“Kıymetli Evrak Hukuku” adlı bu çalışma özellikle İİBF ve MYO öğrencileri ile KPSS adaylarının kaynak kitap ihtiyacını karşılamak üzere hazırlanmıştır. Kitabın amacı doğrultusunda bilimsel çalışma ve yargı kararlarına atıf yapılmamış ve böylece öğrencilerin gereksiz ayrıntıda boğulmasının önüne geçilmiştir. Anlatım, tablo ve şemalar ile desteklenerek konunun daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. Bu haliyle kitap, ek kaynağa ihtiyaç duyan hukuk fakültesi öğrencileri ile hâkimlik ve savcılık sınavına hazırlanan adaylar için faydalı bir kaynaktır.
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAK VE GENEL KAVRAMLAR I. TANIM, UNSURLAR VE ÖZELLİKLERİ 1 A) TANIM 1 B) UNSURLARI 1 C) ÖZELLİKLERİ 3 II. KIYMETLİ EVRAK İLE BENZER KAVRAMLAR 6 A) KIYMETLİ EVRAK - ADİ SENET 7 B) KIYMETLİ EVRAK – MENKUL KIYMET 7 C) KIYMETLİ EVRAK – İBRAZ SENEDİ 8 D) KIYMETLİ EVRAK - TEŞHİS SENEDİ 9 III. KIYMETLİ EVRAKIN DOĞUMU 10 IV. KIYMETLİ EVRAKIN TASNİFİ 12 A) SENEDİN İÇERDİĞİ HAK BAKIMINDAN 12 B) SENEDİN DÜZENLENMESİNE SEBEP OLAN HUKUKİ İŞLEM İLE İLİŞKİSİ BAKIMINDAN 12 C) HAKKIN SENETTEN ÖNCE VAR OLUP OLMADIĞINA GÖRE 14 D) KAMU GÜVENLİĞİNİ HAİZ OLUP OLMAMA BAKIMINDAN 15 E) KIYMETLİ EVRAKIN İHRACI BAKIMINDAN 15 F) DEVİR ŞEKLİNE GÖRE 16 1- Nama Yazılı Senet 16 2- Emre Yazılı Senet 18 3- Hamiline Yazılı Senet 19 V. KIYMETLİ EVRAKIN TÜR DEĞİŞTİRMESİ (TAHVİL) 20 VI. KIYMETLİ EVRAKTA DEF’İLER 22 A) KAVRAMSAL ÇERÇEVE 22 B) DEF’İ TÜRLERİ 23 1- Mutlak Def’iler 23 a) Senet Metninden Anlaşılan Defiler 23 b) Senedin Hükümsüzlüğüne İlişkin Def’iler (Geçersizlik Def’ileri) 24 2- Nispi Def’iler 26 C) KIYMETLİ EVRAK TÜRÜNE GÖRE İLERİ SÜRÜLEBİLECEK DEF’İLER 27 VII. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA VE İPTALİ 28 A) KAVRAMLAR 28 B) İPTAL PROSEDÜRÜ 29 1- Önemi 29 2- İptal Şartları 30 3- İptalin Sonuçları ve Niteliği 31 4- Emre Yazılı Senetlerin İptali Usulü 32 5- Hamiline ve Nama Yazılı Senetlerin İptali 34 İKİNCİ BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİ (GENEL KURALLAR) I. KAMBİYO SENEDİ KAVRAMI VE ORTAK ÖZELLİKLERİ 35 A) KAVRAM 35 B) ORTAK ÖZELLİKLERİ 35 C) KAMBİYO SENETLERİNDE TEMEL İLKELER 37 II. KAMBİYO SENEDİ TÜRLERİ VE KARŞILAŞTIRILMASI 38 A) TÜRLERİ 38 B) KARŞILAŞTIRILMASI 39 III. KAMBİYO SENETLERİ İLE ASIL BORÇ İLİŞKİSİ 40 IV. KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK HÜKÜMLERİ 42 A) EHLİYET 42 B) İMZA 44 C) TEMSİL 45 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM POLİÇE I. KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE ŞEKİL ŞARTLARI 47 A) KAVRAMLAR 47 B) ŞEKİL ŞARTLARI 49 1- Zorunlu Unsurlar 49 a) Poliçe Kelimesi 50 b) Belirli Bir Bedelin Ödenmesi ve Kayıtsız Şartsız Havale 50 c) Muhatabın Adı 54 d) Lehtarın Adı 56 e) Düzenleme Tarihi 57 f) Düzenleyenin (Keşidecinin) İmzası 58 2- Alternatifli Zorunlu Unsurlar 59 a) Düzenleme Yeri 59 b) Ödeme Yeri 60 3- İhtiyari Unsur: Vade 61 C) ŞEKİL ŞARTLARINDAKİ EKSİKLİK 62 1- Genel Olarak 62 2- Açık (Beyaz) Poliçe 62 3- Eksik Poliçe 63 II. POLİÇEDE VADE 64 A) VADE TÜRLERİ 64 1- Görüldüğünde Vadeli Poliçe 65 2- Görüldükten Belirli Bir Süre Sonra Vadeli Poliçe 66 3- Düzenleme Tarihinden Belirli Bir Süre Sonra Vadeli Poliçe 67 4- Belirli Bir Gün Vadeli Poliçe 68 B) SÜRELERİN HESABI 68 III. POLİÇEDE KABUL 70 A) KAVRAMSAL ÇERÇEVE 70 B) POLİÇENİN KABULE ARZI 71 C) KABULE ARZ ZORUNLULUĞU 72 D) KABUL BEYANI 75 E) KABULE ARZIN SONUÇLARI 77 F) KABUL EDİLMEME SORUMSUZLUK KAYDI 78 IV. POLİÇENİN DEVRİ 78 A) GENEL OLARAK 78 B) CİRO 79 1- Kavram ve Niteliği 79 2- Cironun Koşulları 80 3- Cironun Zamanı 85 4- Cironun Türleri 86 a) Yapılış Şekline Göre 86 b) Yapılış Amacına Göre 88 C) SENEDİN ZİLYETLİĞİNİN GEÇİRİLMESİ 92 V. POLİÇEDE ÖDEME 93 A) KAVRAM 93 B) ÖDEME İÇİN İBRAZ 94 C) ÖDEMENİN YAPILMASI 96 VI. POLİÇENİN KABUL EDİLMEMESİ VEYA ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI (BAŞVURU HAKKI) 99 A) KAVRAMSAL ÇERÇEVE 100 B) POLİÇENİN ÖDENMEMESİNDEN DOLAYI SORUMLULUK 102 1- Poliçenin Ödenmemesinden Sorumlu Olanlar – Başvuru Borçluları 102 2- Sorumluluğun Niteliği - Müteselsil Sorumluluk 103 3- Cirantaların (Lehtar Dâhil) Sorumluluğunun Kalkması ve Sınırlanması 105 C) BAŞVURU HAKKININ KULLANILMASININ ŞARTLARI 106 1- Maddi Şartlar 106 2- Şekli Şartlar 108 a) Kabul Etmeme Protestosu 108 b) Ödememe Protestosu 110 c) Protesto Düzenlenmemesinin Sonuçları 111 d) Protesto Düzenlenmesinin Sonuçları 112 e) Protesto Düzenlenmesinin Gerekmediği Durumlar 113 D) DÜZEN ŞARTI – İHBAR ZORUNLULUĞU 115 E) BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI 117 F) BAŞVURU HAKKININ DÜŞMESİ 120 VII. AVAL 121 A) KAVRAMSAL ÇERÇEVE 121 B) AVALDE KİŞİLER 122 1- Aval Verebilecek Kişiler 122 2- Lehine Aval Verilebilecek Kişiler 123 C) AVALİN ŞARTLARI 123 D) AVALİN HÜKÜMLERİ 124 1- Avalistin Borçları 124 2- Avalistin Hakları 125 VIII. ARAYA GİRME 127 A) KAVRAMSAL ÇERÇEVE 127 B) ARAYA GİRME SURETİYLE KABUL 128 C) ARAYA GİREREK ÖDEME 129 IX. RETRET 132 X. KARŞILIĞIN DEVRİ VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 132 A) POLİÇE KARŞILIĞININ DEVRİ 132 B) SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 134 1- Kavram 134 2- Şartları ve Hükümleri 135 XI. ZAMANAŞIMI 136 A) GENEL OLARAK 136 B) ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 137 C) ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ 138 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BONO (EMRE YAZILI SENET) I. KAVRAM VE ŞEKİL ŞARTLARI 141 A) KAVRAM 141 1- Terminoloji ve Tanım 141 2- Özellikleri ve Ekonomik İşlevi 142 B) ŞEKİL ŞARTLARI 143 1- Zorunlu Unsurlar 143 a) Bono veya Emre Yazılı Senet Kelimesi 144 b) Belirli Bir Bedelin Ödenmesi ve Kayıtsız Şartsız Havale 145 c) Lehtarın Adı 145 d) Düzenleme Tarihi 145 e) Düzenleyenin (Keşidecinin) İmzası 146 2- Alternatifli Zorunlu Unsurlar 146 a) Düzenleme Yeri 146 b) Ödeme Yeri 147 3- İhtiyari Unsur: Vade 147 C) ŞEKİL ŞARTLARINDAKİ EKSİKLİK 147 1- Genel Olarak 147 2- Açık (Beyaz) – Eksik Bono 148 II. BONODA VADE 148 III. BONONUN DEVRİ 149 IV. BONODA ÖDEME 149 V. BONONUN ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI (BAŞVURU HAKKI) 152 A) BONONUN ÖDENMEMESİNDEN DOLAYI SORUMLULUK 152 B) BAŞVURU HAKKININ KULLANILMASININ ŞARTLARI 154 1- Maddi Şart: Bononun Vadesinde Ödenmemesi 154 2- Şekli Şart: Ödememe Protestosu 155 C) DÜZEN ŞARTI – İHBAR ZORUNLULUĞU 158 D) BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI 159 E) BAŞVURU HAKKININ DÜŞMESİ 160 VI. BONODA AVAL 161 VII. ARAYA GİRME 164 VIII. RETRET 166 IX. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 166 X. ZAMANAŞIMI 168 BEŞİNCİ BÖLÜM ÇEK I. KAVRAM VE ÇEK ANLAŞMASI 171 A) KAVRAM 171 1- Tanım 171 2- Özellikleri ve Ekonomik İşlevi 172 3- Çekte İlişkiler 173 B) ÇEKİN DÜZENLENMESİN ÖN ŞARTLARI 174 1- Çek Anlaşması 175 2- Karşılık 176 II. ŞEKİL ŞARTLARI VE EKSİKLİKLERİN SONUÇLARI 176 A) ŞEKİL ŞARTLARI 176 1- Zorunlu Unsurlar 176 a) Çek Kelimesi 177 b) Belirli Bir Bedelin Ödenmesi ve Kayıtsız Şartsız Havale 178 c) Muhatabın Ticaret Unvanı 180 d) Düzenleme Tarihi 181 e) Düzenleyenin (Keşidecinin) İmzası 181 f) Seri Numarası 183 g) Karekod 184 2- Alternatifli Zorunlu Unsur - Düzenleme Yeri 185 3- İhtiyari Zorunlu Unsur – Ödeme Yeri 185 4- Yardımcı Unsurlar – ÇekK m. 2/VII 186 B) ŞEKİL ŞARTLARINDAKİ EKSİKLİK 187 1- Genel Olarak 187 2- Açık (Beyaz) – Eksik Çek 188 III. ÇEKİN DEVRİ 188 A) DEVİR ŞEKİLLERİ 188 1- Nama Yazılı Çekin Devri 188 2- Emre Yazılı Çekin Devri 189 3- Hamiline Yazılı Çekin Devri 191 4- İrade Dışı Devir 192 B) ÇEKİN CİROSU 192 1- Genel Olarak 192 2- Şartları 193 3- Zamanı 197 4- Türleri 198 a) Yapılış Şekline Göre 198 b) Yapılış Amacına Göre 201 IV. ÇEKİN ÖDENMESİ 204 A) ÖDEME İÇİN İBRAZ 204 1- İbraz Zorunluluğu 204 2- İbraz Edilecek Makam 204 3- İbraz Zamanı - Süreler 205 4- İbraz Sürelerinin Hesaplanması 207 5- İbraz Süresinin Geçirilmesi 209 6- İleri Tarihli Çek 210 B) ÖDEMENİN YAPILMASI 212 1- Ödeme Yükümlülüğü 212 2- Araştırma yükümlülüğü 212 3- Çekin İadesinin İstenmesi 214 4- Ödeme Şekli 214 5- Kısmi Ödeme 214 6- Yabacı Ülke Para İle Ödeme 215 7- Sahte veya Tahrif Edilmiş Çekin Ödenmesi 215 C) ÇEKTEN CAYMA 216 1- Kavram 216 2- Şartları 216 3- Hükümleri 217 V. ÇEKİN ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI VE KARŞILIKSIZ ÇEK 218 A) BAŞVURU HAKKI 218 1- Genel Olarak 218 2- Çekin Ödenmemesinden Dolayı Sorumluluk 219 a) Sorumlular ve Sorumluluğun Niteliği 219 b) Cirantaların (Lehtar Dâhil) Sorumluluğunun Kalkması ve Sınırlanması 222 3- Başvuru Hakkının Kullanılmasının Şartları 223 a) Maddi Şart: Çekin Süresi İçerisinde Muhataba İbraz Edilmesi 223 b) Şekli Şart: Çekin Süresi İçerisinde Ödenmediğinin Tespit Ettirilmesi 223 4- Düzen Şartı – İhbar Zorunluluğu 227 5- Başvuru Hakkının Kapsamı 228 6- Başvuru Hakkının Düşmesi 229 B) KARŞILIKSIZ ÇEK 229 1- Kavram ve Şartları 229 2- Sonuçları 231 a) Hamil Yönünden 231 b) Muhatap Banka Yönünden 232 3- Yaptırımlar 234 VI. ÇEKTE AVAL 237 A) GENEL OLARAK 237 B) AVALDE KİŞİLER 238 1- Aval Verebilecek Kişiler 238 2- Lehine Aval Verilebilecek Kişiler 238 C) AVALİN ŞARTLARI 239 D) AVALİN HÜKÜMLERİ 240 1- Avalistin Borçları 240 2- Avalistin Hakları 241 VII. ÖZEL ÇEK TÜRLERİ 242 A) BASKI ŞEKLİ BAKIMINDAN 242 1- Genel Olarak 242 2- Türleri 243 B) ÖDEME ŞEKLİ BAKIMINDAN 244 1- Çizgili Çek 244 a) Kavram: 244 b) Türleri 245 2- Mahsup Çeki 245 a) Kavram 245 b) Hükümleri 246 C) ÖDENMENİN SAĞLANMASI BAKIMINDAN 246 1- Teyitli (Blokeli) Çek 246 a) Kavram 246 b) Hükümleri 247 2- Garantili Çek 247 a) Kavram 247 b) Hükümleri 248 3- Vizeli Çek 248 VIII. KARŞILIĞIN DEVRİ VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 249 A) KARŞILIĞININ DEVRİ 249 B) SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME 250 IX. ZAMANAŞIMI 252 ALTINCI BÖLÜM EMTİA SENETLERİ I. GENEL OLARAK 255 II. MAKBUZ SENEDİ VE VARANT 256 A) KAVRAM 256 B) DEVRİ - CİRO 257 C) MALLAR ÜZERİNDE TASARRUFLAR 259 D) ZAMANAŞIMI 259 III. KONİŞMENTO 260 A) KAVRAM 260 B) HÜKÜMLERİ 262 KAYNAKÇA 263
