Kripto Varlıkların Sermaye Piyasası Hukuku Açısından Değerlendirilmesi
Av. Ahmet Akif DEMİRBAŞ
İçindekiler
Önsöz
5
Tablolar Listesi
15
Şekiller Listesi
15
Kısaltmalar
17
GİRİŞ
19
BİRİNCİ BÖLÜM
PARA VE KRİPTO PARA
A. PARA
23
I. Genel Olarak
23
II. Paranın Temel Fonksiyonu ve Ortaya Çıkışına İlişkin Tartışmalar
24
1. Ortodoks Yaklaşım
25
2. Heterodoks Yaklaşım
27
III. İktisadi Açıdan Para
32
IV. Hukuki Açıdan Para
35
1. Resmî Para Teorisi
36
2. Toplumsal Para Teorisi
37
3. Kurumsal Para Teorisi
39
B. KRİPTO PARA / KRİPTO VARLIK
40
I. Kavram
40
II. Tarihçe
43
III. Teknolojik Arka Plan ve İşleyiş
46
1. Hash Fonksiyonu
46
2. Blok ve Blok Unsurları
47
a. Blok Başlığı
48
b. Blok Gövdesi
50
c. Kriptografik İşlem Transferi
51
aa. Özel ve Açık Dijital Anahtarlar
51
bb. Adresler
52
cc. Dijital İmza
52
IV. Tür ve İşlevleri
53
1. Yapısal Sınıflandırma
53
2. İşlevsel Sınıflandırma
55
C. KRİPTO PARANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
56
I. Para Hukuku ve Kripto Para
56
II. Eşya Hukuku ve Kripto Para
60
1. Eşya Kavramı ve Unsurları
60
a. Cismanî Olma
61
b. Sınırlandırılmış Olma
61
c. Fiili ve Hukuki Hâkimiyet Kurmaya Elverişli Olma
62
2. Kripto Paranın Eşya Niteliği
62
III. Sermaye Piyasası Hukuku ve Kripto Para
65
İKİNCİ BÖLÜM
HALKA ARZ (IPO) VE TOKEN ARZI (ICO)
A. SERMAYE PİYASASINDA HALKA ARZ
67
I. Sermaye Piyasası Araçlarının İhracı
67
1. Temel Kavramlar
67
a. İhraç ve Halka Arz
67
b. İhraççı ve Halka Arz Eden
67
2. İzahname
68
a. Tanım
68
b. İzahnamenin İçeriği
68
c. SPK’nın Yetkisi ve Onayı
70
d. İzahnamenin Yayımlanması
70
e. İzahnamenin Geçerlilik Süresi
71
f. İzahnameden Sorumlu Kişiler
71
II. Taraflar
71
1. Halka Açık Anonim Ortaklıklar (HAAO)
72
a. Genel Kurul
73
aa. Çağrı
73
bb. Gündem
73
cc. Katılma Yetkisi ve Oy Hakkı
73
b. Pay Alım Teklifi, Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları
74
c. Kar Payı ve Kar Payı Avansı
75
2. Yatırımcı
76
a. Bireysel – Kurumsal Yatırımcı
76
b. Yerli – Yabancı Yatırımcı
76
c. Gerçek – Tüzel Yatırımcı ile Fon ve Yatırım Ortaklıkları
77
d. Profesyonel – Genel Müşteri
77
3. Aracı Kurumlar
78
a. Aracı Kurumların İşlevleri
78
b. Aracı Kurumların Faaliyetleri
79
aa. Alım ve Satıma Aracılık
80
aaa. Emir İletimine Aracılık
80
bbb. İşlem Aracılığı
81
ccc. Portföy Aracılığı
81
bb. Yatırım Danışmanlığı
82
cc. Halka Arza Aracılık
83
III. Satış
84
1. Satış Yöntemleri
84
a. Halka Arz Edilmeksizin Gerçekleştirilen Satışlar
85
aa. Tahsisli Satış
85
bb. Nitelikli Yatırımcılara Satış
85
cc. Satış Süreleri
86
b. Halka Arz Yoluyla Satış
86
aa. Talep Toplama Yoluyla Satış Yöntemi
86
bb. Talep Toplanmaksızın Satış Yöntemi
87
cc. Borsada Satış Yöntemi
88
2. Dağıtım
88
a. Sabit Fiyat veya Fiyat Aralığı ile Talep Toplama Yönteminde Dağıtım
88
b. Fiyat Teklifi Alma Yoluyla Talep Toplama Yönteminde Dağıtım
89
c. Dağıtım Listesinin Kesinleşmesi, Bedel İadesi ve Teslim
90
IV. Kaydileştirme
90
B. KRİPTO PARA PİYASASINDA TOKEN ARZI
91
I. Token Arzı (ICO)
91
1. Temel Kavramlar ve Tarihçe
91
a. ICO – STO – ETO
91
b. Platform, Protokol ve dApps
93
c. Token standardı
94
d. Tarihçe
95
2. Whitepaper
97
a. Tanım
97
b. Whitepaperın İçeriği
97
c. Yetkili Otorite
99
d. Whitepaperın Yayımlanması
99
e. Whitepaperın Geçerlilik Süresi
100
f. Whitepaperdan Sorumlu Kişiler
100
II. Taraflar
100
1. Ortaya Çıkaranlar
101
a. Mucitler
101
b. Arz Edenler
102
c. Madenciler
102
2. Cüzdan Sağlayıcılar
103
3. Kullanıcılar
103
4. Alım Satım Platformları
103
5. Akıllı Sözleşmeler
104
a. Tanım ve Tarihçe
104
b. Akıllı Sözleşmenin Özellikleri
107
aa. Dijital Olma
107
bb. Dağıtık Olma
108
cc. Otomatik İcra Kabiliyeti
108
dd. Deterministik Yapı
108
ee. Şeffaflık
108
ff. Güven–Bağımsız Olma
109
gg. Değiştirilememe
109
c. Akıllı Sözleşme’nin Aşamaları
109
aa. Hazırlık ve Oluşturma
110
bb. Yükleme
110
cc. İşleme / İcra
110
dd. Tamamlanma
111
d. Akıllı Sözleşme’nin Kullanım Zorlukları ve Riskleri
111
aa. Dijital Olmadan Kaynaklı
111
bb. Dağıtık Olmadan Kaynaklı
112
cc. Otomatik İcradan Kaynaklı
113
dd. Deterministik Yapıdan Kaynaklı
113
ee. Şeffaflıktan Kaynaklı
114
ff. Güven–Bağımsız Olmadan Kaynaklı
115
gg. Değiştirilememeden Kaynaklı
115
e. Örnek Bir Akıllı Sözleşme
116
III. Token Satışı
118
1. Satış Öncesi Token Dağılımı
118
2. Satış Yöntemleri
119
a. Token Ön Satışı
120
b. Model Bazlı Satış
121
c. Amaç Bazlı Satış
124
3. Dağıtım
124
4. Token Satın Alma
125
a. Yatırım Kararı Alma Süreci
125
b. Token Satın Alma İşlemleri
127
c. Başlıca Riskler
128
IV. Kaydileştirme
130
C. TOKEN ARZI HUKUKİ ANLAMDA HALKA ARZ MIDIR?
130
I. İlkesel Açıdan
130
1. Kamuyu Aydınlatma
130
2. Denetim ve Düzenlemeye Tabi Olma
133
3. İzne ve Onaya Tabi Olma
134
4. Yatırımcının Tazmini
134
5. Kurumsal Yönetim
135
II. Paradigmal Açıdan
137
1. Blokzincir Ütopyası
137
a. Güven Makinesi
137
b. Merkeziyetsiz Yapı
139
c. Mutabakat Mekanizması
141
2. Blokzincir Teknolojisinin Sermaye Piyasaları Açısından Değerlendirilmesi
143
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI VE TOKENLER
A. SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI
147
I. Menkul Kıymetler
148
1. Tanım
148
2. Unsurları
148
a. Ortaklık veya Alacaklılık Sağlama
148
b. Belli Bir Meblağı Temsil Etme
149
c. Yatırım Aracı Olarak Kullanılma
149
d. Dönemsel Getiri Elde Etme
150
e. Misli Nitelikte Olma
150
f. Seri Halde Çıkarılma
150
g. İbareleri Aynı Olma
150
3. Türleri
150
a. Pay ve Pay Benzeri Menkul Kıymetler
151
aa. Pay ve Pay Senetleri
151
bb. İntifa Senetleri
153
b. Borçlanma Araçları
155
c. Menkul Kıymetleştirilmiş Varlık ve Gelirlere Dayalı Borçlanma Araçları
156
II. Türev Araçlar
158
1. Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Futures İşlemler)
159
2. Vadeli Satım Sözleşmeleri (Forward İşlemler)
159
3. Opsiyon İşlemleri
160
4. Swap İşlemleri
161
III. Yatırım Sözleşmeleri
162
IV. Diğer Sermaye Piyasası Araçları
165
B. KRİPTO PARA PİYASASI ARAÇLARI
166
I. Sermaye Piyasası Aracı Sayılabilenler
166
II. Sermaye Piyasası Aracı Sayılmayanlar
172
C. TÜRKİYE’DE HUKUKİ DURUM VE SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI KAPSAMINDA DEĞERLENDİRME
172
I. Genel Olarak
172
II. “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ile Getirilen Düzenlemeler
175
1. Amaç ve Kapsam
176
2. Ödeme ve Ödeme Hizmetleri
176
3. Kripto Varlık Tanımı
178
4. Yasak Kapsamına Alınan Faaliyetler
179
5. Değerlendirme
179
a. Genel Olarak
179
b. Kripto Varlıkların İtibari Para, Kaydi Para, Elektronik Para, Ödeme Aracı Olarak Nitelendirilmemesi Hususu
180
c. Para / Ödeme Aracı Sayılmayan Kripto Varlıkların Trampa Sözleşmelerinin Konusu Olması Hususu
185
d. Kripto Varlıkların Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracı Olarak Nitelendirilmemesi Hususu
187
e. Kripto Varlıkların Gayri Maddi Varlık Olarak Nitelendirilmesi Hususu
188
III. Türk Sermaye Piyasası Hukuku Kapsamında Değerlendirme
190
1. Tokenler Menkul Kıymet midir?
190
a. Unsurları Açısından
190
b. Türleri Açısından
192
aa. Pay ve Pay Benzeri Menkul Kıymetler
192
bb. Borçlanma Araçları
197
cc. Menkul Kıymetleştirilmiş Varlık ve Gelirlere Dayalı Borçlanma Araçları
203
2. Tokenler Türev Araç mıdır?
207
3. Tokenler Yatırım Sözleşmesi midir?
212
4. Tokenler Diğer Sermaye Piyasası Aracı mıdır?
214
SONUÇ
215
Kaynakça
223
Kavram Dizini
237
Yazarın Özgeçmişi
240
