Siyasi Partiler Rejimi

İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Bağlamında



SİYASİ PARTİLER REJİMİ



Dr. Kutlay TELLİ



İÇİNDEKİLER

Önsöz 7

Yazarın Önsözü 9

Kısaltmalar 13

Giriş 15

Birinci Bölüm

SİYASİ PARTİLERE İHAS TARAFINDAN TANINAN

ÖZGÜRLÜKLERE YÖNELİK MÜDAHALELERİN İHAS’A UYGUNLUĞU

I. SİYASİ PARTİLERİN ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ BAKIMINDAN İHAS KORUMASININ İÇERİĞİ 19

A. Siyasi Partiler Yönünden Örgütlenme Özgürlüğü ve Bu Özgürlüğün Demokratik Toplumlar İçin Önemi 19

B. Siyasi Partiler Yönünden Sözleşme’nin 11’inci Maddesinin Kapsamı 24

C. Siyasi Partilerin Korunmasına Yönelik Diğer Hak ve Özgürlükler 29

1. Asayişi Bozmayan Toplantı Yapma Hakkı 29

2. 11’inci Maddenin 9 ve 10’uncu Maddeyle Bağlantısı 33

3. Serbest Seçim Hakkı 41

II. SİYASİ PARTİLERİN ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK SINIRLANDIRMALAR 49

A. Sözleşme’nin 15’inci Maddesinin Uygulanması 50

B. Sözleşme’nin 17’nci Maddesinin Uygulanması 50

C. Sözleşme’nin 11’inci Maddesinin İkinci Fıkrasının Uygulanması 54

1. Müdahalenin Kanunla Öngörülmesi 54

2. Müdahalenin Meşru Bir Amacının Olması 56

3. Müdahalenin Demokratik Bir Toplumda Gerekli Olması 59

a. Toplumsal İhtiyaç Baskısı 64

aa. Devletlere Tanınan Takdir Yetkisi ve Bu Yetkinin Kapsamı 64

ab. Taraf Devletlerce İleri Sürülen Nedenler 68

b. Orantılılık İlkesi 71

İkinci Bölüm

“DEMOKRATİK TOPLUM DÜZENİNİN GEREKLERİ” ÖLÇÜTÜNÜN

SİYASİ PARTİLERE UYGULANMASI

I. “DEMOKRATİK TOPLUMLAR” İÇİN SİYASİ PARTİLER YÖNÜNDEN GELİŞTİRİLEN TEMEL İLKELER 79

A. “Demokratik Toplum Düzeninin Gerekleri” İlkesi 79

B. Örgütlenme Özgürlüğünün Pozitif Yükümlülük Boyutu 82

C. Azınlık Görüşünün Özellikle Korunması 83

D. Liberal veya Militan Demokrasi Yaklaşımı İkilemi ve Dengesi 85

E. Anayasalarla Çelişen Parti Görüşlerinin Korunma Çerçevesi 88

F. Demokrasiyle Bağdaşır Bulunabilecek Parti Görüşleri 92

G. Demokrasiyle Bağdaşmaz Bulunabilecek Parti Görüşleri 95

H. İHAM Kararlarında Bir Boşluk: Demokrasi ve Demokrasinin Değerlerinin Tanımlanmaması 99

II. PARTİ TÜZÜKLERİNE DAYALI MÜDAHALELER 101

A. Türkiye Birleşik Komünist Partisi ve Diğerleri Davası 102

B. Özgürlük ve Demokrasi Partisi (ÖZDEP) Davası 107

C. Demokrasi ve Değişim Partisi Davası 110

D. Emek Partisi ve Şenol Davası 112

E. Demokratik Kitle Partisi Davası 113

F. Ve Nihayet Anayasa Mahkemesi Yaklaşımını Değiştiriyor: Hak ve Özgürlükler Partisi (HAK-PAR) Davası 113

III. PARTİ EYLEMLERİNE DAYALI MÜDAHALELER 114

A.Yakın ve Mevcut Tehdit Doktrini 115

B. Sosyalist Parti Davası ve Türkiye’nin İHAS Karşısındaki Durumu 119

C. Refah Partisi Davası 143

D. Hristiyan Demokratların Partisi Davası 148

E. Partidul Comunistilor (Nepeceristi) ve Ungureanu Davası 149

F. Demokrasi Partisi Adına Dicle Davası 150

G. Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) Davası 152

IV. MALİ YASAKLAR 156

Sonuç 159

Kaynakça 163

Kavramlar Dizini 179