İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 7 Kısaltmalar 19 Birinci Bölüm GENEL KISIM § I. BİR SOSYOLOJİK OLGU OLARAK TRAFİK 21 § II. CEZA HUKUKUNUN KARAYOLLARI TRAFİĞİNDEKİ ROLÜ 22 § III. KRİMİNOLOJİK YÖNDEN TRAFİK SUÇLULUĞU 23 I. Genel Olarak Suçluluğu Açıklayan Teoriler 23 II. Karayolu Trafiğinde İşlenen Suçların Nedenleri 26 A. Kasten İşlenen Suçlar 26 B. Taksirle İşlenen Suçlar ve Kabahatler 27 C. Trafik Güvenliği Sistemi 29 § IV. TRAFİK CEZA HUKUKUNDA KULLANILAN KAVRAMLAR 30 I. Karayoluna İlişkin Olanlar 30 II. Araçlara İlişkin Olanlar 32 III. Trafiğe Katılan Kişilere İlişkin Olanlar 35 IV. Karayolu Çevresine İlişkin Olanlar 35 V. Karayolundaki Eylemlere İlişkin Olanlar 36 VI. Taşımaya İlişkin Olanlar 37 VII. Trafik İşaretlerine İlişkin Olanlar 37 VIII. Belgelere İlişkin Olanlar 38 § V. TRAFİK CEZA HUKUKU KAYNAKLARI 38 I. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) 38 II. Karayolları Trafik Yönetmeliği 39 III. Türk Ceza Kanunu 39 IV. Kabahatler Kanunu 40 İkinci Bölüm CEZA ÖZEL HUKUKU TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLAR § I. KORUNAN HUKUKİ DEĞERE ETKİSİNE GÖRE SUÇLAR 41 I. Tehlike Suçu 41 A. Soyut Tehlike Suçu 41 B. Somut Tehlike Suçu 43 II. Zarar Suçu 44 III. Karma Nitelikli Tehlike Suçları 45 § II. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (m.179) 46 I. Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçuna İlişkin Kanuni Düzenleme 46 II. Maddede Yer Alan Suçların Unsurları 46 A. Ulaşımı Düzenleyen İşaretlere ve Teknik İşletim Sistemine Müdahale 46 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 46 2. Tipe Uygunluk Unsuru 47 a. Maddi Unsurlar 47 aa. Fail ve Mağdur 47 bb. Suçun Konusu 47 cc. Eylem 48 aaa. Hareket 48 bbb. Netice 49 ccc. Nedensellik Bağlantısı ve Objektif İsnadiyet 50 b. Manevi Unsur 50 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 50 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 50 a. Teşebbüs 50 b. İştirak 51 c. İçtima 51 5. Yaptırım ve Muhakeme 51 B. Ulaşım Araçlarını Tehlikeli Olabilecek Şekilde Sevk Etme 52 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 52 2. Tipe Uygunluk Unsuru 52 a. Maddi Unsurlar 52 aa. Fail ve Mağdur 52 bb. Suçun Konusu 52 cc. Eylem 52 aaa. Hareket 52 bbb. Netice 54 b. Manevi Unsur 54 3. Hukuka Aykırılık 55 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 55 a. Teşebbüs 55 b. İştirak 55 c. İçtima 55 5. Yaptırım ve Muhakeme 55 C. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisi Altında Araç Sevk Etme Suçu 56 1. Suçla Korunan Hukuki Değer 56 2. Tipe Uygunluk Unsuru 56 a. Maddi Unsurlar 56 aa. Fail ve Mağdur 56 bb. Suçun Konusu 56 cc. Eylem 56 aaa. Hareket 56 bbb. Netice 58 b. Manevi Unsur 59 3. Hukuka Aykırılık Unsuru 59 4. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 59 a. Teşebbüs 59 b. İştirak 59 c. İçtima 59 5. Yaptırım ve Muhakeme 59 § III. TRAFİK GÜVENLİĞİNİ TAKSİRLE TEHLİKEYE SOKMA SUÇU (TCK m. 180) 60 I. Genel Olarak 60 II. Suçun Unsurları 60 A. Fail ve Mağdur 60 B. Tipe Uygunluk Unsuru 61 1. Maddi Unsurlar 61 a. Taksirli Suçta Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali 61 b. Tehlike Neticesi 62 2. Manevi Unsur: Neticenin Sübjektif Olarak Öngörülebilir Olması 63 3. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 63 a. Teşebbüs 63 b. İştirak 64 c. İçtima 64 § IV. KASTEN ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARI 64 § V. TAKSİRLE ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 85) 64 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 64 II. Tipe Uygunluk Unsuru 65 A. Maddî Unsur 65 1. Fail 65 2. Mağdur 65 3. Suçun Konusu 66 4. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 66 a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali 66 aa. Genel Olarak 66 bb. Objektif Özen Yükümlülüğünü Sınırlandıran Bir Unsur Olarak Güven İlkesi 68 b. Netice 71 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 71 B. Manevî Unsur 71 1. Manevî Unsur İçerisinde Taksir 71 2. Basit Taksir– Bilinçli Taksir Ayrımı 72 3. Taksirin Tespiti 73 a. Hızlı Araç Kullanımı ve Hız Yarışına İlişkin Örnekler 73 aa. Alman Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Berlin’deki Hız Yarışı” Kararı 73 bb. İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi’nin “Gelfingen’deki Hız Yarışı” Kararı 76 cc. Yargıtay’ın Hız Yarışı Kararı 78 b. Alkollü Araç Kullanımına İlişkin Örnekler 80 c. Hızlı– Alkollü ve Sürücü Ehliyetsiz Araç Kullanımına İlişkin Örnekler 83 d. Karayolundaki Kontrol Yükümlülüğünü İhlal Eden Personele İlişkin Örnekler 84 e. Yayaların Gerçekleştirdiği Eylemlere İlişkin Örnekler 85 f. Diğer Özen Yükümlülüğü İhlallerine İlişkin Örnekler 86 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 87 A. Genel Olarak 87 B. İlgilinin Rızası ve Mağdurun Kendisini Tehlikeye Soktuğu Haller 87 IV. Kusurluluk 89 A. Genel Olarak 89 B. Kusur Yeteneği ve Sebebinde Serbest Hareket Kuramı (ALIC) 90 C. Mazeret Sebepleri 91 V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) 92 A. Hukuki Niteliğinin Tespiti Sorunu 92 B. Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar 94 VI. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 96 A. Teşebbüs 96 B. İştirak 96 C. İçtima 98 VII. Yaptırım 98 A. Uygulanacak Ceza 98 B. Uygulanacak Güvenlik Tedbiri 99 C. Cezanın Belirlenmesi 100 1. Genel Olarak 100 2. Karayolları Trafik Kanunu’na Göre Trafik Kazalarında Sürücü Kusurlarının Tespiti ve Asli Kusur Sayılan Haller 100 § VI. TAKSİRLE YARALAMA SUÇU (TCK m. 89) 104 I. Suçla Korunan Hukukî Değer 104 II. Tipe Uygunluk Unsuru 104 A. Maddî Unsur 104 1. Fail– Mağdur 104 2. Suçun Konusu 104 3. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 104 a. Taksirli Suçlarda Hareket: Objektif Özen Yükümlülüğü İhlali 104 b. Netice 106 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 107 d. Nitelikli Haller 107 aa. Genel Olarak 107 bb. TCK m. 89/ 2’deki Nitelikli Haller 109 cc. TCK m. 89/ 3’teki Nitelikli Haller 110 dd. TCK m. 89/ 4’teki Nitelikli Hal 111 B. Manevî Unsur 112 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 116 IV. Kusurluluk 117 V. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep (TCK m. 22/ 6) 117 VI. İçtima 118 VII. Yaptırım 118 A. Uygulanacak Ceza ve Güvenlik Tedbiri 118 B. Cezanın Belirlenmesi 120 1. Genel Olarak 120 2. Nitelikli Haller Bakımından 122 § VII. İHMAL SURETİYLE KASTEN ÖLDÜRME SUÇU (TCK m. 83) 122 I. Suçla Korunan Hukukî Yarar 122 II. Tipe Uygunluk Unsuru 123 A. Maddî Unsur 123 1. Fail– Mağdur 123 2. Eylem (Hareket– Netice– Nedensellik Bağlantısı) 123 a. Hareket: Kişinin Yükümlü Olduğu İcraî Davranışı Yerine Getirmemiş Olması 123 b. Netice 127 c. Nedensellik Bağlantısı– Objektif İsnadiyet 127 B. Manevî Unsur 127 1. İhmalî Hareketin Ölüm Neticesine Yönelik Kasten Gerçekleştirilmiş Olması Gerekir 127 2. Failin Gerçekleştirmekle Yükümlü Olduğu Yardım Mağdurun Ölümüne Engel Olmaya Elverişli Olmalıdır 129 III. Hukuka Aykırılık Unsuru 131 IV. Kusurluluk 133 V. Suçun Özel Görünüş Şekilleri 133 A. Teşebbüs 133 B. İştirak 135 C. İçtima 135 § VIII. YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL SUÇU (TCK m. 98) 136 § IX. RESMİ BELGENİN DÜZENLENMESİNDE YALAN BEYAN SUÇU (TCK m. 206) 139 § X. BAŞKASINA AİT KİMLİK VEYA KİMLİK BİLGİLERİNİN KULLANILMASI SUÇU (TCK m. 268) 142 Üçüncü Bölüm CEZA GENEL HUKUKU § I. TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARDA NEDENSELLİK BAĞLANTISI SORUNU 145 I. Nedensellik Bağlantısı 145 A. Genel Olarak 145 B. Şart Teorisi (Şartların Eşitliği Teorisi) 145 C. Uygun Sebep Teorisi 146 D. Değerlendirme 148 II. Objektif İsnadiyet Teorisi 149 A. Genel Olarak 149 B. Objektif İsnadiyet Kriterleri 150 1. Genel Olarak 150 2. Riskin Hukuken Önemli Derecede Yükseltilmiş Olması 151 3. Neticenin Normun Koruma Alanı Dışında Gerçekleşmiş Olması 152 4. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinde Eksiklik Bulunmaması 153 5. Neticeye Failin Hükmedebilir Olması (Hükmedebilirlik) 154 a. Atipik Nedensel Gelişmenin Söz Konusu Olması 155 b. Mağdur veya Üçüncü Kişinin Neticeye Neden Olması 156 aa. Genel Olarak 156 bb. Mağdurun veya Mağdurdaki Hastalıkların Neticeye Neden Olması 157 cc. Üçüncü Kişinin Hareketinin Neticeye Neden Olması 161 aaa. Üçüncü Kişinin Kasıtlı Hareketi 161 bbb. Üçüncü Kişinin Taksirli Hareketi 162 dd. Değerlendirme 163 aaa. Mağdurun Hareketi Bakımından 163 bbb. Üçüncü Kişinin Hareketi Bakımından 166 § II. SUÇLARIN İÇTİMAI SORUNU 168 I. Yargıtay Uygulaması 168 II. Görüşümüz 170 Dördüncü Bölüm KABAHATLER HUKUKU § I. İDARİ PARA CEZASI 175 I. İdari Para Cezası ve Adli Para Cezası Ayrımı 175 II. Kusur ve Cezaların Şahsiliği Prensiplerinin İdari Para Cezası Sorumluluğuna Etkisi 177 III. İdari Para Cezalarının Ödenmesi 180 IV. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı 181 V. Şirket Araçlarına Trafik Cezası Uygulanması 181 VI. Trafik Cezası Uygulanmasında “Kişiye Özel” Uygulamalar 181 § II. SÜRÜCÜ BELGESİNİN GERİ ALINMASI 182 § III. ALKOLLÜ VE UYUŞTURUCU MADDE ETKİSİNDE ARAÇ KULLANMA 185 § IV. TRAFİK KAZALARINA KARIŞANLAR İLE İLGİLİ KABAHATLER 187 § V. SÜRÜCÜ BELGESİ OLMAKSIZIN ARAÇ KULLANIMI 188 § VI. HIZ SINIRININ AŞILMASI 189 § VII. TESCİL PLAKASINA GÖRE TUTANAK DÜZENLENMESİ (KTK m.116) 192 § VIII. CEZA PUANI UYGULAMASI 194 § IX. İDARİ YAPTIRIM KARARLARINA KARŞI BAŞVURULACAK KANUNYOLLARI 194 I. Adli Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolları 194 A. Sulh Ceza Mahkemesine Başvuru (Kabahatler Kanunu m. 27) 194 1. Genel Olarak 194 2. Başvurunun İncelenmesi 195 3. Başvuru Üzerine Verilecek Kararlar 196 B. İtiraz (Kabahatler Kanunu m. 29) 198 II. İdarî Yargı Kolunda Başvurulacak Kanunyolu 199 III. Adlî Yargı İle İdarî Yargı Arasında Ortaya Çıkan Görev Uyuşmazlığı 199 Beşinci Bölüm TRAFİKTE İŞLENEN SUÇLARA İLİŞKİN CEZA MUHAKEMESİ § I. SORUŞTURMA EVRESİ 201 I. Delillerin Toplanması 201 A. Olay Yeri İnceleme 201 B. Alkol ve Uyuşturucu Maddenin Tespiti 203 C. Trafikte Önleme Araması 204 II. Deliller 206 A. Görüntü Kaydeden Cihazlardan Elde Edilen Kayıtlar 206 1. Hakim Tarafından Görüntülerin İncelenmesi 206 2. Kayıtların Hukuki Dayanağı Sorunu 207 3. Görüntülerin Delil Değeri 208 B. Trafik Kaza Tespit Tutanağı 212 1. Düzenlenmesi 212 2. Delil Değeri 213 3. İtiraz 215 III. Trafik Bilirkişiliği 215 § II. KOVUŞTURMA EVRESİ 217 I. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi 217 II. İspat Sorunu 218 A. Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi 218 B. Nedensellik Bağlantısının İspatı 220 III. Ceza Mahkemesinin Hükmünün Özel Hukuk Yargılamasına Etkisi 221 IV. Elkoyma ve Müsadere 222 A. Elkoyma 222 B. Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Kullanılan Taşıtlar 223 C. Müsadere 224 D. Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda Yer Alan Suçlarda Kullanılan Taşıtların Müsaderesi 229 Altıncı Bölüm TRAFİK CEZA HUKUKUNUN GELECEĞİ: SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR § I. KAVRAM 231 § II. SÜRÜCÜSÜZ ARAÇLAR VE CEZAİ SORUMLULUK 234 I. Genel Olarak 234 II. Aracın (Robotun) Kendisinin Cezai Sorumluluğu 236 A. Cezai Sorumluluğun Genel Gereklilikleri 236 B. Kast ve Taksirin Alternatifleri 238 III. Aracın Sahibinin veya İşleticisinin Cezai Sorumluluğu 240 IV. Üretici Firmanın, Sahibinin veya Çalışanlarının Cezai Sorumluluğu 242 § III. DEĞERLENDİRME 245 Kaynakça 249 Kavramlar Dizini 261
