2022 Beyanname Düzenleme Kılavuzu_{( 4 Cilt )}

BİRİNCİ KİTAP GELİR VERGİSİ

GİRİŞ

1. GELİR VERGİSİNİN KONUSU.. 35
2. GELİR VERGİSİNİN ESASLARI .. 35
2.1. Gelirin Şahsiliği … 35
2.2. Gelirin Genelliği … 35
2.3. Beyan Esası … 36
2.4. Takvim Yılı Esası … 36
2.5. Gelirin Gerçek ve Safi Olması.. 36
2.6. Gelirin Elde Edilmiş Olması.. 36
3. GELİR VERGİSİ MÜKELLEFİ.. 37
3.1. Tam Mükellefiyet… 37
3.2. Dar Mükellefiyet … 38
BİRİNCİ BÖLÜM
TİCARİ KAZANÇ
1. TİCARİ KAZANCIN NİTELİĞİ.. 45
1.1. Ticari Kazancın Tespiti ile İlgili Özelgeler .. 46
2. ŞİRKET ORTAKLARININ GELİR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMLARI. 50
2.1. Şahıs Şirketlerinin Ortakları.. 50
2.1.1. Kollektif Şirket Ortaklarının Durumu.. 51
2.1.2. Adi Komandit Şirket Ortaklarının Durumu .. 52
2.1.3. Adi Şirket Ortaklarının Durumu .. 52
2.2. Sermaye Şirketlerinin Ortakları.. 53
3. TİCARİ KAZANCIN VERGİLENDİRİLMESİ.. 53
3.1. Basit Usulde Ticari Kazancın Tespiti.. 54
3.1.1. Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları .. 54
3.1.2. Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları .. 55
3.1.3. Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar.. 56
3.1.4. Ortaklıklarda Basit Usule Tabi Olmak İçin Aranacak Koşullar. 56
3.1.5. Bakanlar Kurulu Kararları Uyarınca Gerçek Usulde Vergilendirilecekler. 57
3.1.5.1. (95/6430) Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler . 57
3.1.5.2. (8/5521) Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler . 59
3.1.5.3. (92/2683) Sayılı BKK ile Gerçek Usulde Vergilendirme Kapsamına Alınan Mükellefler . 59
3.1.6. Basit Usulden Gerçek Usule Geçme .. 59
3.1.7. Gerçek Usulden Basit Usule Geçme .. 60
12
3.1.8. Milli Piyango Bileti, Akaryakıt, Şeker ve Bunlar Gibi Kar Hadleri, Emsallerine Göre Düşük Olanların
Alım ve Satımında Basit Usule Tabi Olmanın Koşulları .. 61
3.1.9. Basit Usulde Vergilendirmede Belge Düzeni .. 61
3.1.9.1. Basit Usulde Vergilendirmede Mükelleflerce Düzenlenecek Belgeler. 62
3.1.9.2. Belgelerin Temini .. 62
3.1.9.3. Mükellef Kayıtlarının Tutulacağı Bürolar.. 63
3.1.9.4. Zarfların Düzenlenmesi .. 63
3.1.9.5. Belgelerin Teslimi .. 63
3.1.9.6. Bürolarda Tutulacak Kayıtlar.. 63
3.1.9.7. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satışında Belge Düzeni. 64
3.1.9.8. Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü.. 64
3.1.10. Yıllık Beyannamelerin Verilmesi.. 64
3.1.11. Muhtasar Beyanname ve Geçici Vergi .. 65
3.1.12. KDV Beyannameleri.. 65
3.1.13. Basit Usul ile İlgili Özelgeler.. 65
3.2. Gerçek Usulde Ticari Kazancın Tespiti.. 71
3.2.1. İşletme Hesabı Esasında Ticari Kazancın Tespiti .. 73
3.2.2. Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlarda Ticari Kazancın Tespiti. 74
3.2.2.1. Sentetik Yöntemle Öz Sermaye Hesaplanması.. 75
3.2.2.2. Analitik Yöntemle Öz Sermaye Hesaplanması.. 76
3.2.3. Ticari Kazancın Tespitinde Hasılattan İndirilecek ve İndirilmeyecek Giderler. 77
3.2.3.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilecek Giderler. 78
3.2.3.2. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Ticari Kazançtan İndirilmeyecek Giderler. 93
3.2.3.3. Diğer Kanunlara Göre İndirilebilecek ve İndirilemeyecek Giderler . 104
3.2.3.4. Giderler ile İlgili Özelgeler.. 105
3.3. Bir Yıldan Fazla Süren İnşaat ve Onarma İşlerinde Ticari Kazancın Saptanması. 109
3.3.1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Tevkifat Uygulaması . 111
3.3.2. Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri ile İlgili Olarak 5024 Sayılı Kanun Çerçevesinde Yapılan
Düzenlemeler.. 111
3.3.3. İnşaat ve Onarma İşlerinde İşin Bitim Zamanı.. 112
3.3.4. İnşaat ve Onarma İşlerinde Ortak Genel Giderlerin Dağıtım Şekli . 112
3.3.4.1. Birden Fazla İnşaat ve Onarma İşinin Birlikte Yapılması Hali. 112
3.3.4.2. İnşaat ve Onarma İşinin Diğer İşlerle Birlikte Yapılması Hali . 113
3.3.4.3. Amortismanların Dağıtımı .. 113
3.3.5. Özel İnşaatların Durumu.. 115
3.3.5.1. İnşaat Sürerken Satış Vaadinin Yapılması Hali.. 115
3.3.5.2. Arsa Karşılığında Konut ve İşyeri Alınması Hali .. 115
4. TİCARİ KAZANÇLARDA MUAFİYET VE İSTİSNALAR .. 117
4.1. Esnaf Muaflığı … 117
4.2. PTT Acentalarında Kazanç İstisnası.. 121
4.3. Sergi ve Panayır İstisnası.. 122
4.4. Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası . 122
4.4.1. Kapsam… 122
4.4.2. Yararlanma Koşulları .. 122
4.4.2.1. Eğitim Öğretim İşletmelerinin Kazançlarına İlişkin İstisna . 122
4.4.2.2. Kreş ve Gündüz Bakımevlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlarda İstisna . 122
4.4.3. İstisnanın Süresi .. 123
13
4.4.4. İstisna Süresi İçinde Yeni Okul Yapılması .. 123
4.4.5. İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi . 124
4.5. Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası.. 124
4.5.1. Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnasından Faydalanma Şartları . 124
4.5.2. Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası Uygulamasında Özellikli Durumlar . 125
4.5.3. İstisna Uygulaması .. 126
4.5.4. Yararlanılacak İstisna Tutarı.. 127
4.5.5. İstisnaya Konu Kazançların Beyannameye Dahil Edilmesi, Kesilen Vergilerin Mahsubu ve İadesi. 127
4.6. Avrupa Birliği Organlarıyla Akdedilen ve Usulüne Göre Yürürlüğe Konulan Anlaşmalar Çerçevesinde Proje
Karşılığı Sağlanan Hibelerde İstisna .. 128
4.7. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yürütülen Yazılım, Tasarım ve AR-GE Faaliyetinden Elde Edilen Kazançlara
İlişkin İstisna… 130
4.8. Sınai Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna . 132
4.9. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna .. 132
4.10. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden Elde Edilecek Kazançlara
İlişkin İstisna… 134
4.11. Türkiye Varlık Fonu ile İlgili Muafiyet.. 135
4.12. Yatırım İndirimi İstisnası .. 135
4.12.1. Yatırım İndirimi İstisnasının Tarihsel Gelişimi.. 135
4.12.2. GVK’nın Mülga Ek 1-6’ıncı Maddelerinde Düzenlenen Yatırım İndirimi Uygulaması . 137
4.12.3. GVK’nın Mülga 19’uncu Maddelerinde Düzenlenen Yatırım İndirimi Uygulaması . 138
4.12.4. Yatırım İndiriminin Uygulanma Sırası.. 138
4.12.5. 2019 Yılında Yatırım İndirimi Uygulaması.. 139
4.13. Muafiyet ve İstisnalar ile İlgili Özelgeler .. 140
5. KAPSAMLI BÖLÜM ÖRNEĞİ .. 145
İKİNCİ BÖLÜM
ZiRAİ KAZANÇLAR
1. ZİRAİ KAZANCIN NİTELİĞİ .. 153
1.1. Tanımı ve Unsurları .. 153
1.2. Çiftçi, Ürün ve Zirai İşletme Terimleri .. 154
1.3. Zirai Faaliyetin Sınırları .. 155
1.3.1. Zirai ve Sınai Faaliyet.. 155
1.3.2. Zirai ve Ticari Faaliyet.. 155
2. ZİRAİ KAZANÇLARIN GELİR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU . 156
2.1. Genel Açıklama… 156
2.2. Zirai Kazançta Vergilemenin Genel Esasları.. 156
2.2.1. Temel Vergilendirme Şekli.. 156
2.2.2. İşletme Büyüklüğü Ölçüleri .. 157
2.2.2.1. Arazi Üzerinde Yapılan Zirai Faaliyetlerde.. 157
2.2.2.2. Arazi Üzerinde Yapılmayan Zirai Faaliyetler ile Kara ve Su Avcılığında. 158
2.2.2.3. Aile İşletmeleri ve Ortaklık Şeklinde İşletilen İşletmeler Bakımından İşletme Büyüklüklerinin
Belirlenmesi.. 158
3. ZİRAİ KAZANCIN TESPİT ŞEKİLLERİ .. 161
3.1. Gerçek Usulde Vergilendirme .. 161
14
3.1.1. Zirai İşletme Hesabı Esasına Göre Kazancın Tespiti.. 161
3.1.2. Bilanço Esasına Göre Zirai Kazancın Tespiti.. 162
3.1.3. Gerçek Usulde Hasılat ve Zirai Kazancın Tespitinde İndirilecek Giderler. 163
3.1.3.1. Gerçek Usulde Hasılat.. 163
3.1.3.2. Gerçek Usulde Hasılattan İndirilecek Giderler.. 164
3.1.3.3. Gerçek Usulde Hasılattan İndirilemeyecek Giderler . 165
3.2. Tevkif Suretiyle Vergileme.. 166
3.3. Tevkif Suretiyle Vergilendirme Usulünden Gerçek Kazanç Usulüne veya Gerçek Usulden Tevkif Suretiyle
Vergilendirme Usulüne Geçiş .. 167
3.4. Gerçek Usulde Kazancın Tespitinde Kesilen Vergilerin Mahsubu . 167
4. ZİRAİ KAZANÇLARA İLİŞKİN İSTİSNALAR .. 167
4.1. Teşvik İkramiyesi … 167
4.2. Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası.. 167
5. ÇİFTÇİLERİN ÇEŞİTLİ KAMU KURUM VE KURULUŞLARI TARAFINDAN VERİLEN AVANS, KREDİ,
SÜBVANSİYON, PRİM GİBİ AVANTAJLARDAN YARARLANMA KOŞULU. 167
6. ZİRAİ KAZANÇLARIN BEYANI .. 168
7. VERGİ ÖDEME ZAMANLARI.. 168
8. ÖZELGELER … 168
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ÜCRETLER
1. ÜCRETİN NİTELİĞİ … 177
2. ÜCRETİN TANIMI VE UNSURLARI.. 177
2.1. Ücretin Tanımı… 177
2.2. Ücretin Unsurları… 177
2.2.1. İşverene Tabi Olma.. 178
2.2.2. Belli Bir İşyerine Bağlı Olma .. 178
2.2.3. Hizmetin Karşılığı Olarak Bir Ödemenin Yapılması .. 178
3. ÜCRETLE DİĞER GELİR UNSURLARI ARASINDAKİ SINIR.. 178
3.1. Ücret ile Serbest Meslek Faaliyeti Arasındaki Sınır .. 178
3.1.1. Ücret ve Serbest Meslek Faaliyeti Arasındaki İlişki.. 178
3.1.2. Ses ve Saz Sanatçılarının, Oyun Topluluklarının ve Gösteri Gruplarının Durumu. 180
3.1.3. Film Artistlerinin Durumu.. 180
3.1.4. Mankenlerin Durumu.. 180
3.1.5. İlk ve Orta Dereceli Okullarda Kurs Veren Öğretmenlerin Durumu . 180
3.1.6. Özel Öğretim Kurslarında Ders Veren Öğretmenlerin Durumu . 180
3.1.7. Konferans ve Seminer Veren Kişilerin Durumu.. 181
3.1.8. Yazar, Muhabir vb. Kişilerin Durumu .. 181
3.2. Ücret ile Ticari Kazanç Arasındaki İlişki .. 181
3.3. Ücret ile Menkul Sermaye İradı Arasındaki İlişki.. 181
3.4. Ücret ve Ücret ile Diğer Gelir Unsurları Arasındaki Farklara İlişkin Özelgeler. 182
4. ÜCRET SAYILAN ÖDEMELER.. 184
4.1. İstisna Dışında Kalan Emeklilik, Maluliyet, Dul ve Yetim Aylıkları. 184
4.2. Evvelce Yapılmış veya Gelecekte Yapılacak Hizmetler Karşılığında Verilen Para ve Ayınlarla Sağlanan Diğer
Menfaatler … 184
15
4.3. Türkiye Büyük Millet Meclisi, İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi Üyeleri ile Özel Kanunlarına veya İdari
Kararlara Göre Kurulan Daimi veya Geçici Bütün Komisyonların Üyelerine ve Yukarıda Sayılanlara Benzer
Diğer Kişilere Bu Sıfatları Dolayısıyla Ödenen veya Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler. 185
4.4. Yönetim ve Denetim Kurulları Başkanı ve Üyeleriyle Tasfiye Memurlarına Bu Sıfatları Dolayısıyla Ödenen
veya Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler.. 185
4.5. Bilirkişilere, Resmi Arabuluculara, Eksperlere, Spor Hakemlerine ve Her Türlü Yarışma Jürisi Üyelerine
Ödenen veya Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler.. 185
4.6. Sporculara Transfer Ücreti veya Sair Adlarla Yapılan Ödemeler ve Sağlanan Menfaatler . 185
4.7. Hizmet Sözleşmesi Sona Erdikten Sonra Yapılan Ödemeler Ve Yardımlar İle İstisnaları . 186
4.7.1. Hizmet Sözleşmesi Sona Erdikten Sonra Yapılan Ödemeler Ve Yardımlar. 186
4.7.2. Kıdem (İşten Çıkma) Tazminatlarının Hesaplanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar . 187
4.7.3. Kıdem (İşten Çıkma) Tazminatlarında İstisna Uygulaması .. 189
4.7.4. Hizmet Sözleşmesi Sona Erdikten Sonra Yapılan Ödemeler Ve Yardımlarda İstisna. 191
4.7.5. 657 Sayılı Kanunun 4/B Ve Mülga 4/C Maddeleri Kapsamında Çalışan Personele Ödenen İş Sonu
Tazminatlarının Vergilendirilmesi.. 192
4.7.6. Hizmet Sözleşmesi Sona Erdikten Sonra Ödenen Tazminatlara İlişkin Açılan Davalar Konusunda
Düzenleme… 192
4.8. Ücret Sayılan Diğer Ödemeler .. 193
4.8.1. Yemek ve Yatma Giderleri Karşılığında Verilen Gündeliklerin Durumu . 193
4.8.2. Gemi Adamlarının Durumu.. 195
4.8.3. İhbar ve İşe Başlatmama Tazminatlarının Durumu.. 195
4.8.4. Tahsil ve Tatbikat Gider Karşılıklarının Durumu .. 196
4.8.5. Yakacak Yardımlarının Durumu.. 196
4.8.6. Devlet Memurları Kanunu Kapsamı Dışında Kalan Öğretmen ve İdarecilere Ödenen Tazminatların
Durumu… 196
4.8.7. Evlenme ve Doğum Münasebetiyle Hizmet Erbabına Yapılan Yardımlar . 196
5. İSTİSNA VE MUAFİYETLER .. 197
5.1. Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan İstisna ve Muafiyetler.. 197
5.1.1. Genel Olarak Gelir Vergisi Kanununda Yer Alan İstisna ve Muafiyetler. 197
5.1.2. Kadın Hizmet Erbabına Sağlanan Kreş Ve Gündüz Bakımevi Yardımında Gelir Vergisi İstisnası . 202
5.2. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisna ve Muafiyetler .. 205
5.2.1. 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun. 205
5.2.2. 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu .. 205
5.2.2.1. Üretilen Ürünlerin FOB Bedeli.. 206
5.2.2.2. Serbest Bölgede Üretilen Ürünlerin Aynı Yılda Satışı. 206
5.2.2.3. Serbest Bölgede Üretilen Ürünlerin Bir Kısmının veya Tamamının Sonraki Yıllarda Satılması. 206
5.2.2.4. Vergi Dairesine Aylık ve Yıllık Olarak Üretim İle İstihdam Bildirimlerinin Yapılması. 207
5.2.2.5. Muhtasar Beyannamenin Verilmesi ve Tecil-Terkin Uygulaması. 208
5.2.2.6. İhraç Kaydıyla Mal Teslimi.. 208
5.2.2.7. Yazılım Faaliyetleri.. 209
5.2.2.8. Üretim ve Satış Tutarlarının YMM Raporu ile Tespit Edilmesi . 209
5.2.3. 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu .. 210
5.2.4. 6550 Sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun. 211
5.2.5. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu.. 211
5.2.6. 2914 Sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu ve Yüksek Öğretim Kanunu . 211
5.2.7. 5580 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu .. 212
5.3. İstisna ve Muafiyetlerle İlgili Özelgeler.. 212
6. ÜCRETİN TESPİT ŞEKLİ .. 222
16
6.1. Gerçek Usule Göre Saptanan Ücretler.. 223
6.1.1. Gerçek Usule Tabi Ücretler .. 223
6.1.2. Ücretin Gayrisafi Tutarının Hesaplanması .. 223
6.1.2.1. Para ile Ödenen Ücretler.. 223
6.1.2.2. Ayın Olarak Verilen Ücretler.. 223
6.1.2.3. Konut Sağlanması ve Diğer Yararlar Sağlanması Yoluyla Ödenen Ücretler. 223
6.1.3. Ücretin Safi Miktarının Tespiti .. 224
6.1.3.1. Yapılacak İndirimler.. 224
6.1.3.2. Asgari Geçim İndirimi .. 227
6.1.3.3. Engellilik İndirimi.. 239
6.1.3.4. İndirilemeyecek Vergiler.. 241
6.1.3.5. Giderler ve İndirimlerle İlgili Özelgeler.. 241
6.2. Diğer Ücretler… 244
6.2.1. Diğer Ücretlerle İlgili Özelgeler.. 245
7. ÜCRETLERİN VERGİLENDİRİLMESİ.. 246
7.1. Gerçek Ücretlerin Vergilendirilmesi .. 246
7.1.1. Tevkif (Kesinti) Esası ile Vergilendirme.. 246
7.1.2. Ücret Bordroları .. 246
7.1.3. Verginin Hesaplanması .. 247
7.1.4. İşverenin Sorumluluğu ve Hizmet Erbabının Ödevi .. 250
7.1.5. Kamu İdare ve Müesseselerinin Durumu .. 250
7.1.6. Jokeylerin, Jokey Yamaklarının ve Antrenörlerin Durumu . 250
7.2. Diğer Ücretlerin Vergilendirilmesi.. 250
7.2.1. Verginin Matrahı .. 251
7.2.2. Vergi Karnesi.. 251
7.2.3. Hizmet Erbabının Ödevleri.. 251
7.2.3.1. Verginin Tarh Ettirilmesi .. 251
7.2.3.2. Verginin Ödenmesi.. 251
7.2.3.3. Verginin Ödenme Zamanı .. 251
7.2.3.4. Diğer Ücret Vergisinin Mahsubu .. 251
7.2.3.5. İşverenlerin Sorumluluğu .. 252
8. ÜCRETLERİN YILLIK BEYANNAME İLE BİLDİRİLMESİ.. 252
8.1. Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen Ücretler (İstisna Kapsamında Olanlar
Hariç (GVK Md.23/14)).. 252
8.2. Yabancı Elçilik ve Konsolosluklarda Çalışan ve İstisnadan Faydalanmayan Memur ve Hizmetlilere Ödenen
Ücretler… 253
8.3. Maliye Bakanlığı’nca Yıllık Beyanname ile Bildirilmesinde Zorunluluk Görülen Ödemeler. 254
8.4. Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler .. 254
8.5. Yıllık Beyan Esasında Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri.. 255
8.6. Hesaplanan Verginin Ödenme Zamanı ve Yeri .. 256
9. 5746 ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME VE TASARIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA KANUN
KAPSAMINDA DÜZENLENEN GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ UYGULAMASI. 256
9.1. Kapsamı… 256
9.2. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Uygulaması .. 257
9.2.1. Uygulama Esasları .. 257
9.2.2. Bildirim ve Beyan .. 260
9.2.3. Uygulamanın Başlangıcı .. 261
17
9.3. Teşvik Uygulaması Dışında Kalan Ödemeler ve Teşviki Sona Erdiren Haller . 261
9.3.1. Teşvik Uygulaması Dışında Kalan Ödemeler.. 261
9.3.2. Teşvik Uygulamasının Sona Erdiği Haller.. 261
9.4. Diğer Hususlar … 262
10. GVK’NIN GEÇİCİ 80’İNCİ MADDESİ ÇERÇEVESİNDE UYGULANAN GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ . 262
10.1. Yasal Düzenleme … 262
10.2. Gelir Vergisi Stopajı Teşvikinin Amacı .. 263
10.3. Gelir Vergisi Stopajı Teşvikinin Uygulanacağı İller.. 263
10.4. Uygulamadan Yararlanacak Mükellefler .. 263
10.5. Fiilen Çalışma Zorunluluğu .. 264
10.6. Uygulamanın Esasları.. 264
10.7. Uygulamanın Başlama ve Sona Erme Tarihleri .. 265
10.8. Diğer Hususlar … 265
11. YURT DIŞINA HİZMET VEREN İŞLETMELERDE İNDİRİM .. 265
11.1. Yurt Dışına Hizmet Veren İşletmelerin İstihdam Ettikleri Hizmet Erbabının Ücretlerine İlişkin İndirim
Uygulaması… 266
11.2. İndirimden Faydalanma Şartları.. 267
11.3. İndirim Tutarı… 267
11.4. Bildirim ve Beyan .. 268
12. İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNUNUN GEÇİCİ 21’İNCİ MADDESİ ÇERÇEVESİNDE UYGULANAN GELİR
VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ .. 270
12.1. 4447 sayılı Kanunun Geçici 19’uncu Maddesi Kapsamında İşe Alınan Ücretlilere İlişkin Gelir Vergisi Stopajı
Teşviki Uygulaması .. 271
12.2. 4447 sayılı Kanunun Geçici 20’nci Maddesi Kapsamında İşe Alınan Ücretlilere İlişkin Gelir Vergisi Stopajı
Teşviki Uygulaması .. 272
12.3. Gelir Stopaj Teşviki Uygulamasının Esasları.. 273
12.4. Teşvikten Faydalanılamayacak Durumlar.. 274
12.5. Teşvikle İlgili Diğer Hususlar .. 274
13. KAPSAMLI BÖLÜM ÖRNEKLERİ .. 275
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SERBEST MESLEK KAZANÇLARI
1. SERBEST MESLEK FAALİYETİ.. 283
1.1. Faaliyetin Sermayeden Ziyade Şahsi Çalışmaya, Bilimsel veya Mesleki Bilgiye veya İhtisasa Dayanması
(Serbest Meslek Kazancı-Ticari Kazanç Ayırımı) .. 283
1.2. Faaliyetin, Bir İşverene Tabi Olmaksızın, Kişisel Sorumluluk Altında, Kendi Nam ve Hesabına Yapılması
(Serbest Meslek Kazancı-Ücret Ayırımı).. 284
1.3. Devamlılık Unsuru (Serbest Meslek Kazancı-Arızi Kazanç Ayırımı) . 285
2. SERBEST MESLEK ERBABI.. 285
2.1. Gümrük Komisyoncuları, Borsa Ajan ve Acenteleri, Noterler, Noterlik Görevini İfa ile Mükellef Olanlar . 286
2.2. Serbest Meslek Kazancından Pay Alanların Durumu.. 286
2.3. Kollektif, Adi Komandit ve Adi Şirketler Tarafından Yapılan Serbest Meslek Faaliyeti Sonucunda Doğan
Kazanç … 286
2.4. Dava Vekilleri, Müşavirler, Kurumlar ve Tüccarlarla Serbest Meslek Erbabının Ticari ve Mesleki İşlerini Takip
Edenler ve Konser Veren Müzik Sanatçıları .. 287
2.5. Ebe, Sünnetçi, Sağlık Memuru, Arzuhalci, Rehber Gibi Mesleki Faaliyette Bulunanlar. 287
18
2.6. Tahkim İşleri Dolayısıyla Hakemlerin Aldıkları Ücretler.. 287
2.7. Harita ve Plan Çıkarılması İşini Yüklenenlerin Aldıkları Ücretler .. 287
2.8. Eylemli ve Eylemsiz Rehberlerin Elde Ettikleri Gelirler .. 287
2.8.1. Eylemli Rehberler .. 288
2.8.2. Eylemsiz Rehberler .. 288
2.9. Serbest Meslek Faaliyeti ve Erbabına İlişkin Özelgeler.. 289
3. SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ.. 293
3.1. Serbest Meslek Kazançlarında İstisna .. 293
3.1.1. Telif Hakkı ve İhtira Beratı Kazanç İstisnası .. 293
3.1.1.1. İstisnanın Kapsamı.. 294
3.1.1.2. İstisnadan Yararlanamayacak Olanlar .. 295
3.1.1.3. İstisna Uygulaması İçin Başvurulacak Birim .. 296
3.1.2. Sergi ve Panayır İstisnası.. 296
3.1.3. Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası.. 296
3.1.4. İstisnalarla İlgili Özelgeler.. 297
3.2. Serbest Meslek Kazancında Hasılat.. 300
3.2.1. Hasılatın Tahsiline İlişkin Esaslar .. 300
3.2.2. Tahsil Sayılan Haller.. 301
3.2.3. Asgari Ücret Tutarı Belirlenmiş Hasılat Tutarlarının Fiilen Tahsil Edilmemesi veya Düşük Tahsil
Edilmesi… 301
3.2.4. Tahsil Çeşitleri .. 302
3.2.4.1. Nakden Tahsilat .. 302
3.2.4.2. Aynen Tahsilat.. 302
3.2.4.3. Menfaat Sağlanması Şeklinde Tahsilat .. 302
3.2.4.4. Geçmiş ve Gelecek Yıllara Ait Tahsilat.. 302
3.2.5. Tahsilatla İlgili Özelgeler.. 303
3.3. Mesleki Kazancın Saptanmasında İndirilecek Giderler.. 304
3.3.1. Mesleki Kazancın Elde Edilmesi ve İdamesi ile İlgili Genel Giderler. 304
3.3.1.1. İşyerinin Kira ile Tutulması Durumu.. 304
3.3.1.2. İkametgahın veya İşyerinin Serbest Meslek Erbabının Mülkü Olması Durumu . 304
3.3.1.3. Diğer Durumlar.. 305
3.3.2. Hizmetli ve İşçilerin Giderleri .. 305
3.3.3. Mesleki Faaliyetle İlgili Seyahat ve İkamet Giderleri.. 305
3.3.4. Mesleki Faaliyette Kullanılan Tesisat, Demirbaş Eşya ve Taşıtlar İçin Vergi Usul Kanunu’na Göre
Ayrılan Amortismanlar.. 306
3.3.5. Kiralanan ya da Envantere Dahil Taşıtların Giderleri.. 307
3.3.6. Alınan Mesleki Yayınlar İçin Ödenen Bedeller.. 307
3.3.7. Mesleki Faaliyetin İfası İçin Ödenen Mal ve Hizmet Alım Bedelleri. 307
3.3.8. Emekli Sandıklarına Ödenen Giriş ve Emeklilik Aidatları ile Mesleki Teşekküllere Ödenen Aidatlar. 308
3.3.9. Ödenen Meslek, İlan ve Reklam Vergileri ile İşyerleriyle İlgili Ayni Vergi, Resim ve Harçlar. 308
3.3.10. Kanun, İlam ve Mukavelenameye Göre Ödenen Tazminatlar . 308
3.4. Mesleki Kazancın Tespitinde İndirilemeyecek Giderler.. 309
3.5. Biletle Girilen Yerlerde Faaliyet Gösteren Dar Mükellefiyete Tabi Serbest Meslek Erbabında Kazanç Tespiti. 309
3.6. İndirilecek Giderlerle İlgili Özelgeler.. 309
4. SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA VERGİ TEVKİFATI .. 313
5. SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI VE BEYANNAME ÜZERİNDEN YAPILACAK İNDİRİMLER. 314
5.1. Tam Mükellefiyette .. 314
19
5.2. Dar Mükellefiyette … 315
5.3. Beyanname Üzerinden Yapılacak İndirimler .. 315
6. ZARAR MAHSUBU… 316
7. SERBEST MESLEK ERBABININ TUTACAĞI DEFTER.. 316
8. SERBEST MESLEK ERBABININ KULLANACAĞI BELGELER .. 316
9. SERBEST MESLEK KAZANÇLARINA İLİŞKİN VERGİNİN ÖDENMESİ. 316
10. KAPSAMLI BÖLÜM ÖRNEKLERİ .. 317
BEŞİNCİ BÖLÜM
GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI
1. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI ELDE EDEN MÜKELLEFLER .. 329
2. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINA KONU MAL VE HAKLAR.. 329
2.1. Arazi, Bina, Maden Suları, Menba (Kaynak) Suları, Madenler, Taş Ocakları, Kum ve Çakıl Üretim Yerleri,
Tuğla ve Kiremit Harmanları, Tuzlalar ve Bunların Mütemmim Cüz’leri ve Teferruatı. 329
2.2. Voli Mahalleri ve Dalyanlar.. 330
2.3. Gayrimenkullerin Ayrı Olarak Kiraya Verilen Mütemmim Cüz’leri ve Teferruatı ile Bilumum Tesisatı,
Demirbaş Eşyası ve Döşemeleri.. 330
2.4. Gayrimenkul Olarak Tescil Edilen Haklar .. 330
2.5. Haklar, Ruhsatlar, Markalar vb.. 330
2.6. Telif Hakları… 331
2.7. Gemi ve Gemi Payları ile Bilumum Motorlu Yükleme ve Boşaltma Araçları . 331
2.8. Motorlu Nakil ve Cer Vasıtaları ile Her Türlü Motorlu Araç, Makine ve Tesisat ile Bunların Eklentileri. 331
2.9. Kiraya Verilen Mal ve Hakların İktisadi İşletmeye Dahil Olması.. 331
2.10. Vakfın Gelirinden Hizmet Karşılığı Olmadan Alınan Hisseler ile Arazi Sahiplerince Tarımsal Faaliyete Bilfiil
İştirak Etmeksizin Sadece Üründen Alınan Paylar .. 332
3. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINDA VERGİLENDİRİLECEK KAZANCIN TESPİTİ . 332
3.1. Gayrimenkul Sermaye İradında İstisna .. 333
3.2. Gayrisafi Hasılat … 335
3.2.1. Nakden Tahsilat .. 335
3.2.2. Ayni Olarak Yapılan Tahsilat .. 336
3.2.3. Tahsilata İlişkin Diğer Hususlar .. 337
3.2.3.1. Binaların Dış Yüzeylerine Reklam Almak veya Apartmana Ait Diğer Ortak Alanların Kiralanması
Suretiyle Elde Edilen Hasılat .. 337
3.2.3.2. Kiracı Tarafından Kira Süresinin Sonunda Bedelsiz Olarak veya Düşük Bedelle Mal Sahibine
Devredilen Kıymetler .. 337
3.2.3.3. Tahsil Sayılan Haller.. 338
3.2.3.4. İşyeri ve Konut Kiralama İşlemlerine İlişkin Yapılacak Tahsilat ve Ödemelerin Banka veya
Posta İdarelerince Düzenlenen Belgelerle Tevsiki . 338
3.2.4. Emsal Kira Bedeli Esası.. 339
3.2.4.1. Emsal Kira Bedeli Uygulama Esasları.. 340
3.2.4.2. Emsal Kira Bedeli Uygulanmayacak Durumlar.. 340
3.3. Gayrimenkul Sermaye İradının Tespitinde İndirilecek Giderler.. 341
3.3.1. Giderlerin Gerçek Usulde Tespit Edilmesi.. 341
3.3.1.1. Kiraya Verenler Tarafından Ödenen Aydınlatma, Isıtma, Su ve Asansör Giderleri . 342
3.3.1.2. Kiraya Verilen Malların İdaresi İçin Yapılan ve Gayrimenkulün Önemi ile Orantılı Olan
İdare Giderleri .. 342
20
3.3.1.3. Kiraya Verilen Mal ve Haklara Ait Sigorta Giderleri. 342
3.3.1.4. Kiraya Verilen Mal ve Haklar Dolayısıyla Yapılan ve Bunlara Harcanan Borçların Faizleri ve
Gayrimenkullerin İktisap Bedelinin %5′i .. 342
3.3.1.5. Vergi, Resim, Harç ve Şerefiyelerle, Belediyelere Ödenen Harcamalara İştirak Payları . 343
3.3.1.6. Kiraya Verilen Mal ve Haklar için Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Ayrılan
Amortismanlar ile Isı Yalıtımı ve Enerji Tasarrufu Sağlamaya Yönelik Harcamalar. 344
3.3.1.7. Mal Sahibi Tarafından Yapılan Onarım Giderleri. 344
3.3.1.8. Bakım ve İdame Giderleri.. 344
3.3.1.9. Kira ile Tuttukları Mal ve Hakları Kiraya Verenlerin Ödedikleri Kiralar ve Diğer Giderler. 345
3.3.1.10. Sahibi Bulundukları Konutları Kiraya Verenlerin Kira ile Oturdukları Konutların Kira Bedeli . 345
3.3.1.11. Zarar, Ziyan ve Tazminatlar.. 346
3.3.1.12. Kısmen Kiraya Verilen Mal ve Haklarda Giderlerin Dağıtımı. 346
3.3.2. Giderlerin Götürü Gider Usulünde Tespit Edilmesi .. 346
3.3.2.1. Götürü Gider Usulünün Seçimi .. 347
3.3.2.2. Gider Usulünün Seçiminde Bütünlük .. 347
3.3.3. İstisnadan Yararlanılması Durumunda Gider Uygulaması.. 347
3.3.3.1. Gerçek Gider Usulünde İstisnadan Yararlanılması Durumunda İndirilebilecek Giderin Tespiti. 347
3.3.3.2. Götürü Gider Usulünde İstisnadan Yararlanılması Durumunda İndirilebilecek Giderin Tespiti . 348
3.4. Gayrisafi Hasılattan İndirilemeyecek Giderler.. 348
3.4.1. Para Cezaları ve Vergi Cezaları.. 348
3.4.2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’na (MTVK) Bağlı (I) ve (IV) Sayılı Tarifelerde Yer Alan Taşıtlar İçin
Ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi.. 348
3.4.3. Çevre Temizlik Vergisi .. 348
3.4.4. Kiralanmayan Mal ve Haklarla İlgili Giderler.. 349
4. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINDA VERGİ TEVKİFATI.. 349
5. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA DEFTER, KAYIT VE BELGELERİN SAKLANMASI. 349
6. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA ZARAR.. 349
7. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI .. 349
7.1. Tam Mükellefiyette Beyan .. 349
7.1.1. Beyanname Verilmeyecek Gayrimenkul Sermaye İratları .. 349
7.1.2. Beyan Edilecek Gayrimenkul Sermaye İratları.. 350
7.2. Dar Mükellefiyette (Yurt Dışında Çalışan Türk Vatandaşları Dahil) Beyan. 350
7.3. Beyannamede Yapılacak İndirimler.. 351
8. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINA İLİŞKİN VERGİNİN ÖDENMESİ. 351
9. ÖZELGELER … 351
9.1. Gayrisafi İrada İlişkin Özelgeler .. 351
9.2. Emsal Kira Bedeline İlişkin Özelgeler.. 353
9.3. Giderlere İlişkin Özelgeler.. 353
9.4. İstisnalara İlişkin Özelgeler.. 357
10. KAPSAMLI BÖLÜM ÖRNEKLERİ .. 357
ALTINCI BÖLÜM
MENKUL SERMAYE İRATLARI
1. GİRİŞ… 371
1.1. Genel Tanım ve Menkul Sermaye İratlarının Niteliği.. 371
1.2. GVK’nın Geçici 67’nci Maddesi Kapsamında Menkul Sermaye İratları. 372
21
2. KAYNAĞINA BAKILMAKSIZIN MENKUL SERMAYE İRADI SAYILAN GELİRLER. 375
2.1. Her Nevi Hisse Senetlerinin Kar Payları.. 375
2.1.1. Yatırım Fonları Katılma Belgeleri ile Yatırım Ortaklıkları Hisse Senetlerine Ödenen Kar Paylarının
Vergilendirilmesi.. 376
2.1.2. Konut Finansmanı Fonlarını Temsilen İhraç Edilen İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetlere ve Varlık
Finansmanı Fonlarını Temsilen İhraç Edilen Varlığa Dayalı Menkul Kıymetlere Ait Gelirlerinin
Vergilendirilmesi.. 378
2.2. İştirak Hisselerinden Doğan Kazançlar.. 379
2.3. Kurumların İdare Meclisi Başkan ve Üyelerine Verilen Kar Payları . 379
2.4. Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Yıllık veya Özel Beyanname Veren Dar Mükellef Kurumların İndirim
ve İstisnalar Düşülmeden Önceki Kurum Kazancından Hesaplanan Kurumlar Vergisi Düşüldükten Sonraki
Karı… 380
2.5. Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi’nce
Çıkarılan Menkul Kıymetlerden Sağlanan Gelirler .. 380
2.5.1. Tahvil Faizlerinin Vergilendirilmesi .. 380
2.5.1.1. Özel Kesim Tahvil Faizlerinin Vergilendirilmesi.. 381
(01.01.2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenler) .. 381
2.5.1.2. Özel Kesim Tahvil Faizlerinin Vergilendirilmesi.. 381
(01.01.2006 Tarihinden Sonra İhraç Edilenler) .. 381
2.5.1.3. Devlet Tahvili Faizlerinin Vergilendirilmesi.. 382
(01.01.2006 Tarihinden Önce İhraç Edilenler) .. 382
2.5.1.4. Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu Faizlerinin Vergilendirilmesi . 382
(01.01.2006 Tarihinden Sonra İhraç Edilenler) .. 382
2.5.1.5. Eurobond Faizlerinin Vergilendirilmesi .. 383
2.5.2. Kira Sertifikalarının Vergilendirilmesi.. 383
2.5.3. Teminatlı Menkul Kıymetler.. 384
2.6. Her Nevi Alacak Faizleri.. 385
2.7. Mevduat Faizleri … 386
2.7.1. Yurt Dışındaki Bankalardan Elde Edilen Mevduat Faizleri.. 387
2.7.2. Kıyı Bankacılığı (Off Shore) Kapsamında Elde Edilen Mevduat Faizleri . 387
2.8. Hisse Senetleri ve Tahvillerin Vadesi Gelmemiş Kuponlarının Satışından Elde Edilen Bedeller . 388
2.9. İştirak Hisselerinin Kar Payının Devir ve Temliki Karşılığında Alınan Para ve Ayınlar. 388
2.10. Senetlerin İskonto Bedelleri .. 388
2.11. Faizsiz Olarak Kredi Verenlere Ödenen Kar Payları ile Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığı Ödenen
Kar Payları ve Katılım Bankalarınca Kar ve Zarara Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kar Payları. 388
2.12. Repo ve Ters Repo İşlemleri Sonucu Elde Edilen Menfaatler.. 389
2.13. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından
Katılımcılara Yapılan Ödemeler.. 390
2.14. Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılanlara Yapılan Ödemeler .. 391
2.15. Sermaye Piyasası Kanunu Hükümlerine Göre İhraç Edilen Her Türlü Sermaye Piyasası Araçlarından Elde
Edilen Gelirler … 392
3. KAR PAYLARININ BEYANI VE VERGİLENDİRİLMESİ.. 392
3.1. Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Paylarında İstisna .. 393
3.2. GVK’nın Geçici 62′nci Maddesi Düzenlemesi.. 393
3.3. Kurumların 31.12.1998 ve Daha Önceki Tarihlerde Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri
Kazançların Dağıtımı Sonucu Elde Edilen Kar Payları .. 393
3.4. Kurumların 01.01.1999 ile 31.12.2002 Tarihleri Arasında Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri
Kurumlar Vergisinden İstisna Edilmiş Kazançlarının Dağıtımı Sonucu Elde Edilen Kar Payları. 394
3.5. Kurumların GVK’nın Geçici 61′inci Maddesi Kapsamında Yatırım İndirimi İstisnasına Tabi Tutulmuş
Kazançlarının Dağıtımından Elde Edilen Kar Payları.. 395
22
3.6. Doğrudan veya İştirakleri Aracılığıyla GVK’nın Geçici 62′nci Maddesinin Bir Numaralı Fıkrasında Belirtilen
Nitelikte Kar Payı Elde Eden Kurumların Söz Konusu Kar Paylarını Dağıtmaları Sonucu Gerçek Kişilerce
Elde Edilen Kar Payları.. 396
3.7. Kar Paylarının Beyanı Konusunda Getirilmiş Olan Genel Sistem . 397
3.8. Dar Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Payları.. 398
3.9. Gerçek Kişilerce Kontrol Edilen Yabancı Kurum/İştirak Kazancı.. 398
3.9.1. Yabancı Kurum / İştirak Kontrol Oranının Tespiti.. 399
3.9.2. Kontrol Edilen Yabancı İştirak Kazancının Gelir Vergisine Tabi Tutulma Şartları . 399
3.9.3. Kontrol Edilen Yabancı İştirak Kazancının Vergilendirilmesi . 400
4. MENKUL SERMAYE İRADI SAYILMAYAN HALLER.. 401
5. MENKUL SERMAYE İRATLARIYLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR .. 402
5.1. Elde Etme… 402
5.2. Yabancı Para Cinsinden Elde Edilen Menkul Sermaye İratları.. 403
5.3. Safi İradın Saptanması .. 403
6. İSTİSNALAR VE BEYANNAME VERİLMEYECEK HALLER.. 404
6.1. İndirim Oranı Uygulaması.. 404
6.2. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından
Sağlanan Menkul Sermaye İratları.. 405
6.3. Tek Primli Yıllık Gelir Sigortalarından Elde Edilen Gelirler .. 405
6.3.1. Tek Primli Yıllık Gelir Sigortalarından Yapılan Ödemelere İlişkin İstisna Uygulaması. 406
6.3.2. Tek Primli Yıllık Gelir Sigortalarına Yapılan Aktarımlarda İstisna Uygulaması. 406
6.3.3. Geçiş Dönemi Uygulaması.. 408
7. MENKUL SERMAYE İRATLARINDAN KESİLEN VERGİLERİN MAHSUBU . 408
8. MENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI VE YILLIK BEYANNAMEDE TOPLANMASI. 408
8.1. Tam Mükellefiyette .. 408
8.2. Dar Mükellefiyette … 409
8.3. Özelgeler… 409
8.4. Menkul Sermaye İratlarının Beyanına İlişkin Örnekler .. 410
YEDİNCİ BÖLÜM
DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR
1. DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARI .. 421
1.1. Menkul Kıymetlerin ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar . 421
1.1.1. Hisse Senetlerinin (Pay Senetleri) Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar . 422
1.1.1.1. 01.01.2006 Tarihinden Sonra İktisap Edilen Hisse Senetleri Alım Satım Kazançları. 423
1.1.1.2. 01.01.2006 Tarihinden Önce İktisap Edilen Hisse Senetleri Alım Satım Kazançları. 427
1.1.1.3. Alım Satım Faaliyetinin Ticari Bir Mahiyet Taşımaması . 427
1.1.2. Diğer Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar. 428
1.1.2.1. Hisse Senetleri Dışındaki Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasında Süre . 428
1.1.2.2. Hisse Senetleri Dışındaki Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasında Diğer Şartlar . 428
1.1.2.3. Yatırım Fonlarının Katılma Belgelerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar. 428
1.1.2.4. Devlet Tahvili ve Hazine Bonolarının Elden Çıkartılmasından Doğan Kazançlar . 429
1.1.2.5. Eurobondların Elden Çıkartılmasından Doğan Kazançlar. 430
1.2. GVK’nın 70/5’inci Maddesinde Sayılan Hakların Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar
(GVK Mükerrer Md. 80/2) .. 431
23
1.3. Telif Haklarının ve İhtira Beratlarının Müellifleri, Mucitleri ve Bunların Kanuni Mirasçıları Dışında Kalan
Kimseler Tarafından Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar (GVK Mükerrer Md. 80/3) . 431
1.4. Ortaklık Haklarının veya Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar (GVK Mükerrer Md. 80/4). 432
1.5. Faaliyeti Durdurulan Bir İşletmenin Kısmen veya Tamamen Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar
(GVK Mükerrer Md. 80/5) .. 432
1.5.1. Ticari Kazanç Sayılan Haller.. 432
1.6. GVK’nın 70′inci Maddesinin 1, 2, 4 ve 7 Numaralı Bentlerinde Yazılı Mal ve Hakların Elden Çıkarılmasından
Doğan Kazançlar (GVK Mükerrer Md. 80/6).. 433
1.6.1. Elden Çıkarılması Bent Kapsamına Giren Mal ve Haklar.. 433
1.6.2. GVK’nın Mükerrer 80/6’ncı Maddesinde Belirtilen Mal ve Hakların İktisap Şekli . 433
1.6.3. Mal ve Hakların Elden Çıkarılma Süresi .. 433
1.6.4. Gayrimenkullerde İktisap Tarihinin Belirlenmesi.. 433
1.6.5. Cins Tashihi Yapılan Gayrimenkuller ile Kat Karşılığı Olarak Müteahhit veya Konut Yapı
Kooperatiflerinden Alınan Gayrimenkullerin Satılması Halinde İktisap Tarihinin Belirlenmesi . 434
1.6.6. Arsa Karşılığı İnşaat İşlerinde Değer Artış Kazancı .. 435
1.7. Değer Artış Kazancının Tespiti.. 438
1.7.1. Hisse Senedi ve Diğer Menkul Kıymetlerde Kazancın Tespiti . 440
1.7.1.1. Hisse Senesi ve Diğer Menkul Kıymetlerin İktisap Bedeli . 440
1.7.1.2. Birden Fazla Alım Satım Olması Halinde Kazancın Tespiti. 441
1.7.1.3. Rüçhan Haklarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar . 441
1.7.1.4. Zarar Mahsubu.. 441
1.8. Değer Artışı Kazançlarını Enflasyondan Arındırma Yöntemleri.. 442
1.8.1. Endeksleme Uygulaması.. 442
1.8.2. Kur Farklarının Arındırma Uygulaması.. 443
1.9. Değer Artış Kazançlarında İstisna .. 445
1.10. Vergilendirilmeyecek Değer Artış Kazançları .. 446
1.10.1. Ferdi İşletme Sahibinin Ölümü Halinde Kanuni Mirasçılarca İşletmenin Devralınması ve Faaliyetine
Devam Etmesi.. 446
1.10.2. Bilanço Esasına Göre Kazancını Tespit Eden Ferdi Bir İşletmenin Sermaye Şirketine Devrolunması. 446
1.10.3. Kollektif ve Adi Komandit Şirketlerin Sermaye Şirketine Dönüşmesi. 446
1.11. Değer Artış Kazançlarının Beyanı ile İlgili Örnekler .. 447
2. ARIZİ KAZANÇLAR… 451
2.1. Arızi Olarak Ticari Muamelelerin İcrasından veya Bu Nitelikte Muamelelere Tavassuttan Elde Edilen
Kazançlar … 451
2.2. Ticari veya Zirai Bir İşletmenin Faaliyetiyle Serbest Meslek Faaliyetinin Durdurulması veya Terk Edilmesi,
Henüz Başlanmamış Olan Böyle Bir Faaliyete Hiç Girişilmemesi, İhale, Artırma ve Eksiltmelere İştirak
Edilmemesi Karşılığında Elde Edilen Hasılat (GVK Md. 82/2).. 452
2.3. Gayrimenkullerin Tahliyesi veya Kiracılık Hakkının Devri Karşılığında Alınan Tazminatlar ile Peştamallıklar
(GVK Md. 82/3) … 453
2.4. Arızi Olarak Yapılan Serbest Meslek Faaliyetleri Dolayısıyla Tahsil Edilen Hasılat (GVK Md. 82/4). 453
2.5. Gerçek Usulde Vergiye Tabi Mükelleflerin Terk Ettikleri İşleriyle İlgili Olarak Sonradan Elde Ettikleri Kazançlar
(GVK Md. 82/5) … 454
2.6. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Türkiye ile Yabancı Ülkeler Arasında Arızi Olarak Yaptıkları Ulaştırma
İşlerinden Elde Ettikleri Kazançlar (GVK Md. 82/6).. 455
2.7. Arızi Kazançlarda İstisna.. 455
3. DİĞER KAZANÇ VE İRATLARIN BEYANI .. 456
3.1. Tam Mükellefiyette Diğer Kazanç ve İratların Beyanı.. 456
3.1.1. Beyanname Verilmeyecek Haller.. 456
3.1.2. Yıllık Beyanname ile Beyan Edilecek Diğer Kazanç ve İratlar . 456
24
3.1.3. Hazır Beyan Sistemi ile Diğer Kazanç ve İratların Beyanı.. 456
3.2. Dar Mükellefiyette … 457
4. ÖZELGELER … 457
4.1. Değer Artış Kazançlarına İlişkin Verilen Özelgeler.. 457
4.2. Arızi Kazançlara İlişkin Verilen Özelgeler .. 465
SEKİZİNCİ BÖLÜM
GELİR UNSURLARININ TOPLANMASI VE
YILLIK BEYANNAME İLE BEYANI
1. GELİRİN TOPLANMASI.. 471
1.1. Yurt İçinde ve Yurt Dışında Elde Edilen Gelir Unsurlarının Toplanması. 471
1.1.1. Yurt İçinde Elde Edilen Gelir Unsurları.. 471
1.1.2. Yurt Dışında Elde Edilen Gelir Unsurları.. 472
1.2. Gelirin Toplanmayacağı Haller.. 473
1.2.1. Tam Mükellefiyette .. 473
1.2.2. Dar Mükellefiyette .. 474
2. ZARAR MAHSUBU… 474
2.1. Mahsup Edilebilecek Zararlar.. 474
2.2. Mahsup Edilemeyecek Zararlar .. 474
2.2.1. Diğer Kazanç ve İratlardan Doğan Zararların Mahsubu.. 475
2.2.2. Sermayede Meydana Gelen Eksilmelerden Kaynaklanan Zararların Mahsubu. 475
2.2.2.1. Gayrimenkul ve Menkul Sermaye İratlarında Zararların Mahsubu. 475
2.2.2.2. Faaliyeti Sonra Eren Ticari veya Zirai İşletmelerde Zarar Mahsubu. 475
2.2.2.3. Kollektif ve Komandit Şirketlerin Tasfiye Döneminde Doğan Zararların Mahsubu. 476
2.2.2.4. Komanditer Ortakta Zarar Mahsubu .. 476
2.3. Zarar Mahsubunda Sıra .. 476
2.4. Yurt Dışı Faaliyetlerden Doğan Zararların Mahsubu.. 477
2.5. Zarar Devri Halinde, Zararlı Yılla İlgili Defter ve Belgelerin Muhafaza ve İbraz Zamanaşımı . 478
2.6. Zarar Mahsubu ile İlgili Özelgeler.. 478
3. GELİRDEN YAPILACAK İNDİRİMLER.. 478
3.1. Sigorta Primleri… 479
3.1.1. Şahıs Sigorta Primlerindeki İndirim Esasları.. 479
3.1.2. Hayat Sigortasında İndirim Sınırı.. 480
3.1.3. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında Ödenen Primler . 481
3.2. Eğitim ve Sağlık Harcamaları İndirimi .. 482
3.3. Engellilik İndirimi… 482
3.3.1. Hizmet Erbabı Açısından Engellilik İndirimi Uygulama Esasları . 483
3.3.2. Basit Usulde Vergilendirilen Engelli Mükellefler, Engelli Serbest Meslek Erbabı ile Bakmakla Yükümlü
Olduğu Engelli Kişi Bulunan Serbest Meslek Erbabında Uygulama . 484
3.4. Bağış ve Yardım İndirimi .. 484
3.4.1. Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine, Belediyelere, Köylere, Kamu Yararına
Çalışan Derneklere ve Cumhurbaşkanınca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara Yapılan Bağış ve
Yardımlar… 484
3.4.1.1. Bağış ve Yardımın Yapılacağı Kurum ve Kuruluşlar . 484
3.4.1.2 Bağış ve Yardım Makbuz Karşılığında Yapılmalıdır . 485
25
3.4.1.3. Bağış ve Yardım İndiriminde Tutar Sınırlaması.. 485
3.4.2. Eğitim ve Sağlık Tesisleri, İbadethane ve Yaygın Din Eğitimi Verilen Tesislerin İnşası Dolayısıyla
Yapılan Harcamalar İle Mevcut Tesislerin Faaliyetlerini Devam Ettirebilmeleri İçin Yapılan Bağış
ve Yardımlar .. 486
3.4.3. Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Gıda, Temizlik, Giyecek ve
Yakacak Maddeleri Bağışı.. 486
3.4.3.1. Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar .. 486
3.4.3.2. Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği.. 487
3.4.3.3. Bağışı Yapanlar ve Alanlarca Düzenlenecek Belge . 487
3.4.3.4. Kayıt Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim.. 487
3.4.4. Sanat ve Kültür Faaliyetlerine İlişkin Bağış ve Yardımlar .. 487
3.4.5. Sponsorluk Harcamaları.. 488
3.4.6. Araştırma Geliştirme Harcamaları İndirimi .. 488
3.4.6.1. Ar-Ge ve Tasarım İndirimi .. 489
3.4.6.2. Teknogirişim Sermayesi Desteği.. 490
3.4.6.3. Siparişe Dayalı Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetleri. 491
3.4.7. Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına Makbuz Karşılığı Yapılan Ayni ve Nakdi
Bağışlar… 491
3.4.8. Kızılay Derneği’ne ve Yeşilay Cemiyetine Makbuz Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar. 492
3.4.9. Girişim Sermayesi Fonu Olarak Ayrılan Tutarların İndirimi . 492
3.4.10. Bazı Hizmet İşletmeleri Tarafından Türkiye’de Yerleşmiş Olmayan Kişilerle, İşyeri, Kanuni ve İş
Merkezi Yurt Dışında Bulunanlara Türkiye’de Verilen, Münhasıran Yurt Dışında Yararlanılan
Hizmetler Karşılığında Elde Edilen Kazanç .. 492
3.4.11. Korumalı İşyeri İndirimi .. 494
3.4.12. Basit Usulde Tespit Edilen Kazançlarda İndirim.. 495
3.4.13. Bireysel Katılım Yatırımcısı Tam Mükellef Gerçek Kişiler Tarafından İktisap Edilen Tam Mükellef
Anonim Şirketlere Ait İştirak Hisselerinin Vergi Usul Kanunu’na Göre Hesaplanan Değerleri. 495
3.4.14. EXPO Antalya Ajansına Yapılacak Nakdi ve Ayni Bağış ve Yardımlar ile Sponsorluk Harcamaları . 498
3.4.15. Bağış ve Yardımın Nakden Yapılmaması Halinde İndirilecek Tutarın Tespiti . 498
3.4.16. Zarar Beyan Edilmesi Halinde Bağış ve Yardım İndirimi.. 499
3.4.17. Bağış ve Yardımın İndirilebileceği Gelir Unsurları .. 499
3.4.18. Ortaklıklarda Bağış ve Yardım İndirimi.. 499
3.4.19. Özel Kanunlarda Yer Alan Bağış ve Yardım İndirimine İlişkin Düzenlemeler . 500
3.4.19.1. Afetlerden Zarar Görenlere Yapılacak Bağış ve Yardımlar. 500
3.4.19.2. 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar. 501
3.4.19.3. 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu Uyarınca Yapılan Bağış ve Yardımlar. 501
3.4.19.4. 278 Sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun
Uyarınca Yapılan Bağış ve Yardımlar.. 501
3.4.19.5. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar . 501
3.4.19.6. 2876 Sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu’na Göre Yapılan Bağış
ve Yardımlar .. 501
3.4.19.7. 4122 Sayılı Kanun Uyarınca Yapılan Bağışlar .. 501
3.4.19.8. 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu Uyarınca Yapılan Bağışlar. 502
3.4.19.9. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar . 502
3.4.19.10. 5434 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve
Yardımlar.. 502
3.4.19.11. Terörle Mücadele Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar. 502
3.4.19.12. 6546 Sayılı Kanun’a Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar. 502
26
3.4.19.13. 6569 Sayılı Kanun’a Göre TÜSEB’e Yapılan Bağış ve Yardımlar . 502
3.4.19.14. Türkiye Maarif Vakfına Yapılan Bağış ve Yardımlar. 502
3.4.19.15. Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesine Yapılan Bağış ve Yardımlar. 502
3.4.19.16. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kapsamında Yapılan Bağış ve Yardımlar . 503
3.4.19.17. Türkiye Şehit Yakınları ve Gazileri Dayanışma Vakfına Yapılan Bağış ve Yardımlar . 503
3.4.20. Diğer İndirimlerle İlgili Özelgeler .. 503
4. MATRAHTAN VE GELİR UNSURLARINDAN İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER. 509
5. VERGİLENDİRME DÖNEMİ .. 509
5.1. Mükellefiyetin Takvim Yılının Bir Bölümünü Kapsaması .. 510
5.2. Özel Hesap Dönemi .. 510
6. VERGİNİN HESAPLANMASI.. 510
7. GELİR VERGİSİ TARİFESİ.. 510
7.1. Genel Tarife… 510
7.2. İndirimli Gelir Vergisi .. 513
8. BEYANNAMENİN VERİLMESİ.. 514
8.1. Normal Süre … 514
8.2. Özel Haller … 514
8.3. Zor Durum-Mücbir Sebep.. 514
9. YILLIK BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ VERGİ DAİRESİ .. 514
9.1. Tam Mükellefiyette .. 515
9.2. Dar Mükellefiyette … 515
9.3. Beyannamelerin Elektronik Ortamda Hazırlanması ve Gönderilmesi . 515
10. TARH MUAMELESİ… 515
10.1. Tarh Yeri… 515
10.2. Tarhiyatın Muhatabı.. 516
10.3. Vergilendirme Dönemi.. 516
10.4. Tarh Zamanı… 516
11. VERGİNİN ÖDENMESİ .. 516
11.1. Yıllık Beyana Tabi Gelirler Üzerinden Tahakkuk Eden Vergilerde Ödeme. 516
11.2. Zirai Kazançlarda Özel Ödeme Zamanı.. 517
12. ÖDEME ŞEKİLLERİ … 517
12.1. Vergi Dairesine Ödeme.. 517
12.2. Diğer Ödeme Şekilleri.. 517
13. GELİR VERGİSİNDEN YAPILACAK MAHSUPLAR .. 517
13.1. Yurt İçinde Ödenen Vergilerin Mahsubu.. 517
13.1.1. Kesinti Yoluyla Ödenmiş Olan Vergilerin Mahsubu.. 517
13.1.2. Kollektif ve Komandit Şirketlerde Kesilen Vergilerin Mahsubu. 518
13.1.3. Geçici Verginin Mahsubu.. 518
13.1.4. Vergiye Uyumlu Mükelleflerde Vergi İndirimi.. 519
13.1.4.1. Vergi İndirimi Şartları.. 519
13.1.4.2. Vergi İndirimi Uygulaması .. 522
13.1.4.3. Şartların İhlali Halinde Yapılacak İşlemler.. 522
13.1.5. Diğer Ücret Üzerinden Kesilen Verginin Mahsubu .. 523
13.2. Yabancı Memleketlerde Ödenen Vergilerin Mahsubu.. 523
13.3. Geçici Vergi ile Kesinti Suretiyle Ödenen ve Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsup Sırası. 525
14. GELİR VERGİSİNDE NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADE .. 525
14.1. Genel Esaslar… 525
27
14.2. Kesinti Yoluyla Ödenmiş Vergilerin Diğer Vergi Borçlarına Mahsuben veya Nakden İadesi. 525
14.2.1. Mahsup Yoluyla İade.. 525
14.2.2. Nakden İade.. 526
14.3. Yıllık Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup Edilecek Geçici Vergi Tutarı ile Mahsuplar
Sonunda Kalan Geçici Vergi Tutarının İadesi.. 528
14.4. Mahsuben İadelerde Mahsup İşleminin Yapılacağı Tarih .. 528
14.5. İade ile İlgili Diğer Hususlar .. 528
14.5.1. İade Talebinin Gerçeğe Aykırı Belgelere Dayanması.. 528
14.5.2. Tevkif Yoluyla Kesilen Verginin Vergi Sorumlusunca Tahakkuk Ettirilmemesi veya Ödenmemesi. 528
14.5.3. Adına Vergi Kesintisi Yapılan ile Gelir Sahibinin Farklı Gerçek veya Tüzel Kişi Olması . 529
14.5.4. Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu .. 529
15. YILLIK BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLER. 529
DOKUZUNCU BÖLÜM
GELİR UNSURLARININ TOPLANMASI VE BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER
Gelir Unsurlarının Toplanması ve Beyanına İlişkin Örnekler.. 541
ONUNCU BÖLÜM
MUHTASAR BEYANNAME
1. VERGİ KESİNTİSİNİN NİTELİĞİ .. 655
1.1. Genel Olarak … 655
2. VERGİ KESİNTİSİNDE UYULMASI GEREKEN İLKELER .. 656
2.1. Vergi Kesintisi Yapmak Zorunda Olanlar .. 656
2.1.1. Vergi Kesintisi Yapacaklar ile İlgili Özelgeler.. 657
2.2. Vergi Kesintisi Oranları .. 659
2.2.1. Genel Oran… 659
2.2.2. Cumhurbaşkanının Oran Belirleme Yetkisi .. 659
3. KAZANÇ VE İRATLARDA VERGİ KESİNTİSİ.. 659
3.1. Kazançlarda Vergi Kesintisi .. 659
3.1.1. Serbest Meslek Kazançlarında Vergi Kesintisi .. 660
3.1.1.1. İcra ve İflas Kanunu ile Avukatlık Kanunu Uyarınca Karşı Tarafa Yükletilen Vekalet Ücretinin
Vergilendirilmesi ve Gelir Vergisi Tevkifat Uygulaması. 661
3.1.1.2. Serbest Meslek Kazançlarında Vergi Kesintisi ile İlgili Özelgeler. 663
3.1.2. Ticari Kazançlarda Vergi Kesintisi .. 664
3.1.2.1. Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Vergi Kesintisi. 664
3.1.2.2. Şans Oyunlarına İlişkin Olarak; Bilet, Kupon ve Benzerlerini Satanlara ve Bu Oyunların
Oynatılmasına Aracılık Edenlere Yapılan Ödemelerden Yapılacak Vergi Kesintisi. 664
3.1.2.3. 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Gerçek ve Tüzel Kişilerin
Mallarını İş Akdi ile Bağlı Olmaksızın Satanlara Yapılan Ödemeler. 664
3.1.2.4. PTT Acentelerine Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi . 665
3.1.2.5. Esnaf Muaflığından Yararlananlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi . 665
3.1.2.6. Ticari Kazançlarda Vergi Kesintisi ile İlgili Özelgeler. 665
3.1.3. Zirai Kazançlarda Vergi Kesintisi .. 666
28
3.1.3.1. Zirai Kazançlarda Vergi Kesintisi ile İlgili Özelgeler. 668
3.2. Ücretlerde Vergi Kesintisi.. 669
3.2.1. Genel Olarak .. 669
3.2.2. Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu Kapsamında Ücret Stopaj Teşviği . 671
3.2.3. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Kapsamında Ücret Gelirlerine Uygulanacak Gelir Vergisi
Stopaj Teşviği .. 672
3.2.4. Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun Kapsamında
Ücret Gelirlerine Uygulanacak Stopaj Teşviği .. 672
3.2.5. Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun Kapsamında Ücret İstisnası. 673
3.2.6. GVK’nın Geçici 80’inci Maddesi Kapsamında Ücret Stopaj Teşviği . 673
3.2.7. Jokey ve Sporcu Ücretleri Üzerinden Yapılacak Stopaj.. 673
3.2.8. Ücretlerde Vergi Kesintisi ile İlgili Özelgeler.. 674
3.3. Gayrimenkul Sermaye İratlarında Vergi Kesintisi.. 677
3.3.1. Gayrimenkul Sermaye İratlarında Vergi Kesintisi ile İlgili Özelgeler . 678
3.4. Menkul Sermaye İratlarında Vergi Kesintisi .. 679
3.4.1. Faiz Ödemelerinde Vergi Kesintisi.. 679
3.4.1.1. Menkul Kıymetler Dolayısıyla Yapılan Faiz Ödemelerinde Vergi Kesintisi. 679
3.4.1.2. Mevduat Faizlerinde Vergi Kesintisi .. 681
3.4.1.3. Mevduat Faizi Niteliğindeki Kar Paylarında Vergi Kesintisi . 682
3.4.2. Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Portföy Kazançları Üzerinden Fon/Ortaklık Bünyesinde Yapılacak
Tevkifat … 683
3.4.3. Kar Paylarında Vergi Kesintisi.. 684
3.4.4. Repo Gelirlerinde Vergi Kesintisi.. 685
3.4.5. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından
Katılımcılara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi.. 685
3.4.6. Bireysel Emeklilik Sisteminden Emeklilik Hakkı Kazananlar ile Ayrılanlara Yapılan Ödemelerde
Vergi Kesintisi.. 686
3.4.7. Vergi Cennetlerine Nakden ve Hesaben Yapılan ve Tahakkuk Ettirilen Ödemeler Üzerinden
Yapılacak Tevkifat .. 687
3.4.8. VUK’un 11/7’nci Maddesi Kapsamına Giren Ödemeler Üzerinden Yapılacak Tevkifat. 687
4. VERGİ KESENLERİN SORUMLULUĞU VE KESİNTİNİN BEYANI.. 688
4.1. Vergi Kesenlerin Sorumluluğu.. 688
4.2. Vergi Kesintisinin Beyanı ve Ödenmesi.. 689
4.3. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi.. 690
4.3.1. Üçer Aylık Verilen Muhtasar Beyannamelerin Aylık Olarak Verilmesi. 691
4.3.2. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Verileceği Vergi Dairesi . 691
4.3.3. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Elektronik Ortamda Bizzat Mükelleflerce/İşverenlerce
Gönderilmesi.. 692
4.3.4. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini Elektronik Ortamda Göndermek Üzere Aracılık Yetkisi
Verilen Gerçek ve Tüzel Kişiler .. 693
4.3.5. Aracılık Yetkisi Verilen Gerçek ve Tüzel Kişilere Kullanıcı Kodu, Parola ve Şifre Verilmesi ile İlgili
İşlemler… 693
4.3.6. Aracılık Sözleşmesinin Düzenlenmesi ve Bilgi Girişi.. 693
4.3.7. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Onaylanması ve Tahakkuk Fişlerinin Düzenlenmesi . 694
4.3.8. Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesine İlişkin Düzeltme Beyannamesi . 695
4.3.9. Ceza Uygulaması.. 695
4.3.10. Diğer Hususlar .. 695
4.3.11. Tebliğin Geçici 4’üncü Maddesi Düzenlemesi.. 696
5. MUHTASAR BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEK . 696
29
ONBİRİNCİ BÖLÜM
GVK’NIN GEÇİCİ 67’NCİ MADDESİNE İLİŞKİN UYGULAMA ESASLARI
1. GVK’NIN GEÇİCİ 67′NCİ MADDE DÜZENLEMESİ .. 707
1.1. Verginin Konusu … 707
1.1.1. Geçici 67’nci Madde Kapsamında Vergilendirilecek Kazanç Unsurları. 707
1.1.1.1. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarından Elde Edilen Gelirler
(GVK Geçici Md.67/1).. 707
1.1.1.2. GVK’nın 75/5′inci Maddesi Kapsamındaki Gelirin Banka veya Aracı Kurum Vasıtası
Olmaksızın Elde Edilmesi (GVK Geçici Md.67/2). 709
1.1.1.3. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Banka veya Aracı Kurumlar Tarafından
Başka Bir Banka veya Aracı Kurum Aracı Olmaksızın Satın Alınması (GVK Geçici Md.67/3). 710
1.1.1.4. Mevduat Faizi, Katılım Bankaları Tarafından Açılan Katılım Hesapları Kar Payları ve Repo
Kazançları (GVK Geçici Md.67/4).. 711
1.1.2. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Aracı Tanımı .. 711
1.1.3. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının 01.01.2006 Tarihi İtibarıyla İhraç Edilmiş
veya İktisap Edilmiş Olması.. 714
1.1.4. Uygulanacak Tevkifat Oranı.. 715
1.1.5. Sermaye Piyasası Aracı Türleri İtibarıyla Vergilendirme Esasları. 717
1.1.5.1. Pay Senetleri (Hisse Senetleri).. 718
1.1.5.2. Depo Sertifikaları (GDR, ADR ve DR) .. 719
1.1.5.3. Katılma İntifa Senetleri.. 719
1.1.5.4. Yatırım Fonları ve Ortaklıkları ile Bunların Katılma Payı ve Pay Senetleri . 720
1.1.5.5. Aracı Kuruluş Varantları .. 723
1.1.5.6. Türev Araçlar.. 723
1.1.5.7. Sertifikalar.. 725
1.1.5.8. Borçlanma Araçları.. 726
1.1.5.9. Kar/Zarar Ortaklığı Belgesi .. 730
1.1.6. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Aracı Üzerinden Sağlanan Gelirin Banka veya Aracı
Kurum Vasıtasıyla Elde Edilmesi.. 731
1.1.7. Menkul Kıymet Kuponlarının Vadesinden Önce Elden Çıkarılması. 731
1.1.8. Teminattaki Menkul Kıymetlerin Nakde Çevrilmesi Hali.. 731
1.2. Vergiyi Doğuran Olay .. 732
1.2.1. Alım Satım İşlemlerinde Tevkifat, İşlem Tarihinde Değil Takas Tarihi İtibarıyla Yapılacaktır. 732
1.2.2. Başka Kişi ve Kuruma Yapılan Virman İşlemleri Elden Çıkarma Addedilerek Vergiyi Doğuran Olay
Olarak Kabul Edilmiştir.. 732
1.2.3. GDR, ADR ve DR Şeklinde Depo Sertifikası Olarak Çıkarılan Kıymetlerde Tevkifata İlişkin Vergiyi
Doğuran Olay .. 733
1.2.4. Mevduat Faizi, Kar ve Zarara Katılma Hesabı Kar Payı ve Repo Kazançlarında Vergiyi Doğuran Olay. 733
1.3. Verginin Mükellefi … 733
1.4. Verginin Sorumlusu .. 733
1.4.1. Banka, Aracı Kurumlar ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. 733
1.4.2. Saklamacı Kuruluşlar.. 734
1.4.3.Takasbank’ın Tahsiline Aracılık Edilen Gelirlerdeki Sorumluluğu. 735
1.5. Banka, Aracı Kurum, Saklamacı Kurumlar ve Diğer Sorumluluk Yüklenen Kurumlar Tarafından Yerine
Getirilmesi Gereken Diğer Mükellefiyetler .. 735
1.5.1. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Yapılacak Bildirimler.. 736
1.5.1.1. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Başka Kişi veya Kurum Hesabına
Nakledilmesi .. 736
30
1.5.1.2. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Sahibi Tarafından Fiziken Teslim
Alınması .. 736
1.5.1.3. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Sahibi Tarafından Fiziken Teslim
Edilmesi.. 736
1.5.1.4. Bildirim İşlemlerinin Nasıl Yapılacağı .. 736
1.5.2. Banka ve Aracı Kurumların Birbirlerine Yapacağı Bildirimler. 737
1.6. Banka ve Aracı Kurumların Sorumluluğunun Sınırı.. 737
1.7. Matrahın Tespiti … 737
1.7.1. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları Üzerinden Elde Edilen Gelirlerde Matrah. 738
1.7.1.1. Alım Satım İşlemlerinde Matrah .. 738
1.7.1.2. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının İtfası Halinde Matrah . 749
1.7.1.3. Dönemsel Getirilerde Matrah.. 749
1.7.1.4. Ödünç İşlemlerinde Matrah.. 749
1.7.2. Müşterek Hesap ve Aynı Mükellefin Birden Fazla Hesabı Olması Halinde Matrah . 749
1.7.3. Birden Fazla Banka veya Aracı Kurumla Çalışılması .. 750
1.7.4. Mevduat Faizi, Kar Payı ve Repo Kazançlarında Matrah .. 750
1.8. Vergilendirme Dönemi.. 750
1.8.1. Aylık Dönemler (Geçici 67/ 2 ve 67/4’e Göre Elde Edilen Gelirler). 750
1.8.2. Üçer Aylık Dönemler (Geçici 67/ 1 ve 67/ 3 Kapsamında Elde Edilen Gelirler). 750
1.9. Tevkifata Tabi Tutulan Gelirlerin Beyan ve Mahsubu .. 750
1.9.1. Tevkif Suretiyle Geçici 67’nci Madde Kapsamında Vergilendirilen Gelirler Nedeniyle Gerçek Kişiler
ve Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Yıllık veya Özel veya Münferit Beyanname Verilmeyecektir.
(İhtiyari Yıllık Beyanname Hariç) .. 751
1.9.2. Gelirin Ticari Kazancın Bir Unsuru Olması Durumunda Gerçek Kişilerde ve Tam Mükellef Kurumlarda
Beyan ve Mahsup.. 751
1.9.3. Geçici 67’nci Maddenin 2 ve 3 No.lu Fıkralarında Elde Edilen Gelirlerin Mahsubunda Sınır . 751
1.10. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları.. 752
1.10.1. DİBS’lerin Borsa İstanbul’a Kotasyonu.. 752
1.10.2. ÇVÖA Hükümlerinden Faydalananların Gerçek Hak Sahibi (Beneficial Owner) Olduklarının Tevsik
Yükümlülüğü.. 753
1.10.3. Dar Mükellefler Türkiye’de Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarına Yatırım Yapabilmek
İçin Vergi Kimlik Numarasına Sahip Olmalıdır.. 753
1.10.4. Dar Mükelleflerin Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarındaki Hükümlerden Yararlanma
Koşulları … 753
1.11. Türev Ürünler İle Diğer Bazı Sermaye Piyasası Faaliyetlerinden Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi. 754
1.11.1. Forward Sözleşmeleri.. 754
1.11.2. Swap İşlemleri.. 754
1.11.2.1. Para Swapı .. 755
1.11.2.2. Faiz Swapı.. 755
1.11.3. Opsiyon Sözleşmeleri.. 759
1.11.4. Diğer Hususlar .. 759
1.12. TÜFE’ye Endeksli Anüite Devlet Tahvillerinde Vergileme.. 762
2. GEÇİCİ 67’NCİ MADDE KAPSAMINDA VERİLECEK İHTİYARİ BEYANNAME. 765
2.1. Genel Esaslar… 765
2.1.1. İhtiyari Yıllık Beyanname Farklı Aracı Kurum veya Banka Vasıtasıyla Kıymet Alım Satımlarındaki
Zararın Mahsubunu Gerçekleştirmek İçin Kullanılır.. 765
2.1.2. İhtiyari Yıllık Beyanname ile Beyan Edilen Gelire Uygulanacak Vergi Oranı. 765
2.1.3. Mahsup Edilemeyen Zararın Kalması Halinde Zararın Diğer Gelirlerden İndirilmesi veya Ertesi Yıl
Kazançlarından Mahsup Edilmesi Mümkün Değildir .. 766
31
2.1.4. Beyannamenin Verilmesi.. 766
2.2. Aynı Tür Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Sınıflandırması . 766
2.3. İhtiyari Beyanda Bulunacak Mükellefler İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi. 767
3. ÖZELGELER … 768
4. GEÇİCİ 67’NCİ MADDE SONRASINDA MENKUL KIYMET VE DİĞER SERMAYE PİYASASI ARAÇLARININ
VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN TABLO.. 771
4.1. Tam Mükellef Gerçek Kişilerin Vergilendirilmesine İlişkin Açıklamalar. 771
4.2. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Elde Ettikleri Gelirler İçin Açıklamalar. 792
ONİKİNCİ BÖLÜM
MÜNFERİT BEYANNAME
1. MÜNFERİT BEYANNAMEYLE BEYAN OLUNACAK KAZANÇ VE İRATLAR . 815
1.1. Münferit Beyanname Verecek Olanlar .. 815
1.2. Münferit Beyanname ile Bildirilecek Kazanç ve İratlar ile Beyannamenin Verileceği Yerler. 815
1.2.1. Gayrimenkulün Bulunduğu Yerin Vergi Dairesine Verilecek Beyanname ile Bildirilecek Kazançlar . 815
1.2.2. Mal ve Hakların Türkiye’de Elden Çıkarıldıkları Yerin Vergi Dairesine Verilecek Beyanname ile
Bildirilecek Kazançlar.. 816
1.2.3. İşletmenin Bulunduğu Yerin Vergi Dairesine Verilecek Beyanname ile Bildirilecek Kazançlar. 817
1.2.4. Faaliyetin Yapıldığı Yer ya da Yolcu veya Yükün Taşıta Alındığı Yerin Vergi Dairesine Verilecek
Beyanname ile Bildirilecek Kazançlar.. 817
1.2.5. Ödemenin Türkiye’de Yapıldığı Yerin Vergi Dairesine Verilecek Beyanname ile Bildirilecek Kazançlar . 817
1.2.6. Diğer Haller.. 818
2. MÜNFERİT BEYANNAMENİN VERİLMESİ .. 818
2.1. Beyannamenin İçeriği .. 818
2.2. Beyanname Verme Süresi .. 818
2.3. Verginin Ödenmesi.. 818
3. MÜNFERİT BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEK. 818
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GEÇİCİ VERGİ
1. GENEL AÇIKLAMA… 825
2. GEÇİCİ VERGİNİN ESASLARI.. 825
2.1. Geçici Vergi Ödemek Zorunda Olanlar .. 825
2.2. Dar Mükelleflerin Geçici Vergi Karşısındaki Durumu .. 825
2.3. Geçici Vergi Ödemeyecek Olanlar.. 825
2.4. Geçici Vergi Dönemleri.. 826
2.4.1. Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar.. 826
2.4.2. Kendilerine Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler.. 827
2.4.3. İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin Değişmesi . 827
2.5. Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti.. 827
2.5.1. Hazır Değerler .. 827
2.5.2. Menkul Kıymetler .. 828
2.5.3. Alacaklar … 828
32
2.5.3.1. Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılması .. 828
2.5.3.2. Değersiz Alacaklar.. 829
2.5.3.3. Reeskont Uygulaması.. 829
2.5.4. Stoklar … 829
2.5.5. Borçlar… 829
2.5.6. Aktif ve Pasif Geçici Hesap Kıymetleri.. 829
2.5.7. Amortisman Uygulaması .. 830
2.6. Geçici Vergi Uygulamasında Özellik Gösteren Durumlar.. 830
2.6.1. İndirim ve İstisnaların Dikkate Alınması.. 830
2.6.2. Geçmiş Yıl Zararları.. 830
2.6.3. Yatırım İndirimi Uygulaması.. 830
2.6.4. Bağış, Yardım ve Sigorta Primi İndirimi .. 830
2.6.5. Gayri Maddi Hak Bedeli ve Ciro Primi Gibi Ödemeler.. 831
2.6.6. Yenileme Fonu Uygulaması .. 831
2.6.7. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Ulaştırma İşlerinde Matrah . 831
2.6.8. Yeni İşe Başlayan Mükellefler.. 831
2.6.9. İşi Bırakan Mükellefler.. 831
3. GEÇİCİ VERGİNİN HESAPLANMASI, BEYANI VE ÖDENMESİ.. 832
3.1. Geçici Verginin Hesaplanması .. 832
3.2. Geçici Verginin Beyanı.. 832
3.3. Geçici Verginin Ödenmesi.. 832
3.4. Geçici Verginin Hesaplanmasıyla İlgili Örnekler.. 832
4. GEÇİCİ VERGİNİN MAHSUP VE İADESİ .. 836
5. RE’SEN VEYA İKMALEN TARHİYAT VE CEZA UYGULAMASI .. 836

EKLER
GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA İSTİSNA TUTARLARI .. 844
ÜCRETLERDE MÜTEFERRİK İSTİSNA TUTARLARI .. 844
ENGELLİLİK İNDİRİMİ TUTARLARI .. 844
BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARINI BELİRLEYEN HAD VE TUTARLAR. 844
MENKUL SERMAYE İRATLARINDA İNDİRİM ORANI .. 845
DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI İSTİSNA TUTARI .. 845
ARIZİ KAZANÇLARA İLİŞKİN İSTİSNA TUTARI .. 845
TEVKİFATA TABİ GAYRİMENKUL VE MENKUL SERMAYE İRATLARINDA BEYANNAME VERME SINIRI . 845
TEVKİFATA VE İSTİSNAYA KONU OLMAYAN MENKUL VE GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINA İLİŞKİN
BEYANNAME VERME SINIRI .. 845
GVK GEÇİCİ 94’ÜNCÜ MADDE KAPSAMINDA KESİNTİ ORANLARI. 846
GVK GEÇİCİ 67 NCİ MADDE KAPSAMINDA TAM VE DAR MÜKELLEF GERÇEK KİŞİLERCE ELDE EDİLEN
GELİRLER İÇİN GEÇERLİ KESİNTİ ORANLARI.. 848
GELİR VERGİSİ TARİFELERİ .. 850
AİLE DURUMU BİLDİRİMİ.. 851
ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNE AİT BORDRO .. 852
311 SERİ NO’LU GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ TASLAĞI .. 853

İKİNCİ BÖLÜM ZiRAİ KAZANÇLAR

1. BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİNDE KONU VE MÜKELLEFLER
1. KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU ….. 35
2. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ….. 35
2.1. Sermaye Şirketleri ……. 35
2.1.1. Anonim Şirketler…… 35
2.1.2. Sermayesi Paylara Bölünmüş (Eshamlı) Komandit Şirketler… 36
2.1.3. Limited Şirketler…… 37
2.1.4. Sermaye Piyasası Kurulu’nun Düzenleme ve Denetimine Tabi Fonlar .. 37
2.1.5. Yabancı Şirketlerle İlgili Özel Kanunlar…. 38
2.1.5.1. 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu… 38
2.1.5.2. Yabancı Banka Şubeleri ….. 38
2.2. Kooperatifler……. 38
2.3. İktisadi Kamu Kuruluşları…… 39
2.3.1. Nitelikleri……. 39
2.3.2. Vergiye Tabi Olma Şartları ….. 39
2.3.2.1. Bağlılık ……. 39
2.3.2.2. İşletme Özelliği…… 40
2.3.2.3. Devamlılık…… 40
2.3.2.4. Sermaye Şirketi ya da Kooperatif Olmama … 40
2.3.3. Kurumlar Vergisi Uygulamasında İktisadi Devlet Teşekkülü ve Kamu İktisadi
Kuruluşlarının Durumu …… 40
2.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler ….. 41
2.4.1. Nitelikleri……. 41
2.4.2. Vergiye Tabi Olma Şartları ….. 42
2.4.3. Türkiye Kızılay Derneği’ne İlişkin Düzenleme …. 46
2.4.4. Yabancı Dernek ve Vakıflara Ait İşletmeler…. 46
2.5. İş Ortaklıkları……. 47
2.5.1. Tanımı……. 47
2.5.2. Unsurları ……. 47
2.5.3. İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Kar ve Zararların Durumu… 48
2.6. Döner Sermayeli İşletmeler…… 48
3. KURUMLAR VERGİSİNDE MÜKELLEFİYET….. 49
3.1. Tam Mükellefiyet……. 49
3.1.1. Tanımı……. 49
3.1.2. Kanuni Merkez…… 49
3.1.3. İş Merkezi ……. 49
3.2. Dar Mükellefiyet ……. 50
3.2.1. Tanımı……. 50
6
3.2.2. Dar Mükellefiyette Konu…… 50
3.2.2.1. Türkiye’de Elde Edilen Ticari Kazançlar …. 50
3.2.2.1.1. Dar Mükellef Kurumlarda İhracat Muaflığı … 51
3.2.2.1.2. İşyeri…… 52
3.2.2.1.3. Daimi Temsilci ….. 52
3.2.2.2. Türkiye’de Elde Edilen Zirai Kazançlar…. 52
3.2.2.3. Türkiye’de Elde Edilen Serbest Meslek Kazançları… 52
3.2.2.4. Taşınır ve Taşınmazlar ile Hakların Türkiye’de Kiralanmasından Elde Edilen .
İratlar ……. 53
3.2.2.5. Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları … 53
3.2.2.6. Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar… 54
4. ÖZELGELER …….. 54
4.1. Sermaye Şirketleri ……. 54
4.2. Kooperatifler……. 54
4.3. İktisadi Kamu Kuruluşları…… 55
4.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler ….. 56
2. BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFLIK VE İSTİSNALAR
1. MUAFLIKLAR…….. 65
1.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yer Alan Muafiyetler …. 65
1.1.1. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi, Fenni ve .
Güzel Sanatları Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik Etmek Amacıyla .
İşletilen Kuruluşlar …… 65
1.1.1.1. Okul Atölyeleri…… 66
1.1.1.2. Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri Uygulama Otelleri.. 66
1.1.2. İnsan ve Hayvan Sağlığının Korunması Amaçlı Muafiyetler … 66
1.1.2.1.Vakıf Üniversiteleri Bünyesinde Faaliyet Gösteren Sağlık Kurumları. 66
1.1.2.2. Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Kurum ve Kuruluşlar Tarafından Kiralama .
İşlemleri …… 67
1.1.3. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen Kuruluşlar . 67
1.1.4. Sergi, Fuar ve Panayır Muaflığı ….. 68
1.1.5. Kreş, Konukevleri ve Askeri Kışlalardaki Kantinlere İlişkin Muafiyetler .. 68
1.1.6. Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları ile Sosyal Güvenlik Kurumları. 69
1.1.7. Yaptıkları İş veya Hizmet Karşılığında Resim ve Harç Alan Kamu Kuruluşları. 69
1.1.8. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme Fonu, Toplu Konut İdaresi ..
Başkanlığı ve 5602 Sayılı Kanun’un 3’üncü Maddesinde Tanımlanan İlgili Kurum .
ve Kuruluşlar……. 69
1.1.9. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü ile Askeri Fabrika ve Atölyeler . 70
1.1.10. İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler Tarafından İşletilen İktisadi İşletmeler. 70
1.1.11. Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İktisadi İşletmeler .. 70
1.1.12. Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadi İşletmeleri .
ile Sadece İdman ve Spor Faaliyetinde Bulunan Anonim Şirketler .. 71
1.1.13. Kooperatifler…… 71
1.1.13.1. Muafiyet Şartları…… 71
1.1.13.2. Ortak Dışı İşlemler….. 72
1.1.13.2.1. Üretim Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler… 73
1.1.13.2.2. Kredi Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler … 74
7
1.1.13.2.3. Yapı Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler … 74
1.1.13.3. Yapı Kooperatiflerinin Muafiyetinde Özel Şartlar … 75
1.1.13.4. Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kooperatiflerde Ortak Dışı İşlemlerin .
Vergilendirilmesi…… 75
1.1.14. Kredi Teminatı Veren Kuruluşlar ….. 76
1.1.15. Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar. 77
1.1.16. Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadi İşletmeler . 77
1.1.17. Hazine Müsteşarlığına Ait Olan Varlık Kiralama Şirketleri… 77
1.1.18. Ekonomi Bakanlığından Alınan İzne İstinaden Kurulan Bölgesel Yönetim .
Merkezleri……. 77
1.1.19. UEFA ve Katılımcılara Tanınan Geçici Muafiyet… 78
1.1.20. Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybı ve Kazanılması… 78
1.2. Diğer Kanunlarda Yer Alan Muafiyetler….. 79
1.2.1. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na Tanınan Muafiyet… 79
1.2.2. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na Tanınan Muafiyet… 79
1.2.3. Organize Sanayi Bölgelerine Tanınan Muafiyet…. 79
1.2.4. Yatırımcıları Koruma Fonu Muafiyeti …. 79
1.2.5. Doğal Afetler Sigortaları Kurumu’nun Muafiyeti…. 79
1.2.6. İşsizlik Sigortası Fonu’nun Muafiyeti ….. 80
1.2.7. Rekabet Kurumu’nun Muafiyeti….. 80
1.2.8. Türkiye Futbol Federasyonu’nun Muafiyeti…. 80
1.2.9. Siyasi Partilerin Muafiyeti ….. 80
1.2.10. Türk Standartları Enstitüsü’nün Muafiyeti…. 80
1.2.11. İlköğretime Tanınan Muafiyet ….. 80
1.2.12. Tarımsal Üretici Birlikleri’ne Tanınan Muafiyet … 80
1.2.13. Cumhurbaşkanınca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar … 80
1.2.14. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı’nın Muafiyeti… 81
1.2.15. Islah Amaçlı Yetiştirici Birliklerinin Muafiyeti …. 81
1.2.16. Türkiye Maarif Vakfı’nın Muafiyeti….. 81
1.2.17. Türkiye Varlık Fonu, Fona Bağlı Şirket ve Alt Fonlara Tanınan Muafiyet. 82
1.2.18. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfının Muafiyeti… 82
1.2.19. Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Muafiyeti… 82
1.2.20. Helal Akreditasyon Kurumuna Tanınan Muafiyet … 82
1.2.21. Türkiye Şehit Yakınları ve Gaziler Dayanışma Vakfının Muafiyeti.. 82
1.2.22. Türkiye Kalkınma Fonuna Tanınan Muafiyet …. 82
2. İSTİSNALAR …….. 83
2.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre İstisna Kapsamına Alınan Kazançlar.. 83
2.1.1. İştirak Kazançları İstisnası ….. 83
2.1.2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası….. 85
2.1.2.1. Yurt Dışı İştirak Kazancı İstisnasından Yararlanma Şartları .. 85
2.1.2.1.1. İştirak Edilen Kurumun Anonim veya Limited Şirket Niteliğinde .
Bir Şirket Olması….. 85
2.1.2.1.2. İştirak Edilen Kurumun Kanuni ve İş Merkezinin Türkiye’de ..
Bulunmaması ….. 85
2.1.2.1.3. İştirak Payını Elinde Tutan Kurumun Yurt Dışı İştirakin Ödenmiş .
Sermayesinin En Az % 10’una Sahip Olması … 85
2.1.2.1.4. İştirak Kazancının Elde Edildiği Tarih İtibarıyla, İştirak Payının Kesintisiz
Olarak En Az Bir Yıl Süre ile Elde Tutulması … 85
8
2.1.2.1.5. Yurt Dışı İştirak Kazancının İştirak Edilen Kurumun Faaliyette .
Bulunduğu Ülke Vergi Kanunları Uyarınca En Az % 15 Oranında .
Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Toplam Vergi Yükü Taşıması. 85
2.1.2.1.6. İştirak Kazancının, Elde Edildiği Hesap Dönemine İlişkin Kurumlar .
Vergisi Beyannamesinin Verilmesi Gereken Tarihe Kadar Türkiye’ye .
Transfer Edilmesi….. 88
2.1.2.2. Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke Mevzuatına Göre .
Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda İstisna Uygulaması 89
2.1.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisseleri Satış Kazancı İstisnası 89
2.1.4. Emisyon Primi Kazancı İstisnası ….. 92
2.1.5. Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin İstisna . 93
2.1.6. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan .
Hakları Satış Kazancı İstisnası….. 94
2.1.6.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar …. 95
2.1.6.2. İstisnanın Uygulanmasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler.. 95
2.1.6.2.1. Taşınmazlar …… 95
2.1.6.2.2. İştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve İntifa Senetleri.. 96
2.1.6.2.3. Rüçhan Hakları ….. 97
2.1.6.3. İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar…. 97
2.1.6.3.1. İki Tam Yıl Süre ile Aktifte Bulundurulma… 97
2.1.6.3.1.1. Bedelsiz Olarak veya Rüçhan Hakkı Kullanılmak Suretiyle Elde .
Edilen Hisse Senetlerinde İktisap Tarihi … 98
2.1.6.3.1.2. Devir ve Bölünme Hallerinde İktisap Tarihi .. 98
2.1.6.3.1.3. İnşa Halindeki Binalarda İki Yıllık Sürenin Tespiti .. 98
2.1.6.3.1.4. Aynı Kuruma Ait İştirak Hisselerinin İktisabında İki Yıllık .
Sürenin Tespiti ….. 98
2.1.6.3.1.5. Sat-Kirala-Geri Al İşlemine veya Kira Sertifikası İhracına Konu.
Edilen Taşınmazların Üçüncü Kişilere Satışında 2 Yıllık Sürenin .
Tespiti….. 98
2.1.6.3.2. Satış Kazancına İstisna Uygulanması ve Kazancın Fon Hesabında .
Tutulması…… 99
2.1.6.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazançların İşletmeden Çekilmemesi. 100
2.1.6.3.4. Satış Bedelinin İki Yıl İçerisinde Tahsil Edilmesi .. 101
2.1.6.3.5. Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti ile Uğraşılmaması. 102
2.1.6.3.5.1. Kooperatiflerin Durumu …. 103
2.1.6.3.5.2. Holding Şirketlerin Durumu… 103
2.1.6.4. Diğer Hususlar …… 104
2.1.6.4.1. Taşınmazlar ile İştirak Hisselerinin Para Karşılığı Olmaksızın Devir .
ve Temliki, Trampası ve Kamulaştırılması… 104
2.1.6.4.2. Satış Vaadi Sözleşmesi ile Satışı Öngörülen Taşınmazların Durumu . 104
2.1.6.4.3. Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan .
Kazançların Durumu ….. 104
2.1.6.4.4. Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin Durumu.. 105
2.1.6.4.5. Satılan Taşınmazlar ile İştirak Hisselerinin Yerine Aynı Mahiyette .
İktisadi Kıymet Alınması…. 105
2.1.6.4.6. Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve Vade Farklarının Durumu . 105
2.1.7. Bankalara, Finansal Kiralama ya da Finansman Şirketlerine Borçları Nedeniyle .
Kanuni Takibe Alınmış veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile .
Bankalara, Finansal Kiralama Şirketlerine ve Finansman Şirketlerine Tanınan .
İstisna……. 107
9
2.1.7.1. Bankalara, Finansal Kiralama ya da Finansman Şirketlerine Borçları..
Nedeniyle Kanuni Takibe Alınmış veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan .
Kurumlar ile Bunların Kefillerine ve İpotek Verenlere Tanınan İstisna. 108
2.1.7.2. Bankalara, Finansal Kiralama Şirketlerine ve Finansman Şirketlerine
Tanınan İstisna Uygulaması ….. 109
2.1.8. Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası….. 110
2.1.9. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden .
Sağlanan Kazançlarda İstisna ….. 111
2.1.9.1. Genel Olarak …… 111
2.1.9.2. İstisnanın Kapsamı….. 111
2.1.9.3. İstisna Kazancın Türkiye’de Genel Sonuç Hesaplarına İntikali .. 113
2.1.9.4. Diğer Hususlar …… 114
2.1.10. Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon ..
Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna.. 117
2.1.10.1. İstisnanın Kapsamı….. 117
2.1.10.2. Yararlanma Koşulları ….. 118
2.1.10.2.1. Eğitim Öğretim Kazançlarına İlişkin İstisna … 118
2.1.10.2.2. Rehabilitasyon Merkezlerine İlişkin İstisna … 118
2.1.10.2.3. Kreş ve Gündüz Bakımevlerine İlişkin İstisna .. 118
2.1.10.3. İstisnanın Süresi ….. 119
2.1.10.4. İstisna Süresi İçinde Yeni Okul, Kreş, Gündüz Bakımevi veya Merkez .
Yapılması…… 119
2.1.10.5. İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi . 119
2.1.11. Risturn İstisnası …… 120
2.1.11.1. Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen Paralardan Harcanmayarak .
Ortaklara Dağıtılan Kısımlar…. 120
2.1.11.2. Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası … 120
2.1.11.3. Tarımsal Üretici Birliklerinde Risturn İstisnası … 121
2.1.11.4. Diğer Hususlar …… 121
2.1.12. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna .. 122
2.1.12.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar …. 122
2.1.12.2. İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler.. 122
2.1.12.3. İstisnadan Yararlanma Şartları …. 122
2.1.12.3.1. Taşınır veya Taşınmazın Kiralayanlara, Geri Kiralama Amacıyla ve .
Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla Satıldığı Hususunun .
Sözleşmede Yer Alması…. 122
2.1.12.3.2. Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması.. 123
2.1.12.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazancın İsletmeden Çekilmemesi . 123
2.1.12.4. İstisna Uygulaması….. 124
2.1.12.4.1. Varlıkların Sat-Kirala-Geri Al Süreci Tamamlanmadan Üçüncü .
Kişi ve Kurumlara Satılması Durumu … 126
2.1.13. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından .
Doğan Kazançlarda İstisna….. 127
2.1.13.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar …. 127
2.1.13.2. İstisna Uygulamasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler.. 127
2.1.13.3. İstisnadan Yararlanma Şartları …. 128
2.1.13.3.1. Varlık veya Hakkın Varlık Kiralama Şirketine, Kira Sertifikası .
İhracı Amacıyla ve Sözleşme Sonunda Geri Alınması Şartıyla Satıldığı
Hususunun Sözleşmede Yer Alması… 128
2.1.13.3.2. Satış Kazancının Özel Fon Hesabında Tutulması.. 128
10
2.1.13.3.3. Fon Hesabında Tutulan Kazancın İşletmeden Çekilmemesi . 128
2.1.13.4. İstisna Uygulaması….. 128
2.1.13.4.1. Varlık ve Hakların Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Üçüncü .
Kişi Ve Kurumlara Satılması Durumu… 131
2.1.14. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna….. 132
2.1.14.1. İstisna Uygulanacak Kazanç ve İratlar …. 133
2.1.14.1.1. Tanımlar…… 133
2.1.14.2. İstisnadan Yararlanma Şartları …. 134
2.1.14.2.1. Buluşlara İlişkin Araştırma, Geliştirme ve Yenilik Faaliyetleri ile .
Yazılım Faaliyetlerinin Türkiye’de Gerçekleştirilmesi. 134
2.1.14.2.2. İncelemeli Sistemle Patent veya Olumlu Araştırma Raporu .
Sonucunda Faydalı Model Belgesi Alınması.. 134
2.1.14.2.3. İstisna Uygulamasından Yararlanacak Kişilerden Olunması . 134
2.1.14.2.3.1. İstisnadan Yararlanacak Kişilerin Kanunda Belirtilen.
Nitelikleri Taşıması…. 134
2.1.14.2.3.2. Patent veya Faydalı Model Belgesi Üzerinde Tekel
Niteliğinde Özel Bir Ruhsata Sahip Olunması . 135
2.1.14.2.4. Patent veya Faydalı Model Belgesi İçin Sağlanan Koruma .
Süresinin Aşılmamış Olması…. 135
2.1.14.3 İstisna Uygulaması….. 135
2.1.14.3.1. İstisna Kazancın Tespiti…. 135
2.1.14.3.1.1. Genel Olarak ….. 135
2.1.14.3.1.2. Buluşun Üretim Sürecinde Kullanılması Halinde Kazancın .
Tespiti….. 137
2.1.14.3.2. Tevkifat Uygulaması….. 137
2.1.14.4. Diğer Hususlar …… 138
2.1.14.4.1. 01/01/2015 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş Patentli veya Faydalı .
Model Belgeli Buluşların Durumu … 138
2.1.14.4.2. Sınai Mülkiyet Hakkının Devredilmesi, Satılması veya Kiralanması .
İşlemlerinin Tescili ….. 139
2.1.14.4.3. Araştırma, Geliştirme Ve Yenilik Faaliyetleri İle Yazılım Faaliyetlerinin
Bir Kısmının Veya Tamamının Yurt Dışında Gerçekleştirilmesi . 139
2.1.14.4.4. Patent veya Faydalı Model Belgesinin Geriye Dönük Olarak .
Hükümsüz Sayılması….. 139
2.1.14.4.5. İstisna Uygulamalarında Tercih …. 139
2.1.14.4.6. Katma Değer Vergisi İstisnası…. 140
2.1.14.4.7. Yetki …… 140
2.2. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar….. 140
2.2.1. Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve ..
Devrinden Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna … 140
2.2.1.1. Yasal Düzenleme ve İstisnanın Kapsamı…. 140
2.2.1.2. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti…. 141
2.2.1.3. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı .. 142
2.2.1.4. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması… 142
2.2.1.5. İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna Uygulaması. 143
2.2.1.6. Time Charter İşletmeciliği….. 143
2.2.2. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda Yer Alan İstisna .. 143
2.2.2.1. Yasal Düzenleme…… 143
2.2.2.2. Yazılım, Tasarım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlarda .
Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı …. 144
11
2.2.2.2.1. İstisna Kapsamına Giren Faaliyetler… 145
2.2.2.2.2. Bölgede Faaliyete Geçilmeden Önce Başlatılmış Projelerden..
Sağlanan Kazançların İstisna Kapsamında Değerlendirilip ..
Değerlendirilmeyeceği….. 146
2.2.2.3. Yönetici Şirketlerin Yararlanabilecekleri İstisnanın Kapsamı .. 146
2.2.2.4. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti…. 146
2.2.2.5. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı .. 146
2.2.2.6. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması… 147
2.2.2.7. İstisna Uygulamasında Süre ….. 147
2.2.2.8. Bölgedeki İşyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi.. 147
2.2.2.9. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği Hükümlerine Göre .
Muafiyet ve İstisnalar, Bölgenin İzlenmesi ve Denetimi .. 147
2.2.2.10. İstisna Uygulamasına İlişkin Bakanlar Kuruluna Verilen Yetki .. 148
2.2.2.10.1. Bakanlar Kurulu Kararı Kapsamındaki Kazançlar.. 148
2.2.2.10.2. Patent veya Eşdeğer Belge Alma Şartı … 148
2.2.2.10.3. Kazancın İstisnadan Yararlanacak Kısmının Tespiti .. 149
2.2.3. Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası … 151
2.2.3.1. Yasal Düzenleme…… 151
2.2.3.2. Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı.. 152
2.2.3.3. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti…. 153
2.2.3.4. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı .. 154
2.2.3.5. Vergi Kesintisi Sorumluluğu….. 154
2.2.3.5.1. Kar Paylarının Dağıtılması Halinde Vergi Kesintisi .. 155
2.2.3.5.2. Mevduat Faizi ve Repo Gelirinde Vergi Kesintisi .. 155
2.2.3.5.3. Muhtasar Beyanname Verilmesi…. 155
2.2.3.6. İstisna Uygulamasında Süre ….. 155
2.2.3.7. İmalat Faaliyetlerine Uygulanacak İstisna… 155
2.2.3.7.1. Genel Olarak ….. 155
2.2.3.7.2. İstisna Kapsamındaki Fason İmalat… 156
2.2.3.8. Diğer Hususlar …… 157
2.2.3.8.1. Defter ve Belge Düzeni …. 157
2.2.3.8.2. Serbest Bölgelerde Gerçekleşen Birleşme ve Devir Hallerinde .
İstisna Uygulaması….. 157
2.2.3.8.3. Faaliyet Ruhsatlarında Belirtilen Sürenin Uzatılması .. 157
2.2.3.8.4. Gelir Vergisi, Damga Vergisi ve Harç İstisnası .. 158
2.2.4. Yatırım İndirimi İstisnası ….. 158
2.2.5. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün .
Senetlerinde Kazanç İstisnası ….. 158
2.2.6. Orman Genel Müdürlüğüne Tanınan İstisna …. 159
2.2.7. Türk Akreditasyon Kurumu’na Tanınan İstisna … 159
2.2.8. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne Tanınan İstisna … 159
2.2.9. Elektrik Piyasası Kanunu Kapsamında İstisna…. 159
2.2.10. Araştırma Altyapılarının Kurumlar Vergisi İstisnası … 159
2.3. Uluslararası Anlaşmalarla Sağlanan İstisnalar ve Uluslararası Kurumlara Tanınan .
İstisnalar……. 159
2.4. Yabancı Fon Kazançlarının ve Bu Fonların Portföy Yöneticiliğini Yapan Şirketlerin .
Vergilendirilmesi……. 160
2.4.1. Uygulamanın Şartları …… 160
2.4.1.1. Fon Adına Tesis Edilen İşlemlerin Portföy Yöneticisi Şirketin Mutat .
Faaliyetleri Arasında Yer Alması…. 160
12
2.4.1.2. Yabancı Fon ile Portföy Yöneticisi Şirket Arasındaki İlişkinin Bağımsız .
Olarak Faaliyet Gösteren Kişilerdeki Gibi Olması … 160
2.4.1.3. Portföy Yöneticiliği Hizmeti Karşılığı Alınacak Bedelin Emsale Uygun.
Olması ve Transfer Fiyatlandırması Raporu Verilmesi.. 160
2.4.1.4. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fon Üzerindeki Hak Sahipliği Oranının .
%20’yi Aşmaması….. 161
2.4.2. Portföy Yöneticisi Şirketin Yabancı Fondan Elde Ettiği Kazançlar.. 161
2.4.3. Fonun Katılımcı ve Kurucuları Arasında Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bulunan .
Tam Mükellef Gerçek Kişi veya Kurumlara İlişkin Bildirim… 161
2.5. İstisna Uygulaması ile İlgili Bazı Önemli Konular…. 161
2.5.1. Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Kazançlara İsabet Eden Giderlerin Diğer .
Kazançlardan İndirilememesi ….. 161
2.5.2. İstisnalar Arasında Mahsup Önceliği ve Mahsup Edilemeyen İstisnanın ..
Ertesi Yıllara Devredilip Devredilmeyeceği…. 163
2.5.2.1. Mahsup Önceliği Bulunan ve Kurum Kazancı Olmasa da Uygulanacak .
İstisnalar…… 163
2.5.2.2. Kurum Kazancının Olması Durumunda Uygulanacak İstisnalar.. 164
2.5.3. Geçmiş Yıl Zararları ile İstisnaların İndirim Önceliği… 164
2.5.4. İstisna Konusu İşlemlerin Yeminli Mali Müşavirlere Tasdik Zorunluluğu. 164
3. ÖZELGELER …….. 172
3.1. Muafiyetler……. 172
3.1.1. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi, Fenni ve .
Güzel Sanatları Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik Etmek Amacıyla .
İşletilen Kuruluşlar İçin Muafiyet….. 172
3.1.2. İnsan ve Hayvan Sağlığının Korunması Amaçlı Muafiyet… 172
3.1.3. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen Kuruluşlara.
İlişkin Muafiyet …… 172
3.1.4. Kreş, Konukevleri ve Askeri Kışlalardaki Kantinlere İlişkin Muafiyet .. 173
3.1.5. İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler Tarafından İşletilen İktisadi İşletmeler.
İçin Muafiyet …… 173
3.1.6. Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İktisadi İşletmeler İçin Muafiyet. 173
3.1.7. Kooperatif Muafiyeti …… 173
3.1.8. Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadi İşletmeler .
Muafiyeti ……. 176
3.2. İstisnalar……. 176
3.2.1. İştirak Kazançları İstisnası ….. 176
3.2.2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası….. 177
3.2.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisseleri Satış Kazancı .
İstisnası……. 177
3.2.4. Emisyon Primi İstisnası…… 177
3.2.5. Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin İstisna . 177
3.2.6. Taşınmaz Satış Kazancı İstisnası….. 178
3.2.7. Bankalara veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bankalara ..
Tanınan İstisna…… 183
3.2.8. Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası….. 183
3.2.9. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden .
Sağlanan Kazançlarda İstisna ….. 183
3.2.10. Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon ..
Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna.. 187
13
3.2.11. Risturn İstisnası …… 187
3.2.12. Sat-Kirala-Geri Al İşlemine Konu Edilen Taşınmazlarda İstisna .. 188
3.2.13. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna….. 188
3.2.14. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden .
Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna…. 189
3.2.15. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yer Alan İstisna … 191
3.2.16. Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası .. 192
3. BÖLÜM
TAM MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ
1. SAFİ KURUM KAZANCI (MATRAH)….. 201
2. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİ ….. 201
2.1. Genel Kural ……. 201
2.2. Safi Kurum Kazancının Tespitinde Bazı Özel Durumlar … 202
2.2.1. Zirai Faaliyetten Doğan Kazançlar….. 202
2.2.2. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı …. 202
2.2.3. Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi … 202
2.2.3.1. Türev Ürünlerden Elde Edilen Kurum Kazançlarının Tespiti .. 202
2.2.3.1.1. Forward İşlemleri….. 202
2.2.3.1.2. Swap İşlemleri….. 203
2.2.3.1.2.1. Para Swapı ….. 203
2.2.3.1.2.2. Faiz Swapı….. 204
2.2.3.1.3. Opsiyon Sözleşmeleri….. 208
2.2.3.1.3.1. Opsiyon Primi….. 208
2.2.3.1.3.2. Opsiyon Sözleşmesi…. 208
2.2.3.1.4. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İşlemleri… 209
2.2.3.1.5. Aracı Kuruluş Varantları …. 210
3. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE GİDERLER…. 210
3.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilecek Giderler…. 210
3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre İndirilmesi Kabul Edilen Giderler .. 211
3.2.1. Menkul Kıymet İhraç Giderleri ….. 211
3.2.2. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri ….. 211
3.2.3. Genel Kurul Toplantıları İçin Yapılan Giderlerle, Birleşme, Devir, Bölünme, .
Fesih ve Tasfiye İçin Yapılan Giderler …. 212
3.2.4. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın Kar .
Payı ……. 212
3.2.5. Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kar Payları. 213
3.2.6. Sigorta Teknik Karşılıkları….. 213
3.2.6.1. Muallak Hasar ve Tazminat Karşılıkları…. 213
3.2.6.2. Kazanılmamış Prim Karşılıkları…. 214
3.2.6.3. Hayat Sigortalarında Matematik Karşılıklar… 216
3.2.6.4. Dengeleme Karşılığı….. 216
3.2.6.5. Diğer Hususlar …… 217
3.3. Grup İçi Hizmet Dağıtımı ve Holding Şirketinden Bağlı Şirketlere Gider Dağıtımı. 217
3.4. Kurum Çalışanlarına Ödenen Kar Payı İkramiyeleri (Temettü İkramiyesi).. 218
3.5. Bankaların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na Ödedikleri Sigorta Primleri.. 218
3.6. Bankacılık Kanunu’na Göre Ayrılan Karşılıklar …. 218
4. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE ZARAR MAHSUBU… 219
14
4.1. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu ….. 219
4.2. Devir Alınan veya Bölünen Kurumun Zararlarının Mahsubu … 220
4.3. Yurt Dışı Zararların Mahsubu …… 222
4.3.1. Yurt Dışı Zararların Mahsubu İçin Genel Kural…. 223
4.3.2. Yurt Dışı Faaliyet Zararlarının Belgelendirilmesi … 223
4.3.3. Her Yıl İçin Denetim Yaptırma Zorunluluğu …. 223
4.3.4. Yurt Dışı Faaliyet Zararının Yurt Dışında Mahsubu Durumunda Uyulacak Esaslar 224
4.3.5. Faaliyet Sonuçlarının Genel Netice Hesaplarına İntikal Ettirilmesi ve ..
Değerlenmesi…… 225
4.4. İş Ortaklıklarında İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu.. 226
5. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE DİĞER İNDİRİMLER … 226
5.1. Genel Açıklama……. 226
5.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Ar-Ge İndirimi (09/08/2016 Tarihinden Önce .
Yapılan Başvurulara Konu Projeler İçin Ar-Ge İndirimi) … 227
5.2.1. Yasal Düzenlemeler …… 227
5.2.2. Tanımlar……. 227
5.2.3. Kapsam……. 228
5.2.3.1. Ar-Ge Faaliyetleri ….. 228
5.2.3.2. Kapsam Dışında Kalan Faaliyetler …. 228
5.2.3.3. Ar-Ge Faaliyetinin Sınırı….. 229
5.2.4. Ar-Ge Harcamaları …… 229
5.2.5. Ar-Ge Harcamalarının Kayıtlarda İzlenmesi …. 230
5.2.6. Ar-Ge İndiriminin Uygulanması….. 231
5.2.7. Aktifleştirilen Kıymetlerin Devri….. 231
5.2.8. Diğer Hususlar …… 231
5.2.8.1. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler…. 231
5.2.8.2. Projenin Ar-Ge Projesi Olarak Değerlendirilmemesinin Sonuçları . 231
5.2.8.3. Yatırım İndirimi ve Ar-Ge İndiriminin Birlikte Uygulanması .. 232
5.2.8.4. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve Serbest Bölgelerde Yapılan Ar-Ge .
Harcamaları…… 232
5.2.8.5. Ar-Ge İndiriminden Yararlanılan Kazancın Dağıtılması.. 233
5.2.8.6. 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi .
Hakkında Kanun Uyarınca Ar-Ge İndirimi (09/08/2016 Tarihinden Önce .
ve Sonra Yapılan Başvurulara Konu Projeler İçin Ar-Ge İndirimi). 233
5.2.8.6.1. Kanunun 3’üncü Maddesinde Düzenlenen Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım .
İndirimi…… 233
5.2.8.6.1.1. Uygulama Esasları …. 234
5.2.8.6.1.2. Tanımlar, Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Sayılmayan Faaliyetler. 235
5.2.8.6.1.3. Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Harcamalarının Kapsamı. 236
5.2.8.6.2. Kanunun 3’üncü Maddesinde Düzenlenen Teknogirişim Sermayesi .
Desteği …… 239
5.2.8.6.3. Kanunun 3’üncü Maddesinde Düzenlenen Rekabet ve İşbirliği.
Projelerinde İndirim ….. 240
5.2.8.6.4. Siparişe Dayalı Olarak Yürütülen Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım .
Faaliyetlerinde İndirim….. 240
5.2.8.6.5. Kanunun 3/A Maddesinde Düzenlenen Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım .
İndirimi…… 241
5.2.8.7. 6550 Sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun. 242
5.2.8.8. 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Yer Alan İndirim . 242
5.3. Sponsorluk Harcamaları…… 242
15
5.4. Bağış ve Yardımlar……. 245
5.4.1. Kurum Kazancının % 5’i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar… 246
5.4.1.1. Kapsam…… 246
5.4.1.2. % 5’lik Üst Sınırın Hesaplanması …. 247
5.4.2. Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Dini Tesislere ve Gençlik Merkezlerine İlişkin .
Bağış ve Yardımlar…… 248
5.4.2.1. Kapsam…… 248
5.4.2.2. Kapsama Dahil Olan Bağış ve Yardımlar… 249
5.4.2.3. Kapsam Dışında Kalan Bağış ve Yardımlar… 249
5.4.2.4. Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi …. 249
5.4.3. Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar…. 251
5.4.4. Cumhurbaşkanınca Başlatılan Yardım Kampanyalarına İlişkin Bağış ve Yardımlar 252
5.4.5. Türk Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne Yapılan Bağış ve .
Yardımlar……. 252
5.4.6. Yükseköğretim Kurumlarına Yapılacak Bağış ve Yardımlar .. 252
5.5. Girişim Sermayesi Fonu İndirimi ….. 252
5.5.1. İndirim Tutarının Hesaplanması ….. 253
5.5.2. Fon Tutarının Vergilendirilmesi ….. 254
5.6. Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına ..
İlişkin İndirim ……. 254
5.6.1. İndirim Kapsamına Dahil Olan Hizmetler…. 254
5.6.2. İndirimden Faydalanma Şartları….. 255
5.6.2.1. İndirimden Faydalanabilecek Şirketlerin Ana Sözleşmelerinde Yazılı Esas .
Faaliyet Konusu…… 255
5.6.2.2. Hizmetin, Türkiye’den Münhasıran Yurt Dışı Mukimi Kişi ve/veya ..
Kurum İçin Yapılmış Olması ….. 255
5.6.2.3. Faturanın Yurtdışı Mukimi Kişi ve/veya Kurum Adına Düzenlenmesi . 256
5.6.2.4. Türkiye’den Verilen, Mimarlık, Mühendislik, Tasarım, Yazılım, Tıbbi .
Raporlama, Muhasebe Kaydı Tutma, Çağrı Merkezi, Ürün Testi,..
Sertifikasyon, Veri Saklama, Veri İşleme ve Veri Analizi Hizmetlerinden .
Yurt Dışından Yararlanılması….. 256
5.6.2.5. İlgili Bakanlığın İzni ve Denetimine Tabi Olarak Türkiye’de Yerleşmiş .
Olmayan Kişilere Verilen Eğitim ve Sağlık Hizmetleri ile Mesleki Eğitim .
Hizmetlerinin Yararlanıcısının Yurt Dışında Olması … 256
5.6.3. Kazancın Tespiti, Kayıtlarda İzlenmesi ve Beyanı … 256
5.6.3.1. İndirim Tutarının Tespiti….. 256
5.6.3.2. Kazançların Kayıtlarda İzlenmesi ve Bildirimler … 256
5.7. Korumalı İşyeri İndirimi …… 257
5.8. Sermaye Artırımında İndirim…… 258
5.8.1. İndirime İlişkin Düzenleme….. 258
5.8.2. İndirimin Kapsamı …… 258
5.8.3. İndirimden Yararlanacak ve Yararlanamayacak Olan Şirketler.. 259
5.8.4. İndirim Uygulaması…… 259
5.8.4.1. Sermaye Artırımının Tescili ve Artırılan Tutarın Şirketin Banka Hesabına .
Yatırılması…… 259
5.8.4.2. Sermaye Avanslarının Durumu …. 261
5.8.4.3. Her Bir Hesap Dönemi İçin Ayrı Ayrı Yararlanma … 262
5.8.4.4. Kazanç Yetersizliği Nedeniyle İndirim Konusu Edilemeyen Tutarın Sonraki .
Dönemlere Devri…… 262
5.8.4.5. Sermaye Azaltımı ….. 263
16
5.8.5. İndirim Oranları…… 264
5.8.6. Diğer Hususlar …… 267
6. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER. 269
6.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilemeyecek Giderler… 269
6.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Kabul Edilmeyen İndirimler… 270
6.2.1. Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler… 270
6.2.2. Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları ve .
Benzeri Giderler…… 270
6.2.3. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan Kazançlar.. 270
6.2.4. Yedek Akçeler…… 271
6.2.5. Kurumlar Vergisi, Her Türlü Para Cezaları, Vergi Cezaları, Gecikme Zammı ve .
Faizler ……. 271
6.2.6. İhraç Edilen Menkul Kıymetlerin İtibari Değerinin Altında Satışından Doğan .
Zararlar ve Pazarlama Komisyonları …. 272
6.2.7. İşletmenin Esas Faaliyet Konusu ile İlgili Olmayan Deniz ve Hava Taşıtlarının .
Giderleri ve Amortismanları….. 272
6.2.8. Kurumun Kendisinin, Ortaklarının, Yöneticilerinin ve Çalışanlarının ..
Suçlarından Doğan Tazminatlar ….. 272
6.2.9. Basın ve Medya Tazminatları ….. 273
6.2.10. Alkollü İçki ve Tütün Reklam Giderlerinin Yasal Sınırı Aşan Kısmı .. 273
6.2.11. Yabancı Kaynaklara İlişkin Katlanılan Finansman Giderlerinin Yasal Sınırı .
Aşan Kısmı …… 274
6.2.12. Kurumlar Vergisinden İstisna Kazançlara İlişkin Giderler… 275
6.3. Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Kar Payları … 276
6.4. Kanunen Yasaklanmış Fiiller Nedeniyle Katlanılan Giderler… 276
6.5. Hırsızlık ve Dolandırıcılıktan Meydana Gelen Zararların Durumu… 276
6.6. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na Göre İndirimi Kabul ..
Edilmeyen Tutarlar …… 276
6.7. Kurum Kazancının Elde Edilmesi ve İdame Ettirilmesi ile İlgili Bulunmayan ..
Giderler……. 277
6.8. Belgelendirilemeyen Giderler…… 277
6.9. Dönemsellik İlkesine Uymayan Giderler….. 277
6.10. Özel Kanunlarda Düzenlenmiş Kabul Edilmeyen Ödemeler… 277
7. BEYAN ESASI……. 278
7.1. Beyannamenin Verilmesi…… 278
7.2. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilme Zamanı…. 279
7.3. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verileceği Yer…. 279
7.4. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin İçeriği ve Ekleri…. 279
8. VERGİ KESİNTİSİ……. 282
8.1. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67’nci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi . 282
8.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15’inci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi. 284
8.2.1. Genel Açıklama…… 284
8.2.2. Vergi Kesintisini Yapmakla Sorumlu Olanlar …. 284
8.2.3. Vergi Kesintisi Oranı…… 285
8.2.4. Vergi Kesintisine Tabi Tutulacak Kazanç ve İratlar … 285
8.2.4.1. Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerine İlişkin Olarak .
Yapılan Hakediş Ödemeleri ….. 285
8.2.4.2. Kooperatiflere Ait Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan Kira .
Ödemeleri…… 286
17
8.2.4.3. Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri ile Toplu Konut İdaresi, .
28/3/2002 Tarihli ve 4749 Sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin .
Düzenlenmesi Hakkında Kanuna Göre Kurulan Varlık Kiralama Şirketleri .
ve Özelleştirme İdaresince Çıkarılan Menkul Kıymetlerden ve Varlık Kiralama
Şirketleri Tarafından İhraç Edilen Kira Sertifikalarından Sağlanan Gelirler . 287
8.2.4.4. Mevduat Faizleri …… 289
8.2.4.5. Katılım Bankaları Tarafından Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kar .
Payları …… 290
8.2.4.6. Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığında Ödenen Kar Payları. 290
8.2.4.7. Repo Gelirleri …… 290
8.2.4.8. Şans Oyunlarını Düzenleyenler Tarafından Bunların Bayilerine veya .
Aracılarına Ödenen Komisyon, Prim ve Benzeri Ödemeler Üzerinden .
Yapılacak Vergi Kesintisi ….. 291
8.2.4.9. Vergi Usul Kanunu’nun 11’inci Maddesi Kapsamındaki Ödemelerden .
Yapılacak Vergi Kesintisi ….. 291
8.2.4.10. Vergiden Muaf Olan Kurumlara Dağıtılan Kar Paylarında Vergi Kesintisi. 292
8.2.4.11. Fonlar ve Yatırım Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak .
Vergi Kesintisi…… 292
8.2.4.11.1. Menkul Kıymet Yatırım Fon ve Ortaklıklarının İstisna Kazançları .
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi … 293
8.2.4.11.2. Portföyü Türkiye’de Kurulu Borsalarda İşlem Gören Altın ve .
Kıymetli Madenlere Dayalı Yatırım Fonları veya Ortaklıklarının.
İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi.. 293
8.2.4.11.3. Girişim Sermayesi Yatırım Fon ve Ortaklıklarının İstisna Kazançları .
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi … 293
8.2.4.11.4. Gayrimenkul Yatırım Fon ve Ortaklıklarının İstisna Kazançları .
Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi … 293
8.2.4.11.5. Emeklilik Yatırım Fonlarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak
Vergi Kesintisi….. 294
8.2.4.11.6. Konut Finansman Fonları ve Varlık Finansman Fonlarının İstisna .
Kazançları Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi .. 294
8.2.4.11.7. Diğer Hususlar ….. 294
8.2.5. Vergi Kesintisine İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı.. 294
8.2.6. Diğer Hususlar …… 295
8.3. Kar Dağıtımında Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları’na Göre Yapılacak Vergi ..
Kesintisi……. 295
8.3.1. Genel Açıklama…… 295
8.3.2. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 62’nci Maddesi Kapsamında Kar Dağıtımına .
Bağlı Tevkifat Uygulaması ….. 297
8.3.3. Avans Kar Payı Dağıtımı ….. 306
8.3.4. Yatırım İndiriminin Gelir Vergisi Kesintisi Karşısındaki Durumu .. 306
8.3.5. Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliği Kazançlarının Gelir Vergisi .
Kanunu’nun 94/6-b Maddesi Karşısındaki Durumu… 307
8.3.6. Kar Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki Statülerinin Belirlenememesi Durumunda .
Tevkifat Uygulaması…… 311
9. KURUMLAR VERGİSİNİN TARHI VE ÖDENMESİ…. 326
9.1. Vergilendirme Dönemi…… 326
9.2. Kurumlar Vergisinin Tarhı …… 327
9.3. Kurumlar Vergisinin Ödenmesi ….. 327
10. ÖZELGELER ……. 329
18
10.1. Kurum Kazancı ……. 329
10.2. Giderler……. 331
10.3. Zarar Mahsubu……. 338
10.4. Diğer İndirimler……. 339
10.4.1. Ar-Ge……. 339
10.4.2. Sponsorluk Harcamaları….. 340
10.4.3. Bağış ve Yardımlar…… 341
10.4.4. Türkiye’den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına.
İlişkin İndirim …… 343
10.4.5. Sermaye Artırımında İndirim….. 344
10.5. Vergi Kesintisi……. 345
4. BÖLÜM
VERGİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ
1. ÖRTÜLÜ SERMAYE……. 355
1.1. Örtülü Sermaye Uygulamasında Ortak ve İlişkili Kişi Kavramı … 356
1.1.1. Ortak ……. 356
1.1.2. Ortakla İlişkili Kişi…… 357
1.1.3. İştiraklerin Durumu …… 360
1.1.4. % 10’luk Test Seviyesinin Ortaklar ve İlişkili Kişiler İçin Topluca Dikkate ..
Alınması ……. 361
1.2. Borcun Doğrudan veya Dolaylı Olarak Temin Edilmesi… 361
1.3. Borcun İşletmede Kullanılması ….. 361
1.4. Borcun Öz Sermayenin Üç Katını Aşması…. 361
1.5. Örtülü Sermaye Tutarı …… 362
1.6. Tamamen veya Kısmen Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar .. 363
1.6.1. Tamamen Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar… 363
1.6.1.1. Gayrinakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden Yapılan ..
Borçlanmalar …… 363
1.6.1.2. Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Aktarılan Borçlar . 364
1.6.1.3. Bankaların Yaptığı Borçlanmalar…. 364
1.6.1.4. Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman ve Faktoring Şirketleri ile İpotek .
Finansman Kuruluşlarının Bankalardan Yaptıkları Borçlanmalar . 364
1.6.2. Kısmen Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar … 364
1.7. Örtülü Sermaye Uygulamasında Düzeltme İşlemleri…. 365
1.7.1. Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması…. 365
1.7.2. Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olmaması…. 366
1.8. Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirleri …. 366
1.9. Örtülü Sermayenin Hesaplanması ….. 367
1.10. Belli Başlı Hususlar…… 370
1.10.1. Vergilerin Kesinleşip Ödenmiş Olması Şartı…. 370
1.10.2. Örtülü Sermaye Üzerinden Hesaplanan Katma Değer Vergisi.. 371
1.10.3. Köprü Krediler…… 371
1.10.3.1. İşletmede Kullanılmayan Krediler …. 371
1.10.3.2. Borcun Kaynağının Bir Başka Borç Olması … 371
2. TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI.. 372
2.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımına Konu İşlemler.. 374
2.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Uygulamasında İlişkili Kişi. 374
19
2.2.1. Kurumların Kendi Ortakları ….. 375
2.2.2. Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Gerçek Kişi veya Kurum . 375
2.2.3. Kurumun veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından .
Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu Altında ..
Bulundurduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar …. 378
2.2.4. Ortakların Eşleri …… 380
2.2.5. Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dahil Yansoy .
Hısımları ve Kayın Hısımları ….. 380
2.2.6. İlişkinin Doğrudan veya Dolaylı Olarak Ortaklık Kanalıyla Oluştuğu Durumlar. 380
2.3. Emsallere Uygunluk İlkesi …… 380
2.3.1. Karşılaştırılabilirlik Analizi ….. 381
2.3.2. Emsal Fiyat Aralığı…… 384
2.4. Emsaline Uygun Fiyat veya Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler.. 384
2.4.1. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi….. 385
2.4.2. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi….. 391
2.4.4. İşleme Dayalı Net Kar Marjı Yöntemi…. 398
2.5. Hazine ve Maliye Bakanlığı İle Anlaşma (Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları) .. 400
2.5.1. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Kapsamına Giren Mükellefler.. 401
2.5.2. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarında İzlenen Süreçler … 401
2.5.2.1. Ön Görüşme…… 401
2.5.2.2. Yazılı Başvuru ve İdareye Sunulacak Bilgi ve Belgeler.. 401
2.5.2.3. Değerlendirme ve Analiz ….. 402
2.5.2.4. Anlaşmanın Kabulü veya Reddi…. 402
2.5.3. Anlaşmanın Süresi…… 403
2.5.4. Anlaşmanın Takibi ve Yıllık Rapor….. 403
2.5.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Yenilenmesi, Revize Edilmesi ve İptali . 404
2.5.5.1. Anlaşmanın Yenilenmesi ….. 404
2.5.5.2. Anlaşmanın Revize Edilmesi ….. 404
2.5.5.3. Anlaşmanın İptali…… 404
2.5.6. Özellik Arz Eden Hususlar ….. 405
2.5.6.1. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları ve Vergi İncelemesi.. 405
2.5.6.2. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Geçmişe Uygulanması .. 405
2.6. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Dağıtılan Örtülü Kazanç Tutarlarının Kar Payı .
Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri…. 406
2.6.1. Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Tam Mükellef Kurum Olması .. 407
2.6.2. Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi, Vergiye Tabi .
Olmayan veya Vergiden Muaf Olan Herhangi Bir Kişi Olması.. 407
2.7. Gayri Maddi Haklar …… 408
2.7.1. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygunluk İlkesi … 409
2.7.2. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek .
Yöntemler ……. 409
2.8. Grup İçi Hizmetler……. 410
2.8.1. Grup İçi Hizmetlerin Tanımı ve Kapsamı…. 410
2.8.2. Grup İçi Hizmetlerin Fiilen Sağlanıp Sağlanmadığının Tespiti.. 410
2.8.3. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Belirlenmesi.. 411
2.8.4. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek .
Yöntemler ……. 411
2.9. Belgelendirme……. 413
2.9.1.Yıllık Belgelendirme…… 413
2.10. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Hazine Zararı . 415
20
2.10.1. Hazine Zararının Aranacağı İlişkili Kişiler …. 415
2.10.2. Hazine Zararının Aranacağı İşlemler…. 416
2.10.3. Hazine Zararının Tanımı ve Kapsamı…. 416
2.11. Cezalar……. 419
2.12. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının Katma Değer ..
Vergisi Kanunu Karşısındaki Durumu….. 419
2.13. Yargı Kararları ……. 419
3. KONTROL EDİLEN YABANCI KURUM KAZANCI…. 420
3.1. Kontrol Edilen Yabancı Kurum….. 422
3.2. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Türkiye’de Kurumlar Vergisine Tabi .
Tutulma Şartları……. 423
3.2.1. Yurt Dışı İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayri Safi Hasılatının En Az % 25’nin .
Pasif Nitelikli Gelirlerden Oluşması Gerekmektedir… 423
3.2.2. Yurt Dışındaki İştirakin Ticari Bilanço Karı Üzerinden % 10’dan Az Oranda .
Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Vergi Yükü Taşıması Gerekmektedir. 424
3.2.3. Yurt Dışında Kurulu İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayrisafi Hasılat Tutarının .
100.000-TL Karşılığı Yabancı Paranın Üzerinde Olması Gerekmektedir . 424
3.3. Kurumlar Vergisi Matrahına Dahil Edilecek Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı . 424
3.4. Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Yurt Dışında Ödediği Vergilerin Mahsubu . 426
3.5. Vergi Cennetlerindeki Kontrol Edilen Yabancı Kurumlara, Kontrol Eden Tam ..
Mükellef Kurum Tarafından Yapılan Ödemeler Üzerinden Kesilen Vergilerin Mahsubu . 427
3.6. Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Kar Payı Dağıtması Halinde Vergileme.. 427
3.7. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi Önleme ..
Anlaşmaları Karşısındaki Durumu….. 427
3.8. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı ile İlgili Örnek … 428
4. VERGİ CENNETLERİNE YAPILAN ÖDEMELERDE VERGİ KESİNTİSİ.. 429
4.1. Vergi Cennetleri Olarak İfade Edilen Uygulama Kapsamındaki Ülkeler.. 431
4.2. Vergi Kesintisi Yapılacak Ödemeler….. 431
4.3. Vergi Kesintisi Yapılmayacak Ödemeler….. 432
5. ÖZELGELER …….. 433
5.1. Örtülü Sermaye……. 433
5.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı… 436
5. BÖLÜM
TASFİYE – DEVİR – BİRLEŞME – BÖLÜNME – HİSSE DEĞİŞİMİ
1. TASFİYE …….. 443
1.1. Niteliği ve Tanımı ……. 443
1.2. Tasfiyenin Uygulanacağı Kurumlar ….. 443
1.3. Tasfiye Dönemi……. 443
1.4. Tasfiyenin Başlangıcı ve Sonu…… 444
1.5. Tasfiye Karı ……. 446
1.5.1. Bilanço Esasına Göre Tasfiye Karı….. 446
1.5.1.1. Servet Değerinin Mahiyeti ….. 446
1.5.1.2. Tasfiye Dönemi Başındaki ve Sonundaki Servet Değeri .. 446
1.5.1.3. Tasfiye Dönemi Başındaki Öz Sermayeye Dahil Olan ve Olmayan ..
Unsurlar …… 446
1.5.1.3.1. Vergi Kanunlarına Göre Ayrılmış Olan Her Türlü Amortismanlar ve .
Karşılıklar ile Sigorta Şirketlerinin Teknik Karşılıkları ..
(Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 17/6-a) … 448
21
1.5.1.3.2. Hissedar veya Sahip Olmayan Kimselere Dağıtılacak Olan Kazanç .
Kısmı (Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 17/6-b) .. 448
1.5.1.4. Tasfiyeden Vazgeçilmesi….. 449
1.5.1.5. Tasfiye Karının Hesaplanması…. 450
1.5.1.5.1. Tasfiye Döneminin Başındaki Servet Değerine Yapılacak İlaveler. 450
1.5.1.5.1.1. Ortaklar veya Kurum Sahipleri Tarafından Yapılan Ödemeler 450
1.5.1.5.1.2. Vergiden Müstesna Bulunan Kazanç ve İratlar .. 450
1.5.1.5.2. Tasfiye Dönemi Sonundaki Servet Değerine Yapılacak İlaveler. 450
1.5.1.5.3. Tasfiye Karının Hesabında Giderler … 450
1.5.2. Tasfiye Beyannameleri…… 453
1.5.2.1. Tasfiye Sürecinin Aynı Takvim Yılı İçinde Tamamlanması Halinde. 453
1.5.2.2. Tasfiye Sürecinin Birden Fazla Dönemi Kapsaması Halinde.. 453
1.5.2.3. Tasfiye Beyannamesinin Doldurulması ve Ekleri… 454
1.5.2.4. Tasfiye Karı Üzerinden Tarh Olunan Vergilerin Ödenmesi.. 455
1.5.2.5. Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi …. 455
1.5.3. Vergi Kanunları Açısından Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu.. 456
1.5.3.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu . 456
1.5.3.2. Vergi Usul Kanunu’na Göre Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu . 457
1.5.3.3. Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun Uyarınca Tasfiye ..
Memurlarının Sorumluluğu ….. 457
1.6. Tasfiye ile İlgili Diğer Hususlar ….. 457
1.6.1. Tarh Zamanaşımı …… 457
1.6.2. Yeni Defter Tasdiki…… 458
1.6.3. Tasfiye Halindeki Kurumla Ortağı veya Sahibi Arasındaki İlişkiler .. 458
1.6.4. Tasfiye Memurunun Değişmesi ….. 458
1.6.5. Tasfiye Halinde Yenileme Fonu….. 459
1.7. Tasfiye Halinde Katma Değer Vergisi Uygulaması…. 459
1.8. Tasfiye Halindeki Kurumun Gelir Vergisi Tevkifatı Mükellefiyeti… 459
2. BİRLEŞME VE DEVİR……. 459
2.1. Nitelikleri……. 459
2.2. Birleşme Çeşitleri ……. 460
2.2.1. Birleşme ……. 460
2.2.2. Devir……. 460
2.2.3. Nev’i Değiştirme…… 461
2.3. Birleşme Halinde Vergilendirme….. 461
2.4. Devir Halinde Vergilendirme…… 463
2.4.1. Devir Halinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-e Maddesinin Uygulaması. 465
2.4.2. İştirak İlişkisi Bulunan Kurumlarda Devir Sonucu Oluşacak Sermaye Tutarı . 465
2.4.3. Devralınan Kurumun Zararları….. 465
2.5. Birleşme ile İlgili Diğer Hususlar….. 466
2.5.1. Birleşen Şirket Gayrimenkullerinin Birleşilen Şirkete İntikali.. 466
2.5.2. Birleşen Şirketin İş ve Kredi Sözleşmeleri…. 466
2.5.3. Birleşen Şirketin İmtiyaz Hak ve Ruhsatları …. 467
3. BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ HALİNDE VERGİLENDİRME… 467
3.1. Bölünme……. 467
3.1.1. Tam Bölünme …… 468
3.1.2. Tam Bölünmenin Vergilendirilmesi….. 468
3.1.3. Tam Bölünmede Zarar Mahsubu ….. 470
3.1.4. Kısmi Bölünme…… 470
22
3.1.4.1. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye Olarak Konulması. 471
3.1.4.1.1. Devredilen İktisadi Kıymetlerin Net Değerinin Sıfır veya ..
Negatif Olması ….. 473
3.1.4.1.2. Üretim ve Hizmet İşletmelerine Bağlı Taşınmazların Durumu . 476
3.1.4.1.3. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Bir Kısmının Kısmi Bölünmeye .
Konu Edilmesi….. 476
3.1.4.2. Bölünme Tarihine Kadar Bölünen Varlıkların Değerinde Meydana..
Gelen Değişiklikler….. 477
3.1.4.3. İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi…. 477
3.2. Hisse Değişimi ve Vergilendirilmesi ….. 478
3.3. Devir ve Bölünmeyle İlgili Özellik Arz Eden Hususlar…. 478
3.3.1. Alınan Hisse Senetlerinin Durumu….. 478
3.3.2. Amortisman Uygulaması ….. 479
3.3.3. Devir ve Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi .. 479
3.4. Diğer İstisnalar ……. 479
3.4.1. KDV İstisnası …… 479
3.4.2. BSMV İstisnası …… 479
3.4.3. Damga Vergisi İstisnası …… 480
4. ÖZELGELER …….. 482
4.1. Tasfiye …….. 482
6. BÖLÜM
DAR MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ
1. SAFİ KURUM KAZANCI …… 493
1.1. Dar Mükellef Kurumlarda Kazanç ve İratlar …. 493
1.1.1. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Elde Edilen Ticari Kazançlar.. 493
1.1.2. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Zirai İşletmeden Elde Edilen Kazançlar . 494
1.1.3. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Elde Edilen Serbest Meslek Kazançları. 495
1.1.4. Taşınır ve Taşınmazlar ile Hakların Türkiye’de Kiralanmasından Elde Edilen .
İratlar ……. 496
1.1.5. Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları … 496
1.1.6. Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar…. 496
1.2. Safi Kurum Kazancının Tespitinde Ayrıca İndirilemeyecek Giderler.. 497
1.3. Dar Mükellef Kurumlarda Örtülü Sermaye…. 497
1.4. Dar Mükellef Kurumlarda Tasfiye ve Kısmi Bölünmeye İlişkin Uygulama .. 497
2. YABANCI ULAŞTIRMA KURUMLARINDA KURUM KAZANCININ TESPİTİ .. 497
2.1. Genel Açıklama……. 497
2.2. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti… 498
2.2.1. Türkiye’de Elde Edilen Hasılat….. 499
2.2.1.1. Kara Taşımalarında Yolcu, Yük ve Bagaj Taşıma Ücreti.. 499
2.2.1.2. Deniz ve Hava Ulaştırmalarında Yolcu, Yük ve Bagaj Taşıma Ücreti . 500
2.2.1.3. Diğer Kurumlar Hesabına Satılan Biletler ve Yapılan Navlun Sözleşmesi .
İçin Alınan Komisyon ve Ücretler…. 501
2.2.2. Ortalama Emsal Oranları….. 501
2.2.3. Kazancın Saptanması…… 501
2.3. Diğer Hususlar ……. 502
2.4. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Safi Kurum Kazancına İlişkin Örnekler.. 503
3. DAR MÜKELLEFİYETTE BEYAN …… 504
23
3.1. Beyan Esası ……. 504
3.2. Vergilendirme Dönemi ve Beyan….. 504
4. ÖZEL BEYAN……. 505
4.1. Özel Beyanın Niteliği …… 505
4.2. Özel Beyannamenin Verilme Zamanı….. 506
4.3. Özel Beyannamenin Verilme Yeri….. 506
4.4. Özel Beyannamenin İçeriği ve Ekleri….. 507
4.5. Özel Beyanname ile İlgili Örnekler ….. 507
5. VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ…… 512
5.1. Tarhiyatın Muhatabı, Tarh Zamanı ve Tarh Yeri …. 512
5.2. Ödeme Süresi ……. 512
6. VERGİ KESİNTİSİ VE MUHTASAR BEYANNAME…. 513
6.1. Dar Mükellefiyette Vergi Kesintisi….. 513
6.1.1.1. Genel Açıklama…… 513
6.1.1.2. Kesintiye Tabi Kazanç ve İratlar …. 514
6.1.1.3. Kesintiye Tabi Olmayan Kazanç ve İratlar … 515
6.1.1.4. Vergi Kesintisi Yapacak Olanlar…. 515
6.1.1.5. Vergi Kesintisine Tabi Kazanç ve İratlar ve Vergi Kesintisinin Yapılması. 516
6.1.1.5.1. Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerine İlişkin .
Olarak Yapılan Hakediş Ödemeleri… 516
6.1.1.5.2. Serbest Meslek Kazançları …. 516
6.1.1.5.3. Gayrimenkul Sermaye İratları …. 517
6.1.1.5.4. Menkul Sermaye İratları …. 517
6.1.1.5.5. Gayrimaddi Hakların Satışı, Devir ve Temliki Karşılığında Alınan .
Bedeller…… 520
6.1.1.5.6. Tam Mükellef Kurumlar Tarafından Dağıtılan Kar Payları . 520
6.1.1.5.7. Yurt Dışı İştirak Kazançları Üzerinden Dar Mükelleflere Dağıtılacak
Kar Payları…… 520
6.1.1.5.8. Sergi ve Panayır Kazançları …. 521
6.1.1.5.9. Dar Mükellef Kurumlarca Kurum Bünyesinde Yapılacak Vergi .
Kesintisi…… 521
6.1.1.5.10. Dar Mükellef Kurumlarca Yapılan Türev İşlemlerde Vergi Kesintisi 522
6.1.1.5.10.1. Forward işlemleri…. 522
6.1.1.5.10.2. Swap işlemleri….. 522
6.1.1.5.10.2.1. Para swapı…. 522
6.1.1.5.10.2.2. Faiz swapı…. 522
6.1.1.5.10.3. Opsiyon sözleşmeleri ve opsiyon primi .. 523
6.1.1.5.10.4. Vadeli işlem ve opsiyon borsası işlemleri .. 523
6.1.1.5.10.5. Aracı kuruluş varantları …. 523
6.1.1.5.11. Vergi Usul Kanununun 11’inci Maddesinin Yedinci Fıkrası ..
Kapsamında Yapılacak Ödemeler… 523
6.1.1.5.12. Cumhurbaşkanınca Belirlenecek Ülkelerde Bulunanlara Yapılacak .
Ödemeler ….. 524
6.1.1.6. Kesintiye Tabi Tutulmuş Olan Kazanç ve İratların Beyanında Serbestlik. 524
6.1.1.7. Beyan Edilmesi Zorunlu Olan Kesintiye Tabi Tutulmuş Kazanç ve İratlar. 524
6.1.1.8. Diğer Hususlar …… 525
6.1.1.9. KVK’nın 30’uncu Maddesine Göre Yapılacak Kesintilerle İlgili Örnekler. 525
6.2. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67’nci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi . 528
6.3. Muhtasar Beyanname …… 528
6.3.1. Beyannamenin Verilme Yeri ve Süresi …. 528
24
6.3.2. Muhtasar Beyanname İle İlgili Örnekler …. 529
7.1. Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşi ….. 541
7.2. Serbest Meslek Kazançları …… 541
7.3. Gayrimenkul Sermaye İratları …… 543
7.4. Menkul Sermaye İratları …… 543
7.5. Değer Artış Kazançları …… 544
7.6. Gayrimaddi Haklar …… 545
7. BÖLÜM
KURUMLAR VERGİSİ ORANI, GEÇİCİ VERGİ VE MAHSUPLAR
1. KURUMLAR VERGİSİ ORANI…… 553
2. KURUMLARDA GEÇİCİ VERGİ UYGULAMASI…. 557
2.1. Vergilendirme Dönemleri …… 558
2.1.1. Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar…. 558
2.1.2. Özel Hesap Dönemi Tayin Edilen Mükellefler…. 559
2.1.3. Üç Aydan Kısa Olan Vergilendirme Dönemleri… 559
2.1.4. Tasfiyeye Giren Mükellefler ….. 559
2.2. Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti….. 560
2.2.1. Geçici Vergiye Esas Kurum Kazancının Tespiti … 560
2.2.1.1. Tam Mükellef Kurumlarda ….. 560
2.2.1.2. Dar Mükellef Kurumlarda ….. 561
2.2.2. Geçici Vergi Uygulamasında Dönem Sonu İşlemleri … 561
2.3. Geçici Verginin Hesaplanması, Beyanı, Ödenmesi ve Mahsubu… 562
2.3.1. Geçici Verginin Hesaplanması ….. 562
2.3.2. Geçici Verginin Beyanı…… 562
2.3.3. Ödenecek Geçici Verginin Hesaplanması…. 562
2.3.4. Geçici Verginin Ödenmesi….. 563
2.3.5. Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler… 563
2.3.6. Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi ….. 564
2.4. Geçici Vergi Beyannamesinin Doldurulmasına İlişkin Örnek… 566
3. MAHSUPLAR ……. 568
3.1. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu …. 568
3.2. Yurt İçinde Ödenen Vergilerin Mahsubu….. 570
3.2.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Yapılan Kesintilerin Mahsubu.. 570
3.2.2. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Yapılan Kesintilerin Mahsubu .. 572
3.2.3. Diğer Hususlar …… 572
3.2.3.1. Kesilen Vergilerin Mahsubu İçin Geçerli Olan Genel Kural.. 572
3.2.3.2. Değerleme İşlemlerinden Doğan Kazanca İsabet Eden Vergi Kesintilerinin .
Mahsubu……. 573
3.2.3.3. Kesinti Yoluyla Ödenen Ancak Hesaplanan Kurumlar Vergisinden Mahsup .
Edilemeyen Vergilerin İadesi….. 573
3.3. Kesinti Yoluyla Ödenen Vergilerin ve Geçici Verginin Mahsup Sırası .. 575
4. İNDİRİMLİ ORANLI KURUMLAR VERGİSİ ….. 577
4.1. Teşvik Belgesi Kapsamında Yapılan Yatırımlardan Elde Edilen Kazançlara ..
İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulanması ….. 577
4.1.1. Mahiyeti ……. 577
4.1.2. Teşvik Sistemi …… 577
4.1.3. Yasal Çerçeve …… 581
25
4.1.3.1. KVK’nın 32/A Maddesi ….. 581
4.1.3.2. 6770 ve 7161 Sayılı Kanunla Yapılan Düzenleme … 583
4.1.4. İndirimli Vergi Uygulamasının Genel Esasları…. 583
4.1.5. Teşvik Belgesi Esası …… 585
4.1.6. İndirimli Vergi Uygulamasından Yararlanacak Mükellefler … 585
4.1.7. İndirimli Vergi Uygulamasından Yararlanacak Yatırımlar… 586
4.1.7.1. Bölgesel Teşvik Uygulamalarından Yararlanacak Yatırımlar.. 587
4.1.7.1.1. Alt Bölge Desteğinden Yararlanacak Yatırımlar.. 588
4.1.7.1.2. Öncelikli Yatırım Konuları …. 590
4.1.7.2. Büyük Ölçekli Yatırımlar….. 591
4.1.7.3. Stratejik Yatırımlar….. 593
4.1.7.4. Proje Bazında Desteklenmesi Öngörülen Yatırımlar… 594
4.1.7.5. Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi . 594
4.1.7.6. Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde Gerçekleştirilecek .
Turizm Yatırımları….. 595
4.1.8. Yatırıma Katkı Tutarının Hesaplanması…. 595
4.1.8.1. Yatırıma Katkı Tutarının Hesabında Dikkate Alınacak Harcamaları. 595
4.1.8.1.1. Teşvik Belgesinde Yer Alma Esası … 596
4.1.8.1.2. KVK’nın 32/A Maddesi ve Karar ile Getirilen Sınırlamalar . 596
4.1.8.1.3. Müteferrik Giderler ….. 597
4.1.8.1.4. Finansman Giderleri ….. 597
4.1.8.1.5. Yatırım Mallarından Bir Bölümünün Döviz Cinsinden Avans Verilerek .
Temin Edilmesi….. 598
4.1.8.1.6. Yatırım Kapsamında Satın Alınan Binanın Yıkılarak Yenisinin .
Yapılması…… 598
4.1.8.1.7. Yatırım Kapsamında İşletme Aktifine Kayıtlı Bir Binanın Yıkılarak .
Yenisinin Yapılması ….. 599
4.1.8.1.8. Diğer Hususlar ….. 600
4.1.8.2. Yatırıma Katkı Oranı….. 600
4.1.8.2.1. Genel Olarak ….. 600
4.1.8.2.2. Yatırımın Katkı Oranı Farklı Belirlenen Birden Fazla İlde Yapılması. 600
4.1.8.3. Yatırıma Katkı Tutarının Hesaplanması…. 600
4.1.8.3.1. Genel Olarak ….. 600
4.1.8.3.2. 6770 Sayılı Kanunla Yapılan Düzenleme … 600
4.1.8.4. Yatırıma Katkı Tutarının Yatırım Aşamasında Yararlanılacak Kısmının .
Hesaplanması …… 601
4.1.8.4.1. Yatırım Aşamasında İndirimli Vergi Uygulamasından Yararlanacak .
Yatırımlar …… 601
4.1.8.4.2. Yatırım Aşamasında Yararlanılacak Yatırıma Katkı Tutarı. 602
4.1.8.5. Yatırıma Katkı Tutarının Hesaplanmasına İlişkin Örnekler .. 603
4.1.8.6. Fiilen Yapılan Yatırım Harcaması Tutarının Teşvik Belgesinde Yer Alan .
Tutardan Farklı Olması Halinde Uygulama … 608
4.1.9. İndirimli Vergi Oranı Uygulanacak Kazanç …. 609
4.1.9.1. Genel Olarak …… 609
4.1.9.2. Kapsam Yönünden İndirimli Vergi Uygulanacak Kazanç.. 610
4.1.9.3. Tutar Yönünden İndirimli Vergi Uygulanacak Kazanç.. 612
4.1.9.4. Faaliyet Sonucunun Zarar Olması Hali…. 614
4.1.9.5. Tevsi Yatırımlardan Elde Edilen Kazancın Tespiti … 615
4.1.9.6. Kazanç Tespitine İlişkin Örnekler …. 618
4.1.10. İndirimli Vergi Uygulamasının Başlayacağı Dönem… 622
26
4.1.10.1. 6322 Sayılı Kanun Öncesinde Uygulama… 622
4.1.10.2. 6322 Sayılı Kanun Sonrasında Uygulama… 623
4.1.10.2.1. Diğer Faaliyetlerden Kazanç Elde Edilmesi Hali .. 623
4.1.10.2.2. Diğer Faaliyetlerden Elde Edilen Kazanç Olmaması Hali. 624
4.1.11. İndirimli Vergi Oranı Uygulanmasına İlişkin Örnekler … 624
4.1.12. Yatırımdan Elde Edilen Kazancın Belli Bir Süreyle İstisna Olması Halinde .
Uygulama ……. 629
4.1.13. Yatırımdan Elde Edilen Kazancın Kısmen Vergilendirilmesi Halinde Uygulama. 630
4.1.14. Aynı Dönemde Hem Yatırım İndiriminden Hem de İndirimli Vergi ..
Uygulamasından Yararlanılması ….. 631
4.1.15. Yatırımların Devri Halinde İndirimli Vergi Uygulaması … 632
4.1.15.1. Yatırımların Devir ve Satışına İlişkin Olarak Kararda Yer Alan Esaslar. 632
4.1.15.2. Yatırımın Devri Halinde Yararlanılacak Yatırıma Katkı Tutarı .. 632
4.1.15.2.1. Yatırımın Faaliyete Geçmeden Önce Devri… 632
4.1.15.2.2. Yatırımın Faaliyete Geçtikten Sonra Devri… 633
4.1.16. Yatırımların Nakli …… 634
4.1.17. Daha Önce Yürürlükte Olan Kararlara İlişkin Uygulamalar.. 634
4.1.18. Yatırım Konusu Makine ve Teçhizatın Finansal Kiralama Yoluyla Temini. 635
4.1.18.1. Genel Olarak …… 635
4.1.18.2. Makine ve Teçhizatın Finansal Kiralama Yoluyla Temin Edilmesi Halinde .
İndirimli Vergi Uygulamasında Dikkate Alınacak Tutar .. 636
4.1.19. Yatırıma Katkı Tutarının Endekslenmesi…. 638
4.1.19.1. Genel Olarak …… 638
4.1.19.2. Endekslemede Uyulacak Esaslar…. 639
4.1.19.3. Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde Yapılan Açıklamalar .. 639
4.1.20. Yatırım Nedeniyle İndirimli Oranla Vergilenen Kazançların Daha Sonra .
Değişmesi Halinde Uygulama ….. 640
4.1.20.1. İndirimli Vergi Oranının Yatırım Faaliyete Geçtikten Sonra Uygulanması. 641
4.1.20.2. İndirimli Vergi Oranının Hem Yatırım Döneminde Hem de Yatırım .
Faaliyete Geçtikten Sonra Uygulanması… 641
4.1.20.3. Yatırımın Faaliyet Aşamasında İndirimli Vergi Uygulanan Dönem .
Matrahındaki Her Değişiklik Uygulamayı Etkilemez.. 642
4.1.21. Öngörülen Koşullara Uyulmaması Halinde Yapılacak İşlemler .. 643
4.1.21.1. İndirimli Vergi Oranından Yararlanılması Nedeniyle Yapılacak ..
Tarhiyatlarda Ceza Uygulanması …. 643
4.1.21.2. Kararda Yer Alan Müeyyideler…. 645
4.1.22. Zamanaşımı Muhafaza ve İbraz Süreleri Yönünden Göz Önünde ..
Bulundurulması Gereken Hususlar…. 646
4.1.23. Yatırıma Katkı Tutarının Kayıtlarda İzlenmesi … 646
4.1.24. Teşvik Belgeli Yatırımlara Sağlanan Diğer Destek Unsurları .. 647
4.2. KVK’nın 19’nun Maddesinin Birinci Fıkrası Kapsamında Birleşen Sanayi Sicil ..
Belgesini Haiz Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Münhasıran Üretim ..
Faaliyetinden Elde Edilen Kazançlarının İndirimli Oranla Vergilendirilmesi.. 654
4.2.1. KOBİ Tanımı …… 654
4.2.2. KOBİ Birleşmelerinde Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanmasının .
Şartları ……. 655
4.2.2.1. Birleşmenin, Kanunun 19 uncu Maddesinin Birinci Fıkrasında Yer Alan .
Devir Şartlarını Taşıması ….. 655
4.2.2.2. Birleşen Kurumların KOBİ Niteliğinde Olması … 655
27
4.2.2.3. Birleşen Kurumların Devir Tarihi İtibarıyla Sanayi Sicil Belgesini Haiz ve .
Fiilen Üretim Faaliyetiyle İştigal Eden Kurumlardan Olması.. 655
4.2.3. Kurumlar Vergisi Oranının İndirimli Uygulanması… 656
5. VERGİYE UYUMLU MÜKELLEFLERDE VERGİ İNDİRİMİ … 656
6. ÖZELGELER …….. 660
6.1. İndirimli Kurumlar Vergisi…… 660
6.2. Vergiye Uyumlu Mükelleflerde Vergi İndirimi…. 665
8. BÖLÜM
VERGİ ANLAŞMALARI
1. GİRİŞ…….. 671
2. ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARININ ANA UNSURLARI.. 672
2.1. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının Uygulanacağı Vergiler.. 672
2.2.1. Çifte Mukimlik…… 676
2.2.1.1. Gerçek Kişilerin Çifte Mukimlik Sorununun Giderilmesi.. 676
2.2.1.1.1. Hayati Faaliyetlerinin Merkezinin Bulunduğu Yer.. 677
2.2.1.1.2. Kalmanın Adet Edinildiği Ev …. 677
2.2.1.2. Kurumlarda Çifte Mukimlik Sorununun Giderilmesi… 677
2.2.2. Kaynak Devlet Sıfatıyla Vergileme Yapılmasının İlgili Kişiyi O Devletin Mukimi .
Yapmaması Kuralı …… 678
2.2.3. Mukimlik Belgesi …… 678
2.3. ÇVÖA’larda Tanımlanan Terimler ve Tanımlama Yapılmayan Durumlarda Terime .
Yüklenecek Anlamın Belirlenmesi ….. 679
2.4. İşyeri …….. 680
2.4.1. İnşaat Şantiyeleri ve Montaj İşlerinin İş Yeri Oluşturması… 681
2.4.2. Hizmet İş Yeri …… 681
2.4.3. Elektronik Ticarette İş Yeri ….. 683
2.4.4. Yardımcı Nitelikteki Faaliyetlerin İş Yeri Oluşturmaması ve Daimi Temsilcilik . 683
2.5. Gayrimenkul Varlıklar …… 684
2.5.1. Kapsama Giren Gayrimenkul Varlıklar…. 684
2.5.2. Bir Şirketin Hisselerine Sahip Olunmasının Gayrimenkul Varlıklardan ..
Yararlanma Hakkı Sağlaması….. 686
2.6. Ticari Kazançlar ……. 686
2.7. Uluslararası Taşımacılık …… 688
2.8. Bağımlı Teşebbüslerden Elde Edilen Gelirler …. 689
2.9. Temettüler……. 691
2.9.1. Tanımı ve Unsurları …… 691
2.9.2. Örtülü Sermaye ve Temettü İlişkisi ….. 692
2.9.3. Temettülerde Vergilendirme Kuralı….. 692
2.9.4. Temettü Elde Ediş Olayı ile Diğer Akit Devlette Bulunan İşyeri Arasında Etkin .
Bir Bağ Bulunması…… 693
2.9.5. Gerçek Lehdar Kavramı ve Temettü Vergilemesi … 693
2.10. Faizler ……. 694
2.9.6. Bir Akit Devlet Mukimi Şirket Diğer Devlet Kaynaklı Kazançlarını Dağıttığında .
Bu Diğer Devletin Temettü Vergilemesi Yapamaması… 694
2.11. Gayri Maddi Hak Bedelleri …… 697
2.11.1. Tanım ……. 697
2.11.2. Gayri Maddi Hak Bedellerinde Vergileme Hakkı … 698
28
2.11.3. Bilgisayar Program ve Yazılım Bedelleri …. 699
2.11.4. Know-How (Teknik Bilgi) ….. 700
2.11.5. Sınai, Ticari veya Bilimsel Teçhizatın Kullanma Hakkı veya Kullanma İmtiyazı .
Karşılığında Yapılan Ödemeler….. 700
2.12. Sermaye Değer Artış Kazançları….. 701
2.12.1. Gayrimenkul Varlıkların Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar.. 701
2.12.2. Gayrimenkul Varlıklar Dışında Bir İş Yerinin Aktifine Kayıtlı Kıymetlerin .
Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar…. 702
2.12.3. Uluslararası Trafikte İşletilen Gemi, Uçak ve Kara Nakil Vasıtalarının Elden .
Çıkarılması……. 703
2.12.4. Pay Senedi ve Tahvillerin Elden Çıkarılması …. 703
2.13. Serbest Meslek Faaliyetleri…… 704
2.13.1. Serbest Meslek Faaliyetlerine İlişkin Gelir Unsurunun Türkiye’nin Taraf .
Olduğu ÇVÖ Anlaşmalarında Düzenlenme Biçimleri … 704
2.13.2. ÇVÖ Anlaşmaları Kapsamında Türkiye’nin Vergilendirme Yetkisini Belirleyen .
Unsurlar ……. 705
2.13.2.1. Serbest Meslek Faaliyetinin İcra Edildiği Yere Göre Vergilendirme Yetkisi 706
2.13.2.2. Türkiye’de İcra Edilen Serbest Meslek Faaliyetlerinde Türkiye’nin .
Vergilendirme Yetkisi….. 707
2.13.2.2.1. Serbest Meslek Faaliyetinin Türkiye’de Bir İş Yeri ya da Sabit Yer .
Vasıtasıyla İcra Edilmesi…. 707
2.13.2.2.2. Serbest Meslek Faaliyetinin Türkiye’de Belirli Süreden Fazla .
Kalınması Suretiyle İcra Edilmesi… 708
2.13.2.2.3. Serbest Meslek Faaliyetine İlişkin Ödemenin Türkiye’den Yapılması709
2.13.3. Özellikli Hususlar…… 710
2.13.3.1. Kalma Süresinin Hesaplanması…. 710
2.13.3.1.1. Genel Kural ….. 710
2.13.3.1.2. Teşebbüsler Yönünden Kalma Süresi Hesabı.. 711
2.13.3.1.3. Aynı veya Bağlı Proje Kapsamında Süre Hesabı .. 712
2.13.4. ÇVÖ Anlaşması Hükümlerinin İç Hukuk ile İlişkisi… 716
2.13.4.1. Genel Çerçeve …… 716
2.13.4.2. Tevkifat Uygulaması….. 716
2.13.4.2.1. İç Hukuk Hükümleri….. 716
2.13.4.2.2. ÇVÖ Anlaşmaları Hükümleri Kapsamında Tevkifat Yükümlülüğü . 717
2.13.4.2.2.1. Faaliyetin Türkiye’ye Gelinmeksizin Sunulması .. 717
2.13.4.2.2.2. Faaliyetin Türkiye’de Bir İş Yeri ya da Sabit Yer Vasıtasıyla.
Sunulması….. 717
2.13.4.2.2.3. Hizmet ya da Faaliyetin Belirli Süreden Fazla Olması . 717
2.13.4.2.2.4 Ödemenin Türkiye’den Yapılmış Olması .. 718
2.13.5. İade Başvuruları…… 718
2.14. Bağımlı Faaliyetler (Ücretler)…… 718
2.15. İdarecilere Yapılan Ödemeler….. 721
2.16. Sanatçı ve Sporcular…… 721
2.17. Emekli Maaşları……. 723
2.18. Kamu Görevlileri ……. 724
2.19. Profesörler (Öğretmenler)…… 724
2.20. Öğrenciler ……. 725
2.21. Diğer Gelirler……. 725
2.22. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Yöntemleri…. 726
29
2.22.1. İstisna ve Mahsup Yöntemleri ….. 726
2.22.2. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesinde İade Uygulaması… 727
2.23. Ayrım Yapılmaması …… 728
2.24. Bilgi Değişimi……. 728
2.24.1. Genel Olarak Bilgi Değişimi….. 728
2.24.2. ÇVÖA 26’ncı Madde Kapsamında Bilgi Değişimi … 728
2.24.3. FATCA Anlaşması Kapsamında Bilgi Değişimi … 729
2.25. Diplomasi ve Konsolosluk Memurları….. 729
2.26. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında Karşılıklı Anlaşma Usulü.. 729
3. ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARININ UYGULAMASINA .. 730
İLİŞKİN ÖRNEKLER ……. 730
4. ÖZELGELER …….. 737
EKLER…….. 757

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÜCRETLER

1. BÖLÜM
VERGİNİN KONUSU VE MÜKELLEFİYET
1. VERGİNİN KONUSU ……. 28
1.1.Verginin Konusunu Teşkil Eden İşlemler ….. 28
1.1.1.Ticari, Sınai, Zirai Faaliyet ve Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan .
Teslim ve Hizmetler …… 29
1.1.2. İthalat ……. 30
1.1.3. Diğer Faaliyetlerden Doğan Teslim ve Hizmetler … 30
1.2. Teslim Ve Teslim Sayılan Haller….. 31
1.2.1. Teslim ……. 31
1.2.2. Teslim Sayılan Haller …… 35
1.3. Hizmet ve Hizmet Sayılan Haller….. 37
1.3.1. Hizmet ……. 37
1.3.2. Hizmet Sayılan Haller …… 38
1.4. İşlemlerin Türkiye’de Yapılması…… 39
1.4.1. Mal Teslimlerinin Türkiye’de Yapılması…. 39
1.4.2. Hizmetin Türkiye’de Yapılması ….. 40
1.4.3. Uluslararası Taşıma İşleri ….. 42
2. VERGİNİN KONUSU İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ HUSUSLAR …. 42
2.1. Kap ve Ambalaj Maddelerinin Vergilendirilmesi …. 42
2.2. Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki
Kuruluşların Vergilendirilmesi …… 43
2.3. Nakil Vasıtaların Satışı …… 44
2.4. Avukatlık Ücretleri ……. 44
2.5. Personele Sağlanan Menfaatler ….. 45
2.6. Müzayede Mahallinde Yapılan Satışlar ….. 46
2.6.1. Genel Olarak …… 46
2.6.2. İcra Dairelerinde Yapılan Satışlar ….. 48
2.7. Adi Ortaklıklarda Vergileme …… 49
2.8. Arsa Karşılığı İnşaat İşleri …… 51
2.8.1. Arsa Sahibi Tarafından Müteahhide Arsa Payı Teslimi… 52
2.8.2. Müteahhit Tarafından Arsa Sahibine Konut veya İşyeri Teslimi.. 52
2.8.3. Hasılat ve Gelir Paylaşımı Şeklinde Düzenlenen Sözleşmeler
Uyarınca Yapılan İşler…… 54
2.9. Yurt Dışına Düzenlenen Turlar …… 56
6
2.10. Promosyon Ürünleri, Numune ve Eşantiyonlar …. 56
2.10.1. Promosyon Ürünleri …… 56
2.10.2. Eşantiyon veya Numune Mallar Verilmesi…. 59
2.11. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamındaki Satışlar .. 60
2.11.1. Satılan Malın İade Edilmesi, Başka Bir Mal ile Değiştirilmesi, Ödenen Bedelin .
İade Edilmesi, Değer Kaybının Bedelden İndirilmesi … 60
2.11.2. Taksitli Satışlar…… 60
2.11.3. Kapıdan Satışlar (6502 sayılı Kanunla iş yeri dışında kurulan sözleşmeler) . 60
2.12. Profesyonel Futbol Faaliyetleri ….. 61
2.12.1. Spor Kulüpleri …… 61
2.12.2. Türkiye Futbol Federasyonu ….. 62
2.12.3. Spor Genel Müdürlüğü …… 62
2.12.4. Defter Tutma, Belge Düzenleme ve İndirim…. 62
2.13. Basit Usulde Vergilendirilen Mükelleflerin KDV Karşısındaki Durumu .. 62
2.14. Şehirlerarası Yolcu Taşımacılığı ….. 62
2.15. İlaç Bedelleri ……. 63
2.16. Tazminatlar……. 63
2.17. Aidatlar ……. 64
2.18. Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Kurulan, Belirli Bir Süre İşletilen Tesislerin .
İşletme Süresi Sonunda İlgili Kuruma Devrinde KDV…. 64
2.19. Trafo Devirleri……. 65
2.20. KOSGEB’in Geri Dönüşümsüz Olarak Sağladığı Destekler… 65
3. MÜKELLEF VE VERGİ SORUMLUSU ….. 65
3.1. Mükellef …….. 65
3.2. Fazla veya Yersiz Uygulanan Vergi ….. 66
3.3. Vergi Sorumlusu……. 67
4. KDV’DE TEVKİFAT UYGULAMASI…… 68
4.1. Genel Olarak ……. 68
4.1.1. KDV Tevkifatının Niteliği…… 68
4.1.2. Beyan ……. 69
4.1.3. İndirim ……. 69
4.2. Tam Tevkifat Uygulaması …… 70
4.2.1. İkametgahı, İşyeri, Kanuni Merkezi ve İş Merkezi Türkiye’de Bulunmayanlar .
Tarafından Yapılan İşlemler ….. 70
4.2.1.1. Genel Olarak …… 70
4.2.1.2. Katma Değer Vergisi Mükellefi Olmayan Gerçek Kişilere Elektronik Ortamda
Sunulan Hizmetler ….. 74
4.2.1.2.1. Elektronik Hizmet Sunucularının KDV Mükellefiyeti .. 74
4.2.1.2.2. Verginin Hesaplanması ….. 74
4.2.1.2.3. Beyan ve Ödeme….. 75
4.2.2. Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Yapılan Teslim ve Hizmetler.. 75
4.2.3. Kiralama İşlemleri…… 77
4.2.4. Reklam Verme İşlemleri …… 80
4.3. Kısmi Tevkifat Uygulaması …… 81
4.3.1. Kısmi Tevkifatın Mahiyeti ve Tevkifat Uygulayacak Alıcılar… 81
4.3.2. Kısmi Tevkifat Uygulanacak Hizmetler…. 82
4.3.2.1. Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve
Etüt-Proje Hizmetleri….. 82
4.3.2.2. Etüt, Plan-Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler. 84
7
4.3.2.3. Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım
Hizmetleri…… 86
4.3.2.4. Yemek Servis ve Organizasyon Hizmetleri … 87
4.3.2.5. İşgücü Temin Hizmetleri….. 89
4.3.2.6. Yapı Denetim Hizmetleri….. 92
4.3.2.7. Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri, Çanta ve .
Ayakkabı Dikim İşleri ve Bu İşlere Aracılık Hizmetleri.. 93
4.3.2.8. Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma / Götürme Hizmetleri . 95
4.3.2.9. Spor Kulüplerinin Yayın, Reklam ve İsim Hakkı Gelirlerine ..
Konu İşlemleri…… 96
4.3.2.10. Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri… 98
4.3.2.11. Servis Taşımacılığı Hizmeti …. 100
4.3.2.12. Her Türlü Baskı ve Basım Hizmetleri… 102
4.3.2.13. Yukarıda Belirlenenler Dışındaki Hizmetler… 103
4.3.3. Kısmi Tevkifat Uygulanacak Teslimler…. 104
4.3.3.1. Külçe Metal Teslimleri….. 104
4.3.3.2. Bakır, Çinko, Alüminyum ve Kurşun Ürünlerinin Teslimi .. 105
4.3.3.3. Hurda ve Atık Teslimi ….. 107
4.3.3.4. Metal, Plastik, Lastik, Kauçuk, Kağıt, Cam Hurda ve Atıkları ile
Konfeksiyon Kırpıntılarından Elde Edilen Hammadde Teslimi . 110
4.3.3.5. Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri Teslimleri . 112
4.3.3.6. Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi…. 113
4.3.4. Tevkifat Uygulamasıyla İlgili Ortak Hususlar …. 115
4.3.4.1.Tevkifat Uygulamasında Sınır…. 115
4.3.4.2. Belge Düzeni…… 115
4.3.4.3. Beyannamenin Düzenlenmesi…. 116
4.3.4.3.1. Alıcıların Beyanı ….. 116
4.3.4.3.2. Satıcıların Beyanı….. 117
4.4. Tevkifata Tabi İşlemlerde Düzeltme İşlemleri…. 117
4.4.1. Mal İadeleri……. 117
4.4.2. Matrahta Değişiklik…… 118
4.4.3. Fazla veya Yersiz Tevkif Edilen Vergilerin İadesi… 119
4.5. Tevkifata Tabi İşlemlerde KDV İade Uygulaması …. 119
4.5.1. Genel Açıklamalar …… 119
4.5.2. Mahsuben İade Talepleri ….. 121
4.5.4. Nakden İade Talepleri …… 122
4.5.5. İade Uygulaması ile İlgili Diğer Hususlar…. 122
4.6. Tevkifata Tabi İşlemlerde Bildirim Zorunluluğu ve Müteselsil Sorumluluk .. 123
5. VERGİYİ DOĞURAN OLAY…… 131
5.1. Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde:….. 131
5.2. Arsa Karşılığı İnşaat İşlerinde Vergiyi Doğuran Olay …. 132
5.3. Hakedişli İşlemlerde Vergiyi Doğuran Olay…. 132
5.4. Malın Tesliminden veya Hizmetin Yapılmasından Önce Fatura veya Benzeri Belgeler
Verilmesi Hallerinde:…… 132
5.5. Kısım Kısım Mal Teslimi Veya Hizmet Yapılması Mutad Olan Veya Bu Hususlarda
Mutabık Kalınan Hallerde: …… 133
5.6. Komisyoncular Vasıtasıyla Veya Konsinyasyon Suretiyle Yapılan Satışlarda: . 135
5.7. Malın Alıcıya Veya Onun Adına Hareket Edenlere Gönderilmesi Halinde: .. 135
5.8. Su, Elektrik, Gaz, Isıtma, Soğutma Ve Benzeri Enerji Dağıtım Veya Kullanımlarında: . 135
8
5.9. İthalatta: ……. 137
5.10. İkametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar tarafından .
yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta:. 137
5.11. 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanununa göre düzenlenen ..
ürün senetlerinin temsil ettiği ürünler:….. 137
2. BÖLÜM
MATRAH, ORAN, İNDİRİM, VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ
1. MATRAH…….. 145
1.1. Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah ….. 145
1.1.1 Genel Açıklama…… 145
1.1.2. Tarifeli İşler ile Bedelin Biletle Tahsil Edildiği Hallerde Matrah .. 146
1.2. İthalatta Matrah ……. 146
1.3. Uluslararası Yük ve Yolcu Taşımalarında Matrah …. 148
1.4. Özel Matrah Şekilleri …… 148
1.4.1. Şans Oyunları, Profesyonel Gösteriler ve Açık Artırmalar .. 149
1.4.2. Altın ve Gümüşten Mamul Eşya Teslimleri …. 150
1.4.2.1. Altından Mamul Eşya ….. 150
1.4.2.2. Gümüşten Mamul Eşya ….. 150
1.4.3. Gazete, Dergi ve Benzeri Periyodik Yayınlar …. 151
1.4.4. Tütün Mamulü Teslimleri ….. 153
1.4.5. Belediyeler Tarafından Yapılan Şehir İçi Yolcu Taşımacılığı .. 154
1.4.6. Ön Ödemeli Elektronik Haberleşme Hizmetleri … 155
1.4.7. Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu Tarafından Araç Plakaları ile Basılı
Evrakın Teslimi …… 157
1.4.8. Kıymetli Taş Teslimleri…… 158
1.4.9. İkinci El Araç ve Taşınmaz Ticareti …. 159
1.5. KDV Matrahı İle İlgili Çeşitli Hususlar ….. 160
1.5.1. Atık Su Bedeli ve Çevre Temizlik Vergisi…. 160
1.5.2. Belediyelere Ödenen Hal Rüsumu….. 161
1.5.3. Hazinece Karşılanan Prim Tutarlarının İdarece Yüklenicinin Hakedişinden .
Kesilmesinde KDV Matrahı….. 161
1.5.4. 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanununun 4 üncü Maddesi Uyarınca Bandrol Ücreti .
Alınan Cihazlarda KDV Matrahı….. 161
1.6. Matraha Dahil Olan Unsurlar …… 162
1.6.1. Boş Kaplara Ait Depozitolar ….. 165
1.6.2. Vade Farkları …… 165
1.6.3. Kur Farkları …… 166
1.7. Matraha Dahil Olmayan Unsurlar ….. 170
1.7.1. İskontolar ……. 170
1.7.2. Hesaplanan KDV …… 173
1.7.3. Özel İletişim Vergisi …… 173
1.8. Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti …… 175
2. ORAN…….. 177
2.1. Genel Açıklama……. 177
2.2. Vade Farklarında KDV Oranı…… 178
2.3. Kur Farklarında KDV Oranı…… 178
9
2.4. Malların İade Edilmesi, İşlemin Gerçekleşmemesi veya İşlemden Vazgeçilmesi Durumunda
KDV Oranı ……. 178
2.5. İndirimli Orana Tabi Mallar ile Genel Orana Tabi Malların Birlikte Satılması Halinde KDV
Oranı ve Fatura Düzeni …… 180
3. İNDİRİMLİ ORANA TABİ MAL VE HİZMETLER…. 180
3.1. Konut Teslimleri ve İnşaat Taahhüt İşleri….. 180
3.1.1. Uygulanacak KDV Oranı….. 180
3.1.2. Konut Yapı Kooperatiflerine Verilen İnşaat Taahhüt İşlerinde İndirimli Oran .
Uygulaması ……. 184
3.1.3. Net Alan Kavramı…… 184
3.2. Finansal Kiralama İşlemleri …… 185
3.3. Toptancı Hallerinde Faaliyet Gösterenler Tarafından Yapılan Teslimler .. 185
3.4. Yiyecek ve İçecek Sunulan Yerlerde KDV Oran Uygulaması … 185
3.4.1. Kapsam ……. 185
3.4.2. Konaklama Tesislerinin Bünyesindeki Hizmet Birimlerinde …
Yiyecek-İçecek Hizmetleri ….. 186
3.4.3. Yemek Çeki, Kuponu ve Kartlarının Kullanıldığı Yemek Hizmetlerinde Organizatör
Firmaların Durumu …… 186
3.5. Geceleme Hizmetlerinde KDV Oran Uygulaması …. 187
3.5.1. Kapsam ……. 187
3.5.2. Konaklama İşletmelerinde Kullanılan Alkollü İçecekler Dolayısıyla
Yüklenilen KDV …… 188
3.5.3. Seyahat Acentelerinin Geceleme Hizmetleri İçin Verdikleri Aracılık Hizmetleri. 188
3.6. Fason Tekstil ve Konfeksiyon İşleri ….. 189
3.7. Araçların Tesliminde Oran Uygulaması….. 190
4. İNDİRİMLİ ORANA TABİ İŞLEMLERDE İADE UYGULAMASI… 194
4.1. İade Tutarının Hesaplanması …… 195
4.1.1. Yılı İçinde Talep Edilen Mahsuben İade Tutarlarının Hesaplanması .. 195
4.1.2. İzleyen Yıl İçerisinde Talep Edilen Nakden/Mahsuben İade Tutarlarının
Hesaplanması …… 196
4.1.3. İade Hesabına Dahil Edilebilecek Yüklenilen KDV… 197
4.1.3.1.Genel Olarak …… 197
4.1.3.2.Stoklarda Yer Alan Mallar ….. 198
4.1.3.3. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler …. 198
4.1.3.4. Sonradan Düzenlenen veya Temin Edilen Belgeler… 198
4.1.3.5. İndirimli Orana Tabi İşlemin Gerçekleşmesinden Sonra Yapılan Alımlar ve .
İskontolar …… 199
4.2. Yılı İçerisindeki Mahsup Taleplerinin Yerine Getirilmesi… 199
4.2.1. Genel Olarak …… 199
4.2.2. Mahsubu Talep Edilebilecek Borçlar …. 201
4.2.3. İndirimli Orana Tabi Malların İhraç Amaçlı Teslimlerinde Mahsuben İade . 202
4.2.4. Mahsup İşlemi…… 202
4.2.5. Yılı İçinde Nakden İade İşlemi ….. 203
4.3. Yılı İçinde İade Edilemeyen Vergilerin İadesi …. 203
4.4. Diğer Hususlar ……. 205
4.4.1. İndirimli Orana Tabi İşlemleriyle Birlikte Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemleri Bulunan
Mükellefler……. 205
4.4.2. İndirimli Orana Tabi Malların İhraç Kaydıyla Teslimi… 206
4.4.3. Fason Tekstil ve Konfeksiyon İşlerinde İade Uygulaması … 207
10
4.4.4. Süresinden Sonra İade Talebinde Bulunulması…. 207
4.4.5. İade İşlemi Sonuçlandırıldıktan Sonra İndirimli Orana Tabi İşlemlerin Matrahında .
Meydana Gelen Değişiklikler ….. 207
4.4.6. Özel Hesap Dönemi Tayin Edilen Mükelleflerin İade Talepleri.. 210
4.4.7. Önceki Yıllara Ait İade Edilmeyen Alt Sınır Tutarları … 210
4.4.8. Vergi İnceleme Raporuna Göre Mahsuben İade … 210
4.5. İade Taleplerinin Beyannamede Gösterilmesi …. 210
4.5.1. KDV İade Taleplerinde Bazı Belgelerin Elektronik Ortamda Alınması ve ..
Değerlendirilmesi…… 210
4.5.2. Yılı İçinde İade Taleplerinin Beyannamede Gösterilmesi … 212
4.5.3. Yıllık İade Taleplerinin Beyannamede Gösterilmesi … 212
4.5.4. Yılı İçerisinde Mahsup Edilemeyen Tutarların Beyannamede Gösterilmesi . 212
4.5.5. Düzeltme Beyanı …… 213
4.6. Açıklamalı Örnek……. 213
4.7. Konuya İlişkin Özelgeler…… 217
5. İNDİRİM…….. 236
5.1. Vergi İndirimi……. 236
5.2. İndirilemeyecek KDV …… 244
5.2.1. Genel Açıklama…… 244
5.2.1.1. Vergiye Tabi Olmayan ve Vergiden İstisna Edilmiş İşlemlerle İlgili KDV. 244
5.2.1.2. Binek Otoları ile İlgili KDV ….. 247
5.2.1.3. Zayi Olan Mallarla İlgili KDV …. 249
5.2.1.4. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerle İlgili KDV… 254
5.2.1.5. Değersiz Alacaklarla İlgili KDV…. 259
5.2.2. İmalat Artıklarının Tesliminde KDV Uygulaması… 259
5.2.3. Sigorta Aracılarında KDV İndirimi….. 260
5.2.4. Kullanım Süresi Geçen veya Kullanılamayacak Hale Gelen Mallara İlişkin Yüklenilen
KDV’nin İndirimi …… 262
5.2.5. İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Ticaretiyle İştigal Eden Mükelleflerin Binek Otomobil
Alımlarında KDV İndirimi ….. 263
5.3. İstisna Edilmiş İşlemlerde İndirim….. 264
5.4. Kısmi Vergi İndirimi…… 264
5.4.1. Bağış Amacıyla Yapılan İnşaatlarda Durum …. 265
5.4.2. Diğer Hallerde Kısmi Vergi İndirimi Uygulaması … 265
5.5. İndirimin Belgelendirilmesi …… 265
5.5.1. Fatura ve Benzeri Belge ….. 266
5.5.2. Liste ve Etiketlerde Fiyatların KDV Dahil Olarak Gösterilmesi .. 267
5.5.3. Verginin Fatura ve Benzeri Belgelerde Gösterilme Usulü … 267
5.5.4. Verginin Hesaplanması ….. 267
5.5.5. Verginin İndirimi …… 268
5.5.6. İndirimin Zamanı …… 268
5.6. Matrah ve İndirim Miktarlarının Değişmesi …. 273
5.6.1. Genel Açıklama…… 273
5.6.2. Sadece BSMV Kapsamındaki İşlemleri Yapanların Satın Aldıkları Malları ..
İadesinde ve Gerçekleşmeyen Hizmetlerde KDV Uygulaması .. 276
6. VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ…… 277
6.1. Vergilendirme Usulleri…… 277
6.1.1. Gerçek Usulde Vergilendirme ….. 277
6.1.2. Hasılat Esaslı Vergilendirme ….. 278
11
6.1.2.1. Kapsam…… 278
6.1.2.2. Uygulamadan Yararlanacak Mükellefler … 278
6.1.2.3. Hasılat Esaslı Vergilendirme Usulünün Uygulanması .. 279
6.1.2.4. Hasılat Esaslı Vergilendirme Usulünden Vazgeçilmesi .. 280
6.1.2.5. Uygulama Kapsamına Alınanlar …. 280
6.2. Vergilendirme Dönemi ve Beyan Esası ….. 281
6.2.1 Vergilendirme Dönemi…… 281
6.2.2. Beyan Esası ……. 283
6.2.2.1. Genel Açıklama…… 283
6.2.2.2. Şahıs Şirketlerince Verilecek Beyannameler … 283
6.2.2.3. Sigorta Aracıları Tarafından Verilecek Beyannameler .. 283
6.2.3. Beyanname Verme Zamanı ….. 283
6.2.4. Beyanname Çeşitleri…… 284
6.3. Tarh İşlemleri ……. 285
6.3.1. Tarh Yeri……. 285
6.3.2. Tarhiyatın Muhatabı…… 285
6.3.3. Tarh Zamanı…… 285
6.4. Verginin Ödenmesi …… 286
7. USUL HÜKÜMLERİ VE ÇEŞİTLİ HUSUSLAR …. 286
7.1. Kayıt Düzeni ……. 286
7.2. Verginin Gider Kaydedilemeyeceği ….. 287
7.3. Müteselsil Sorumluluk …… 287
7.3.1. İşleme Doğrudan Taraf Olanlar ….. 287
7.3.2. İşleme Doğrudan Taraf Olmayanlar …. 288
7.3.3. Uygulama ……. 288
3. BÖLÜM
İSTİSNALAR
A. TAM İSTİSNALAR ……. 294
1. İHRACAT İSTİSNASI……. 294
1.1. Mal İhracı ……. 296
1.1.1. Gümrük Beyannameli Mal İhracı….. 296
1.1.1.1. İstisnanın Kapsamı….. 296
1.1.1.2. Uluslararası Taşımacılığa İlişkin Deniz ve Hava Araçlarına Yapılan..
Teslimler …… 297
1.1.1.3. Beyan …… 297
1.1.1.4. İstisnanın Tevsiki …… 300
1.1.1.5. İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi …. 301
1.1.1.6. İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi…. 301
1.1.2. Türkiye’de İkamet Etmeyenlere Özel Fatura ile Yapılan Satışlar.. 302
1.1.2.1. İstisna Belgesi …… 302
1.1.2.2. İstisnanın Şartları…… 302
1.1.2.3. İstisnanın Beyanı …… 303
1.2. Hizmet İhracı ……. 303
1.2.1. İstisnanın Kapsamı…… 303
1.2.2. İstisnanın Beyanı ve Tevsiki ….. 307
1.3. Roaming Hizmetleri …… 307
1.4. Serbest Bölgelerdeki Müşteriler İçin Yapılan Fason Hizmetler… 309
12
1.5. Yolcu Beraberi Eşya (Türkiye’de İkamet Etmeyenlere KDV Hesaplanarak ..
Yapılan Satışlar) ……. 309
1.5.1. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar….. 309
1.5.2. İstisna Kapsamında Satış Yapabilecek Satıcılar … 309
1.5.3. İstisna Kapsamına Giren Mallar ve Satış Yapılabilecek Asgari Tutar.. 309
1.5.4. Satıcının Uyacağı Esaslar….. 310
1.5.5. Alıcının Uyacağı Esaslar ….. 310
1.5.6. Verginin Alıcıya İade Edilmesi ….. 310
1.5.6.1. İadenin Gümrükten Çıkarken Banka Şubesinden Alınması .. 310
1.5.6.2. İadenin Gümrük Çıkışından Sonra Alınması … 310
1.5.6.3. Verginin Elden İadesi ….. 311
1.5.6.4. İadenin Avans Olarak Ödenmesi …. 311
1.5.6.5. Yetki Belgesine Sahip Aracılar Tarafından İade… 311
1.5.7. Aracı Firmalar ve Yetkilendirilmeleri…. 311
1.5.7.1. Yetki Belgesi İçin Aranacak Şartlar…. 311
1.5.7.2. Başvuru Dilekçesine Eklenecek Belgeler…. 311
1.5.7.3. Yetki Belgesinin Verilmesi ….. 312
1.5.7.4. Belge Düzeni…… 312
1.5.7.5. Alıcıya İadenin Yapılması….. 313
1.5.8. Satıcının Yükümlülükleri….. 314
1.5.9. İstisnanın Beyanı …… 314
1.5.10. İstisnanın Tevsiki …… 314
1.6. Türkiye’de İkamet Etmeyen Taşımacılar ile Fuar, Sergi, Panayır Katılımcılarına Yapılan.
Teslim ve Hizmetlerde İstisna…… 315
1.6.1. İstisnanın Kapsamı…… 315
1.6.2. İade ……. 315
1.7. Yabancı Sinema Yapımcılarına Tanınan İstisna …. 315
1.7.1. İstisnanın Kapsamı …… 316
1.7.2. İade……. 316
1.8. İhraç Kaydıyla Teslimlerde Tecil-Terkin Uygulaması …. 316
1.8.1. Kapsam……. 316
1.8.2. Tecil-Terkin Uygulanacak Teslimler …. 317
1.8.3. Tecil-Terkin Uygulamasından Yararlanacak Satıcılar… 318
1.8.4. Uygulama Kapsamına Giren Mallar…. 319
1.8.5. Tecil Edilecek Verginin Hesabı ve Terkini …. 320
1.8.6. İhracat İçin Ek Süre Verilmesi ….. 322
1.8.7. İhracatın Gerçekleşmemesi Hali ….. 323
1.8.8. İmalatçı Lehine Matrahta Meydana Gelen Değişiklik … 324
1.8.9. İmalatçı Aleyhine Matrahta Meydana Gelen Değişiklik… 325
1.8.10. Bedelsiz İhracatta Tecil-Terkin Uygulaması …. 325
1.8.11. İhraç Kaydıyla Teslim Edilerek İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi .. 325
1.8.12. İhraç Kaydıyla Teslimin Beyanı ….. 326
1.9. Dahilde İşleme ve Geçici Kabul Rejimleri Kapsamında İhraç Edilecek Malların Üretiminde
Kullanılan Girdilerin Temininde Tecil-Terkin Uygulaması … 329
1.9.1. Dahilde İşleme Rejimi (DİR) ….. 329
1.9.2. KDV İstisnasının Kapsamı ….. 331
1.9.3. Uygulamadan Yararlanacak Mükellefler …. 331
1.9.4. Uygulama Kapsamında Teslimde Bulunabilecek Satıcılar … 331
1.9.5. Uygulama Kapsamında Teslim Edilebilecek Mallar … 332
13
1.9.6. Tecil-Terkin Uygulaması….. 332
1.9.7. İhracatın Belgede Öngörülen Süre ve Şartlara Uygun Olarak Yapılmaması. 333
1.9.8. Satıcıların KDV Beyanı …… 334
2. ARAÇLAR, KIYMETLİ MADEN VE PETROL ARAMALARI İLE ULUSAL GÜVENLİK.
HARCAMALARI VE YATIRIMLARDA İSTİSNA (KDVK 13) … 334
2.1. Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıma Araçlarının Tesliminde, Tadil, Bakım ve Onarımında,
İmal ve İnşasına İlişkin Alımlarda İstisna ….. 334
2.1.1. Araç ve Tesislerin Tesliminde İstisna …. 335
2.1.2. Araç ve Tesislerin Tadil, Onarım ve Bakım Hizmetlerinde İstisna.. 336
2.1.3. Faaliyetleri İstisna Kapsamındaki Araç ve Tesislerin Kiralanması veya Çeşitli .
Şekillerde İşletilmesi Olan Mükelleflere Bu Araçların İmal ve İnşası ile İlgili Yapılan.
Teslim ve Hizmetler…… 338
2.1.3.1. İstisna Kapsamındaki Araç ve Tesisleri Bizzat İmal veya İnşa Edenler. 338
2.1.3.2. İstisna Kapsamındaki Araç ve Tesislerin Sipariş Üzerine İmal ve ..
İnşa Edilmesi…… 339
2.1.3.2.1. İstisna Kapsamındaki Araç ve Tesisleri Sipariş Vererek İmal veya İnşa
Ettirenler …… 339
2.1.3.2.2. İstisna Kapsamındaki Araç ve Tesisleri Sipariş Üzerine Fiilen İmal ve
İnşa Edenler….. 340
2.1.3.3. Faaliyetleri Deniz Taşıma Araçları ile Yüzer Tesis ve Araçların İmal ve
İnşası Olanlara Bu Araçların İmal ve İnşası ile İlgili Yapılan Teslim ve
Hizmetlere Yönelik İstisna …. 342
2.1.4. Müteselsil Sorumluluk …… 343
2.2. Liman ve Hava Meydanlarında Yapılan Hizmetlere İlişkin İstisna .. 343
2.2.1. Kapsam……. 343
2.2.2. İstisna Uygulaması …… 345
2.3. Petrol Arama Faaliyetlerine İlişkin İstisna ….. 347
2.3.1. Türk Petrol Kanunu Hükümlerine Göre Petrol Arama Faaliyetlerini Yürütenlere
Yapılan Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna…. 347
2.3.1.1 Kapsam…… 347
2.3.1.2. İstisnanın Uygulanması….. 348
2.3.2. Boru Hattıyla Taşımacılık Yapanlara Bu Hatların İnşa ve Modernizasyonuna İlişkin
Yapılan Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna …. 349
2.3.2.1. Kapsam…… 349
2.3.2.2. İstisnanın Uygulanması….. 349
2.3.3. Müteselsil Sorumluluk …… 350
2.4. Altın, Gümüş, Platin ile İlgili Arama, İşletme ve Zenginleştirme Faaliyetlerine
İlişkin İstisna……. 351
2.4.1. Kapsam……. 351
2.4.2. İstisnanın Uygulanması…… 351
2.5. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Makine ve Teçhizat Teslimleri ile Yazılım ve Gayri
Maddi Hak Satış ve Kiralamalarında İstisna …. 352
2.5.1. Kapsam……. 352
2.5.2. İstisna Uygulaması …… 354
2.5.3. Finansal Kiralama Yoluyla Makine-Teçhizat Alımlarında Uygulama .. 355
2.5.4. Bildirim Zorunluluğu …… 355
2.5.5. Yatırımın Usulüne Uygun Olarak Gerçekleşmemesi… 356
2.6. Limanlara Bağlantı Sağlayan Demiryolu Hatları ile Liman ve Hava Meydanlarının İnşası,
Yenilenmesi ve Genişletilmesine İlişkin İstisna…. 356
14
2.6.1. Kapsam……. 356
2.6.2. İstisna Uygulaması …… 357
2.6.3. Müteselsil Sorumluluk Uygulaması….. 358
2.7. Ulusal Güvenlik Amaçlı Teslim ve Hizmetlere İlişkin İstisna … 358
2.7.1. Kapsam……. 358
2.7.2. İstisnanın Uygulanması …… 359
2.7.2.1. Ulusal Güvenlik Kuruluşlarına Doğrudan Yapılan Teslim ve Hizmetlerde . 359
2.7.2.2. Yüklenici Firmalara Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde .. 359
2.7.3. Bildirim Zorunluluğu …… 360
2.7.4. Müteselsil Sorumluluk …… 361
2.8. Başbakanlık Merkez Teşkilatına Yapılacak Araç Teslimlerinde İstisna .. 361
2.9. Ürün Senetlerinin İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimi.. 361
2.10. Türkiye Kızılay Derneğine Yapılan Teslim ve Hizmetler ile Türkiye Kızılay Derneğinin .
Teslim ve Hizmetlerinde İstisna ….. 361
2.10.1. Kapsam……. 361
2.10.2. İstisnanın Uygulanması….. 362
2.10.3. Müteselsil Sorumluluk …… 363
2.11. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarafından Tescil Edilen Gübreler ve Gübre .
Üreticilerine Bu Ürünlerin İçeriğinde Bulunan Hammaddelerin Teslimi ile Yem .
Teslimlerinde İstisna…… 363
2.11.1. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarafından Tescil Edilen Gübre Teslimleri 363
2.11.2. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarafından Tescil Edilen Gübrelerin.
İçeriğinde Bulunan Hammaddelerin Gübre Üreticilerine Teslimi .. 363
2.11.3. Yem Teslimleri …… 366
2.11.4. İade……. 366
2.11.5. Müteselsil Sorumluluk …… 366
2.12. Konut veya İş Yeri Teslimlerinde İstisna ….. 367
2.12.1. Kapsam……. 367
2.12.1.1. İstisna Kapsamına Giren Taşınmazlar …. 367
2.12.1.2. Konut veya İş Yerinin İlk Teslimi …. 367
2.12.1.3. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar…. 368
2.12.2. Bedelin Döviz Olarak Türkiye’ye Getirilmesi…. 370
2.12.2.1. Bedelin Türkiye’ye Getirilme Zamanı…. 370
2.12.2.2. Bedelin Türkiye’ye Getirildiğinin Tevsiki… 370
2.12.3. Konut veya İş Yerinin Bir Yıl İçerisinde Elden Çıkarılması .. 371
2.12.4. İstisnanın Usulüne Uygun Olarak Gerçekleşmemesi … 371
2.13. Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerinin İnşasına İlişkin İstisna. 371
2.13.1. İstisnanın Kapsamı…… 371
2.13.1.1. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar…. 371
2.13.1.2. İstisna Kapsamına Giren İşlemler …. 372
2.13.2. İstisnanın Uygulanması….. 372
2.13.3. Müteselsil Sorumluluk …… 373
2.14. Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve
Teçhizat Teslimlerinde İstisna….. 374
2.14.1. Kapsam……. 374
2.14.2. İstisnanın Uygulaması…… 374
2.14.3. Makina ve Teçhizatın Üç Yıl İçinde Belirlenen Faaliyetler Dışında Kullanımı veya
Elden Çıkarılması…… 375
2.14.4. Müteselsil Sorumluluk …… 375
15
2.15. Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdarelerine, İl Özel İdarelerine, Belediyelere ve Köylere
Bağışlanan Tesislerin İnşasına İlişkin İstisna …. 375
2.15.1. İstisnanın Kapsamı…… 376
2.15.1.1. İstisna Kapsamında Yer Alan Tesisler …. 376
2.15.1.2. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar…. 376
2.15.1.3. İstisna Kapsamına Giren İşlemler …. 377
2.15.2. İstisnanın Uygulanması….. 377
2.15.2.1. Genel Olarak …… 377
2.15.2.2. KDV Ödenerek Yapılan Alımlarda Uygulama … 379
2.15.3. Müteselsil Sorumluluk …… 379
2.16. Yabancılara Verilen Sağlık Hizmetlerinde İstisna …. 380
2.16.1. Kapsam……. 380
2.16.1.1. İstisna Kapsamına Giren Hizmetler…. 380
2.16.1.2. İstisnadan Yararlanacak Alıcılar…. 380
2.16.2. İstisnanın Uygulanması….. 381
2.17. Basılı Kitap ve Süreli Yayınların Tesliminde İstisna … 381
2.17.1. Kapsam……. 382
2.17.2. İstisnanın Uygulanması….. 382
2.17.3. İade……. 382
2.18. İstisna Uygulamalarında Alt Sınır ….. 382
3. TAŞIMACILIK İSTİSNASI …… 383
3.1. Transit ve Türkiye ile Yabancı Ülkeler Arasında Yapılan Taşımacılık İşlerinde İstisna. 383
3.2. İhraç Malı Taşıyan Araçlara Motorin Teslimlerinde İstisna … 384
4. DİPLOMATİK İSTİSNALAR…… 386
4.1. Diplomatik Temsilcilik ve Konsolosluklara Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde İstisna . 386
4.2. Uluslararası Kuruluşlara Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna … 387
4.2.1. Kapsam……. 387
4.2.2. Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı Müşterek Enfrastrüktür Programları Gereğince
Türkiye’de Yapılacak İnşa ve Tesis İşlemlerine İlişkin İstisna Uygulaması. 388
4.2.3. Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri Arasında Vergi Muafiyetleri Anlaşması .
Gereğince, Ortak Savunma Amacıyla Yapılan Mal ve Hizmet Alımlarında İstisna .
Uygulaması……. 388
4.3. Yabancı Devletlerin Diplomatik Temsilcilik ve Konsolosluk Mensupları ile Uluslararası .
Kuruluş Mensuplarına Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna… 389
4.3.1. Kapsam……. 389
4.3.2. İstisna Uygulaması …… 389
4.3.3. İade……. 390
5. İTHALAT İSTİSNASI ……. 391
5.1. Yurtiçi Teslimleri KDV’den İstisna Olan Mal ve Hizmetler… 392
5.2. Gümrük Kanununa Göre Gümrük Vergisinden Muaf veya Müstesna Olan Eşya . 393
5.2.1. Gümrük Kanununun 167’nci Maddesi Kapsamında Yer Alan Mallar.. 393
5.2.2. Geçici İthalat Yoluyla Getirilen Mallar …. 393
5.2.3. Hariçte İşleme Rejimi Kapsamındaki Mallar…. 393
5.2.4. Geri Gelen Eşya Kapsamındaki Mallar…. 394
5.2.5. İhraç Edilen Malların Geri Gelmesi ….. 394
5.3. Bazı Gümrük Rejimlerinin Uygulandığı Mallar…. 396
6. İNDİRİM VE İADE HAKKI TANINAN DİĞER İSTİSNALAR… 396
6.1. Engellilerin Kullanımına Mahsus Araç ve Gereçlerin Tesliminde İstisna .. 396

16
6.2. Uluslararası Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlara Bağlı Program, Fon, Temsilcilik ve Özel İhtisas
Kuruluşlarına Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İstisna …. 397
6.2.1. Kapsam ……. 397
6.2.2. İstisna Uygulaması …… 397
6.2.2.1. Uluslararası Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlara Bağlı Program, Fon, Temsilcilik ve
Özel İhtisas Kuruluşları Bakımından…. 397
6.2.2.2. Uluslararası Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlara Bağlı Program, Fon, Temsilcilik ve
Özel İhtisas Kuruluşlarının Yönetici Kadrolarında Görev Yapan Mensuplar
Bakımından …… 498
6.2.3.2. Uluslararası Kuruluşlar ile Bu Kuruluşlara Bağlı Program, Fon, Temsilcilik ve .
Özel İhtisas Kuruluşlarının Yönetici Kadrolarında Görev Yapan Mensuplar .
Bakımından İade …… 498
6.3. 3996 Sayılı Kanuna Göre Yap-İşlet-Devret veya 3359 Sayılı Kanun ile 652 Sayılı .
Kararnameye Göre Kiralama Karşılığı Yaptırılan Projelerde KDV İstisnası .. 499
6.3.1. İstisnanın Uygulanması…… 499
6.3.2. Müteselsil Sorumluluk …… 400
6.4. Büyük Yatırımlara İlişkin İstisna….. 401
6.4.1. İstisnanın Uygulaması…… 401
6.4.2. İstisnanın Beyanı …… 401
6.5. İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) Kapsamında
Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde İstisna ….. 401
6.5.1. Kapsam……. 402
6.5.2. İstisna Uygulaması …… 402
6.6. Milletlerarası Andlaşma Hükümleri Çerçevesinde KDV’den İstisna Edilmiş Olan Transit .
Petrol Boru Hattı Projelerinin İnşa ve Modernizasyonuna İlişkin İstisna .. 402
6.6.1. İstisnanın Kapsamı…… 402
6.6.2. Müteselsil Sorumluluk …… 403
6.6.3. 1/1/2014 Tarihinden İstisna Belgesinin Alındığı Tarihe Kadar KDV Ödenerek .
Yapılan Alımlar …… 403
6.7. İmalat Sanayiine Yönelik Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki İnşaat İşleri.. 404
6.8. Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi Kapsamında
Milli Eğitim Bakanlığına Yapılacak Mal Teslimi ve Hizmet İfalarında İstisna .. 406
6.8.1. Kapsam……. 406
6.8.2. İstisnanın Uygulaması…… 406
6.9. İmalat Sanayiinde Kullanılmak Üzere Yapılan Yeni Makina ve Teçhizat
Teslimlerinde İstisna …… 407
6.9.1. İstisna Kapsamına Giren Teslimler….. 407
6.9.2. İstisnanın Uygulaması…… 407
6.9.3. Makina ve Teçhizatın Üç Yıl İçinde Belirlenen Faaliyetler Dışında Kullanımı veya .
Elden Çıkarılması…… 408
6.9.4. Müteselsil Sorumluluk …… 408
6.10. 2019 UEFA Süper Kupa ve 2020 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali Müsabakaları.
Kapsamında Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde İstisna … 408
6.10.1. İstisnanın Uygulanması….. 408
6.10.2. Müteselsil Sorumluluk …… 409
B. KISMİ İSTİSNALAR……. 409
1. SOSYAL VE ASKERİ AMAÇLI İSTİSNALARLA DİĞER İSTİSNALAR (KDVK Md.17) . 410
1.1. Kültür ve Eğitim Amacı Taşıyan İstisnalar….. 410
1.2. Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar ….. 412
17
1.2.1. Belli Kurum ve Kuruluşların Kanunda Sayılan İşleri Yapmak veya Yönetmek .
Suretiyle İfa Ettikleri Teslim ve Hizmetlerde İstisna … 412
1.2.2. Özel Okullar ve Üniversiteler Tarafından Bedelsiz Olarak Verilen Eğitim ve .
Öğretim Hizmetleri ile Öğrenci Yurtları Tarafından Bedelsiz Olarak Verilen .
Yurt Hizmetlerinde İstisna….. 412
1.2.3. Kanunların Gösterdiği Gerek Üzerine Yapılan Bedelsiz Teslim ve ..
Hizmetlerde İstisna …… 413
1.2.4. Belli Kurum ve Kuruluşlara Yapılan Bedelsiz Teslim ve Hizmetlerde İstisna . 413
1.2.5. Fakirlere Yardım Amacıyla Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve .
Vakıflara Bağışlanan Bazı Malların Tesliminde İstisna … 414
1.2.5.1. Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar … 414
1.2.5.2. Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği … 414
1.2.5.3. Bağışı Yapanlarca Düzenlenecek Belge …. 414
1.2.5.4. Dernek ve Vakıflarca Düzenlenecek Belge … 414
1.2.5.5. Kayıt Düzeni ve Beyan….. 414
1.2.6. Yabancı Devletlerin Türkiye’deki Diplomatik Temsilcilik ve Konsoloslukları ile .
Yabancı Hayır ve Yardım Organizasyonlarına Yapılan Teslim ve ..
Hizmetlerde İstisna …… 415
1.2.7. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamındaki İşlemlerde İstisna . 416
1.2.7.1. İstisna Kapsamına Giren Mal ve Hizmetler … 416
1.2.7.2. İstisna Kapsamına Giren İşlemlerde Alt Sınır … 417
1.2.7.3. İstisna Uygulaması ….. 417
1.2.8. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının, Kanunlarla Kendilerine Verilen .
Görev Gereği ve Kuruluş Amaçlarına Uygun Ruhsat, İzin, Onay ve Benzeri .
Hizmetlerde İstisna …… 418
1.3. Askeri Amaç Taşıyan İstisnalar ….. 418
1.4. Diğer İstisnalar ……. 418
1.4.1. Vergiden Muaf Esnaf, Çiftçi ve Serbest Meslek Erbabı … 418
1.4.2. Basit Usulde Vergilendirilen Mükellefler …. 419
1.4.3. GVK’nın 81’inci Maddesi Kapsamındaki İşlemler, Adi Ortaklıkların Sermaye .
Şirketine Dönüşmesi ile KVK’ya Göre Yapılan Devir ve Bölünme İşlemleri. 420
1.4.4. İktisadi İşletmeye Dahil Olmayan Gayrimenkullerin Kiralanması .. 420
1.4.5. Banka ve Sigorta Muameleleri Kapsamına Giren İşlemler … 421
1.4.5.1. Banka ve Bankerlik İşlemleri….. 421
1.4.5.2. Sigorta Aracılık İşlemleri….. 422
1.4.5.3. Reasürans İşlemleri ….. 422
1.4.6. Darphane ve Damga Matbaası Tarafından Yapılan İşlemler .. 422
1.4.7. Değerli Madenler, Kıymetli Taşlar, Değerli Kağıtlar, Para, Döviz, ..
Menkul Kıymetler, Damga Pulu ile Hurda ve Atık Teslimleri.. 422
1.4.7.1. Değerli Maden, Değerli Kağıt, Para, Döviz, Menkul Kıymet Teslimleri . 423
1.4.7.2. Metal, Plastik, Kağıt, Cam Hurda ve Atıkları ile Konfeksiyon Kırpıntılarının .
Teslimi …… 424
1.4.7.3. Kıymetli Taş Teslimleri ….. 425
1.4.8. Zirai Amaçlı Su Teslimleri ile Arazi Islahına Ait Hizmetler .. 426
1.4.9. Serbest Bölgelerde Verilen Hizmetler ile Bu Bölgelere İlişkin Yük Taşıma İşleri . 426
1.4.10. Boru Hattı ile Yapılan Akaryakıt Taşımaları…. 427
1.4.11. Varlık Yönetim Şirketlerinin Bazı Teslimleri ile Finansal Yeniden Yapılandırma .
Hükümleri Kapsamında Bazı Borçların Teminatını Oluşturan Mal ve Hakların .
Teslimi ……. 427
18
1.4.12. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Devredilen Mal ve Hakların Teslimi . 428
1.4.13. Basın, Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğüne Verilen Haber Hizmetleri . 428
1.4.14. Gümrüklü Alanlarda Yapılan Bazı Hizmetler …. 428
1.4.15. Hazinenin Taşınmaz Teslimi ve Kiralamaları, İrtifak Hakkı Tesisi, Kullanma.
İzni ve Ön İzin Verilmesi İşlemleri, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığının Arsa
ve Arazi Teslimleri ile Belediye ve İl Özel İdarelerinin Taşınmaz Satışları . 428
1.4.16. İki Tam Yıl Süreyle Sahip Olunan İştirak Hisseleri ve Taşınmazların Satışı. 428
1.4.16.1. Taşınmaz Satışlarında İstisna Uygulaması… 429
1.4.16.2. İştirak Hisselerinin Satışında İstisna Uygulaması… 431
1.4.16.3. Bankalara, Finansal Kiralama ve Finansman Şirketlerine Borçlu Olanların ve
Kefillerinin Borçlarına Karşılık Yapılan Teslimlere İlişkin İstisna
Uygulaması…… 431
1.4.17. Konut Finansmanı Amacıyla Teminat Gösterilen veya İpotek Konulan Konutların .
Teslimi (Mortgage-Tutsat) ….. 434
1.4.18. Lisanslı Depoculuk Kapsamındaki İşlemler …. 434
1.4.18.1. Kapsam ve İşleyiş ….. 434
1.4.18.2. Ürün Senetlerinin, İhtisas/Ticaret Borsaları Aracılığıyla İlk Teslimi. 435
1.4.18.3. Ürün Senetlerinin İlk Tesliminden Sonraki Teslimleri.. 436
1.4.18.4. Ürün Senetlerinin Ürünü Depodan Çekecek Olanlara Teslimi ve Sorumluluk
Uygulaması…… 436
1.4.19. Varlık Kiralama Şirketleri Tarafından Yapılan Devir ve Kiralama İşlemleri. 437
1.4.20. Sigorta Tahkim Komisyonu Tarafından Verilen Hizmetler.. 437
1.4.21. Sat-Kirala-Geri Al İşlemi ….. 438
1.4.22. Patentli veya Faydalı Model Belgeli Buluşa İlişkin Gayri Maddi Hakların
Kiralanması, Devri veya Satılması İşlemleri…. 438
1.4.23. Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Sitelerine Tanınan İstisna . 439
1.4.24. Varlık ve Hakların Türkiye Varlık Fonu ve Alt Fonlara Devri ile Bu Varlık ve .
Hakların Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi Tarafından Yönetilmesi .
Suretiyle Yapılan Teslim ve Hizmetler …. 439
1.4.25. Yurt Dışından Alınan Roaming Hizmetlerinde İstisna … 440
2. GEÇİCİ MADDELERDE YER ALAN İSTİSNALAR …. 440
2.1. Özelleştirme Kapsamına Alınan İktisadi Kıymetlerin Teslim ve Kiralanması İşlemleri. 440
2.2. Teknoloji Geliştirme Bölgesinde ve İhtisas Teknoloji Geliştirme Bölgesinde Verilen .
Teslim ve Hizmetler…… 440
2.3. Milli Eğitim Bakanlığına Bilgisayar ve Donanımlarının Bedelsiz Teslimleri ile Bunlara İlişkin
Yazılım Teslimi ve Hizmetleri …… 442
2.3.1. İstisnanın Kapsamı…… 442
2.3.2. İstisnanın Uygulanması…… 443
2.3.2.1. İstisna Belgesinin Düzenlenmesi…. 443
2.3.2.2. KDV Mükelleflerince Yapılacak Bedelsiz Teslim ve/veya İfalarda İstisna .
Uygulaması…… 443
2.3.2.3. KDV Mükellefi Olmayanlarca Yapılacak Bedelsiz Teslim ve/veya İfalarda .
İstisna Uygulaması….. 444
2.3.2.4. Nakdi Bağışlarla Alınacak Bilgisayarlarda İstisna Uygulaması.. 444
2.3.3. İndirim ……. 444
2.4. Konut Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri ile Konut Yapı Kooperatiflerine .
Yapılan İnşaat Taahhüt İşleri…… 444
2.4.1. Konut Yapı Kooperatiflerinin Üyelerine Konut Teslimleri … 444

19
2.4.2. Konut Yapı Kooperatiflerine Yapılan İnşaat Taahhüt İşlerinde İstisna/İndirimli .
Oran Uygulaması…… 445
2.4.3. Konut Yapı Kooperatiflerinin Arsa (Kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde ..
KDV Uygulaması…… 447
2.4.4. İstisna Kapsamındaki İşlemlerde İndirim…. 447
2.5. Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemine Taşınmaz ve İştirak Hissesi Devri . 447
2.6. Şehir İçi Ulaşım Sistemleri ve Bunlara İlişkin Tesislerin Devir ve Teslimleri .. 447
2.7. Taşınmazların Sosyal Güvenlik Kurumuna Devir ve Teslimi ile Bu Taşınmazların Sosyal .
Güvenlik Kurumu Tarafından Devir ve Teslimleri …. 448
2.8. Belediye ve İl Özel İdarelerinin 27/1/2017 Tarihinden Önce Yaptıkları ..
Taşınmaz Satışları ……. 448
2.9. Trampa Yolu İle Kamulaştırılan Taşınmazların Hazineye Devir ve Tesliminde İstisna. 449
3. TÜRKAKIM GAZ BORU HATTI PROJESİ KASAMINDA İSTİSNA… 449
3.1. Deniz Bölümü Şirketine Yapılacak Hizmetler…. 449
3.2. İthal Edilen Taşıma Araçları ve Teknik Tesisler, Borular, Diğer Malzeme ve Teknik .
Kaynaklar……. 450
3.3. TürkAkım Doğalgaz Projesinin Uygulanması ile Bağlantılı Mal ve Hizmet Alımları. 451
3.3.1. Kapsam……. 451
3.3.2. İade Uygulaması…… 451
3.3.3. İade……. 451
C. İSTİSNADAN VAZGEÇME VE İSTİSNALARIN SINIRI …. 452
1. İstisnadan Vazgeçme……. 452
1.1. Uygulama ……. 452
1.2. İstisnadan Vazgeçmenin Mümkün Olmadığı Durumlar… 452
2. İstisnaların sınırı……. 453
4. BÖLÜM
KDV İADESİNDE ORTAK HUSUSLAR
1. İADE TUTARININ HESABI VE İADEYE DAYANAK İŞLEM VE BELGELER.. 499
1.1. İadesi Talep Edilebilecek KDV…… 499
1.1.1. Kapsam……. 500
1.1.2. İşlemin Bünyesine Giren Verginin Hesabına Dahil Edilebilecek Unsurlar . 501
1.1.3. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde İade Uygulaması … 502
1.1.4. YMM KDV İadesi Tasdik Raporu Hazırlanması Hizmetine Ait KDV .. 503
1.1.5. DİİB Sahibi Mükellefin İhraç Kaydıyla Tesliminde İade Edilecek KDV.. 503
1.1.6. İstisna Kapsamındaki İşlemin Gerçekleşmesinden Sonra İşlemle İlgili Yüklenilen .
Kur Farkları ……. 504
1.2. Mahsup Yoluyla İade…… 514
1.2.1. Genel Açıklama…… 514
1.2.1.1. Mahsup Edilebilecek Borçlar….. 514
1.2.1.2. Mahsuben İade Talebi ….. 515
1.2.2. Mahsup Sonrası Alacağın Nakden İadesi…. 516
1.3. Maliye Bakanlığınca Belirlenen Sınırı Aşmayan Nakden İadeler … 516
1.4. YMM KDV İadesi Tasdik Raporuna Dayalı İadeler …. 517
1.4.1. Genel Olarak …… 517
1.4.2. KDV İadesi Ön Kontrol Raporuna Dayalı İade Uygulaması .. 518
1.5. Teminat Karşılığı İade …… 518
1.5.1. Genel Açıklama…… 518
20
1.5.2. Teminat Türleri …… 519
1.5.3. Teminat Miktarları …… 519
1.5.4. Teminat Mektuplarının İadesi….. 519
1.5.5. Teminat Mektuplarının Teyidi ….. 520
1.5.6. Artırımlı Teminat Uygulaması ….. 520
1.6. Vergi İnceleme Raporu ile İade ….. 520
1.7. İade Talebinde Aranan Belgeler ….. 521
1.7.1. İade Talep Dilekçesi…… 522
1.7.2. İade Hakkı Doğuran İşlemin Beyan Edildiği Döneme Ait İndirilecek KDV Listesi. 523
1.7.3. İade Hakkı Doğuran İşleme Ait Yüklenilen KDV Listesi … 523
1.7.4. İadesi Talep Edilen KDV Hesaplama Tablosu …. 524
1.7.5. Satış Faturaları Listesi …… 524
1.8. İade Talep Süresi ……. 525
1.8.1. İndirimli Orana Tabi İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi … 525
1.8.2. Tam İstisna Kapsamındaki İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi .. 525
1.8.3. Kısmi Tevkifat Uygulanan İşlemlere İlişkin İade Talep Süresi .. 526
2. İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS)…. 527
2.1. İTUS Sertifikası Kapsamına Giren Mükellefler …. 527
2.1.1. Genel Şartlar…… 527
2.1.2. Özel Şartlar……. 528
2.1.2.1. İhracat İstisnası Kapsamındaki İade Talepleri Bakımından.. 528
2.1.2.1.1. İmalatçılar ve İmalatçı-İhracatçılar:…. 528
2.1.2.1.2. Diğer İhracatçılar (Hizmet İhracatı Yapanlar Hariç):.. 529
2.1.2.2. Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler Bakımından… 529
2.2. İTUS Sertifikası Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi .. 529
2.3. İTUS Sertifikasının İptal Edilmesi ….. 530
3. HIZLANDIRILMIŞ İADE SİSTEMİ (HİS) ….. 531
3.1. HİS Uygulaması Kapsamına Girecek Mükellefler…. 531
3.2. HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi… 532
3.3. HİS Sertifikasının İptal Edilmesi ….. 532
4. DİĞER HUSUSLAR……. 533
4.1. İade Hakkının İndirim Yoluyla Kullanılması…. 533
4.2. Defter ve Belgelerin Zayi Olması (Yangın, Su Baskını, Çalınma Gibi) Durumunda İade . 534
4.3. Kamuya Ait Kuruluşlara İade…… 534
4.4. İstisna Kapsamında Yapılan Teslim ve/veya Hizmetin Matrahının Değişmesi ve .
Düzeltme İşlemleri ……. 534
4.5. İstisna Kapsamındaki İşlemin Gerçekleştiği Dönemden Sonra Ortaya Çıkan Ödemeler. 535
4.6. İade Taleplerinde, Sadece Listesi Gönderilen Belgelere İlişkin Saklama ve İbraz .
Yükümlülüğü……. 535
4.7. Yoklama ve Değerlendirme…… 535
4.8. Kayıt Düzeni ……. 537
5. ÖZEL ESASLAR……. 537
5.1. Ortak Hükümler……. 537
5.1.1. Amaç ……. 537
5.1.2. Belge Kavramı …… 538
5.1.3. Özel Esaslara Tabi Mükellefler….. 538
5.1.4. Özel Esaslara Tabi Olmayan Mükellefler…. 539
5.1.5. Olumlu Rapor …… 539
5.1.6. Olumsuz Rapor …… 539
21
5.1.7. Genel Esaslar…… 539
5.2. Sahte Belge Düzenlemek Amacıyla Mükellefiyet Tesis Ettirilmesi.. 540
5.2.1. Sahte Belge Düzenlemek Amacıyla Mükellefiyet Tesis Ettirenler.. 540
5.2.2. Sahte Belge Düzenlemek Amacıyla Mükellefiyet Tesis Ettirenlere Mal Teslimi ve .
Hizmet İfasında Bulunanlar ….. 541
5.3. Sahte Belge Düzenleyen veya Kullananlar…. 541
5.3.1. Sahte Belge Kavramı …… 541
5.3.2. Haklarında Sahte Belge Düzenleme Raporu Bulunanlar … 541
5.3.3. Haklarında Sahte Belge Düzenleme Tespiti Bulunanlar… 541
5.3.4. Haklarında Sahte Belge Kullanma Raporu Bulunanlar… 542
5.3.5. Haklarında Sahte Belge Kullanma Tespiti Bulunanlar… 543
5.4. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleyen veya Kullananlar.. 544
5.4.1. Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kavramı …. 544
5.4.2. Haklarında Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Raporu Bulunanlar. 544
5.4.3. Haklarında Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme Tespiti Bulunanlar. 544
5.4.4. Haklarında Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Raporu Bulunanlar. 545
5.4.5. Haklarında Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Tespiti Bulunanlar . 545
5.5. İşlemlerin Gerçekliğini İspat…… 545
5.6. Haklarında Olumsuz Rapor Bulunan Mükelleflerin İade Talepleri.. 547
5.6.1. Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme
Raporu Bulunanların İade Talepleri …. 547
5.6.1.1. İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi…. 547
5.6.1.2. Genel Esaslara Dönüş ….. 547
5.6.2. Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma Raporu
Bulunanlar ……. 548
5.6.2.1. İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi…. 548
5.6.2.2. Genel Esaslara Dönüş ….. 548
5.7. Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme veya .
Kullanma Tespiti Bulunan Mükelleflerin İade Talepleri … 548
5.7.1. Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlediği .
Konusunda Tespit Bulunanlar ….. 548
5.7.1.1. İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi …. 548
5.7.1.2. Genel Esaslara Dönüş ….. 549
5.7.2. Haklarında Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullandığı .
Konusunda Tespit Bulunanlar ….. 549
5.7.2.1. İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi …. 549
5.7.2.2. Genel Esaslara Dönüş ….. 549
5.8. İadeye Esas Diğer Belgelerin Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Olması . 550
5.9. Diğer Tespitler ……. 550
5.9.1. Adresinde Bulunamama ….. 550
5.9.2. Defter ve Belge İbraz Etmeme ….. 550
5.9.3. Beyanname Vermeme …… 551
5.9.4. İhtiyati Tahakkuk veya İhtiyati Haciz Uygulanan Mükellefler.. 551
5.10. Özel Esaslara Tabi Mükelleflerin Kanuni Temsilcileri, Ortakları, Ortak Oldukları veya .
Bunların Kurdukları veya Ortağı Oldukları Mükellefler ile Kanuni Temsilcisi Oldukları .
Mükellefler……. 552
5.11. Doğrudan Mal veya Hizmet Temin Ettikleri Mükellefler Hakkında Olumsuz Rapor veya .
Tespit Bulunanlar …… 552

22
5.12. 6736 Sayılı Kanun Kapsamında KDV Artırımında Bulunanların Özel Esaslar Karşısındaki
Durumu ……. 554
5.13. 7143 Sayılı Kanun Kapsamında KDV Artırımında Bulunanların Özel Esaslar Karşısındaki
Durumu ……. 554
EKLER…….. 557
KISALTMALAR…….. 558

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM VERGİ USUL KANUNU

1. BÖLÜM
VERGİLENDİRMEDE USULE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
1. MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ…… 29
1.1. Mükellef ve Vergi Sorumlusu Kavramı ….. 29
1.2. Mükellefin Ödevleri……. 30
1.3. Bildirmeler……. 31
1.3.1. İşe Başlama……. 32
1.3.1.1. İşe Başlama Belirtileri….. 36
1.3.1.2. İş Yeri……. 38
1.3.1.3. Mirasçıların İşe Başlaması….. 40
1.3.1.4. İşe Başlamada Teminat Uygulaması…. 42
1.3.2. Vergi Kimlik Numarası ve Kullanımının Mahiyeti… 51
1.3.2.1. Vergi Kimlik Numarası Uygulamasında Yaptırım… 54
1.3.3. Değişiklikler ……. 54
1.3.4. İşi Bırakma ……. 56
1.3.4.1. İşi Bırakmanın Bildirilmesi ….. 56
1.3.4.2. Vergi Dairesince İşi Bırakmış Sayılma …. 59
1.3.5. Mükellefiyet Kaydının Analiz ve Değerlendirme Sonuçlarına Bağlı Olarak Terkini. 59
1.3.6. Bina ve Arazi Değişiklikleri ….. 61
1.3.7. Bildirimlerin Süresinde Yapılmamasının Yaptırımları … 62
1.4. Defter Tutma ……. 63
1.4.1. Genel Esaslar……. 63
1.4.1.1. Hesap Dönemi…… 66
1.4.1.1.1. Özel Hesap Dönemi ….. 66
1.4.1.1.2. Kıst Hesap Dönemi ….. 67
1.4.2. Muhasebe Usulü…… 68
1.4.2.1. Düzenlemenin Amacı ve Kapsamı…. 69
1.4.2.1.1. Ek Mali Tabloları Düzenlemek Zorunda Olan Mükellefler.. 71
1.4.2.1.2. 7/A Seçeneğini Uygulamak Zorunda Olan Mükellefler.. 72
1.4.2.2. Muhasebe Usulünün Vergi Mevzuatı ile İlişkisi ve Yaptırım .. 72
1.4.3. Tutulması Zorunlu Defterler….. 73
1.4.3.1. Tüccarların Tutmak Zorunda Olduğu Defterler… 73
1.4.3.1.1. Tüccar Sınıfları….. 73
1.4.3.1.2. Sınıf Değiştirme….. 78
1.4.3.1.2.1. İkinci Sınıftan Birinci Sınıfa Geçiş… 78
1.4.3.1.2.2. Birinci Sınıftan İkinci Sınıfa Geçiş… 80
1.4.3.1.2.3. İhtiyari Sınıf Değiştirme…. 81
1.4.3.1.3. Bilanço Esasına Göre Defter Tutma… 82
1.4.3.1.4. İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutma … 84
6
1.4.3.2. Sınai Müesseselerin Tutacağı Özel Kayıtlar… 85
1.4.3.3. Diğer Müesseselerin Tutacağı Özel Kayıtlar… 85
1.4.3.4. Serbest Meslek Erbabının Tutmak Zorunda Olduğu Defterler .. 86
1.4.3.5. Zirai Kazanç Sahiplerinin Tutmak Zorunda Olduğu Defterler.. 88
1.4.3.6. Damga Vergisi Mükelleflerinin Tutmak Zorunda Olduğu Defterler . 89
1.4.4. Tutulması Zorunlu Olan Diğer Kayıtlar…. 89
1.4.5. Defterlerin Türkçe Tutulması ….. 89
1.4.6. Kayıt Zamanı ……. 91
1.4.7. Defterlerin Tasdiki …… 92
1.4.7.1. Tasdike Tabi Defterler….. 92
1.4.7.2. Tasdik Makamı ve Zamanı….. 93
1.4.7.3. İkinci Sınıf Tüccarların Tutacakları Müteharrik Yapraklı Defterin Tasdiki . 94
1.4.8. Elektronik Defter Uygulaması ….. 94
1.4.8.1. Genel ……. 94
1.4.8.2. Uygulamadan Yararlanmaya İlişkin Usul ve Esaslar … 95
1.4.8.3. Elektronik Ortamda Tutulabilecek Defterler… 96
1.4.8.4. Elektronik Defter Tutma Zorunluluğu …. 96
1.4.8.5. Yazılımların Uyumluluk Onayı…. 101
1.4.8.6. Elektronik Defter Oluşturma Adımları…. 102
1.4.8.7. Elektronik Defter Oluşturma Sürecinde Gelir İdaresi Başkanlığının Rolü . 104
1.4.8.8. Elektronik Defterlerin Muhafazası ve İbrazı… 104
1.4.8.9. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler…. 106
1.4.8.10. Diğer Hususlar …… 107
1.4.9. Defter-Beyan Sistemi …… 108
1.5. Vesikalar……. 115
1.5.1. Kayıtların Tevsiki …… 115
1.5.1.1. Belge Basım, Dağıtım ve Kullanımına İlişkin Esaslar.. 121
1.5.1.1.1. Bilgi Formu ve Tip Anlaşma Metni… 122
1.5.1.2. Yurt Dışından Alınan Belgelerle İlgili İşlemler… 123
1.5.2. Fatura ve Sevk İrsaliyesi ….. 123
1.5.2.1.Fatura …… 123
1.5.2.1.1. Fatura Nizamı ….. 124
1.5.2.1.2. Fatura Kullanma Zorunluluğu…. 126
1.5.2.1.3. Özel Durumlar….. 127
1.5.2.1.3.1. Özel Kartlar veya Yemek Çekleri Kullanılmak Suretiyle Lokanta
veya Restoranlarda Verilen Hizmetlere İlişkin Belge Düzeni . 127
1.5.2.1.3.2. Özel Kartlar Kullanılarak Yapılan Şehir İçi Yolcu Taşımacılığında
Belge Düzeni….. 128
1.5.2.1.3.3. Bankalara Ait Kredi Kartı Okuyucuları Kullanılarak Yapılan TL
(Kontör) Yükleme Satışlarında Belge Düzeni.. 130
1.5.2.1.3.4. Nihai Tüketicilere Elektronik Ortamda Kredi Kartıyla Yapılan TL
(Kontör) Yükleme Satışlarında Belge Düzeni.. 130
1.5.2.1.3.5. Bedeli Kredi Kartı Kullanılmak Suretiyle Ödenen Taşımacılıkta
Belge Düzeni….. 131
1.5.2.1.3.6. Otomatik Satış Makineleri ile Yapılan Satışlarda Belge Düzeni 131
1.5.2.1.3.7. Elektronik Sistemler Kullanılarak Yapılan Otopark
İşletmeciliğinde Belge Düzeni… 133
1.5.2.1.3.8. Kapıdan veya Mesafeli Sözleşme Düzenlenerek Yapılan Satış İade
İşlemlerinde Belge Düzeni …. 133
7
1.5.2.1.3.9. Müşterilerin Kendilerine Servis Esasına Göre Yemek Hizmeti
Verilen İşyerlerinde Belge Düzeni… 135
1.5.2.2. Elektronik Fatura…… 136
1.5.2.2.1. Genel …… 136
1.5.2.2.2. Elektronik Fatura Kayıt Sistemi …. 136
1.5.2.3. e-Fatura Uygulaması ….. 137
1.5.2.3.1. Genel …… 137
1.5.2.3.2. Önemli Tanım ve Kısaltmalar…. 139
1.5.2.3.3. Fatura ve e-Fatura ….. 140
1.5.2.3.4. e-Faturanın Düzenlenmesi ve İletilmesi… 141
1.5.2.3.5. e-Fatura Uygulamasından Yararlanacaklar… 143
1.5.2.3.6. e-Faturada Bulunması Gereken Bilgiler … 144
1.5.2.3.7. e-Fatura Uygulaması Kullanım Yöntemleri … 144
1.5.2.3.8. Elektronik Fatura Kullanım Zorunluluğu … 146
1.5.2.3.8.1. 509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile Yürürlükten Kaldırılan
Tebliğler ile Yapılan Düzenlemeler… 146
1.5.2.3.8.2. 509 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği İle Yapılan Düzenlemeler . 150
1.5.2.3.8.3. e-Fatura Uygulamasına Geçiş Süreci… 151
1.5.2.3.9. Elektronik Faturanın Muhafazası ve İbraz Yükümlülüğü.. 151
1.5.2.3.10. Elektronik Fatura Saklama Hizmeti… 152
1.5.2.3.11. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler… 153
1.5.2.4. e-Arşiv Fatura Uygulaması….. 153
1.5.2.4.1. Genel …… 153
1.5.2.4.2. e-Arşiv Fatura Uygulamasına Dahil Olma… 154
1.5.2.4.3. e-Arşiv Faturada Bulunması Gereken Bilgiler… 154
1.5.2.4.4. e-Arşiv Fatura Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu Getirilen
Mükellefler ile Elektronik Ticaret Kapsamında Düzenlenecek
Faturalara İlişkin Usul ve Esaslar…. 155
1.5.2.4.4.1. e-Fatura Uygulamasına Dahil Olan Mükelleflerin e-Arşiv Fatura
Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu… 155
1.5.2.4.4.2. Aracı Hizmet Sağlayıcıları, İnternet Ortamında İlan Yayınlayanlar
ile İnternet Reklamcılığı Hizmet Aracılarının e-Arşiv Fatura
Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu… 155
1.5.2.4.4.3. e-Arşiv Fatura Olarak Düzenlenme Zorunluluğu Getirilen Diğer
Faturalar….. 156
1.5.2.4.4.4. Gelir İdaresi Başkanlığınca Zorunluluk Getirilebilecek Diğer
Mükellefler….. 156
1.5.2.4.4.5. Elektronik Ticaret Kapsamında Düzenlenen e-Arşiv Faturalara
İlişkin Usul ve Esaslar…. 156
1.5.2.4.5. Uygulama İzni ….. 157
1.5.2.4.6. e- Arşiv Faturanın Düzenlenmesi ve İletilmesi .. 159
1.5.2.4.7. Belgelere Konulacak Amblem…. 161
1.5.2.4.8. Belge Numarası….. 161
1.5.2.4.9. Başkanlığa Raporlama …. 161
1.5.2.4.10. Muhafaza ve İbraz….. 161
1.5.2.4.11. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler… 162
1.5.2.5. Fatura ile İlgili Son yıllarda Verilen Bazı Özelgeler… 163
1.5.2.6. Kayıt Saklama Gereksinimi….. 181
1.5.2.7. Sevk İrsaliyesi…… 184
8
1.5.2.7.1. Sevk İrsaliyesinde Bulunması Zorunlu Bilgiler .. 188
1.5.2.7.2. Sevk İrsaliyesinin Düzenlenmeyeceği ve Aranmayacağı Durumlar. 190
1.5.2.7.3. Sevk İrsaliyesinin Düzenlenmesine İlişkin Bazı Özel Durumlar . 190
1.5.2.8. Elektronik irsaliye (e-İrsaliye) ….. 192
1.5.2.8.1. e-İrsaliye Uygulamasına Dahil Olma … 192
1.5.2.8.2. e-İrsaliyede Bulunması Gereken Bilgiler … 192
1.5.2.8.3. e-İrsaliye Yanıtı….. 193
1.5.2.8.4. e-İrsaliye Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu… 193
1.5.2.8.5. e-İrsaliye Uygulamasına Geçiş Süresi … 194
1.5.2.8.6. e-İrsaliyenin Düzenlenmesi ve İletilmesi… 194
1.5.2.8.7 Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler…. 195
1.5.2.9. İrsaliyeli Fatura …… 195
1.5.3. Fatura Yerine Geçen Vesikalar….. 197
1.5.3.1. Perakende Satış Vesikaları….. 198
1.5.3.1.1. Bazı Tekel Maddeleri (Tütün, Kibrit, Sigara) Satanlar.. 199
1.5.3.1.2. Kahvehane ve Çay Ocakları İşletenler… 200
1.5.3.1.3. Dolmuş ve Taksi İşletmecilerinin Düzenleyeceği Belgeler . 200
1.5.3.1.4. Gazete, Dergi ve Benzeri Periyodik Yayınların Satışını Yapanlar. 201
1.5.3.1.5. Tur Organizasyonu Düzenleyenler… 202
1.5.3.1.6. Dip Koçanlı Fişleri, Ödeme Kaydedici Cihaz Fişleriyle Birlikte
Kullanabilecek Müesseseler…. 203
1.5.3.1.7. Ödeme Kaydedici Cihaz (Yazar Kasa) Fişleri… 203
1.5.3.1.8. Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar… 207
1.5.3.1.9. Adisyon Tipi Perakende Satış Fişi … 214
1.5.3.2. Gider Pusulası …… 215
1.5.3.2.1. e-Gider Pusulası….. 216
1.5.3.2.1.1. e-Gider Pusulası Uygulamasına Dahil Olma.. 217
1.5.3.2.1.2. e-Gider Pusulasında Bulunması Gereken Bilgiler.. 217
1.5.3.2.1.3.e-Gider Pusulası Uygulamasına Geçiş Zorunluluğu ve Süreci . 217
1.5.3.2.1.4. e-Gider Pusulasının Düzenlenmesi ve Teslimi.. 218
1.5.3.2.1.5. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler… 218
1.5.3.3. Müstahsil Makbuzu ….. 218
1.5.3.3.1 Elektronik Müstahsil Makbuzu (e-müstahsil makbuzu).. 220
1.5.3.3.1.1. e-Müstahsil Makbuzu Uygulamasına Dahil Olma .. 220
1.5.3.3.1.2. e -Müstahsil Makbuzunda Bulunması Gereken Bilgiler . 220
1.5.3.3.1.3. e-Müstahsil Makbuzu Uygulamasına Geçiş
Zorunluluğu ve Süreci …. 221
1.5.3.3.1.4. e-Müstahsil Makbuzunun Düzenlenmesi ve Teslimi. 221
1.5.3.3.1.5. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler… 222
1.5.3.4. Vergi Usul Kanununca Fatura ya da Fatura Yerine Geçen ve Düzenlenmesi
Zorunlu Diğer Belgeler….. 222
1.5.3.4.1. Döviz Alım ve Döviz Satım Belgesi… 222
1.5.3.4.1.1. e-Döviz Alım-Satım Belgesi Uygulaması.. 223
1.5.3.4.2. Bankalar Tarafından Düzenlenecek Belgeler.. 224
1.5.3.4.2.1. e-Dekont Uygulaması…. 225
1.5.3.4.3. Sigorta Şirketleri, Sigorta Acenteleri ve Tali Acenteler ile
Sigorta ve Reasürans Şirketleri Tarafından Düzenlenecek
Belgeler….. 227
1.5.3.4.3.1.e-Sigorta Poliçesi…. 228
9
1.5.3.4.4. Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Tarafından Düzenlenecek
Belgeler…… 228
1.5.3.4.5. Kıymetli Maden Alım ve Satım Belgesi… 230
1.5.3.4.6. Milli Piyango İdaresince Oynatılan Şans Oyunlarında Belge Düzeni . 231
1.5.3.4.7. Spor Toto Teşkilat Başkanlığınca Oynatılan Sabit İhtimalli ve Müşterek
Bahis Oyunları ….. 232
1.5.3.4.8. Türkiye Jokey Kulübü Tarafından Oynatılan Müşterek
Bahis Oyunları ….. 233
1.5.3.4.9. Finansman Şirketlerinin Düzenleyeceği Belgeler .. 233
1.5.3.4.10. Ortak Hükümler….. 235
1.5.4. Elektronik Ortamda Düzenlemesine İzin Verilen Diğer Belgeler.. 235
1.5.4.1. Hava Yolu Taşımacılığında Kullanılan Yolcu Biletleri .. 235
1.5.4.2. Kara ve Deniz Yolu Taşımacılığında Kullanılan Yolcu Biletleri.. 237
1.5.4.3. Elektronik Ürün Senedi Alım Satım Belgesi (ELÜS Alım Satım Belgesi) . 239
1.5.4.4. Sinema, Tiyatro, Konser, Spor Müsabakası ve Benzeri Etkinliklerde
Elektronik Bilet Düzenlenmesi…. 241
1.5.5. Serbest Meslek Makbuzu ….. 242
1.5.5.1. Elektronik serbest meslek makbuzu (e-serbest meslek makbuzu). 247
1.5.5.1.1. e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasına Dahil Olma.. 248
1.5.5.1.2. e-Serbest Meslek Makbuzunda Bulunması Gereken Bilgiler. 248
1.5.5.1.3. e-Serbest Meslek Makbuzu Uygulamasına Geçiş
Zorunluluğu ve Süreci …..248
1.5.5.1.4. e-Serbest Meslek Makbuzunun Düzenlenmesi ve Teslimi.. 248
1.5.5.1.5. Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler…. 249
1.5.6. Ücret Bordrosu ve Bordro Yerine Geçen Vesikalar … 249
1.5.7. Diğer Evrak ve Vesikalar ….. 250
1.5.7.1. Taşıma İrsaliyesi ve Ambar Tesellüm Fişi… 250
1.5.7.1.1. Taşıma İrsaliyesi ….. 250
1.5.7.1.2. Ambar Tesellüm Fişi ….. 252
1.5.7.2. Yolcu Listeleri …… 252
1.5.7.3. Elektronik Yolcu Listesi ….. 253
1.5.7.4. Günlük Müşteri Listeleri ….. 254
1.5.7.5. Adisyon…… 255
1.5.7.6. Standart Yapı Ruhsatı ….. 257
1.5.7.7. Diğer Evrak ve Vesikalar ….. 257
1.5.8. Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi.. 257
1.6. Ekim Sayım Beyanı…… 259
1.7. Vergi Karnesi……. 260
1.8. Muhafaza ve İbraz Mecburiyeti ile Diğer Ödevler…. 260
1.8.1. Muhafaza Ödevi …… 260
1.8.2. Defter ve Belgelerin İbrazı ….. 262
1.8.3. Tahsilat ve Ödemelerin Aracı Finansal Kurumlar Üzerinden
Yapılması Zorunluluğu…… 264
1.8.3.1. Kimler, Hangi Ödeme ve Tahsilatlarını Tevsikle Mükelleftirler .. 264
1.8.3.1.1. Vadeli Satışlar ve Kısım Kısım Yapılan Tahsilat ve Ödemeler. 267
1.8.3.1.2. Cari Hesap Kullanılmasında…. 268
1.8.3.1.3. Aynı Günde Aynı Kişi veya Kurumlarla Yapılan İşlemler .. 268
1.8.3.1.4. Serbest Meslek Erbabında…. 268
1.8.3.2. Tevsik Zorunluluğunun Tutarı ve Başlangıç Tarihi … 269
10
1.8.3.3. Tahsilat ve Ödemelerin Yapılacağı Kurumlar … 269
1.8.3.4. Ödeme ve Tahsilatların Tevsik Usulü …. 269
1.8.3.5. Tevsik Zorunluluğu Olmayan Ödeme ve Tahsilatlar… 270
1.8.3.6. İşyeri ve Konut Kiralama İşlemlerine İlişkin Tevsik Zorunluluğu.. 271
1.8.3.7. Usulüne Uygun Şekilde Yapılmayan Tevsik İşleminin Müeyyidesi. 271
1.8.4. Vergi Levhası Alma Mecburiyeti….. 271
1.8.4.1. Vergi Levhası Alma ve Bulundurma Mecburiyeti … 271
1.8.4.2 Vergi Levhalarının Bulundurulacağı Yerler… 272
1.8.5. Diğer Ödevler …… 273
1.8.6. Mükelleflerin Bilgi Verme Yükümlülüğü…. 273
1.8.7. Yıllık Bildirimler…… 274
1.8.7.1. Ba ve Bs Formuna İlişkin Usul ve Esaslar … 275
1.8.7.1.1. Ba ve Bs Formu Düzenlemesi Gereken Mükellefler .. 275
1.8.7.1.2. Bildirime Konu Alışlar/Satışlar ve Hadler… 277
1.8.7.1.3. Ba ve Bs Formlarının Dönemi ve Verilme Süresi.. 280
1.8.7.1.3.1. Dönemi….. 280
1.8.7.1.3.2. Verilme Süresi….. 280
1.8.7.1.4. Ba ve Bs Formlarının Verilme Şekli ve Doldurulması .. 281
1.8.7.1.4.1. Bildirimlerin Elektronik Ortamda Verilme Zorunluluğu. 281
1.8.7.1.4.2. Bildirimleri Kağıt Ortamında Vermesi Gereken Mükellefler . 282
1.8.7.1.4.3. Bildirimlerin Doldurulmasında Uyulacak Esaslar.. 282
1.8.7.1.5. Ba ve Bs Formlarıyla İlgili Ceza Uygulaması … 283
1.8.7.1.5.1. Bildirimlerin Süresinde veya Tam Olarak Verilmemesi. 283
1.8.7.1.5.2. Bildirimlerin Düzeltilmesi…. 283
1.8.7.2. Kesin Mizan Bildirimine İlişkin Usul ve Esaslar… 284
1.8.7.3. Noterler veya Noterlik Görevini İfa ile Mükellef Olanlar Tarafından Tasdik .
Edilen Belgeler ve Defterlere İlişkin Bildirimler… 284
1.8.7.3.1. Bilgilerin Elektronik Ortamda Gönderilmesi… 284
1.8.7.3.1.1. Bilgilerin Gönderilme Usulü… 284
1.8.7.3.1.2. Bilgilerin Gönderilme Süresi … 285
1.8.7.3.2. Bilgilerin Kağıt Ortamında Gönderilmesi… 285
1.8.7.3.3. Diğer Hususlar ….. 286
1.8.7.3.4. Cezai Müeyyide….. 286
1.8.7.4. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan Dağıtım Lisansı Alan Elektrik ve.
Doğalgaz Dağıtım Şirketleri ile Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Tüzel.
Kişiliklerince Yapılması Gereken Bildirim … 286
1.8.7.5. Elektronik Ticaret ve Bazı Ticari Faaliyetlere Getirilen Sürekli Bilgi Verme
Zorunluluğu…… 287
1.9. Beyanname Tasdiki …… 288
1.9.1. Beyannamelerin İmzalanması….. 288
1.9.1.1. Beyannamelerini İmzalatmak Zorunda Olan Mükellefler .. 289
1.9.1.1.1. Kurumlar Vergisi Mükellefleri…. 289
1.9.1.1.2. Gerçek Usulde Vergilendirilen Gelir Vergisi Mükellefleri.. 289
1.9.1.2. Beyannamelerini İmzalatmak Zorunda Olmayan Mükellefler .. 289
1.9.1.3. İmza Kapsamındaki Beyannameler…. 290
1.9.1.4. Beyannamelerini İmzalatmayan Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler . 290
1.9.1.5. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Sorumlulukları.. 291
1.9.1.6. Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti… 292
1.9.1.7. Beyannamelerin Vergi Dairesine Verilmesi… 292
11
1.9.2. Yeminli Mali Müşavirlerce Yapılacak Tasdikler…. 292
1.9.2.1. Yeminli Mali Müşavirlerle Sözleşme Düzenlenmesi… 294
1.9.2.1.1. Genel Olarak ….. 294
1.9.2.1.2 Tasdik Raporu Düzenleyecek Olan Yeminli Mali Müşavirler . 294
1.9.2.1.3. Özel Durumlarda Sözleşme…. 294
1.9.2.1.4. Sözleşmelerin Gönderilmesi…. 294
1.9.2.2. Tasdik Ücreti…… 295
1.9.2.3. Tasdik İşlemi …… 295
1.9.2.4. Yeminli Mali Müşavirlerin Yetkileri…. 297
1.9.2.5. Yeminli Mali Müşavirlerce Yapılacak Denetim ve Denetimin Niteliği . 298
1.9.2.6. Tebliğlerle Tasdik Kapsamına Alınan İstisna Kazançlar .. 300
1.9.2.6.1. Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) İndirimi İşlemlerinde Tasdik . 301
1.9.2.6.2. Serbest Bölge Faaliyet Tasdik Raporu Düzenlemesi.. 301
1.9.2.6.3. Özel Tüketim Vergisi İadesi Uygulamasından Yararlanılması Amacıyla .
İhraç Edilen Mallara İlişkin Özel Tüketim Vergisi İadesi Tasdik Raporu
Düzenlenmesi….. 301
1.9.2.7. Tasdik Raporu Tanzim Eden Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu . 302
1.9.2.7.1. Genel Olarak ….. 302
1.9.2.7.2. Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti… 302
1.9.2.8. Tasdik Raporunun Vergi Dairesine Teslimi… 303
1.9.2.9. Tasdik Raporları ve Tasdik Kapsamına Alınan İşlemlerin Tasdik ..
Ettirilmemesinin Sonuçları….. 303
1.9.2.10. 3568 Sayılı Kanuna Eklenen 8/A maddesi ile Getirilen Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirlere Rapor Düzenlettirme Yetkisi ve Sorumluluğu . 304
1.9.3. Beyannamelerin Vergi Dairelerine Elektronik Beyanname Olarak Verilmesi . 304
1.9.3.1. Elektronik Ortamda Gönderilecek Beyannameler… 305
1.9.3.1.1. Zorunlu Olarak Gönderilecek Beyannameler … 305
1.9.3.1.2. İhtiyari Olarak Gönderilecek Beyannameler … 305
1.9.3.2. Beyannamelerini Elektronik Ortamda Gönderecek Olanlar .. 306
1.9.3.2.1. Beyannamelerini Zorunlu Olarak Elektronik Ortamda Gönderecek .
Olanlar…… 306
1.9.3.2.2. Beyannamelerini İhtiyari Olarak Elektronik Ortamda Gönderecek
Olanlar…… 306
1.9.3.2.3. Beyannamelerini Kendileri Gönderebilecek Mükellefler.. 306
1.9.3.2.4. Aracılık Yetkisi Verilen Gerçek ve Tüzel Kişiler.. 307
1.9.3.3. Elektronik Beyanname Gönderilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar. 308
1.9.3.4. Hazır Beyan Sistemi Uygulamaları …. 308
1.9.3.4.1. Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi .. 309
1.9.3.4.2. Hazır Beyan Sistemi ….. 309
1.10. Mali Tatil ……. 311
1.10.1. Mali Tatil Kapsamında Olmayan Süreler …. 311
1.10.2. Mali Tatil Nedeniyle Uzayan Süreler…. 311
1.10.3. Mali Tatil Nedeniyle İşlemeyen Süreler…. 312
1.10.4. Diğer Hususlar …… 313
12
2. BÖLÜM
DEĞERLEME
1. DEĞERLEMEDE GENEL ESASLAR….. 319
1.1. Genel Açıklama……. 319
1.2. Değerleme Ölçüleri…… 321
1.2.1. Maliyet Bedeli …… 322
1.2.2. Borsa Rayici……. 324
1.2.3. Tasarruf Değeri …… 325
1.2.4. Mukayyet Değer…… 325
1.2.5. İtibari Değer……. 326
1.2.6. Rayiç Bedel……. 326
1.2.7. Emsal Bedeli ve Emsal Ücret ….. 326
1.2.7.1. Emsal Bedeli …… 326
1.2.7.1.1. Ortalama Fiyat Esası….. 327
1.2.7.1.2. Maliyet Bedeli Esası ….. 327
1.2.7.1.3. Takdir Esası ….. 330
1.2.7.2. Emsal Ücret …… 332
1.2.8. Vergi Değeri …… 333
1.2.9. Özellikli Diğer Değerleme Ölçütleri….. 333
1.2.9.1. Alış Bedeli …… 333
1.2.9.2. Alış Emsal Bedeli…… 334
1.2.9.3. Emsal Ücret Tespitinde Ortalama Perakende Satış Fiyatı .. 334
1.2.9.4. Kira Ödemelerinin Bugünkü Değeri…. 334
2. İKTİSADİ İŞLETMELERE DAHİL KIYMETLERİ DEĞERLEME … 335
2.1. Gayrimenkullerin Değerlemesi ….. 335
2.1.1. Gayrimenkuller…… 335
2.1.1.1. Arazi ……. 336
2.1.1.2. Kat Mülkiyeti Kütüğüne Kayıtlı Bağımsız Bölümler… 336
2.1.1.3. Tapu Kütüğünde Ayrı Sayfaya Kaydedilen Bağımsız ve Sürekli Haklar . 337
2.1.1.3.1. Taşınmaz Lehine İrtifak Hakkı (Genel Tanım) .. 337
2.1.1.3.2. İntifa (Yararlanma) Hakkı…. 338
2.1.1.3.3. Oturma (Sükna) Hakkı …. 340
2.1.1.3.4. Üst (İnşaat) Hakkı ….. 340
2.1.1.3.5. Kaynak Hakkı ….. 341
2.1.1.3.6. Diğer İrtifak Hakları….. 342
2.1.1.3.7. Diğer Haklar….. 342
2.1.2.Gayrimenkul Gibi Değerlenen İktisadi Kıymetler … 342
2.1.2.1. Gayrimenkullerin Mütemmim Cüzleri ve Teferruatı … 342
2.1.2.2. Tesisat ve Makinalar ….. 343
2.1.2.3. Gemiler ve Diğer Taşıtlar….. 344
2.1.2.4. Gayrimaddi Haklar ….. 345
2.1.2.4.1 Sınai Haklar….. 345
2.1.2.4.1.1. Markalar (Alameti Farika/ Özel Ticaret İşareti).. 345
2.1.2.4.1.2. Patentler (İhtira Beratı/ Buluş Belgesi) … 346
2.1.2.4.1.3. Know-how….. 346
2.1.2.4.2. Ticari Haklar….. 347
2.1.2.4.2.1. İmtiyaz Hakkı….. 347
2.1.2.4.2.2. İşletme Hakkı….. 348
13
2.1.2.4.2.3. Ticaret Unvanı, İşletme Adı … 348
2.1.2.4.3. Fikri Haklar….. 349
2.1.3. Gayrimenkullerde Maliyet Bedelinin Tespiti, İmal ve İnşa Edilen Gayrimenkuller ile
Özel Maliyet Bedeli…… 350
2.1.3.1. Gayrimenkul Alımında Kullanılan Kredilere İlişkin Faiz ve Kur Farklarının
Değerlemesi…… 352
2.1.3.2. Maliyete Eklenmesi Gereken İndirilemeyen Katma Değer Vergisi . 353
2.1.3.3. Gayrimenkullerde veya Elektrik Üretim ve Dağıtım Varlıklarında Sonradan
Yapılan Harcamaların Maliyete Eklenmesi veya Gider Yazılması Ayrımı . 354
2.1.3.4. İnşa ve İmal Edilen Gayrimenkuller…. 355
2.1.3.5. Maliyet Bedelinin Sonradan Düşürülmesi … 357
2.1.3.6. Özel Maliyet Bedeli….. 357
2.2. Demirbaş Eşyanın Değerlemesi….. 361
2.3. Emtia Değerlemesi……. 362
2.3.1. Satın Alınan Emtianın Değerlemesi …. 363
2.3.2. İmal Edilen Emtianın Değerlemesi ….. 364
2.3.2.1. İptidai Madde ve Hammadde Bedelleri…. 364
2.3.2.2. İşçilik Bedelleri …… 364
2.3.2.3. Genel Üretim Giderleri….. 366
2.3.2.4. Genel İdare Giderleri….. 368
2.3.2.5. Ambalaj Malzemeleri….. 368
2.3.3. Emtia Değerlemesinde Özellik Arz Eden Durumlar… 368
2.3.3.1. Faiz ve Kur Farkları….. 368
2.3.3.2. Vade Farkları …… 369
2.3.3.3. Alış İskontoları ve Primler….. 369
2.3.3.4. Giderlerden Pay Verilmesinde Özellik Arz Eden Durumlar .. 369
2.3.4. Stok Değerleme Yöntemleri ….. 370
2.3.4.1. Fiili (Has) Maliyet Yöntemi….. 370
2.3.4.2. Ortalama Maliyet Yöntemi ….. 372
2.3.4.2.1. Basit Ortalama Maliyet Yöntemi …. 372
2.3.4.2.2. Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi… 373
2.3.4.2.3. Hareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi .. 373
2.3.4.3. İlk Giren İlk Çıkar (FİFO) Yöntemi…. 375
2.3.4.4. Son Giren İlk Çıkar (LİFO) Yöntemi …. 376
2.3.5. Standart Maliyet Yöntemi….. 378
2.3.6. Manipülasyona Tabi Emtiada Değerleme …. 380
2.3.7. Fiyatı Düşen Emtianın Değerlemesi …. 382
2.3.8. Kıymeti Düşen veya İmha Edilecek Emtiada Değerleme… 383
2.3.8.1. Kıymeti Düşen Emtiada Değerleme …. 383
2.3.8.2. İmha Edilmesi Gereken Malların Değerlemesi… 387
2.3.9. Emtiada Zayiat …… 391
2.3.10. Fire ……. 392
2.3.11. Sigorta Tazminatı …… 392
2.4. Zirai Mahsullerin ve Hayvanların Değerlemesi …. 395
2.4.1. Zirai Mahsullerin Değerlemesi….. 395
2.4.2. Hayvanların Değerlemesi….. 398
2.5. Menkul Kıymetlerin Değerlemesi….. 401
2.5.1. Menkul Kıymetlerin Tanımı….. 401
2.5.2. Menkul Kıymetlerin Değerlemesine İlişkin Yasal Düzenlemeler.. 409
14
2.5.3. Menkul Kıymetler İçin Değerleme İşlemleri…. 411
2.5.3.1. Alış Bedeli ile Değerlenen Menkul Kıymetler … 411
2.5.3.1.1. Hisse Senetlerinin Değerlemesi…. 411
2.5.3.1.2. Kar – Zarar Ortaklığı Belgelerinin Değerlemesi.. 412
2.5.3.1.3. Alış Bedelleri Farklı Olan Menkul Kıymetlerin Değerlemesi . 413
2.5.3.2. Borsa Rayici ile Değerlenen Menkul Kıymetler … 413
2.5.3.3. Kıst Getirisi Hesaplanacak Menkul Kıymetler … 415
2.5.4. Bazı Özel Durumlar …… 417
2.5.4.1. Repo, Ters Repo İşlemlerinde Değerleme … 417
2.5.4.2. Bedelsiz İktisap Edilen Hisse Senetlerinin Değerlemesi .. 417
2.5.4.3.Vadeli İşlemler ve Opsiyon Sözleşmelerinin Değerlemesi .. 419
2.6. Yabancı Paraların Değerlemesi ….. 421
2.6.1. Yurtdışından Getirilerek Sermaye Olarak Konulan Yabancı Paralar..
(VUK Madde 280/A)…… 424
2.7. Alacak ve Borçların Değerlemesi….. 427
2.7.1. Senetsiz Alacak ve Borçların Değerlemesi…. 428
2.7.2. Mevduat veya Kredi Sözleşmesine Dayalı Alacak ve Borçların Değerlemesi . 428
2.7.3. Senetli Alacak ve Borçların Değerlemesi (Reeskont) … 430
2.7.4. Reeskont Tutarının Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi .. 433
2.8. İlk Tesis ve Taazzuv Giderleri ile Peştemallıkların Değerlemesi… 435
2.8.1. İlk Tesis ve Taazzuv Giderlerinin (Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin)
Değerlemesi……. 435
2.8.2. Özellik Arz Eden Hususlar ….. 436
2.8.2.1. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Kısmen Aktifleştirilip..
Aktifleştirilemeyeceği ….. 436
2.8.2.2. Kuruluş ve Örgütlenme Giderlerinin Amortismana Tabi Tutulmaya
Başlandıktan Sonra Bir Defada Gider Yazılamayacağı .. 436
2.8.3. Peştemallıkların Değerlemesi ….. 438
2.9. Aktif Geçici Hesaplar…… 439
2.9.1. Peşin Ödenen Giderler…… 439
2.9.2. Henüz Tahsil Edilmemiş Hasılat ….. 441
2.9.3. Zirai Ürünlerin Hazırlık Giderleri ….. 443
2.10. Pasif Geçici Hesaplar…… 443
2.10.1. Peşin Tahsil Edilmiş Hasılat ….. 443
2.10.2. Henüz Ödenmemiş Giderler ….. 444
2.11. Kasa Mevcudu, İhraç Edilen Tahviller, Karşılıkların Değerlemesi ve Özel Hallerde .
Değerleme……. 445
2.11.1. Kasa Mevcudunun Değerlemesi ….. 445
2.11.2. İhraç Edilen Tahvillerin Değerlemesi…. 445
2.11.3. Karşılıkların Değerlemesi….. 446
2.11.4. Özel Hallerde Değerleme ….. 446
2.12. Finansal Kiralama İşlemlerinde Değerleme …. 447
2.12.1. Finansal Kiralamanın Tanımı ve Kapsamı…. 448
2.12.2. Kiralayana İlişkin Hükümler….. 450
2.12.3. Kiracıya İlişkin Hükümler….. 451
2.12.4. Finansal Kiralama Kapsamında Edinilen İktisadi Kıymetlerin Amortismanı. 451
2.12.5. Finansal Kiralama İşlemlerinde Kullanılacak Hesaplar… 452
2.12.6. Finansal Kiralama İşlemine İlişkin Kapsamlı Bir Örnek … 454
2.12.7 Finansal Kiralamaya İlişkin Son Yıllarda Verilen Bazı Özelgeler.. 460
15
2.13. Enflasyonun İşletmelerin Sahip Olduğu İktisadi Kıymetler Üzerindeki Etkilerinin.
Giderilmesine İlişkin Düzenlemeler ….. 462
2.13.1.Enflasyon Düzeltmesi…… 462
2.13.2. VUK Geçici 31’inci Madde….. 463
2.14. Amortismanlar ……. 469
2.14.1.Mevcutlarda Amortisman ….. 469
2.14.1.1. Amortisman Konusu….. 469
2.14.1.2. Amortisman Ayırma Koşulları…. 469
2.14.1.2.1. İşletmede Kullanılma ve Envantere Alınma … 469
2.14.1.2.2. Kullanım Süresinin Bir Yılı Aşması … 470
2.14.1.2.3. Yıpranma, Aşınma, Değerden Düşme Etkisi Altında Bulunması. 471
2.14.1.2.4. İktisadi Kıymetin Değerinin Belli Bir Tutarı Aşması .. 471
2.14.1.3. İmtiyazlı Şirketlerde Amortisman…. 472
2.14.1.4. Arsa ve Arazide Amortisman …. 472
2.14.1.5. Amortisman Ayırma Yöntemleri …. 473
2.14.1.5.1. Normal Amortisman Usulü…. 473
2.14.1.5.2. Amortisman Süresi ….. 474
2.14.1.5.3. Azalan Bakiyeler Usulü …. 475
2.14.1.5.4. Madenlerde Amortisman…. 476
2.14.1.5.5. Fevkalade ( Olağanüstü ) Amortisman… 479
2.14.1.5.5.1. İktisadi Kıymetin Bakiye Değeri… 480
2.14.1.5.5.2. Amortismanların Gider veya Maliyet Unsuru Olarak Dikkate.
Alınması ….. 481
2.14.1.5.5.3. Yeni İcatlar Dolayısıyla İktisadi Kıymetlerin Teknik Verim ve .
Kıymetlerinin Düşerek Tamamen veya Kısmen Kullanılamaz .
Hale Gelmesi ….. 481
2.14.1.5.5.4. Cebri Çalışmaya Tabi Tutuldukları İçin Normalden Fazla
Yıpranmaya Maruz Kalma… 482
2.14.1.5.6. Münhasıran Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinde Kullanılmak .
Üzere 2019 Yılı Sonuna Kadar İktisap Edilen Yeni Makina ve .
Teçhizatlarda Amortisman Süresini Kısaltmak Amacıyla Vergi Usul .
Kanununa Eklenen Geçici 30’uncu Madde… 482
2.14.1.6. Amortisman Uygulaması ….. 486
2.14.1.6.1. Amortisman Uygulamasının Başlangıcı … 486
2.14.1.6.2. Kıst Amortisman Uygulaması…. 486
2.14.1.7. Amortisman Ayırma Yöntemini Seçme ve Değiştirme.. 489
2.14.1.8. Amortisman Hesapları ….. 490
2.14.1.8.1. Direkt Yöntem ….. 490
2.14.1.8.2. Endirekt Yöntem ….. 491
2.14.1.9. Amortisman Uygulamasında Özellik Arz Eden Bazı Hususlar .. 491
2.14.1.9.1. Amortisman Süresi Dolmadan Hurdaya Ayrılan İktiadi Kıymetlerin
Durumu…… 491
2.14.1.9.2. Faaliyetin Durması Durumunda Amortismanlar .. 491
2.14.1.9.3. İktisadi Kıymetin Değerini ve Ömrünü Artıran Giderler.. 492
2.14.1.9.4. Bilgisayar Programları…. 492
2.14.1.9.5. Devir Halinde Amortisman Uygulaması … 493
2.14.1.9.6. Birleşme Halinde Amortisman …. 493
2.14.1.10. Özel Haller …… 493
2.14.1.10.1. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satılması.. 493
16
2.14.1.10.2. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Sigorta Tazminatı . 494
2.14.1.10.2.1. Finansal Kiralama Şirketlerinin Kiraya Verdikleri İktisadi.
Kıymetlerin Hasar Görmesi … 495
2.14.1.10.3. Yenileme Fonu….. 496
2.14.1.10.3.1. Yenileme Fonu Ayırmanın Şartları … 496
2.14.1.10.3.1.1. Bilanço Esasına Göre Defter Tutulması.. 496
2.14.1.10.3.1.2. İktisadi Kıymetin Yenilenmesinin Zaruri Bulunması veya
Yenilenmesine Karar Verilip Teşebbüse Geçilmiş Olması
Gerekir…. 496
2.14.1.10.3.1.3. Satın Alınacak İktisadi Kıymetin Daha Önce Satılan
Kıymetle Aynı Nitelikte Olması Gerekir.. 496
2.14.1.10.3.1.4. Satılan ve Yenilenecek Olan İktisadi Kıymet, ..
Amortismana Tabi İktisadi Kıymet Olmalıdır. 496
2.14.1.10.3.2. Yenileme Fonunun Kullanılma Süresi.. 497
2.14.1.10.3.3. Yeni İktisadi Kıymetlerin Amortismanı .. 497
2.14.1.10.3.4. Yenileme Fonunun Tutarı… 497
2.14.1.10.3.5. Yenileme Fonu Uygulamasına ve Muhasebesine ..
İlişkin Örnekler…. 497
2.14.1.11. Amortisman Mevzuu İle İlgili Son Yıllarda Yayımlanan ..
Bazı Özelgeler….. 499
2.14.2. Alacaklarda Amortisman ….. 518
2.14.2.1. Değersiz Alacaklar….. 518
2.14.2.1.1. Değersiz Alacaklarla İlgili Son Yıllarda Verilen Bazı Özelgeler . 521
2.14.2.2. Şüpheli Alacaklar….. 524
2.14.2.2.1. Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılması ile İlgili Kurallar .. 525
2.14.2.2.1.1. Genel Kurallar….. 525
2.14.2.2.1.2. Özel Kurallar….. 526
2.14.2.2.2. Şüpheli Alacaklar İçin Karşılık Ayrılması… 526
2.14.2.2.3. Şüpheli Alacak Karşılıklarının Kayıtlarda Gösterilmesi .. 527
2.14.2.2.4. Karşılık Ayrılan Şüpheli Alacağın Sonradan Tahsil Edilmesi . 527
2.14.2.2.5. Şüpheli Alacaklarda Özellik Gösteren Durumlar.. 528
2.14.2.2.5.1. Verilen Avanslar…. 528
2.14.2.2.5.2. Tahsil Edilemeyen Katma Değer Vergisi.. 528
2.14.2.2.5.3. Mevduat ve Repo …. 529
2.14.2.2.5.4. Yurt Dışı Alacaklara Karşılık Ayrılması .. 529
2.14.2.2.5.5. Karşılık, Alacağın Şüpheli Hale Geldiği Hesap Döneminde .
Ayrılmalıdır….. 529
2.14.2.2.5.6. Vadesi Gelen Alacağın Vadesinin Uzatılması Halinde Şüpheli.
Alacak Karşılığı Ayrılabilir mi ?… 530
2.14.2.2.5.7.Konkordato Sürecinde Şüpheli Alacak Karşılığı Uygulaması. 530
2.14.2.2.6. Şüpheli Alacaklarla İlgili Son Yıllarda Verilen Bazı Özelgeler . 531
2.14.2.3. Vazgeçilen Alacaklar….. 539
2.14.2.3.1. Genel Olarak ….. 539
2.14.3. Girişim Sermayesi Fonu ….. 540
DEĞERLEME İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ÖZET TABLO…. 542
17
3. BÖLÜM
VERGİ CEZALARI VE DİĞER CEZALAR
1. GENEL AÇIKLAMA……. 551
2. VERGİ CEZALARININ UYGULANMASINDA GENEL ESASLAR… 555
2.1. Tek Fiille Muhtelif Vergi Ziyaına Sebebiyet Verilmesi…. 555
2.2. Tek Fiilin Muhtelif Cezayı Gerektirmesi….. 555
2.3. Fiil Ayrılığı ……. 557
2.4. Tekerrür ……. 557
2.5. Suçlarda Birleşme……. 560
2.6. Küçükler ve Kısıtlıların Ceza Muhatabı Olmadığı Durumlar… 561
2.7. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu …… 562
3. VERGİ ZİYAI CEZASI ……. 562
3.1. Vergi Ziyaının Tanımı…… 562
3.2. Bir Kat Vergi Ziyaı Cezası…… 564
3.3. Üç Kat Vergi Ziyaı Cezası Uygulaması ve İştirak …. 565
3.4. Beyannamelerin Kanuni Süresi Geçtikten Sonra Kendiliğinden Verilmesi Halinde.
Vergi Ziyaı Cezası Uygulaması ….. 567
3.5. Ziyaa Uğratılan Vergiler İçin Özel Kanunlarına Göre Kesilecek Cezalar.. 568
3.5.1. Geçici Vergiye İlişkin Vergi Ziyaı Cezası…. 568
3.5.2. Emlak Vergisi İçin Uygulanacak Ceza …. 569
3.5.3. Veraset ve İntikal Vergisi İçin Uygulanacak Ceza… 569
3.5.4. Belgesiz Mal Bulunduranlara Uygulanacak KDV Cezası… 569
3.5.5. Yatırımın Yatırım Teşvik Belgesinde Öngörüldüğü Şekilde Gerçekleşmemesi . 570
3.5.6. Büyük Yatırımlarda İade Halinde KDV İçin Uygulanacak Ceza .. 570
3.5.7. 4760 Sayılı ÖTV Kanununun 13’üncü Maddesi Uyarınca Müteselsil..
Sorumluluk ve Ceza Uygulaması ….. 570
4. USULSÜZLÜK CEZALARI…… 571
4.1. Usulsüzlük Fiili ve Dereceleri…… 571
4.2. Usulsüzlükte Ceza……. 572
4.3. Özel Usulsüzlük Fiilleri ve Cezaları….. 573
4.3.1. Fatura ve Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve Usul.
Hükümlerine Uyulmaması ….. 573
4.3.2. Damga Vergisinde Özel Usulsüzlük Cezası …. 575
4.3.3. Bilgi Verme ve İbraz Ödevini Yerine Getirmeyenler ile Maliye Bakanlığı’nca.
Getirilen Zorunluluklara Uymayanlara Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası. 575
4.3.4. Tahsilat ve Ödemelerini Banka veya Benzeri Finans Kurumlarınca Düzenlenen .
Belgelerle Tevsik Etmeleri Zorunluluğuna Uymayanlara Kesilecek Özel ..
Usulsüzlük Cezası …… 577
4.3.5. Elektronik Ortamda Beyanname Verilmesi Mecburiyetine Uyulmaması Halinde .
Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası ….. 578
4.3.6. Elektronik Ortamda Bildirim ve Formların Verilmesi Mecburiyetine Uyulmaması.
Halinde Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası …. 579
5. HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZA İLE CEZALANDIRILACAK VERGİ SUÇLARI VE ..
CEZALARI …….. 581
5.1. Genel Bilgi……. 581
5.2. Kaçakçılık Suçları ve Cezaları…… 581
5.3. Cezadan İndirim ……. 583
5.4. Vergi Mahremiyetinin İhlali …… 583
18
5.5. Mükellefin Özel İşlerini Yapan Memurlar….. 585
5.6. Vergi Kimlik Numarası Kullanımı ile İlgili Düzenlemelere Uymayanlar.. 585
6. VERGİ CEZALARININ KESİLMESİ, ÖDENMESİ, KALKMASI VE VERGi CEZALARINDA .
İNDİRME…….. 585
6.1. Vergi Cezalarının Kesilmesi …… 585
6.2. Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Hükmedilmesi …. 586
6.3. Vergi Cezalarının Ödenme Zamanı….. 586
6.3.1. Cezaya Karşı Dava Açıldığı ve Açılmadığı Durum… 586
6.3.2. Cezada Uzlaşıldığı Durum….. 587
6.3.3. Cezada Uzlaşmanın Vaki Olmadığı Durum …. 587
6.3.4. Ceza İhbarnamesine Karşı Dava Açılması Durumu… 588
6.4. Vergi Cezalarının Kalkması……588
6.4.1.Yanılma ve Görüş Değişikliği Hali….. 588
6.4.2. Ölüm……. 590
6.4.3. Mücbir Sebepler…… 592
6.4.4. Pişmanlık ve Islah …… 593
6.4.5. Pişmanlık Zammı Hesabı ve Oranı ….. 594
6.4.6. İzaha Davet……. 596
6.4.6.1. İzaha Davetin Kapsamı….. 597
6.4.6.2. Ön Tespit …… 598
6.4.6.2.1. Ön Tespitin Şartları ….. 598
6.4.6.2.1.1. Vergi İncelemesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna.
Sevk İşleminin Yapılmamış Olması … 598
6.4.6.2.1.2. İhbarda Bulunulmamış Olması… 599
6.4.6.2.1.3. Ön Tespiti Yapacak Merci …. 599
6.4.6.3. İzah Değerlendirme Komisyonu …. 599
6.4.6.4. İzaha Davet Yazısı….. 599
6.4.6.5. İzahın Değerlendirilmesi ….. 600
6.4.6.5.1. Ziyaa Uğratılmış Olabilecek Vergi Tutarını Doğrular Nitelikteki İzah .
Üzerine Yapılacak İşlemler…. 600
6.4.6.5.2. Verginin Ziyaa Uğratılmadığına İlişkin Yapılan İzah Üzerine Yapılacak .
İşlemler…… 600
6.4.6.5.2.1. Yapılan İzahın Yeterli Bulunması … 600
6.4.6.5.2.2. Yapılan İzahın Yeterli Bulunmaması… 601
6.4.6.6. Diğer Hususlar …… 601
6.5. Vergi Cezalarında İndirim…… 601
6.6. Ceza Kesmede Zamanaşımı…… 603
6.7. Kanun Yolundan Vazgeçme…… 604
7. DİĞER MÜEYYİDELER ……. 605
7.1. Gecikme Faizi Uygulaması…… 605
7.1.1. Tarhiyatın Dava Konusu Yapılmaması Halinde … 606
7.1.2. Dava Konusu Yapılan Tarhiyatın Mahkeme Kararıyla Onaylanması Halinde . 607
7.1.3. Tarhiyatın Bölge İdare Mahkemesi veya Danıştay Tarafından…
Onaylanması Halinde…… 607
7.1.4. Tarhiyatın Uzlaşma Yoluyla Kesinleşmesi Halinde… 608
7.1.5. Kanun Yolundan Vazgeçilmesi halinde…. 608
7.1.6. Mükelleflerin Vergi Alacaklarına Faiz Ödenmesi… 609
7.1.7. Yargı Kararına Göre İade Edilip Yine Yargı Kararı Uyarınca Tahsili Gereken.
Vergilere Gecikme Faizi Uygulaması…. 610
19
7.2. Gecikme Zammı Uygulaması …… 611
7.2.1. Uygulamaya İlişkin Yasal Çerçeve ….. 611
7.2.3. Gecikme Zammının Tatbiki….. 612
7.2.4. Asgari Gecikme Zammı Tutarı ….. 613
7.2.5. Gecikme Zammının Uygulama Süresi ve Diğer Hususlar… 614
7.2.6. Gecikme Zammı ile Gecikme Faizi Uygulamalarının Karşılaştırılması.. 614
4. BÖLÜM
UZLAŞMA VE VERGİ YARGISI
1. UZLAŞMA …….. 619
1.1. Genel Uzlaşma (Tarhiyat Sonrası Uzlaşma)…. 619
1.1.1. Uzlaşma Konusu Vergi ve Ceza Nevileri…. 620
1.1.2. Uzlaşılacak Vergilere İlişkin Tarhiyat Nevileri …. 621
1.1.3. Uzlaşma Konusu Vergilerde Bulunması Gereken Nitelikler.. 621
1.1.4. Uzlaşmanın Yapılması…… 621
1.1.4.1. Uzlaşma Talebi…… 621
1.1.4.2. Sekreterya Hizmetleri ….. 621
1.1.4.3. Uzlaşma Talebinin Süresi ….. 622
1.1.4.4. Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Görüşmelerinin Yapılması .. 622
1.1.4.5. Uzlaşma Gününün Ertelenmesi …. 623
1.1.4.6. Başvurma Şekli …… 623
1.1.5. Komisyonların Yetkileri ve Teşkili….. 623
1.1.5.1. Uzlaşma Komisyonlarının Yetkisi…. 623
1.1.5.2. Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili…. 624
1.1.6. Komisyonların Uzlaşabilecekleri Vergi ve Ceza Miktarları… 625
1.1.6.1. Genel Olarak …… 625
1.1.6.2. Aylık Beyannamelerde Yetki Sınırı …. 626
1.1.6.3. İki Ayrı Vergi Bakımından Tarhiyat Yapılması… 626
1.1.6.4. Usulsüzlük Cezaları, Tekerrür Nedeniyle Ceza Artırımı .. 626
1.1.6.5. Kollektif Şirket Ortaklarında Yetki Sınırı…. 626
1.1.6.6. Mirasçılarda Yetki Sınırı….. 626
1.1.7. Uzlaşmanın Sonuçları …… 626
1.1.7.1. Uzlaşmanın Kesinliği….. 626
1.1.7.2. Uzlaşma ve Vergi Mahkemelerinde Dava Açma… 627
1.1.7.3. Uzlaşma ve Cezalarda İndirme …. 627
1.1.7.4. Ödeme Zamanı …… 627
1.1.8. Uzlaşma Konusu Yapılabilecek ve Yapılamayacak Cezalar .. 628
1.1.9. Uzlaşılan Vergi ve Cezanın Vadesinde Ödenmemesi … 628
1.1.10. Uzlaşılan Vergilerde Gecikme Faizi…. 628
1.1.11. Uzlaşma Dilekçesi Örneği….. 628
1.2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma…… 629
1.2.2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talebi, Talep Süresi, Uzlaşma Gününün Tespiti Yeri ve .
Başvuru Şekli …… 629
1.2.2.1. Uzlaşma Talebi…… 629
1.2.2.2. Uzlaşma Talep Süresi….. 630
1.2.2.3. Uzlaşma Gününün Tespiti ….. 630
1.2.2.4. Uzlaşmaya Davet…… 630
1.2.2.5. Uzlaşma Davetine Uyulmaması…. 630
20
1.2.2.6. Tarh Edilecek Verginin Uzlaşma Komisyonuna ve Mükellefe Bildirilmesi . 630
1.2.3. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili … 631
1.2.3.1. Vergi Müfettişlerince Yapılacak Vergi İncelemelerinde …
Komisyonların Oluşumu ….. 631
1.2.3.3. Bölgesel Uzlaşma Komisyonlarının Oluşumu … 631
1.2.3.4. Uzlaşma Komisyonunun Toplanması…. 632
1.2.4. Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesi …. 632
1.2.5. Uzlaşmanın Kesinliği ve Dava Konusu Edilemeyeceği… 633
1.2.6. Ödeme Zamanı …… 633
1.2.7. Uzlaşılan Vergilere Uygulanacak Gecikme Faizi … 633
1.2.8. Tarhiyat Öncesi ve Tarhiyat Sonrası Uzlaşma İlişkisi… 633
1.2.8.1. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Konusu Yapılabilecek Haller .. 633
1.2.8.2. Tarhiyattan Sonra Uzlaşma Yapılamayacak Haller … 633
1.3. Uzlaşma ile İlgili Uygulama Örnekleri ….. 633
2. VERGİ YARGISI ……. 637
2.1. Vergi Mahkemeleri …… 639
2.1.1. Vergi Mahkemelerinde Bakılacak Davalar …. 639
2.1.2. Vergi Davasının Açılması….. 639
2.1.2.1. Dava Açma Süresi ….. 640
2.1.2.2. Sürelerle İlgili Esaslar ….. 640
2.1.2.3. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetkili Mahkeme ve Dilekçenin Verileceği Yerler. 641
2.1.2.4. Dava Dilekçesi ve Dilekçe Üzerinde İlk İnceleme… 641
2.1.3. Duruşma……. 643
2.1.4. Yargılama Usulü …… 643
2.1.5. Dava Açmanın Hukuki Sonuçları….. 643
2.1.6. Vergi Mahkemesi Kararlarının Hukuksal Sonuçları… 644
2.2. Vergi Mahkemeleri Kararlarına Karşı İstinaf Yolu …. 644
2.2.1. Bölge İdare Mahkemelerinin Görevleri…. 645
2.2.2. İstinafta Başvurma Şekli ve Usulü….. 646
2.2.3. Bölge İdare Mahkemesi Kararlarının Hukuksal Sonuçları … 646
2.2.4. İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştay’da Bakılacak Davalar.. 647
2.3. Vergi Uyuşmazlıklarında Temyiz Yolu (Danıştay) …. 647
2.3.2. Danıştay’da Dava Açmaya Yetkili Olanlar …. 647
2.3.3. Temyiz Süresi…… 648
2.3.4. Temyiz Dilekçesi…… 648
2.3.5. Temyiz İncelemesi Üzerine Verilecek Kararlar …. 648
2.3.6. Temyiz ve İstinaf İşlemlerinde Yürütmenin Durdurulması … 649
2.4. Özel Durumlar……. 649
2.4.1. İhtirazi Kayıtla Beyan …… 649
2.4.2. Aynı Dilekçe ile Açılabilecek Davalar …. 649
2.4.3. Bağlantılı Davalar …… 649
2.4.4. Vergi Uyuşmazlıklarında Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı. 650
2.5. Özelge Uygulaması …… 656
2.5.1. Özelgenin Tanımı …… 656
2.5.2. Özelge Talebinde Bulunabilecek Konular…. 656
2.5.3. Özelge Talebinde Bulunulabilecek Kişiler…. 657
2.5.4. Özelge Talep Edilecek Merci….. 657
2.5.5. Taleplerin Değerlendirilmesi ve Özelge Tayini…. 658
2.5.6. Vergi İnceleme Raporlarında Özelgelere Uygunluk Kıstası .. 658
21
EKLER…….. 659
BEYANNAME VE BİLDİRGELERDE DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI .. 660
1. BEYANNAMELERDEN ALINACAK DAMGA VERGİSİ …. 660
2. BEYANNAMELERDEN ALINACAK DAMGA VERGİSİNİN ÖDENME ŞEKLİ, SÜRESİ . 661
Yİ-ÜFE ENDEKSİ……. 662
1. SINIFA DAHİL OLMA HADLERİ …… 664
Yeniden Değerleme Oranları …… 664
FATURA VERME MECBURİYETİNDEKİ HADLER …. 664
GENEL USULSÜZLÜK CEZALARI…… 665
ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI …… 665
AMORTİSMANA TABİ TUTULMADA DİKKATE ALINACAK HADLER .. 665
GECİKME ZAMMI VE GECİKME FAİZİ ORANLARI …. 666
TECİL FAİZİ ORANLARI ……. 666
AMORTİSMANA TABİ İKTİSADİ KIYMETLER LİSTESİ …. 667