Kıymetli Evrak Hukuku

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 21
1. BÖLÜM
KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNA GİRİŞ
I. TİCARET HUKUKUNUN YAŞAYAN BİR ANA DALI OLARAK KIYMETLİ EVRAK HUKUKU 23
II. KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ 24
A. Kıymetli Evrak Hukuku – Medeni Hukuk İlişkisi 24
B. Kıymetli Evrak Hukuku – Borçlar Hukuku İlişkisi 24
C. Kıymetli Evrak Hukuku – İcra ve İflas Hukuku İlişkisi 25
D. Kıymetli Evrak Hukuku – Ceza Hukuku İlişkisi 25
III. TÜRK HUKUKUNDA KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN KAYNAKLARI 26
A. TTK m.645–849 26
B. 5941 Sayılı Çek Kanunu 27
C. İİK m.167–176/b 27
D. Diğer Kaynakları 27
2. BÖLÜM
KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI
I. TANIM 29
II. UNSURLARI 29
A. Senet 29
B. Hak 30
C. Senet ile Hak Arasındaki Yakın İlişki 31
III. KIYMETLİ EVRAKIN VARLIK KAYITLARI 32
A. Çift Taraflı İbraz Kaydı 32
B. Çift Taraflı Teşhis Kaydı 33
IV. KIYMETLİ EVRAKIN ÖZELLİKLERİ 34
A. Soyutluk (Mücerretlik) 34
B. Ağırlaştırılmış, Sıkılaştırılmış Şekli Koşullar 34
C. Sınırlı Sayı İlkesine (Numerus Clausus) Bağlılık 35
V. KIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI (TÜRLERİ) 35
A. İçerdikleri Hakkın Türüne Göre 36
B. İçerdikleri Hakkın Senetten Önce Var Olup Olmamasına Göre 36
C. Düzenlenmelerine Sebep Olan Temel Borç İlişkisine Göre 36
D. Devir Şekillerine Göre 37
3. BÖLÜM
DEVİR ŞEKİLLERİNE GÖRE KIYMETLİ EVRAKIN TÜRLERİ
I. NAMA YAZILI KIYMETLİ EVRAK 39
A. Tanımı ve Unsurları 39
B. Devir Şekli 40
C. Alacaklının Hakkını İleri Sürebilmesi ve Borçlunun Geçerli Bir Ödeme Yapabilmesi 40
D. Eksik Nama Yazılı Kıymetli Evrak 41
E. Nama Yazılı Pay Senetleri 42
F. Defiler 42
1. Senet Üzerindeki Zilyetlikten Kaynaklanan Defiler 43
2. Halefiyet İlişkisinden Kaynaklanan Defiler 43
3. Doğrudan Kişisel Defiler 44
III. EMRE YAZILI KIYMETLİ EVRAK 44
A. Tanımı ve Unsurları 44
B. Alacaklının Hakkını İleri Sürebilmesi ve Borçlunun Geçerli Bir Ödeme Yapabilmesi 45
C. Devir Şekli 46
D. Defiler 46
1. Geçersizlik Defileri 46
a. İradeye İlişkin Defiler 47
b. Kambiyo Sözleşmesinin Bulunmadığı Defi 47
c. İsnat Defileri 47
2. Senet Metninden Anlaşılabilen Defiler 47
3. Doğrudan Kişisel Defiler 48
III. HAMİLE (HAMİLİNE) YAZILI KIYMETLİ EVRAK 49
A. Tanımı ve Unsurları 49
B. Alacaklının Hakkını İleri Sürebilmesi ve Borçlunun Geçerli Bir Ödeme Yapabilmesi 50
C. Devri 51
D. Defiler 51
IV. DEVİR ŞEKLİNE GÖRE KIYMETLİ EVRAK TÜRLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 52
V. KIYMETLİ EVRAKTA TÜR DEĞİŞİMİ (TAHVİL) 53
A. Kanuni Tür Değişimi 53
B. İradi Tür Değişimi 53
4. BÖLÜM
KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ
I. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİNE İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER 58
A. İptal İçin Esasa ve Şekle İlişkin Koşullar 58
B. İptal Kararının Sonuçları 59
II. EMRE YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ 60
A. Önleyici Tedbirlerin Alınması 60
B. Senedin Kimin Elinde Olduğu Biliniyorsa İzlenecek Yol 61
C. Senedin Kimin Elinde Olduğu Bilinmiyorsa İzlenecek Yol 61
1. İlan 61
2. Senedi Elinde Bulunduran Kimse Ortaya Çıkıp Mahkemeye İbraz Ederse 62
3. Senedi Elinde Bulunduran Kimse Ortaya Çıkmazsa 63
III. HAMİLE YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ 63
A. Önleyici Tedbirlerin Alınması 63
B. İlan Yoluyla Senedin Mahkemeye İbraz Edilmesi İçin İhtarda Bulunulması 64
1. Senedi Elinde Bulunduran Kimse Ortaya Çıkıp Mahkemeye İbraz Ederse 64
2. Senedi Elinde Bulunduran Kimse Ortaya Çıkmazsa 65
IV. NAMA YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ 65
A. Kural: Hamile Yazılı Kıymetli Evraka İlişkin Hükümlere Yapılan Atıf 65
B. İstisnası: Aksi Yönde Hükümlerin Bulunması 65
5. BÖLÜM
KAMBİYO SENETLERİ – GENEL ESASLAR
I. TÜRLERİ 69
II. ÖZELLİKLERİ 70
III. REGÜLASYONLARI (TABİ OLUNAN HUKUKİ KAYNAKLAR) 74
IV. KAMBİYO İLİŞKİSİNİN (TAAHHÜDÜ) TEMEL BORÇ İLİŞKİSİNE ETKİSİ (Kambiyo İlişkisinin İfa Uğruna Ya Da İfa Yerine Kurulması) 76
V. EHLİYET KOŞULU 78
6. BÖLÜM
POLİÇE
I. POLİÇE İLİŞKİSİNE GENEL BİR BAKIŞ 81
II. POLİÇEDE GEÇERLİK KOŞULLARI 84
A. Unsurları 84
1. Poliçe Kelimesi 84
2. Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Hususunda Koşulsuz Kayıtsız Havale 85
3. Ödeyecek Kişinin, “Muhatabın” Adı 86
4. Vade 87
5. Ödeme Yeri 88
6. Kime veya Kimin Emrine Ödenecek ise Onun Adı (Lehtar) 88
7. Düzenlenme Tarihi ve Yeri 89
8. Düzenleyenin İmzası 89
B. Açık Poliçe 91
C. İmzaların İstiklali (Bağımsızlığı) İlkesi 92
III. POLİÇEDE KABUL 93
A. Poliçeye Özgü Bir Müessese Olması 93
B. Kabulün Fonksiyonu 93
C. Kabulün Usule ve Esasa İlişkin Koşulları 94
D. Kabule Arz İşlemi 95
1. Kural Olarak Kabule Arzın İradiliği 96
2. İstisnai Olarak Kabule Arzın Mecburiliği / Yasaklılığı (İmkânsızlığı) 96
a. Poliçenin Kabule Arzının Mecburiliği 96
b. Poliçenin Kabule Arzının Yasaklılığı / İmkânsızlığı 97
IV. POLİÇEDE CİRO 98
A. Poliçenin Devrinde Cironun Kural Niteliği 98
B. Cironun Mahiyeti 98
C. Cironun Geçerliği İçin Koşullar 99
D. Cironun Türleri 101
1. Tam Ciro – Beyaz Ciro 101
2. Temlik Cirosu – Tahsil Cirosu – Terhin Cirosu 102
a. Cironun Fonksiyonları 103
aa. Devir Fonksiyonu 103
bb. Teşhis Fonksiyonu 103
cc. Teminat Fonksiyonu 104
b. Fonksiyonlarına Göre Ciro Türleri 105
aa. Temlik Cirosu 105
bb. Tahsil Cirosu 106
cc. Terhin Cirosu 107
V. POLİÇEDE AVAL 107
A. Özgün Bir Teminat Yöntemi Olarak Aval 107
B. Aval Verenler ve Lehine Aval Verilenler 108
C. Avalin Geçerlik Koşulları 109
D. Avalin Hükümleri 110
VI. POLİÇEDE ÖDEME 111
A. Ödeme İçin İbraz 111
B. Poliçenin Ödenmesi 113
C. Poliçenin Ödenmemesi ve Sonuçları 115
1. Temerrüdün Gerçekleşmesi 115
2. İhbar Yükümlülüğü 116
3. Başvurma Hakkı (Müracaat Hakkı) 117
a. Genel Özellikleri 117
b. Başvurma Hakkının Doğumu İçin Koşullar 119
aa. Maddi Koşullar 119
bb. Şekli Koşullar 120
aaa. Kural 120
bbb. İstisnalar 122
c. Başvurma Hakkının Kapsamı 124
aa. Hamilin Başvurma Hakkının Kapsamı 124
bb. Ödeyenin Başvurma Hakkının Kapsamı 125
4. Zamanaşımı 125
VII. POLİÇEDE ALTERNATİF TALEP YOLLARI 127
A. Karşılığın Devri (İntikali) 127
B. Sebepsiz Zenginleşme 128
C. Temel Borç İlişkisi 129
7. BÖLÜM
BONO
I. KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ 131
II. BONONUN GEÇERLİK UNSURLARI 132
A. Bono veya Emre Yazılı Senet İbaresi 133
B. Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Hususunda Koşulsuz Kayıtsız Vaat 133
C. Vade 134
D. Ödeme Yeri 134
E. Kime veya Kimin Emrine Ödenecek ise Onun Adı (Lehtar) 135
F. Düzenlenme Tarihi ve Yeri 135
G. Düzenleyenin İmzası 135
III. DÜZENLEYENİN SORUMLULUĞU 136
IV. POLİÇEYE İLİŞKİN HÜKÜMLERİN BONO HAKKINDA UYGULANMASI 136
8. BÖLÜM
ÇEK
I. KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ 139
A. Kambiyo Senedi Türü Olması 139
B. Kanunen Kıymetli Evrak Olarak Hamiline Yazılı Düzenlenebilmesi 140
C. Hukuki Niteliğinin Havale, Ekonomik Fonksiyonunun ise Ödeme Aracı Olması 140
D. Muhatabın Sadece Banka Olabilmesi ve Muhatap Bankanın Çek İlişkisinde Yer Alamaması 141
E. Türk Ticaret Kanununda ve Özel Bir Kanun Olan Çek Kanununda Düzenlenmesi 142
II. ÇEKİN GEÇERLİK UNSURLARI 142
A. Çek İbaresi 143
B. Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Hususunda Koşulsuz ve Kayıtsız Havale 143
C. Muhatap Bankanın Ticaret Unvanı 144
D. Ödeme Yeri 145
E. Düzenlenme Tarihi ve Yeri 145
F. Seri Numarası 145
G. Karekod 146
H. Düzenleyenin İmzası 147
III. ÇEKİN DÜZENLENEBİLMESİ İÇİN GEREKLİ OLAN ÖN KOŞULLAR 148
IV. ÇEKİN DEVRİ 149
A. Emre Yazılı Çeklerde Devir 149
B. Nama Yazılı Çeklerde Devir 151
C. Hamiline Yazılı Çeklerde Devir 151
V. ÇEKİN ÖDENMESİ 151
A. Çekin Görüldüğünde Ödenmesi 151
B. Çekin İbrazı 152
1. Kanuni İbraz Süreleri 153
2. Çekin İbraz Edileceği Yer 154
3. İleri Tarihli Çeklerde İbraz 155
C. Çekin Ödenmesi ile Çek İlişkisinin Sona Ermesi 156
D. Çekin Ödenmesine Özgü Müesseseler 157
1. Çizgili Çek 157
2. Çekin Hesaba Geçirilmek Üzere Düzenlenmesi 158
3. Çekten Cayma 159
4. Sahte ve Tahrif Edilmiş Çekin Ödenmesi 161
VI. ÇEKİN ÖDENMEMESİ VE ÖDENMEMESİNİN HUKUKİ SONUÇLARI 162
A. Çekin Ödenmemesi 162
B. Başvurma Hakkı 163
1. Başvurma Hakkının Kullanılabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar 163
2. Hamilin Başvurma Hakkının Kapsamı 164
3. Ödeyenin Başvurma Hakkının Kapsamı 165
C. Zamanaşımı 166
VII. 5941 SAYILI ÇEK KANUNDA YER ALAN HUKUKİ REJİMİN İNCELENMESİ 166
A. Çekin Özel Kanunla Düzenlenmesi Tercihi 166
B. Çek Kanununun Amacı ve Kapsamı 168
C. Çek Kanunu ile Bankalara Getirilen Yükümlülükler 169
1. Araştırma, Basiret ve Özen Gösterme Yükümlülüğü 169
2. Beyan ve Belgeleri Kaydetme ve Saklama Yükümlülüğü 170
3. Çeki Düzenleyenin Adres Bilgilerini Hamile Verme Yükümlülüğü 171
4. Çek Defterlerini Belirli Formata Uygun Olarak Bastırma Yükümlülüğü ve Bu Formata Aykırılığın Düzenlenen Çeke Etkisi 171
5. Çekin Karşılığının ve Kanuni Asgari Miktarın Gecikmeksizin Ödenmesi Yükümlülüğü 173
6. Gelir İdaresi Başkanlığına Bildirimde Bulunma Yükümlülüğü 173
D. Sonuçları ile Birlikte Çekin İbrazı 174
1. Karşılığın Ödenmesi 174
2. Bankanın Asgari Ödeme Yükümlülüğü 175
3. Karşılıksızdır İşleminin Yapılması 176
E. Çek Kanuna Göre Karşılıksız Çekten Doğan Ceza Sorumluluğu ve Çek Düzenleme ve Çekle İşleyen Hesap Açma Yasağı 178
1. Karşılıksız Çekin Suç Vasfını Yeniden Kazanması 178
2. Karşılıksız Çekten Kaynaklanan Suçun Faili 179
3. Karşılıksız Çekten Kaynaklanan Suçun Konusu: “Karşılıksızdır” İşlemi 180
4. Karşılıksız Çekten Kaynaklanan Suçun Yaptırımı 181
5. Karşılıksız Çekten Kaynaklanan Suça İlişkin Takip Usulü 181
6. Karşılıksız Çekten Kaynaklanan Suçun Koruma Tedbiri Niteliğindeki Sonuçları 183
7. Etkin Pişmanlık ve Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması 186
8. Çek Kanunu Geçici 5. Madde ile Covid–19 Pandemisi İçin Alınan Tedbirler 188
9. BÖLÜM
EMTİA SENETLERİ (MAKBUZ SENEDİ VE VARANT)
I. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN MAHİYETİ VE ŞEKLİ UNSURLARI 189
A. Makbuz Senedinin Şekli Unsurları 190
B. Varantın Şekli Unsurları 191
II. UMUMİ MAĞAZALAR 191
III. CİRO 192
IV. MALLAR ÜZERİNDEKİ TASARRUFLAR 193
V. SATTIRMA HAKKI 194
VI. ZAMANAŞIMI 195
ÖRNEK SORULAR 197
Doğru / Yanlış Soruları 197
Test Soruları 203
Kaynakça 243
Kavram Dizini 245