Koruma Sorumluluğu Kurumsallaşma Çabası Libya Örneği
| - | İnsani Müdahaleden Koruma Sorumluluğuna: Müdahale ve Devletlerin Egemenliği Uluslararası Komisyonu'nun Aralık 2001 Tarihli ''Koruma Sorumluluğu'' Başlıklı Raporu |
| - | Koruma Sorumluluğunun Kurumsallaşması Yönündeki Gelişmeler |
| - | Koruma Sorumluluğu ve Libya'ya 2011 Askeri Müdahalesi |
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
İNSANİ MÜDAHALEDEN KORUMA SORUMLULUĞUNA:
MÜDAHALE VE DEVLETLERİN EGEMENLİĞİ
ULUSLARARASI KOMİSYONU’NUN ARALIK 2001 TARİHLİ
“KORUMA SORUMLULUĞU” BAŞLIKLI RAPORU
1 ULUSLARARASI HUKUKTA İNSAN HAKLARI VE
MÜDAHALE 27
11 İnsan Hakları ve Gelişimi 27
12 BM Nezdindeki İnsan Hakları Çalışmaları 30
13 Müdahale 34
14 İnsani Müdahale 40
141 Uluslararası Hukukta İnsani Müdahalenin Yeri 45
1411 İnsani müdahalenin uluslararası hukuka
uygunluğu sorunu 51
14111 İnsani müdahalenin meşru olduğunu
savunan görüşler 52
14112 İnsani müdahalenin meşru olmadığını
savunan görüşler 55
14113 Lehte ve aleyhte görüşlerin
karşılaştırılması 57
142 BM Antlaşması’nın, Uluslararası Hukukta İnsani
Müdahaleye Kaynaklığı Sorununda, Antlaşma’nın 2
Maddesinin İncelenmesi 67
1421 Egemenlik 68
1422 Ulusal yetkiye müdahale etmeme 70
1423 Kuvvet kullanma yasağı 71
1424 Yardımcı olma yükümlülüğü 72
10
1425 Üye olmayan devletlerin de ilkelere uyma
yükümlülüğü 73
143 Güvenlik Konseyi Kararlarının Alınması, Etkisi ve
Yaptırım Gücü 74
15 Koruma Sorumluluğu 76
151 Koruma Sorumluluğunun Tarihsel Süreci 77
152 Müdahale ve Devletlerin Egemenliği Uluslararası
Komisyonu’nun Aralık 2001 Tarihli “Koruma
Sorumluluğu” Başlıklı Raporu 84
1521 Koruma sorumluluğunun temel ilkeleri 87
15211 Koruma sorumluluğunun temel
prensipleri 87
15212 Koruma sorumluluğunun
temelleri 88
15213 Koruma sorumluluğunun
unsurları 89
15214 Koruma sorumluluğunun
öncelikleri 90
1522 Koruma sorumluluğunda askeri
müdahalenin ilkeleri 90
15221 Haklı neden eşiği 91
15222 Ölçülülük prensipleri 96
15223 Uygun otorite 102
15224 Operasyon prensipleri 117
1523 Koruma sorumluluğunun temel unsurları 120
15231 Önleme sorumluluğu 121
15232 Tepki vermek sorumluluğu 129
15233 Yeniden inşa sorumluluğu 133
1524 Koruma sorumluluğunda askeri müdahale 139
1525 Komisyon’un BM’e tavsiyeleri 148
11
İKİNCİ BÖLÜM
KORUMA SORUMLULUĞUNUN KURUMSALLAŞMASI
YÖNÜNDEKİ GELİŞMELER
21 Koruma Sorumluluğu ve Tehditler, Meydan Okumalar ve
Değişim Üst Düzey Şahsiyetler Grubu’nun 2004 Tarihli
Raporu 151
22 BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın 2005 Yılı Raporu 157
23 2005 BM Dünya Zirvesi Sonuç Belgesi 160
24 Güvenlik Konseyi’nin “Silahlı Çatışmalarda Sivillerin
Korunması” Başlıklı 1674 (2006) Sayılı Kararı 164
25 “Koruma Sorumluluğu’nun Yürürlüğe Konulması” Başlıklı
2009 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 166
26 BM Genel Kurulu’nun 14 Eylül 2009 tarihli ve 63/308
Sayılı Koruma Sorumluluğu Kararı 182
27 “Erken Uyarı, Değerlendirme ve Koruma Sorumluluğu”
Başlıklı 2010 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 183
28 “Koruma Sorumluluğunun İcrasında Bölgesel ve Alt
Bölgesel Anlaşmaların Rolü” Başlıklı 2011 Yılı BM
Genel Sekreteri Raporu 186
29 “Koruma Sorumluluğu: Hızlı ve Kararlı Şekilde Tepki
Göstermek” Başlıklı 2012 Yılı BM Genel Sekreteri
Raporu 192
210 “Koruma Sorumluluğu: Devletlerin Yükümlülüğü ve
Önleme” Başlıklı 2013 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 199
211 “Kollektif Yükümlülüğümüzü Yerine Getirmemiz:
Uluslararası Katkı ve Koruma Sorumluluğu” Başlıklı
2014 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 204
212 “Temel ve Kararlı Bir Yükümlenme: Koruma
Sorumluluğunun İcrası” Başlıklı 2015 Yılı BM Genel
Sekreteri Raporu 215
213 “Gelecek 10 Yılda Koruma Sorumluluğu: Kollektif Eylemi
Yürürlüğe Koymak” Başlıklı 2016 Yılı BM Genel Sekreteri
Raporu 224
214 “Koruma Sorumluluğunun İcrası: Önleme Konusunda
Yükümlülük İlkesinin Uygulaması” Başlıklı 2017 Yılı BM
Genel Sekreteri Raporu 230
215 “Koruma Sorumluluğu: Erken Uyarıdan Hızlı Müdahaleye”
Başlıklı 2018 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 237
216 BM Genel Kurulu’nun 25 Haziran 2018 Tarihli Koruma
Sorumluluğu Konulu Görüşmeleri 246
12
217 “Koruma Sorumluluğu: Önleme Konusundaki Tecrübeden
Edinilen Öğretiler” Başlıklı 2019 Yılı BM Genel Sekreteri
Raporu 266
218 “Müdahaleyi Öncelik Yapmak ve Müdahale Olanaklarını
Güçlendirmek: Kadınlar ve Koruma Sorumluluğu” Başlıklı
2020 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 272
219 “Suçların Önlenmesini Geliştirmek: Soykırımın Önlenmesi
ve Koruma Sorumluluğu Bürosu’nun Çalışmaları” Başlıklı
2021 Yılı BM Genel Sekreteri Raporu 277
220 Güvenlik Konseyi Kararlarında Koruma Sorumluluğu 283
2201 Güvenlik Konseyi’nin 1894 (2009) Sayılı Kararı 285
2202 Güvenlik Konseyi’nin 2150 (2014) Sayılı Kararı 286
2203 Güvenlik Konseyi’nin 2171 (2014) Sayılı Kararı 287
221 Avrupa Konseyi ve Koruma Sorumluluğu 288
222 Avrupa Parlamentosu’nun 18 Nisan 2013 Tarihli Koruma
Sorumluluğu Kararı 291
223 Afrika Birliği ve Koruma Sorumluluğu 294
224 Koruma Sorumluluğuna Konu Raporlar ile Belgelerin
Genel Bir Değerlendirmesi 297
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KORUMA SORUMLULUĞU VE LİBYA’YA 2011 ASKERİ
MÜDAHALESİ
3 KORUMA SORUMLULUĞU VE LİBYA ÖRNEĞİ 309
31 Libya Siyasi Tarihi ve Muammer Kaddafi Dönemi 309
32 Libya’nın Ekonomik Kaynakları 314
33 Arap Baharı ve Libya’daki Gelişmeler 316
331 Bölgedeki Gelişmeler 317
332 Libya’daki Gelişmeler 320
34 Güvenlik Konseyi’nin Libya’ya İlişkin Kararları 331
341 BM Güvenlik Konseyi’nin 26 Şubat 2011 Tarih
ve 1970 Sayılı Kararı 331
342 BM Güvenlik Konseyi’nin 17 Mart 2011 Tarih
ve 1973 Sayılı Kararı 341
35 BM Güvenlik Konseyi’nin Libya’ya Askeri Müdahale
Kararlarının Koruma Sorumluluğu Bağlamında
Değerlendirilmesi 355
13
36 Yeniden İnşa Sorumluluğu ve BM Güvenlik Konseyi’nin
Libya Krizi Sonrası Libya Hakkında Aldığı Diğer Kararlar 364
SONUÇ 383
KAYNAKLAR 391
EKLER 413
EK-1 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ’NİN 26
ŞUBAT 2011 TARİH VE 1970 (2011) SAYILI KARARI 413
EK-2 GÜVENLİK KONSEYİ’NİN 17 MART 2011 TARİH VE
1973 (2011) SAYILI KARARI 423
EK-3 2005 BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜNYA ZİRVESİ
SONUÇ BELGESİNİN İLGİLİ PARAGRAFLARI 432
EK-4 “KORUMA SORUMLULUĞU: HIZLI VE KARARLI
ŞEKİLDE TEPKİ GÖSTERMEK” BAŞLIKLI 2012 YILI
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL SEKRETERİ’NİN
RAPORU’NUN 54 VE 55 PARAGRAFLARI 433
EK-5 “TEMEL VE KARARLI BİR YÜKÜMLENME: KORUMA
SORUMLULUĞUNUN İCRASI” BAŞLIKLI 2015 YILI
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL SEKRETERİ’NİN
RAPORU’NUN 9 PARAGRAFI 435
