Fon İle Portföy Yöneticisi Şirket
Arasındaki İlişkinin Bağımsız Olarak Faaliyet
Gösteren Kişilerdeki Gibi Olması 354
I.1.1.3 Portföy Yöneticiliği Hizmeti Karşılığı Alınacak
Bedelin Emsale Uygun Olması ve Transfer
Fiyatlandırması Raporu Verilmesi 355
I.1.1.4 Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fon
Üzerindeki Hak Sahipliği Oranının %20’yi
Aşmaması 355
I.2 Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fondan Elde Ettiği Kazançlar 355
I.3 Fonun Katılımcı ve Kurucuları Arasında Doğrudan Veya Dolaylı Olarak
Bulunan Tam Mükellef Gerçek Kişi Veya Kurumlara İlişkin Bildirim 356
II. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna 356
II.1 Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazanç ve İratların Kapsamı 356
II.2 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 358
II.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 358
II.3.1 Buluşlara İlişkin Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri
İle Yazılım Faaliyetlerinin Türkiye’de Gerçekleştirilmesi 358
II.3.2 İncelemeli Sistemle Patent Veya Olumlu Araştırma Raporu
Sonucunda Faydalı Model Belgesi Alınması 358
II.3.3 İstisna Uygulamasından Yararlanacak Kişilerden Olunması 359
II.3.3.1 İstisnadan Yararlanacak Kişilerin 551 Sayılı KHK’da
Belirtilen Nitelikleri Taşıması 359
II.3.3.2 Patent Veya Faydalı Model Belgesi Üzerinde Tekel
Niteliğinde Özel Bir Ruhsata Sahip Olunması 359
II.3.4 Patent veya Faydalı Model Belgesi İçin Sağlanan Koruma
Süresinin Aşılmamış Olması 360
II.4 İstisna Uygulaması 360
II.4.1 09/08/2016 Tarihinden Önce Değerleme Raporu Düzenlenmesi
Amacıyla Başvuranların Durumu 361
II.4.2 İstisna Kazancın Tespiti 361
II.4.2.1 Buluşun Üretim Sürecinde Kullanılması Halinde
Kazancın Tespiti 362
II.4.3 Kesinti Uygulaması 363
II.5 Diğer Hususlar 364
II.5.1 01/01/2015 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş Patentli veya
Faydalı Model Belgeli Buluşların Durumu 364
II.5.2 Sınai Mülkiyet Hakkının Devredilmesi, Satılması Veya
Kiralanması İşlemlerinin Tescili 365
II.5.3 Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri İle Yazılım
Faaliyetlerinin Bir Kısmının veya Tamamının Yurt Dışında
Gerçekleştirilmesi 365
II.5.4 Patent veya Faydalı Model Belgesinin Geriye Dönük Olarak
Hükümsüz Sayılması 365
II.5.5 İstisna Uygulamalarında Tercih 366
III. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna Uygulaması 366
III.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 367
III.2 İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 367
III.2.1 Taşınmazlar 367
III.2.2 Taşınırlar 368
III.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 368
III.3.1 Taşınır veya Taşınmazın Kiralayanlara, Geri Kiralama
Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla
Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması 368
III.3.2 Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması 368
III.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi 369
III.4 İstisna Uygulaması 370
III.4.1 Varlıkların Sat-Kirala-Geri Al Süreci Tamamlanmadan
Üçüncü Kişi ve Kurumlara Satılması Durumu 374
III.4.2 İstisna Uygulamasında Başlangıç Tarihi 375
IV. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan
Kazançlarda İstisna Uygulaması 376
IV.1 İstisnadan Yararlanacak Olanlar 376
IV.2 İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler 377
IV.2. 1 Varlıklar 377
IV.2. 2 Haklar 377
IV.3 İstisnadan Yararlanma Şartları 377
IV.3.1 Varlık veya Hakkın Varlık Kiralama Şirketine, Kira Sertifikası
İhracı Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla
Satıldığı Hususunun Sözleşmede Yer Alması 377
IV.3. 2 Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması 378
IV.3.3 Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi 378
IV.4 İstisna Uygulaması 379
IV.4.1 Varlık ve hakların varlık kiralama şirketleri tarafından üçüncü
kişi ve kurumlara satılması durumu 381
V. Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Kazançlara İsabet Eden Giderlerin Diğer
Kazançlardan İndirilememesi 382
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TAM MÜKELLEF KURUMLARDA KURUM
KAZANCININ TESPİTİ
I. Kurum Kazancının Tespiti 385
I.1 Türev Ürünlerden Elde Edilen Kurum Kazançlarının Tespiti 386
I.1.1 Forward İşlemleri 386
I.1.2 Swap İşlemleri 387
I.1.2.1 Para Swapı 387
I.1.2.2 Faiz Swapı 388
I.1.3 Opsiyon Sözleşmeleri 389
I.1.3.1 Opsiyon Primi 389
I.1.3.2 Opsiyon Sözleşmesi 389
I.1.4 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 390
I.1.5 Aracı Kuruluş Varantları 391
II. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 391
II.1 Kontrol Edilen Yabancı Kurum 392
II.2 Yurt Dışı İştirakin Kurum Kazancının Türkiye’de Kurumlar Vergisine
Tabi Tutulabilmesine İlişkin Şartlar 393
II.2.1 Yurt Dışı İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayri Safi Hasılatının
%25 Veya Fazlasının Pasif Nitelikli Gelirlerden Oluşması 393
II.2.2 Yurt Dışı İştirakin Taşıması Gereken Vergi Yükü 394
II.2.3 Yurt Dışı İştirakin Asgari Gayrisafi Hasılat Tutarı 394
II.3 Tam Mükellef Kurumların Kurumlar Vergisi Matrahına Dahil Edilecek
Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 394
II.4 İştirakin Yurt Dışında Ödediği Vergilerin Mahsubu 395
II.5 İştirakin Kâr Paylarını Dağıtması Durumunda Vergileme 396
II.6 Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi
Önleme Anlaşmaları Karşısındaki Durumu 396
III. Kurum Kazancının Tespitinde İndirilecek Giderler 397
III.1 Menkul Kıymet İhraç Giderleri 397
III.2 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 397
III.3 Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderler İle Birleşme, Devir,
Bölünme, Fesih ve Tasfiye Giderleri 397
III.4 Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın
Kâr Payı 398
III.5 Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kâr Payları 398
III.6 Sigorta ve Reasürans Şirketlerince Ayrılan Teknik Karşılıklar 398
III.6.1 Muallak Hasar ve Tazminat Karşılıkları 399
III.6.2 Kazanılmamış Prim Karşılıkları 399
III.6.3 Hayat Sigortalarında Matematik Karşılıklar 400
III.6.4 Ayrılan Sigorta Teknik Karşılıklarının Ertesi Bilanço
Döneminde Aynen Kâra Nakledilmesi 400
III.7 Holding Şirketlerin Genel İdare Giderlerinin Bağlı Şirketlere Dağıtımı 400
IV. Zarar Mahsubu 401
IV.1 Geçmiş Yıl Zararları 401
IV.2 Devir ve Bölünme Durumunda Zarar Mahsubu 401
IV.2.1 Öz Sermaye Tutarı 402
IV.2.2 Devir ve Bölünme Halinde Zarar Mahsubu Yapılabilmesinin
Şartları 402
IV.2.3 Devir ve Bölünme Halinde Zarar Mahsubunun Sırası Ve
Mahsup Edilemeyen Zarar Tutarları 403
IV.3 Yurt Dışı Zararların Mahsubu 403
IV.3.1 Yurt Dışı Zararların Tevsiki 403
IV.3.2 Denetim Yaptırma Zorunluluğu 404
IV.3.3 Yurt Dışında Zarar Mahsubu 404
IV.3.4 Geçmiş Yıl Faaliyet Sonuçları 404
V. Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Yapılabilecek Diğer İndirimler 405
V.1 Ar-Ge İndirimi 405
V.2 Sponsorluk Harcamaları İle Bağış ve Yardımlar 406
V.2.1 Sponsorluk Harcamaları 406
V.2.2 Bağış ve Yardımlar 409
V.2.2.1 Kurum Kazancının %5’i İle Sınırlı Bağış ve
Yardımlar 409
V.2.2.2 Eğitim ve Sağlık Tesisleri İle Dini Tesislere İlişkin
Bağış ve Yardımlar 409
V.2.2.2.1 Eğitim ve Sağlık Tesisleri İle Dini
Tesislere İlişkin Bağış ve Yardımların
Kapsamı 410
V.2.2.2.2 Kapsama Dahil Olan Bağış ve Yardımlar 411
V.2.2.2.3 Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi 411
V.2.2.3 Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar 412
V.3.2.4 Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım
Kampanyalarına İlişkin Bağış ve Yardımlar 414
V.3.2.5 Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay
Cemiyetine Yapılan Bağış Veya Yardımlar 414
V.3.2.6 Yükseköğretim Kurumlarına Yapılacak Bağış ve
Yardımlar 414
V.4 Girişim Sermayesi Fonu 414
V.4.1 İndirim Şartları 415
V.4.2 İndirim Tutarının Hesaplanması 415
V.4.3 Fon tutarının vergilendirilmesi 416
V.5 Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmetler 417
V.5.1 İndirim Kapsamındaki Hizmetler 417
V.5.2 İndirimden Faydalanma Şartları 418
V.5.2.1 İndirimden Faydalanabilecek Şirketlerin Ana
Sözleşmelerinde Yazılı Esas Faaliyet Konusu 418
V.5.2.2 Hizmetin, Türkiye’den Münhasıran Yurt Dışı
Mukimi Kişi ve/veya Kurum İçin Yapılmış Olması 418
V.5.2.3 Faturanın Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum
Adına Düzenlenmesi 419
V.5.3 Türkiye’den Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya Kurumlara
Verilen Hizmetlerden Elde Edilen Kazancın Tespiti, Kayıtlarda
İzlenmesi ve Beyanı 419
V.5.3.1 İndirim Tutarının Tespiti 419
V.5.3.2 Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi 419
V.5.3.3 Esas Faaliyet Konusu Dışındaki Gelirler 420
V.6 Sermaye Artırımında İndirim 420
V.6.1 İndirimin Kapsamı 420
V.6.2 İndirim Uygulaması 422
V.6.3.1 Sermaye Artırımının Tescili ve Artırılan Tutarın
Şirketin Banka Hesabına Yatırılması 423
V.6.3.2 Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma 425
V.6.3.3 Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu
Edilemeyen Tutarın Sonraki Dönemlere Devri 425
VI. Kurum Kazancının Tespitinde Hasılattan İndirilemeyecek Giderler 426
VI.1 Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler 426
VI.2 Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları
ve Benzeri Giderler 426
VI.3 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan Kazançlar 426
VI.4 Her Ne Şekilde ve Ne İsimle Olursa Olsun Ayrılan Yedek Akçeler 426
VI.5 Hesaplanan Kurumlar Vergisi İle Her Türlü Para Cezaları İle Vergi
Cezaları ve Gecikme Zamları 427
VI.6 Menkul Kıymetlerin İtibari Değerlerinin Altında İhracından Doğan
Zararlar 427
VI.7 Bazı Taşıtlara İlişkin Giderler ve Amortismanlar 427
VI.8 Kurumun Kendisinin, Ortaklarının, Yöneticilerinin ve Çalışanlarının
Suçlarından Doğan Tazminat Giderleri 427
VI.9 Basın Yoluyla İşlenen Fiillerden Dolayı Ödenen Tazminatlar 428
VI.10 Bazı Ürünlere Ait İlan ve Reklam Giderleri 428
VI.11 Kurumların Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Temettü
İkramiyeleri 428
VI.12 Kanunen Yasaklanmış Fiiller Nedeniyle Katlanılan Giderler 428
BEŞİNCİ BÖLÜM
ÖRTÜLÜ SERMAYE VE TRANSFER FİYATLANDIRMASI
YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI
I. Örtülü Sermaye 429
I.1 Örtülü Sermaye Kavramı ve Borç/Öz Sermaye Oranı 429
I.1.1 Ortak 429
I.1.2 Ortakla İlişkili Kişi 430
I.1.3 Borcun Doğrudan veya Dolaylı Olarak Temin Edilmesi 430
I.1.4 Borcun İşletmede Kullanılması Gereği 431
I.1.5 Borcun Öz Sermayenin Üç Katını Aşması 431
I.2 Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar 434
I.2.1 Gayri Nakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden
Yapılan Borçlanmalar 434
I.2.2 Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Kullandırılan
Borçlar 434
I.2.3 Bankalar Tarafından Yapılan Borçlanmalar 435
I.2.4 Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman Ve Faktoring
Şirketleri İle İpotek Finansman Kuruluşlarının Bankalardan
Yaptıkları Borçlanmalar 435
I.3 Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirlerinin Durumu 435
I.4 Örtülü Sermaye Üzerinden Yapılan Ödemeler veya Hesaplanan Tutarların
Kâr Payı Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri 436
I.4.1 Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması 436
I.4.2 Borç Verenin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tabi
Olmayan veya Vergiden Muaf Herhangi Bir Kişi Olması 437
I.5 Örtülü Sermayenin Hesaplanması 438
II. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı 439
II.1 İlişkili Kişi Kavramı ve Emsallere Uygunluk İlkesi 439
II.2 Emsaline Uygun Fiyat Veya Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler 440
II.3 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Dağıtılan Örtülü Kazanç Tutarlarının
Kâr Payı Sayılması Ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri 441
II.4 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Hazine
Zararı 442
ALTINCI BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNDA BEYAN,
TARH VE ÖDEME
I. Beyan Esası 443
I.1 Beyannamenin Verilmesi 443
I.2 Beyannamenin Verilme Zamanı 444
I.3 Beyannamenin Verileceği Yer 444
I.4 Kooperatif Gelirlerinin Sadece Taşınmaz Kira Gelirlerinden ve Mevduat
Faizlerinden Oluşması Halinde Beyan 444
II. Kurumlar Vergisinin Tarhı 445
II.1 Vergilendirme Dönemi 445
II.2 Tarhiyatın Muhatabı 445
II.3 Tarhiyatın Zamanı 446
III. Verginin Ödenmesi 446
III.1 Ödeme Süresi 446
III.2 Tasfiye ve Birleşme İşlemlerinde Verginin Ödenmesi 446
III.3 Devir ve Tam Bölünme İşlemlerinde Verginin Ödenmesi 447
III.4 Muhtasar Beyannameler Üzerinden Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi 448
YEDİNCİ BÖLÜM
TAM MÜKELLEF KURUMLARA YAPILAN ÖDEMELERDE
VERGİ KESİNTİSİ
I. Tam Mükellef Kurumlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi 449
I.1 Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar 449
I.2 Vergi Kesintisine Tabi Tutulacak Kazanç ve İratlar 450
I.2.1 Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerine
İlişkin Olarak Yapılan Hak Ediş Ödemeleri 450
I.2.1.1 Konsorsiyum Olarak Yapılan İşlere İlişkin
Ödemelerin Durumu 451
I.2.2 Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira
Ödemeleri 452
I.2.2.1 Kooperatiflere Ait Taşınmazların Kiralanması
Karşılığında Yapılan Kira Ödemeleri 452
I.2.2.2 Dernek veya Vakıflara Ait Taşınmazların
Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira Ödemeleri 452
I.2.2.3 Diğer Kurumlar Vergisi Mükelleflerine Ait
Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan
Kira Ödemeleri 453
I.2.2.4 Devlete, Özel İdarelere, Belediyelere ve Köylere Ait
Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira
Ödemeleri 453
I.2.3 Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri İle Toplu Konut
İdaresi, Varlık Kiralama Şirketleri ve Özelleştirme İdaresince
Çıkarılan Menkul Kıymetler ve Varlık Kiralama Şirketleri
Tarafından İhraç Edilen Kira Sertifikalarından Sağlanan
Gelirler 453
I.2.3.1 Döviz Cinsinden Yahut Dövize, Altına veya Başka
Bir Değere Endeksli Menkul Kıymetlerin İtfası
Sırasında Oluşan Değer Artışlarında Vergi Kesintisi 455
I.2.3.2 Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri İle
Toplu Konut İdaresi, Varlık Kiralama Şirketleri ve
Özelleştirme İdaresince Çıkarılan Menkul Kıymetler
ve Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından İhraç Edilen
Kira Sertifikalarından Sağlanan Gelirlerin Kurumlar
Vergisine Tabi Olmayan Veya Kurumlar Vergisinden
Muaf Olanlar Tarafından Elde Edilmesi Halinde
Vergi Kesintisi Uygulaması 456
I.2.4 Mevduat Faizleri 456
I.2.5 Katılım Bankaları Tarafından Katılma Hesabı Karşılığında
Ödenen Kâr Payları 457
I.2.6 Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığında Ödenen Kâr Payları 457
I.2.7 Repo Gelirleri 458
I.2.8 Şans Oyunlarını Düzenleyenler Tarafından Bunların Bayilerine
veya Aracılarına Ödenen Komisyon, Prim ve Benzeri Ödemeler
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi 458
I.2.9 Vergiden Muaf Olan Kurumlara Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi
Kesintisi 458
I.2.10 Fon ve Yatırım Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden
Yapılacak Vergi Kesintisi 459
I.2.10.1 Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören
Altın ve Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları
veya Ortaklıklarının Kazançları Üzerinden Yapılacak
Vergi Kesintisi 459
I.2.10.2 Girişim Sermayesi Yatırım Fonları veya
Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden
Yapılacak Vergi Kesintisi 459
I.2.10.3 Gayrimenkul Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının
İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi
Kesintisi 460
I.2.10.4 Emeklilik Yatırım Fonlarının İstisna Kazançları
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi 460
I.2.10.5 Konut Finansmanı Fonları ve Varlık Finansmanı
Fonlarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak
Vergi Kesintisi 460
I.2.11 Vergi Usul Kanununun 11. Maddesinin Yedinci Fıkrası
Kapsamındaki Ödemelerde Vergi Kesintisi 460
I.2.11.1 Kesinti Kapsamına Alınan Ödemeler 461
I.2.11.1.1 İnternet ortamında Verilen Reklam
Hizmetlerine İlişkin Ödemeler Üzerinden
Yapılacak Vergi Kesintisi 462
I.3 Vergi Kesintilerine İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı 463
I.4 Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi Kesintisi 464
I.4.1 Genel Açıklama 464
I.4.2 Vergi Kesintisi Oranı 466
I.4.3 Gelir Vergisi Kanununun Geçici 62. Maddesi Uygulaması 466
I.4.4 Kâr Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki Statülerinin
Belirlenememesi Durumunda Vergi Kesintisi Uygulaması 467
I.4.5 İstisna Kazançların Vergi Kesintisi Karşısındaki Durumu 468
I.4.6 Avans Kâr Payı Dağıtımı 469
I.4.7 Sermaye Şirketlerinin İktisap Ettikleri Kendi Hisse Senetleri
veya Ortaklık Payları 469
I.4.7.1 Yasal düzenleme 469
I.4.7.2 Şirketlerin Kendi Hisse Senetlerini veya Ortaklık
Paylarını İktisap Etmeleri 470
I.4.7.3 İktisap Edilen Hisse Senetleri ve Ortaklık Paylarının
Sermaye Azaltımı Yoluyla İtfası 471
I.4.7.4 İktisap Edilen Hisse Senetleri ve Ortaklık Paylarının
İktisap Bedelinin Altında Bir Bedelle Elden
Çıkarılması 472
I.4.7.5 İktisap Edilen Hisse Senetleri veya Ortaklık
Paylarının Sermaye Azaltımı Yoluyla İtfa
Edilmemesi veya Elden Çıkarılmaması 473
I.4.7.6 İktisap Edilen Hisse Senetleri veya Ortaklık
Paylarının İktisap Bedelinin Üzerinde Bir Bedelle
Elden Çıkarılması 474
I.4.7.7 Uygulama Dönemi 475
SEKİZİNCİ BÖLÜM
TASFİYE, BİRLEŞME, DEVİR, BÖLÜNME VE
HİSSE DEĞİŞİMİ
I. Tasfiye 477
I.1 Tasfiye Dönemi 477
I.1.1 Tasfiyenin Zararla Kapanması Halinde Düzeltme 478
I.1.2 Tasfiyede Zamanaşımı 478
I.2 Tasfiye Beyannameleri 479
I.3 Tasfiye Kârı 479
I.4 Servet Değeri 480
I.5 Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu 480
I.6 Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi 481
II. Birleşme 481
III. Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi 481
III.1 Devir 481
III.2 Bölünme 482
III.2.1 Tam Bölünme 482
III.2.2 Kısmi Bölünme 482
III.2.2.1 Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye
Olarak Konulması 483
III.2.2.1.1 Devredilen İktisadi Kıymetlerle Birlikte
Bunlara Ait Borçların Da Devredilmesi
Halinde Devre Konu Net Değerin Sıfır
veya Negatif Olması Durumu 484
III.2.2.1.2 Üretim ve Hizmet İşletmelerine Bağlı
Taşınmazların Durumu 485
III.2.2.1.3 Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Belli
Bir Kısmının Kısmi Bölünmeye Konu
Edilmesi 485
III.2.2.2 Bölünmenin Gerçekleştiği Tarihe Kadar Bölünen
Varlıkların Değerinde Meydana Gelecek
Değişikliklerin Durumu 486
III.2.2.3 İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi 486
III.3 Devir ve Bölünmeye İlişkin Ortak Hususlar 487
III.3.1 Alınan Hisse Senetlerinin Durumu 487
III.3.2 Amortisman Uygulaması 487
III.3.3 Devir ve Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi 488
III.4 Hisse Değişimi 488
IV. Devir, Bölünme ve Hisse Değişimi Hallerinde Vergilendirme 490
IV.1 Devir Halinde Vergilendirme ve Beyan 490
IV.2 Tam Bölünme Halinde Vergileme ve Beyan 491
IV.3 Kısmi Bölünme ve Hisse Değişimi Hallerinde Vergileme 492
DOKUZUNCU BÖLÜM
DAR MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN
TARHI VE ÖDENMESİ
I. Safi Kurum Kazancı 493
I.1 Kurum Kazancının Tespiti 493
I.2 Kurum Kazancını Oluşturan Kazanç ve İratlar 494
I.2.1 Ticari Kazançlar 494
I.2.2 Zirai İşletmelerden Elde Edilen Kazançlar 495
I.2.3 Serbest Meslek Kazançları 495
I.2.4 Taşınır ve Taşınmazlar İle Hakların Türkiye’de
Kiralanmasından Elde Edilen İratlar 496
I.2.5 Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları 496
I.2.6 Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar 497
I.3 Dar Mükellef Kurum Kazancının Tespitinde Ayrıca İndirilemeyecek
Giderler 497
I.4 Dar Mükellefiyette Örtülü Sermaye Uygulaması 497
I.5 Dar Mükellefiyette Tasfiye ve Kısmi Bölünmeye İlişkin Uygulama 498
II. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti 498
II.1 Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Hasılatın Tespiti 498
II.2 Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti 499
III. Beyan Esası 499
IV. Vergilendirme Dönemi ve Beyan 500
IV.1 Vergilendirme Dönemi 500
IV.2 Beyannamenin Verileceği Yer 500
IV.3 Beyannamenin Verilme Zamanı 500
IV.4 Beyannamenin Şekil, İçerik ve Ekleri 501
V. Özel Beyan Zamanı Tayin Olunan Gelirler 501
VI. Beyannamenin Verilme Yeri 501
VII. Dar Mükellefiyette Tarhiyatın Muhatabı, Tarh Zamanı ve Tarh Yeri 502
VII.1 Tarhiyatın Muhatabı 502
VII.2 Tarhiyatın Zamanı ve Yeri 503
VIII. Ödeme Süresi 503
IX. Dar Mükellefiyette Vergi Kesintisi 503
IX.1 Vergi Kesintisi Yapmakla Sorumlu Olanlar 503
IX.2 Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Türkiye’de Bulunan İşyeri veya
Daimi Temsilci Vasıtasıyla Elde Edilen Kazanç ve İratlarda Vergi
Kesintisi 504
IX.3 Vergi Kesintisine Tabi Kazanç ve İratlar 505
IX.3.1 Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri
İle Uğraşan Dar Mükellef Kurumlara Yapılan Hak Ediş
Ödemeleri 507
IX.3.2 Serbest Meslek Kazançları 507
IX.3.3 Gayrimenkul Sermaye İratları 507
IX.3.4 Menkul Sermaye İratları 507
IX.3.5 Gayri Maddi Hakların Satış, Devir ve Temliki 509
IX.3.6 Dar Mükellef Kurumlara veya Kurumlar Vergisinden Muaf
Dar Mükelleflere Dağıtılan Kâr Payları 510
IX.3.7 Yurt Dışı İştirak Kazançları Üzerinden Dar Mükellef
Kurumlara Dağıtılan Kâr Payları 510
IX.3.8 Sergi ve Panayır Kazançları 511
IX.3.9 Yıllık veya Özel Beyanname Veren Dar Mükellef Kurumların
Menkul Sermaye İradı Sayılan Kazançlarından Ana Merkeze
Aktarılan Tutarlar 511
IX.3.10 Dar Mükellef Kurumlarca Yapılan Türev İşlemlerde Vergi
Kesintisi 512
IX.3.10.1 Forward İşlemleri 512
IX.3.10.2 Swap İşlemleri 512
IX.3.10.2.1 Para Swapı 512
IX.3.10.2.2 Faiz Swapı 512
IX.3.10.3 Opsiyon Sözleşmeleri ve Opsiyon Primi 513
IX.3.10.4 Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri 513
IX.3.10.5 Aracı Kuruluş Varantları 513
IX.4 Cumhurbaşkanınca Belirlenecek Ülkelerde Yerleşik Olan veya
Faaliyette Bulunan Kurumlara Yapılacak Her Türlü Ödemeler 514
IX.4.1 Uygulama Kapsamındaki Ülkeler 514
IX.4.2 Vergi Kesintisi Kapsamındaki Ödemeler 514
IX.4.3 Vergi Kesintisi Kapsamında Olmayan Ödemeler 515
IX.5 Bu Madde Kapsamında Yapılacak Vergi Kesintisine İlişkin
Beyannameye Dahil Edilmesi Zorunlu Kazançlar İle Beyannameye
Dahil Edilmesi İhtiyari Olan Kazançlar 516
X. Muhtasar Beyanname 516
ONUNCU BÖLÜM
İNDİRİMLİ KURUMLAR VERGİSİ VE
VERGİNİN MAHSUBU
I. Kurumlar Vergisi Oranı, Geçici Vergi ve İndirimli Kurumlar Vergisi 517
I.1 Kurumlar Vergisi Oranı ve Geçici Vergi 517
I.1.1.1 Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk Defa İşlem
Görmek Üzere En Az %20 Oranında Halka Arz
Edilen Kurumlarda Kurumlar Vergisi Oranının
2 Puan İndirimli Uygulanması 517
I.2 İndirimli Kurumlar Vergisi 519
I.2.1 Kapsam 520
I.2.2 İndirimli Vergi Oranından Yararlanamayacaklar 521
I.2.3 İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması 521
I.2.4 İndirimli Vergi Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna
Verilen Yetki 523
I.2.5 Yatırım Döneminde Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen
Kazançlarda İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması 524
I.2.6 Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazancın Kapsamı Ve
İndirimli Vergi Oranı Uygulamasında Öncelik Sırası 527
I.2.7 Kurumlar Vergisi Matrahının Birden Fazla Yatırım Teşvik
Belgesi Kapsamında Elde Edilen Kazançtan Düşük Olması 527
I.2.8 Tevsi Yatırımlardan Doğan Kazançlarda İndirimli Kurumlar
Vergisi Oranı Uygulaması 528
I.2.9 Kanunda Belirtilen Şartlara Uyulmaması Halinde Yapılacak
İşlemler 532
I.2.10 Teşvik Belgeli Yatırımların Devri 532
I.2.10.1 Yatırımın Faaliyete Geçmeden Önce Devredilmesi
Durumu 532
I.2.10.2 Yatırımın Kısmen Veya Tamamen Faaliyete
Geçmesinden Sonra Devredilmesi Durumu 532
I.2.11 Yatırıma Katkı Tutarında Endeksleme 533
I.3 Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (Kobi) Birleşmelerinde
Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanması 534
I.3.1 Kobi Tanımı 535
I.3.2 Kobi Birleşmelerinde Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli
Uygulanmasının Şartları 536
I.3.2.1 Birleşmenin, Kanunun 19. Maddesinin Birinci
Fıkrasında Yer Alan Devir Şartlarını Taşıması 536
I.3.2.2 Birleşen Kurumların Kobi Niteliğinde Olması 537
I.3.2.3 Birleşen Kurumların Devir Tarihi İtibarıyla Sanayi
Sicil Belgesini Haiz ve Fiilen Üretim Faaliyetiyle
İştigal Eden Kurumlardan Olması 537
I.3.3 Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanması 537
II. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu 538
II.1 Mahsup İmkanı 538
II.2 Mahsup Süresi 538
II.3 Mahsup Edilebilecek Yurt Dışı Vergilerin Sınırı 539
II.4 Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Ödediği Vergiler 539
II.5 Yurt Dışı İştiraklerden Elde Edilen Kâr Payları Üzerinden Ödenen
Vergilerin Mahsubu 539
II.6 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Geçici Vergiden Mahsubu 541
II.7 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Tevsiki 541
III. Yurt İçinde Kesilen Vergilerin Mahsubu 541
III.1 Vergi Mahsubu 541
III.2 Fonlar ve Yatırım Ortaklıkları Bünyesinde Kesilen Verginin, Söz Konusu
Kurumlardan Kâr Payı Alanlarca Mahsubu 542
III.3 Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı Üzerinden Kesilen Vergilerin
Mahsubu 543
III.4 Kesilen Vergilerin Geçici Vergiden Mahsubu 543
III.5 Kesilen Vergilerin Beyanname Üzerinden Mahsubu 543
III.6 Fonların ve Yatırım Ortaklıklarının Gelirleri Üzerinden Ödenen
Vergilerin Mahsubu 544
III.7 Yurt Dışında Ödenen Vergilerin, Yurt İçinde Ödenen Vergilerin ve
Geçici Verginin Mahsup Sırası 544
III.8 Değerleme İşlemlerinden Doğan Kazanca İsabet Eden Vergi
Kesintilerinin Mahsubu 545
IV. Diğer Kanunlardaki Muafiyet, İstisna ve İndirimlerin Sınırı 546
ONBİRİNCİ BÖLÜM
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ KANUNU HAKKINDA
ÖZELGE VERİLMİŞ BAZI ÖZELLİKLİ KONULAR
YARARLANILAN KAYNAKLAR 565