Kredi Sözleşmelerinde Kredinin Geri Ödenmesini Sağlamak Amacıyla Kullanılan Taahhütler (Covenants) ve Kredi Alacaklısının Kredi Alan Şirkete Karşı Sorumluluğu

Dr. Öğr. Üyesi Murat Gürel

Kredi, ticari hayatın işlemesi, ekonomide çarkların dönmesi için büyük önemi haizdir. Üçüncü kişiler veya pay sahiplerinden borç almayıp sadece özkaynaklar ile finanse edilen bir şirket bile, ürettiği veya tekrar satmak için satın aldığı malların satımı ve satım bedelinin tahsili için geçecek süredeki giderlerini karşılamak için krediye ihtiyaç duyabilir. Bu açıdan kredi, ticari hayatın işlemesini sağlayan itici güçtür. Kredi, kredi ödeme gücü olan kişiye verildikten sonra kredi verenler bakımından önemli olan kredi alanın krediyi geri ödeme gücünü muhafaza edebilmesidir. Kredi alanın ödeme gücünü yitirmesinin temelde iki sebebi olabilir. Birincisi ülke ekonomisinin krize girmesinde olduğu gibi kredi alanın kontrolü dışında kalan dışsal sebepler; diğeri ise kredi alanların davranışından kaynaklanan içsel sebeplerdir. Dışsal sebepler kural olarak kontrol edilemese de borçludan kaynaklanan riskler kontrol edilebilir. İnceleme konusu taahhütler (covenants) de borçlunun kredi veren aleyhine davranışlarda bulunmalarını engelleyerek borçludan kaynaklanan riskleri azaltmayı amaçlar. İşte bu çalışmada öncelikle kredi sözleşmelerinde yer alan taahhütler tanıtılacak, bunların şirketler hukuku açısından geçerliliği tartışılacak ve en son olarak da taahhütler nedeniyle alacaklıların borçlu şirkete karşı sorumlu olup olmadığı veya sorumlu olacaklarsa da sorumluluğun şartları incelenecektir.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. SORUNUN TAKDİMİ
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI
III. İNCELEME PLANI VE YÖNTEMİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE: TAAHHÜTLERİN TANIMI, İŞLEVİ VE HUKUKİ NİTELİĞİ
I. KREDİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ TAAHHÜT (COVENANT) KAVRAMININ TANIMI
II. TERİM SORUNU
III. ORTAYA ÇIKIŞI
IV. KREDİ SÖZLEŞMESİNDEKİ TAAHHÜTLERİN AMACI: KREDİNİN ÖDENMEME RİSKİNİ AZALTMAK
A. GENEL OLARAK KREDİ RİSKLERİ
B. SERMAYE ŞİRKETLERİNE VERİLEN KREDİDEN DOĞAN ÖZEL RİSKLER
C. SERMAYE ŞİRKETLERİNDE KREDİ ALACAKLILARININ KORUNMASINA İLİŞKİN YÖNTEMLER
V. TAAHHÜTLERİN DİĞER ARAÇ VE KAVRAMLARDAN FARKI
A. KLASİK TEMİNATLARDAN FARKI
B. BEYAN VE TEKEFFÜLLERDEN (REPRESENTATIONS AND WARRANTIES/ZUSICHERUNGEN UND GARANTIEN) FARKI
VI. KULLANILDIKLARI SÖZLEŞME TÜRLERİ
A. BORÇLANMA ARAÇLARI
B. PROJE FİNANSMANI KREDİLERİ
C. ŞİRKET PAYLARININ DEVRALINMASININ FİNANSMANI
D. KONSORSİYUM / SENDİKASYON KREDİLERİ
VII. HUKUKİ NİTELİK
İKİNCİ BÖLÜM
TAAHHÜTLERİN SINIFLANDIRILMASI VE BAZI TÜRLERİNİN İNCELENMESİ
I. GENEL OLARAK
II. OLUMSUZ TAAHHÜTLER
A. ŞİRKET MALVARLIĞINI DEVRETMEME/ELDEN ÇIKARMAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
B. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE TEMİNAT VERMEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ (NEGATIVE PLEDGE)
C. EŞİT TUTMA TAAHHÜDÜ (PARI PASSU CLAUSE)
D. YENİ BORÇLANMAMA TAAHHÜDÜ
E. İŞLETME KONUSUNU DEĞİŞTİRMEME TAAHHÜDÜ
F. KAR PAYI DAĞITMAMA TAAHHÜDÜ
G. PAY SAHİPLERİ ÇEVRESİNİ DEĞİŞTİRMEME TAAHHÜDÜ (CHANGE OF CONTROL) VE YAPISAL DEĞİŞİKLİK YASAĞI
H. BAŞKA YÜKÜMLÜLÜKLER NEDENİYLE TEMERRÜDE DÜŞMEME (ÇAPRAZ TEMERRÜT/CROSS DEFAULT CLAUSE)
III. OLUMLU TAAHHÜTLER
A. TALEP HALİNDE TEMİNAT VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
B. TALEP EDİLEN BİLGİ VE BELGELERİ VERME YÜKÜMLÜLÜĞÜ
IV. FİNANSAL TAAHHÜTLER
A. GENEL OLARAK
B. TÜRLERİ
V. TAAHHÜTLERE AYKIRILIĞIN YAPTIRIMI
A. GENEL OLARAK
B. AYNEN İFA VEYA TAZMİNAT TALEP EDİLEBİLİP EDİLEMEYECEĞİ SORUNU
C. KREDİ SÖZLEŞMESİNDE TEMERRÜT SEBEBİ OLARAK ÖNGÖRÜLMESİ (EVENTS OF DEFAULT)
D. YENİDEN MÜZAKERE İMKANI SAĞLAMASI
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KREDİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ TAAHHÜTLERİN GEÇERLİLİĞİNİN ŞİRKETLER HUKUKU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. SORUN
II. YÖNETİM KURULUNUN ŞİRKETİN ÖZERKLİĞİNİ SINIRLANDIRAN BİR SÖZLEŞME AKDEDİP AKDEDEMEYECEĞİ SORUNU
A. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKETLERİN ÖZERKLİĞİ
B. TAAHHÜTLERİN EMREDİCİ HÜKÜMLER İLKESİ (TTK M. 340, M. 579) KARŞISINDA GEÇERLİLİĞİ
C. ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN YÖNETİM YETKİSİNİN DEVREDİLMESİ VEYA YÖNETİM YETKİSİNDEN VAZGEÇİLMESİ SEBEBİYLE TAAHHÜTLERİN GEÇERSİZLİĞİ
III. ANONİM VE LİMİTED ŞİRKET YÖNETİM KURULUNUN/MÜDÜRLER KURULUNUN TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI BAKIMINDAN TAAHHÜTLERİN GEÇERLİLİĞİ
A. GENEL OLARAK
B. GENEL KURUL KARARINI GEREKTİREN TAAHHÜTLER BAKIMINDAN
C. TEMSİL YETKİSİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI BAKIMINDAN
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KREDİ VERENLERİN TAAHHÜTLER YOLUYLA ŞİRKET YÖNETİMİNE MÜDAHALESİ NEDENİYLE ŞİRKETE KARŞI SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK
II. TAAHHÜT İÇEREN KREDİ SÖZLEŞMELERİNİN ÖZKAYNAKLARIN YERİNİ TUTAN ÖDÜNÇ SAYILIP SAYILAMAYACAĞI SORUNU
A. SORUN
B. ALMAN HUKUKUNDA ÖZKAYNAKLARIN YERİNİ TUTAN ÖDÜNÇLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER
C. AMERİKAN HUKUKUNDA DURUM
D. TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
III. ŞİRKETLER TOPLULUĞU HUKUKUNA GÖRE SORUMLULUK
A. SÖZLEŞMESEL HAKİMİYET BAKIMINDAN
B. FİİLİ HAKİMİYET İLİŞKİSİNİN KURULUP KURULMADIĞI
IV. KREDİ VERENLERİN FİİLİ ORGAN OLARAK NİTELENDİRİLİP NİTELENDİRİLEMEYECEĞİ
A. ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNDE FİİLİ ORGAN KAVRAMI
B. TAAHHÜT İÇEREN KREDİ SÖZLEŞMELERİNDE ALACAKLILARIN FİİLİ YÖNETİM KURULU ÜYESİ SAYILIP SAYILMAYACAKLARI
SONUÇ