Kitle İletişim Hukuku
Doç. Dr. Sinan BAYINDIR
Dr. Özge APİŞ
Arş. Gör. Oğuz ERSÖZ
İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ. 5
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR. 17
BİRİNCİ BÖLÜM
İLETİŞİM KAVRAMI VE
KİTLE İLETİŞİMİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
İLETİŞİM KAVRAMI, TÜRLERİ VE KİTLE İLETİŞİMİN ÖNEMİ 19
İletişim Kavramı 19
Haberleşme Kavramından Farkı . 21
İletişimin Temel Unsurları 22
Kaynak . 22
Mesaj. 23
Muhatap 24
İletişim Türleri. 25
Bireysel İletişim 27
Kitle İletişimi. 28
Kitle İletişimin Önemi 31
KİTLE İLETİŞİM HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ32
Kitle İletişim Hukukunun Hukuk Dalları İçerisindeki Yeri 33
Kitle İletişim Hukukunun Hukukun Diğer Dalları İle İlişkisi . 34
Anayasa Hukuku İle İlişkisi . 35
Ceza Hukuku İle İlişkisi . 36
İdare Hukuku İle İlişkisi 38
Borçlar Hukuku İle İlişkisi . 39
10 İçindekiler
İKİNCİ BÖLÜM
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İÇERİĞİ,
SINIRLANDIRILMASI VE BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLİŞKİSİ
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMININ İÇERİĞİ.41
KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN TEMEL UNSURLARI .49
Haber, Düşünce ve Kanıları Öğrenebilme ve Toplayabilme Hakkı 49
Haber, Düşünce ve Kanıları Açıklayabilme Hakkı 50
Haber, Düşünce ve Kanıları Yayabilme Hakkı . 51
Haberin Gerçek Olması 52
Haberin Güncel Olması 64
Haberin Verilmesinde Kamu Yararının Bulunması. 68
Haberin Veriliş Şeklinin Haberin Özüne Uygun Olması 73
III. KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI77
Kişilik Hakları Dolayısıyla Sınırlandırılması 77
Kişinin Şeref ve Haysiyet Hakkı. 80
Kişinin Özel Hayatı 84
Kişinin Yaşam Alanları 84
Kişinin Gizli Hayatı. 84
Kişinin Özel Hayatı. 85
Kişinin Kamusal (Ortak) Hayatı 86
Kamuoyunun Dikkatini Çeken Kişilerin Özel Hayatı. 87
Kamuoyunun Sürekli Dikkatini Çeken Kişilerin Özel Hayatı 88
Kamuoyunun Geçici Olarak Dikkatini Çeken Özel Kişilerin
Hayatı 91
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BASIN REJİMİ
GENEL AÇIKLAMALAR 93
Basının Tarihçesi. 93
Dünyada Basının Tarihçesi . 93
Ülkemizde Basının Tarihçesi 93
Basının Kamusal Görevleri 95
Haber Verme Hakkı ve Görevi 96
İçindekiler 11
Denetim ve Eleştiri Hakkı ve Görevi. 97
Kamuoyunu Açıklama ve Oluşturma Hakkı ve Görevi 100
Basın Rejimine İlişkin Temel Kavramlar 102
Basılmış Eser Kavramı 102
Tanım. 102
Basılmış Eserin Şartları 102
Objektif Şartlar . 102
Subjektif Şart 106
İnternet Haber Sitesi Kavramı 107
Yayım Kavramı 110
Tanım. 110
Yayım Biçimleri 112
SÜRELİ (DÖNEMSEL) YAYINLAR 115
Süreli Yayının Şartları 116
Süreklilik Şartı. 116
Bağımsızlık Şartı . 117
Süreli Yayın Türleri 117
Gazete 117
Dergi. 120
Haber Ajansı Yayınları 120
İnternet Haber Siteleri . 121
Sorumlu Müdür. 124
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN UNSURLARI,
SINIRLANDIRILMASI VE KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLİŞKİSİ
GENEL AÇIKLAMALAR 127
KAVRAM SORUNU. 127
III. TANIM 129
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN UNSURLARI 133
Bilgi Alma ve Öğrenme Özgürlüğü 133
Düşünce (Kanaat) Özgürlüğü 136
Düşünceyi Açıklama ve Yayma Özgürlüğü 139
12 İçindekiler
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLANDIRILMASI141
Genel Açıklamalar. 141
Sınırlamanın Koşulları . 146
Sınırlamanın Kanunla Öngörülmüş Olması 146
Sınırlamanın Meşru Bir Amaca Dayanması 150
Sınırlamanın Demokratik Bir Toplumda Gerekli Olması 151
DÜŞÜNCEYİ İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KİTLE İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜYLE
İLİŞKİSİ 157
BEŞİNCİ BÖLÜM
RADYO VE TELEVİZYON REJİMİ
TARİHÇE 159
Ülkemizde Radyo ve Televizyonun Tarihçesi 159
Radyonun Tarihçesi 159
Televizyonun Tarihçesi. 161
RADYO VE TELEVİZYONLA İLGİLİ KURUMLAR161
Türkiye Radyo ve Televizyonu (TRT). 161
Tarihçe . 161
TRT’nin Yapısı ve Organları 162
TRT’nin Görevleri . 164
TRT Yayınlarının Denetimi 165
TRT Yayınlarında Düzeltme ve Cevap Hakkı. 168
TRT Yayınları Yoluyla İşlenen Suçlardan Doğan Cezai ve Hukuki
Sorumluluk. 170
Canlı Yayınlardan Doğan Sorumluluk 170
Zorunlu Yayınlardan Doğan Sorumluk 171
Özel Kanallar. 172
III. RADYO VE TELEVİZYON YAYINLARININ DENETLENMESİ 173
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) . 173
Kurulun Hukuki Niteliği 173
Kurulun Yapısı 173
Görev ve Yetkileri. 174
İçindekiler 13
YAYIN İLKELERİ VE YAYIN YASAKLARI. 178
Yayın İlkeleri 178
Yayın Yasakları 183
ALTINCI BÖLÜM
BASIN YAYIN FAALİYETLERİNİN DENETLENMESİ
ÖZDENETİM 185
Basın Konseyi 185
Tarihçesi. 185
Amacı . 185
Oluşumu. 185
Basın Meslek İlkeleri 188
Konseye Başvuru ve Şikâyetleri Karara Bağlama Yolu 190
Basın İlan Kurumu. 191
Amacı . 191
Oluşumu. 193
Basın Ahlak Esasları 195
BASININ CEZAİ VE HUKUKİ SORUMLULUK REJİMİ. 197
Cezai Sorumluluk Rejimi . 197
Genel Açıklamalar 197
Basın Suçları . 198
Genel Açıklamalar . 198
Basın Suçlarının Türleri 200
Dar Anlamda Basın Suçu (Basılmış Eserler Yoluyla
İşlenebilen Suçlar) 200
Geniş Anlamda Basın Suçları (Basılmış Eser Yoluyla da
İşlenebilen Suçlar) 202
Basın Düzeninin İşleyişine Karşı Suçlar . 203
Basın Suçlarının Unsurları 205
Genel Açıklamalar. 205
Basılmış Eser Unsuru 205
Yayım Unsuru . 207
Basın Suçlarında Cezai Sorumluluk Sistemleri. 207
Genel Kurallara Göre Sorumluluk Sistemi 207
14 İçindekiler
Özel Kurallara Göre Sorumluluk Sistemi 208
aaa. Kanuni (Birlikte) Sorumluluk Sistemi 208
bbb. Basamaklı Sorumluluk Sistemi 208
ccc. Taksirden (İhmalden) Doğan Sorumluluk Sistemi. 209
ddd. Karma Sorumluluk Sistemleri . 209
aaaa. Genel Sorumluluk- Kanuni Sorumluluk
Karması Sistem . 209
bbbb. Genel Sorumluluk- Taksir Sorumluluğu
Karması Sistem . 210
5187 Sayılı Basın Kanunu’na Göre Cezai Sorumluluk 210
Genel Açıklamalar 210
Basılmış Eserin İçeriğine İlişkin Suçlarda Sorumluluk . 211
aaa. Süreli Yayınlarda Cezai Sorumluluk. 211
bbb. Süresiz Yayınlarda Cezai Sorumluluk . 214
Basın Düzeninin İşleyişine Karşı Suçlarda Sorumluluk 217
Basın Suçlarında Yargılama Usulü . 218
Dava Süreleri 218
Yetkili ve Görevli Mahkeme 220
Tebligat Usulü. 221
Yaptırım 221
Basın Kanunu’na Göre Düzeltme ve Cevap Hakkı . 223
Hukuki Sorumluluk Rejimi 235
Genel Açıklamalar 235
Tespit Davası 236
Önleme Davası. 238
Durdurma Davası . 239
Tazminat Davası. 241
Genel Açıklamalar . 241
Tazminat Davasında Sorumlu Kimseler. 241
Maddi Tazminat Davası. 243
Manevi Tazminat Davası . 249
Sebepsiz Zenginleşme Davası 251
Vekâletsiz İş Görmeden Kaynaklanan Dava. 252
İçindekiler 15
YEDİNCİ BÖLÜM
İNTERNET REJİMİ
İNTERNETİN TANIMI TARİHÇESİ . 257
BİLİŞİM VE BİLGİSAYAR KAVRAMLARI 257
Bilişim Kavramı . 257
Bilgisayar. 258
III. İNTERNET VE İNTERNETE İLİŞKİN KAVRAMLAR. 259
İnternet Kavramı. 259
İnternete İlişkin Kavramlar 259
Web 1.0 259
Web 2.0 260
Uniform Resource Locator (URL) . 262
Veri. 262
Domain Name System (DNS) . 262
Alan Adı (Domain Name) . 263
Link Verme . 264
Sosyal Medya 264
Tanımı ve Geleneksel Medyadan Farkı 264
Sosyal Medyanın Özellikleri . 266
Sosyal Medya Araçları 267
Bloglar . 267
Sosyal Ağlar . 267
İNTERNET HUKUKUNA İLİŞKİN ULUSLARARASI VE ULUSAL
DÜZENLEMELER 268
Uluslararası Düzenlemeler 268
Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi 268
İnternette İletişim Özgürlüğü Deklarasyonu 270
Bilgisayar Sistemleri Aracılığıyla İşlenen Irkçı ve Yabancı
Düşmanlığı Nitelikteki Eylemlerin Cezalandırılması Hakkındaki
Birinci Ek Protokol 272
Ulusal Düzenlemeler. 273
5651 Sayılı Kanun. 273
5369 Sayılı Evrensel Hizmet Kanunu 274
5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu . 275
16 İçindekiler
İNTERNETİN ULUSAL DÜZENLENMESİ VE DENETİMİNİ SAĞLAYAN
KURUMLAR .277
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu . 277
İnternet Geliştirme Kurulu 278
Dijital Mecralar Komisyonu 279
Erişim Sağlayıcıları Birliği 281
Siber Güvenlik Kurulu . 282
İNTERNET SÜJELERİ284
Genel Açıklamalar. 284
İçerik Sağlayıcı (Content- Provider) 284
Erişim Sağlayıcı (Access- Provider). 285
Yer Sağlayıcı (Service Provider) 286
Toplu Kullanım Sağlayıcı 288
Sosyal Ağ Sağlayıcı . 289
İnternet Süjelerinin Cezai Sorumluluğu 291
İçerik Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu 291
Erişim Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu. 299
Yer Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu . 300
Toplu Kullanım Sağlayıcıların Cezai Sorumluluğu 300
İnternet Süjelerinin Hukuki Sorumluluğu . 301
Genel Açıklamalar 301
İçeriğin Yayından Çıkarılması ve/veya Erişimin Engellenmesi
(5651 SK m. 9) 305
Maddi Tazminat Davası 308
Manevi Tazminat Davası 310
Yeni Bir Hak Türü Olarak Unutulma Hakkı . 313
KAYNAKÇA 317