Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yargı Sistemi
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 7
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 17
ŞEKİL LİSTESİ 19
TABLO LİSTESİ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
KKTC YARGI SİSTEMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
1. KIBRIS ADASI’NIN KISA TARİHİ 21
1.1. Osmanlı İmparatorluğu Hâkimiyetinden Önce Kıbrıs 21
1.2. Osmanlı İmparatorluğu Hâkimiyetinde Kıbrıs 22
1.2.1. Osmanlı Dönemindeki Kıbrıs Yargı Sistemi 26
1.2.1.1. Kadılık Makamı 27
1.2.1.2. Mahkemeler 31
1.3. İngiltere-Kıbrıs Etkileşiminin Başlaması 35
2. İNGİLİZ DÖNEMİNDEKİ KIBRIS TÜRK YARGI SİSTEMİ 39
2.1. 1878-1914 Dönemi Kıbrıs Türk Yargı Sistemi 39
2.2. 1914-1960 Dönemi Kıbrıs Türk Yargı Sistemi 41
3. KIBRIS CUMHURİYETİ DÖNEMİNDEKİ TÜRK YARGI SİSTEMİ 44
4. KKTC’NİN DEVLETLEŞME SÜRECİNDE (1967-1983) KIBRIS TÜRK YARGI SİSTEMİ 48
4.1. Türk Geçici Yönetimi Dönemi (1967-1974) 48
4.2. Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Dönemi (1974-1975) 49
4.3. Kıbrıs Türk Federe Devleti Dönemi (1975-1983) 50
İKİNCİ BÖLÜM
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ YARGI TEŞKİLATININ YAPISI
1. GENEL OLARAK 53
1.1. Anglo-Sakson ve Kıta Avrupası Yargı Sistemi 54
1.2. KKTC Hukukunda Uygulanan Mevzuatlar 57
1.2.1. İngiliz Yargı Sisteminde Common Law ve Equity 59
1.2.1.1. Genel Hukuk (Ahkam-ı Umumiye) ve Ortak Hukuk (Common Law) 61
1.2.1.2. Hakkaniyet Hukuku (Nisfet Hukuku/ Equity) 63
2. MAHKEMELER 69
2.1. İlk Derece Mahkemeleri (Alt Mahkemeler) 69
2.1.1. Genel Mahkemeler (Kaza Mahkemeleri) 70
2.1.1.1. Hukuki Konularda 70
2.1.1.2. Cezai Konularda 72
2.1.2. İhtisas (Özel) Mahkemeleri 73
2.1.2.1. Ağır Ceza Mahkemesi 73
2.1.2.2. Çocuk Mahkemeleri 74
2.1.2.3. Aile Mahkemeleri 75
2.2. Üst Derece Mahkemeleri 76
2.2.1. Yüksek Mahkeme 76
2.2.1.1. Anayasa Mahkemesi Sıfatıyla 77
2.2.1.2. Yargıtay Sıfatıyla 78
2.2.1.3. Yüksek İdare Mahkemesi Sıfatıyla 81
2.2.1.4. Yüksek Mahkeme’nin Diğer Görev ve
Yetkileri 84
3. BAŞSAVCILIK (HUKUK DAİRESİ) 85
4. YARGI İLE İLGİLİ DİĞER ORGANLAR 88
4.1. Yüksek Adliye Kurulu 88
4.2. Yüksek Savcılar Kurulu 92
4.3. Yüksek Seçim Kurulu 93
4.4. Genel Sekreterlik 99
5. YARGILAMA USULLERİ 103
5.1. Hukuk Yargılaması 103
5.1.1. Görev ve Yetki 103
5.1.1.1. Genel Olarak Yetkili Kaza
Mahkemeleri 104
5.1.1.2. Özel Olarak Yetkili Kaza Mahkemeleri 104
5.1.1.3. İlk Derece Mahkemesi Olarak Yüksek Mahkeme 105
5.1.2. İspat ve Delil 106
5.1.2.1. Belgeye Dayalı (Belgesel) Şahadet 110
5.1.2.2. Şayia Şahadet 111
5.1.2.3. Teyit Edici Şahadet 111
5.1.2.4. Çevre Şahadeti 112
5.1.2.5. Bilirkişi Şahadeti 113
5.2. Ceza Yargılaması 113
5.2.1. Görev ve Yetki 113
5.2.1.1. İlk Derece Mahkemesi Olarak Yüksek Mahkeme 114
5.2.1.2. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa
Mahkemesi 114
5.2.1.3. Ağır Ceza Mahkemeleri 114
5.2.1.4. Kaza Mahkemeleri 116
5.2.1.5. Çocuk Mahkemeleri 116
5.2.1.6. Askeri Mahkeme (Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi) 117
5.2.2. İspat ve Delil 117
5.2.2.1. Belgeye Dayalı (Belgesel) Şahadet 120
5.2.2.2. Asli Şahadet 120
5.2.2.3. Şayia Şahadet 121
5.2.2.4. Teyit Edici Şahadet 121
5.2.2.5. Çevre Şahadeti 122
5.2.2.6. Bilirkişi Şahadeti 123
6. YARGILAMADA GÖREV ALAN KİŞİLER 124
6.1. Hâkim 124
6.1.1. Staj ve Atanma 125
6.1.1.1. İlk Derece Mahkemesi (Alt Mahkeme) Hâkimi Olarak Atanma 126
6.1.1.2. Üst Derece Mahkemesi Hâkimi Olarak
Atanma 127
6.2. Savcı 128
6.2.1. Staj ve Atanma 129
6.2.1.1. Savcı Yardımcısı Olarak Atanma 130
6.2.1.2. Savcı Olarak Atanma 131
6.2.1.3. Başsavcı ve Başsavcı Yardımcısı Olarak Atanma 132
6.3. Avukat 134
6.3.1. Hukuk Meclisi 136
6.3.2. Staj ve Baro Sınavı 137
6.4. Bilirkişi 138
6.5. Noter (Tasdik Memuru) 141
7. KANUN YOLU: İSTİNAF 144
7.1. Ceza Mahkemelerince Verilen Kararlar 144
7.1.1. İstinaf Edilebilir Kararlar ve İstisnaları 145
7.1.2. Sanığın Suçu Kabul Etmesi Üzerine Verilen Mahkûmiyet Aleyhine İstinaf 146
7.1.3. Başsavcı’nın İstinaf Yetkisi 147
7.1.4. İstinafın Süresi ve Sürenin Uzatılması 147
7.1.5. İstinaf Sonunda Yargıtay’ın Verebileceği Kararlar 148
7.2. Hukuk Mahkemelerince Verilen Kararlar 150
7.2.1. İstinaf Edilebilir Kararlar 151
7.2.2. İstinafın Süresi ve Sürenin Uzatılması 152
7.2.3. İstinaf Sonunda Yargıtay’ın Verebileceği Kararlar 153
8. MAHKEME DIŞI UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMİ: TAHKİM 154
9. ASKERİ YARGI VE MAHKEMELERİ 159
9.1. İlk Derece Mahkemeleri 160
9.1.1. Askeri Mahkeme (Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi) 160
9.1.2. Disiplin Mahkemeleri 163
9.1.3. Üst Disiplin Mahkemeleri 164
9.2. Üst Derece Mahkemeleri 165
9.2.1. Askeri Yargıtay 165
9.3. Askeri Savcılık 167
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KKTC YARGI SİSTEMİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER
1. GENEL OLARAK 169
2. YARGI SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİNE YÖNELİK KAPSAYICI İLKELER 169
2.1. Yargi Bağımsızlığı İlkesi 169
2.2. Yargısal Hizmetlere Erişebilirlik 172
2.3. Yargının Etkin İşleyişi 173
2.3.1. KKTC Üst Derece Mahkemesi (Yüksek Mahkeme). 174
2.3.2. KKTC İlk Derece Mahkemeleri 177
2.3.2.1. Hukuk Davaları 177
2.3.2.2. Ceza Davaları 179
3. KKTC YARGI SİSTEMİNE İLİŞKİN DOKTRİNDEKİ BAZI GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER 184
3.1. Hukuk Muhakemeleri Usulü Tüzüğü’ne İlişkin 184
3.1.1. 2008 Usul Tüzüğü Değişikliği 184
3.2. Dava Layihalarina İlişkin 187
3.3. Yüksek Adliye Kurulu’na İlişkin 189
3.4. Anayasa ve Yüksek İdare Mahkemesi’ne İlişkin 192
3.4.1. Anayasa Mahkemesi 192
3.4.2. Yüksek İdare Mahkemesi 194
3.4.2.1. Kıta Avrupası ve Anglo-Sakson İdare (Yönetim) Hukukunun Farkları 195
3.4.2.2. Kıta Avrupası Yargı Sistemi İdare (Yönetim) Hukuku 196
3.4.2.3. Kaza Mahkemelerinin Yetkisi 197
3.4.2.4. Yüksek İdare Mahkemesi’nin Verdiği Ara Emirler 197
3.5. İngiliz Döneminden Kalan Mevzuatlar 199
3.5.1. İngilizce Metinler 199
3.5.2. Derleme Kapsamına Alınmayan Bazı İngiliz Yasalarının Uygulanması. 200
3.5.3. İngiliz Dönemi Yasalarının Yorumlanması 200
3.5.4. Common Law ve Equity’nin İngilizce Olması ve Sürekli Yenilenmesi 202
3.5.5. Birleştirilmiş Mevzuatın Toplu Basımının Olmaması 202
4. TÜRKİYE CUMHURİYETİ İLE KKTC YARGI SİSTEMİNİN ETKİLEŞİMİ 204
4.1. Türkiye Cumhuriyeti ile KKTC Arasındaki Adli
Yardımı İçeren Sözleşme 206
4.1.1. Adli Yardımlaşma Sözleşmesi’ne İlişkin Bazı Sorunlar 207
SONUÇ 211
KAYNAKLAR 215
İNTERNET KAYNAKLARI 238
