Kolluk ve Özel Güvenlik Hukuku
Prof. Dr. Ramazan ÇAĞLAYAN
İçindekiler
Önsöz
5
Kısaltmalar
15
Giriş
TEMEL KAVRAMLAR
I. GÜVENLİK KAVRAMI
20
A. Devletin Güvenliğinin Sağlanması
21
B. Kişilerin Güvenliğinin Sağlanması
24
II. KOLLUK KAVRAMI
24
III. KAMU DÜZENİ KAVRAMI
24
IV. ÖZEL GÜVENLİK KAVRAMI
25
Birinci Bölüm
KAMU DÜZENİ–KOLLUĞUN GÖREV VE YETKİLERİ
I. KAMU DÜZENİ KAVRAMI VE UNSURLARI
27
A. Kamu Düzeni Kavramı
27
B. Kamu Düzeninin Unsurları
28
1. Güvenlik (Âsâyiş)
30
2. Esenlik (Kamu Huzûru)
31
3. Genel Sağlık
31
4. Genel Ahlâk
32
5. Genel Estetik
33
6. İnsan Onuru
35
II. GÖREV BAKIMINDAN KOLLUK TEŞKÎLÂTI
36
A. Îdârî Kolluk–Adlî Kolluk Ayrımı
36
1. Adlî Kolluk
37
2. İdârî Kolluk
37
B. Îdârî Kolluk–Adlî Kolluk Ayrımının Yasal Temeli
38
1. Polis Vazîfe ve Salâhiyet Kânûnu
39
2. Emniyet Teşkîlât Kânûnu
39
3. Cezâ Muhakemesi Kânûnu
40
C. Adlî ve Îdârî Kolluğun Özellikleri
41
1. Adlî Kolluğun Özellikleri
41
2. İdârî Kolluğun Özellikleri
42
D. Kolluğun Görev Alanı
43
1. Kamunun Ortak Kullanımına Ayrılan Yerler
43
2. Kamuya Açık Yerler
44
3. Kişilerin Toplu Bulunduğu Yerler
44
4. Kapalı Alanlar
45
III. GENEL OLARAK KOLLUĞUN YETKİLERİ
46
A. Adlî Kolluğun Yetkileri
46
1. Yakalama
48
2. Gözaltına Alma
49
3. Adlî Arama
51
4. Elkoyma
52
5. İletişimin Tespiti, Dinlenmesi ve Kayda Alınması
54
6. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi
55
7. Teknik Araçlarla İzleme
56
8. Zorla Getirme
57
9. İfâde Alma ve Sorgu
57
10. Adlî Kolluğun Çalışma Esasları
58
B. Genel İdârî Kolluğun Yetkileri
61
1. Durdurma ve Kimlik Sorma
62
2. Denetim Yapma
63
3. Parmak İzi ve Fotoğrafların Kayda Alınması
65
4. Önleme Araması
66
5. Faâliyetten Men Yetkisi
69
6. Faâliyetin Engellenmesi
70
7. Koruma Altına Alma–Uzaklaştırma
71
8. Kayıp Çocukların Araştırılmasında Yetkiler
71
9. Gürültünün Men’i
72
10. Çağırma ve Soru Sorma
72
11. Zor ve Silâh Kullanma
72
a. Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi
72
b. Kolluğun Silâh Kullanma Yetkisi
74
12. Karakola Götürme
75
13. Trafikten ve Çalışmaktan Men
75
14. Konutlara ve İşyerlerine Girme
75
15. İkâmetgâh veya İşyerinden Ayrılmamayı Emri
76
16. Suça ve Suçluya İlişkin Yetkiler
76
17. İstihbârat Toplama
76
18. İdârî Yaptırım Uygulama
77
C. Özel İdârî Kolluk ve Yetkileri
79
1. Belediye Kolluğu ve Yetkileri
80
2. Köy Kolluğu ve Yetkileri
81
3. Turizm Kolluğu ve Yetkileri
82
4. Çevre Kolluğu ve Yetkileri
82
5. Kara Av Kolluğu ve Yetkileri
83
6. Orman Kolluğu ve Yetkileri
84
7. Gümrük Kolluğu ve Yetkileri
85
D. Kolluk Tedbirlerine Uymamanın Müeyyideleri
86
1. İdârî Müeyyideler
86
2. Cezâî Müeyyideler
87
E. Kolluk Yetkilerinin Karşılıklı Etkileşimi
87
1. Genel İdârî Kolluk Yetkilerinde Etkileşim
88
2. Genel İdârî Kolluk–Mahallî İdâre Kolluğu Etkileşimi
89
3. Mahallî İdâre Kollukları Arasında Etkileşim
89
4. Genel İdârî Kolluk– Özel İdârî Kolluk Etkileşimi
89
5. Özel İdârî Kolluk Yetkileri Arasında Etkileşim
90
IV. KOLLUK GÜCÜNÜN İDÂRÎ DÜZENİ
90
A. Kolluk Makamları
90
1. Genel İdârî Kolluk Makamları
91
a. Cumhurbaşkanı
91
b. İçişleri Bakanı
92
c. Vâliler
93
d. Kaymakamlar
94
2. Özel İdâri Kolluk Makamları
95
a. Belediye Kolluk Makamları
95
b. Köy Kolluk Makamları
96
c. Kara Av Kolluk Makamları
96
d. Orman Kolluk Makamları
97
B. Kolluk Âmirleri
97
1. Genel İdârî Kolluk Âmirleri
99
a. İçişleri Bakanı
99
b. Vâliler
99
c. Kaymakamlar
100
2. Özel İdârî Kolluk Âmirleri
101
a. Belediye Kolluk Âmirleri
101
b. Köy Kolluk Âmirleri
102
c. Kara Av Kolluk Âmirleri
102
d. Orman Kolluk Âmirleri
102
C. Kolluk Personeli
103
1. Genel İdârî Kolluk Personeli
103
2. Özel İdârî Kolluk Personeli
103
a. Belediye Kolluk Personeli
104
b. Köy Kolluk Personeli
105
c. Kara Av Kolluk Personeli
106
d. Orman Kolluk Personeli
107
İkinci Bölüm
GENEL İDÂRÎ KOLLUK TEŞKÎLÂTI
I. POLİS TEŞKÎLÂTI
109
A. Genel Bilgiler
109
B. Merkez ve Taşra Teşkîlâtı
110
1. Merkez Teşkîlâtı
111
2. Taşra Teşkîlâtı
111
C. Rütbeler, Meslek Dereceleri ve Görev Unvanları
113
D. Atama ve Terfîler
115
E. Polis Memurluğuna Giriş
117
1. Polis Meslek Eğitim Merkezleri
118
2. Polis Meslek Yüksekokulları
119
II. JANDARMA TEŞKÎLÂTI
120
A. Genel Bilgiler
120
B. Merkez ve Taşra Teşkîlâtı
121
1. Merkez Teşkîlâtı
121
2. Taşra Teşkîlâtı
122
3. Doğrudan Merkeze Bağlı Birimler
122
C. Konuşlanma
122
D. Atamalar
124
E. Personel Kaynakları İlk Nasıp ve Branşlar
126
1. Personel Kaynakları
126
2. İlk Nasıp
126
3. Branşlar
126
F. Jandarmanın Genel Olarak Görevleri
127
G. Jandarmanın Görev ve Sorumluluk Alanı
127
III. SÂHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI TEŞKÎLÂTI
128
A. Genel Bilgiler
128
B. Merkez ve Taşra Teşkîlâtı
129
1. Merkez Teşkîlâtı
129
2. Taşra Teşkîlâtı
130
C. Konuşlanma
132
D. Atamalar
132
E. Personel Kaynakları İlk Nasıp ve Branşlar
133
1. Personel Kaynakları
134
2. İlk Nasıp
134
3. Branşlar
135
F. Sâhil Güvenliğin Genel Olarak Görevleri
135
1. Kânunda Belirtilen Genel Görevler
135
2. Yönetmelikte Belirtilen Genel Görevler
136
G. Sâhil Güvenliğin Görev Alanı ve Görev Sınırı
138
1. Görev Alanı
138
2. Görev Sınırı
139
IV. ÇARŞI VE MAHALLE BEKÇİLERİ
140
A. Genel Bilgiler
140
B. Görevler
140
C. Aranan Şartlar
142
D. Bekçiliğe Giriş
144
Üçüncü Bölüm
KOLLUK İŞLEMLERİ VE KOLLUK USÛLLERİ
I. KOLLUK İŞLEMLERİ VE EYLEMLERİ
147
A. Düzenleyici Kolluk İşlemleri
147
1. Genel Olarak Düzenleyici İşlem Kavramı
147
a. Düzenleyici İşlem Kavramı
147
b. Düzenleyici İşlem Türleri
149
2. Düzenleyici Kolluk İşlemleri
150
a. Genel İdârî Kolluk Alanında Düzenleyici Kolluk İşlemleri
150
b. Özel İdârî Kolluk Alanında Düzenleyici Kolluk İşlemleri
151
B. Bireysel Kolluk İşlemleri
153
1. Bireysel İşlem Kavramı
153
2. Bireysel Kolluk İşlemleri Örnekleri
153
a. İhtar veya Yazılı Emir
154
b. Faâliyetten Men Etme Karârı
154
c. Faâliyetin Ertelenmesi Karârı
155
d. İşletmenin Kapatılması Karârı
155
e. Bir Faâliyete İzin Verme Karârı
155
f. İdârî Yaptırım Karârı
156
C. Kolluk Eylemleri
156
1. Genel Olarak İdârî Eylem Kavramı
156
2. Kolluk Eylemleri Örnekleri
158
II. KOLLUK USÛLLERİ
158
A. Serbestlik Usûlü
159
1. Serbestlik Usûlünün Mâhiyeti
159
2. Serbestlik Usûlüne Misaller
159
B. Bildirim Usûlü
160
1. Bildirim Usûlünün Mâhiyeti
160
2. Bildirim Usûlüne Misaller
160
C. İzin Usûlü
161
1. İzin Usûlünün Mâhiyeti
161
2. İzin Usûlüne Misaller
161
Dördüncü Bölüm
KOLLUK YETKİLERİNİN SINIRLARI VE KOLLUK
YETKİLERİNİN GENİŞLEMESİ
I. KOLLUK YETKİLERİNİN SINIRLARI
163
A. Kolluk Yetkilerinin Kânunla Düzenlenmesi
164
1. Kolluk Yetkilerinin Kânûna Dayanması Gerekir
164
2. Kolluk Yetkileri Anayasada Belirtilen Sebeplere Dayanmalıdır
164
B. Kolluk Yetkilerinin Ölçülülük İlkesine Uygun Olması
165
1. Ölçülülük Kavramı
165
2. Kolluk Yetkilerinde Ölçülülük
166
C. Kolluk Yetkilerinin Diğer Sınırları
168
1. Kolluk Yetkisinin Yer Bakımından Sınırları
168
2. Kolluk Yetkilerinin Zaman Bakımından Sınırları
170
3. Kolluk Yetkilerinin Kullanımında Yerindelik ve Takdir Yetkisi
171
II. KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEMESİ
172
A. Olağanüstü Yönetim Usûlü
172
1. Olağanüstü Hâl Îlânı
172
2. Olağanüstü Hâl Îlânının Sonuçları
173
B. Olağanüstü Yönetim Usûlünde Kolluk Yetkileri
175
1. Olağanüstü Hâl Kânûnu
175
2. Seferberlik ve Savaş Hâli Kânûnu
177
Beşinci Bölüm
ÖZEL GÜVENLİK HUKÛKU
I. ÖZEL GÜVENLİK HİZMETİNDEN YARARLANACAKLAR VE HİZMETİN SUNULUŞ BİÇİMLERİ
179
A. Özel Güvenlik Hizmetinden Yararlanacaklar
179
1. Gerçek Kişiler
182
2. Kurum ve Kuruluşlar
185
B. Özel Güvenlik Hizmetinin Sunuluş Biçimleri
187
1. Özel Güvenlik Görevlisi İstihdamı Usûlü
188
a. Silâhsız Özel Güvenlik Görevlisi İstihdamı
189
b. Silâhlı Özel Güvenlik Görevlisi İstihdamı
189
2. Özel Güvenlik Birimi Kurma Usûlü
189
3. Özel Güvenlik Şirketinde Hizmet Alma Usûlü
192
a. Özel Güvenlik Şirketi
192
b. Özel Güvenlik Şirketinin Hukûkî Statüsü
192
c. Kurucular ve Yöneticilerde Aranan Nitelikler
193
d. Özel Güvenlik Şirketinin Kurulması
194
e. Güvenlik Hizmet Sözleşmesi
196
f. Özel Güvenlik Şirketinin Faaliyet İzninin Sona Ermesi
197
II. ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİLİĞİ, GÖREV VE YETKİLER
199
A. Özel Güvenlik Görevliliğinde Aranan Şartlar
199
1. Özel Güvenlik Görevlisi Tanımı
199
2. Özel Güvenlik Görevlisi Olabilmenin Şartları
199
a. Vatandaş Olmak
199
b. Mezûniyet Şartı
200
c. Yaş şartı
201
d. Mahkûmiyet Durumu
201
e. Sağlık Durumu
203
f. Özel Güvenlik Temel Eğitimi
204
3. Özel Güvenlik Görevlisi Çalışma İzni
206
4. Özel Güvenlik Görevlisinin Hukûkî Statüsü
206
B. Özel Güvenlik Görevlilerinin Yetkileri
207
1. Arama Yetkisi
207
2. Eşyayı Emânete Alma Yetkisi
210
3. Konuta ve İşyerlerine Girme Yetkisi
211
4. Kimlik Sorma Yetkisi
211
5. Yakalama Yetkisi
212
a. Önleme Amaçlı Yakalama
212
b. Adlî Amaçlı Yakalama
213
6. Zor Kullanma Yetkisi
214
7. Silâh Bulundurma ve Taşıma Yetkisi
216
8. Suça ElKoyma Yetkisi
217
III. ÖZEL GÜVENLİĞİN DENETİMİ VE ZARARLARIN TAZMİNİ
217
A. Özel Güvenliğin Denetimi
217
1. İzin Sistemi
217
2. Denetleyecek Merciler
218
3. Denetimin Kapsamı
219
B. Özel Güvenlik Hizmetinde Zararların Tazmini
221
1. Özel Güvenlik Görevlilerinin Mâruz Kaldığı Zararların Tazmini
221
2. Üçüncü Kişilerin Uğradığı Zararların Tazmini
222
Kaynakça
225
Kavramlar Dizini
227