^{Lizbon Antlaşması Sonrası}Avrupa Birliği Ceza Hukuku

Dr. Gülşah BOSTANCI BOZBAYINDIR

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR LİSTESİ 13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
§1. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU KAVRAMI 21
I. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU KAVRAMI 21
II. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKUNUN AMACI 26
§2. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 33
I. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU ALANININ ORTAYA ÇIKIŞI 33
II. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 42
A. Genel Olarak 42
B. Avrupa Birliği Ceza Hukukunun Ortaya Çıkışı: Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’ndan Maastricht Antlaşması’na Kadar Olan Süreç (1957-1993) 46
C. Avrupa Birliği Ceza Hukukunun Maastricht Antlaşması ile Değişim
Süreci: Avrupa Birliği’nin Kurulması (1993-1999) 53
D. Avrupa Birliği Ceza Hukukunun Amsterdam Antlaşması’ndan Lizbon Antlaşması’na Kadar Değişim Süreci (1999-2009) 58
E. Birlik Hukukunda Yeni Bir Merhale: Lizbon Antlaşması 64

İKİNCİ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU ALANINDA KURUMSAL VE HUKUKİ YAPI
§1. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE AVRUPA BİRLİĞİ
KURUMLARININ CEZA HUKUKU ALANINDAKİ YETKİLERİ 71
I. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 71
A. Genel Olarak 71
B. Birincil Kaynaklar 73
C. İkincil Kaynaklar 75
D. Yazılı Olmayan Kaynaklar 79
II. ÖZGÜRLÜK, GÜVENLİK VE ADALET ALANINDAKİ YETKİLERİ KAPSAMINDA
BİRLİK KURUMLARI 81

A. Genel Olarak 81
B. Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanındaki Yetkileri Açısından Kurumlar 83
1. Genel Olarak. 83
2. Avrupa Konseyi 84
3. Avrupa Komisyonu 86
4. Avrupa Parlamentosu 87
5. Avrupa Birliği Adalet Divanı 89
§2. NORM KOYMA YETKİSİNDE UYGULANAN İLKELER VE BİRLİK HUKUKUNUN UYUMLAŞTIRILMASINA ETKİSİ 92
I. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA NORM KOYMA YETKİSİNE UYGULANAN İLKELER 92
A. Birlik Hukukunun Önceliği, Doğrudan Etki ve Dürüst İşbirliği İlkeleri 92
1. Genel Olarak. 92
2. Birlik Hukukunun Önceliği İlkesi 96
3. Doğrudan Etki İlkesi 109
4. Dürüst İşbirliği İlkesi 120
B. Cezai Konularda Yetkilendirme İlkesi 124
C. Cezai Konularda Yetkilendirme İlkesinin Kullanımı Çerçevesinde
Katmanlı Yetki ve Orantılılık İlkeleri 135
1. Genel Olarak. 135
2. Katmanlı Yetki İlkesi 137
3. Orantılılık İlkesi 140
4. Ortak Pazar İlkelerinin Adalet, Özgürlük ve Güvenlik Alanında Uygulanması 143
II. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN ULUSAL CEZA HUKUKUNA ETKİLERİ 148
A. Genel Olarak 148
B. Avrupalılaşma 151
C. Asimilasyon İlkesi 154
1. Genel Olarak. 154
2. Birlik Hukukunun Ulusal Hukuka Atfı 159
3. Ulusal Hukukun Birlik Hukukuna Atfı 161
4. Çerçeve Ceza Normları 162
5. Birlik Hukukuyla Ulusal Hukukun İhlaline Eşit Koruma Sağlayan Ceza Normları 166
D. Birlik Hukukuna Uygun Yorum İlkesi 167
E. Uyumlaştırma 172
1. Genel Olarak. 172
2. Ceza Hukukunun Yakınlaştırılmasının İşlevi 175

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN LİZBON ANTLAŞMASI ÖNCESİ VE SONRASINDA CEZA HUKUKU ALANINDA YETKİLERİ VE YASAMA SÜRECİ
§1. LİZBON ANTLAŞMASI ÖNCESİ AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKU’NUN DURUMU
VE GELİŞİMİ 179
I. GENEL OLARAK 179
II. AVRUPA BİRLİĞİ CEZA HUKUKUNDA UYUMLAŞTIRMA YETKİSİNİN GELİŞİMİ 183
A. Topluluk Hukuku ve Ceza Hukuku 183
1. Topluluk Hukuku ve Ulusal Ceza Hukuku Arasındaki İlişki 183
2. Suçların Belirlenmesi ve Cezaların Uygulanmasında Topluluk
Hukuku Yetkisinin Gelişimi ve Sınırları 185
a. ATAD Kararlarındaki Yaklaşım 188
(1) Çevrenin Korunması ve Gemi Kaynaklı Kirliliğin Önlenmesi
Davaları 189
(2) ATAD’ın Diğer Kararlardaki Yaklaşımı 191
(3) Yunan Mısırı Kararı 194
b. ATAD Kararlarının Topluluğun Ceza Hukuku Alanındaki Yetkisine
Etkileri 197
B. Birinci ve Üçüncü Sütunda Ceza Hukukunun Gelişimi 200
1. Birinci Sütunda Ceza Hukuku Yetkisi, Yasama Süreci ve Yasama Araçları 200
2. Üçüncü Sütunda Ceza Hukuku Yetkisi, Yasama Süreci ve Yasama Araçları 203
C. AB Çerçevesinde İlk Maddi Ceza Hukuku Düzenlemeleri: Birliğin Mali Menfaatlerinin Ceza Hukuku Yoluyla Korunması 206
§2. LİZBON ANTLAŞMASI SONRASI AVRUPA BİRLİĞİ’NİN CEZA HUKUKUNDAKİ
YETKİSİ VE BİRLİK CEZA HUKUKUNUN YEKNESAKLAŞTIRILMASI 211
I. GENEL OLARAK 211
II. LIZBON ANTLAŞMASI’NDA YASAMA YETKİSİNİN KAPSAMI, YASAMA
ARAÇLARI VE SÜRECİ 216
A. Genel Olarak 216
B. Yasama Araçları 218
C. Yasama ve Yargılama Usulü 223
III. LIZBON ANTLAŞMASI SONRASI AVRUPA BİRLİĞİ’NiN CEZA HUKUKU
YETKİSİNİN SINIRLARI 228

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MADDİ CEZA HUKUKU ALANINDA UYUMLAŞTIRMA KONUSU SUÇLAR

§1. MADDİ CEZA HUKUKUNUN UYUMLAŞTIRILMASI 233
I. GENEL OLARAK 233
II. SINIR ÖTESİ BOYUTU OLAN CİDDİ SUÇ ALANLARINDA UYUMLAŞTIRMA:
ABİA 83. MADDE 1.FIKRA 241
A. Genel Olarak 241
B. ABİA m. 83/1.Fıkra Kapsamında Birliğin Ceza Hukukundaki
Uyumlaştırma Konusu Suçların Ortak Unsurları 247
1. ABİA m. 83/1. Fıkra 1. Bend 247
2. ABİA m. 83/1. Fıkra 2. Bend 257
3. ABİA m. 83/1.fıkra 3. Bend 261
C. ABİA m. 83/1. Fıkra 2. Bend Uyarınca Uyumlaştırma Konusu Suçlar 262
1. Terörizm Suçluluğu 262
a. Genel Olarak 262
b. 2002/475/JHA sayılı Çerçeve Karar 263
c. 2008/919/JHA Sayılı Çerçeve Karar 266
d. 2017/541/EU Sayılı Terörizmle Mücadele Direktifi 268
2. İnsan Ticareti Suçluluğu 274
a. Genel Olarak 274
b. 2002/629/ JHA Sayılı Çerçeve Karar 276
c. 2011/36/EU Sayılı Direktif 277
3. Çocukların Cinsel istismarı ve Çocuk Pornografisi Suçluluğu 280
a. Genel Olarak 280
b. 2011/93/EU sayılı Direktif 282
(1) Çocuk Pornografisi 283
(2) Çocuğun Cinsel İstismarı 284
(3) Çocuğun Cinsel Sömürüsü 284
4. Yasadışı Uyuşturucu Ticareti Suçluluğu 286
a. Genel Olarak 286
b. 2004/757/JHA sayılı Çerçeve Karar 288
5. Kara Para Aklama Suçluluğu 292
a. Genel Olarak 292
b. Lizbon Antlaşması Öncesi Düzenlemeler 293
c. Lizbon Antlaşması Sonrası Düzenlemeler 294
(1) 2015/849 sayılı 4. Kara Para Aklama ile Mücadele Direktifi ve Direktifte değişiklik içeren 2018/843 sayılı 5. Kara Para
Aklama ile Mücadele Direktifi 294
(2) 2018/1673 sayılı Ceza Hukuku Vasıtasıyla Kara Para Aklama
ile Mücadele Direktifi 297
6. Yolsuzlukla Mücadele 301
a. Genel Olarak. 301
b. 2017/1371/EU sayılı Direktif 304
7. Ödeme Araçları Suçluluğu 306
a. Genel Olarak. 306
b. 2014/62/EU sayılı Direktif 308
c. 2019/713/EU Sayılı Direktif 308
8. Bilgisayar Suçluluğu 309
a. Genel Olarak. 309
b. 2013/40/EU Sayılı Direktif 310
9. Organize Suçluluk 312
a. Genel Olarak. 312
b. 2008/841/JHA Sayılı Çerçeve Karar 314
III. BİRLİK POLİTİKASININ ETKİN BİÇİMDE UYGULANMASINI SAĞLAMAK AMACIYLA UYUMLAŞTIRMA EK YETKİSİ VE YETKİNİN SINIRLARI: ABİA 83.
MADDE 2. FIKRA 321
A. Genel Olarak 321
B. Yetkinin Anlamı ve Kapsamı 324
1. Birlik Politikasının Etkin Biçimde Uygulanmasını Sağlamak 326
2. Gereklilik Unsuru 329
3. ABİA m. 83/2. Fıkranın Sınırlandırılmasında Uygulanacak Diğer Kriterler 332
4. AB Politikalarının Uygulanmasının Etkinliğini Sağlamak Amacıyla Cezalandırma Kapsamında Düzenlenen Bazı Suç Tipleri 334
a. Genel Olarak. 334
b. Çevrenin Ceza Hukuku Yoluyla Korunmasına İlişkin Direktif 335
c. Yasadışı İkamet Eden Üçüncü Ülke Vatandaşlarının
Çalıştırılmasına İlişkin Direktif: 336
d. Sermaye Piyasalarının Manipülasyonuna İlişkin Direktif: 337
e. Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığı Suçluluğuna İlişkin Direktif 337
IV. BİRLİĞİN YASAMA YETKİSİNE MÜDAHALE ARACI OLARAK ACİL DURUM
FRENİ: ABİA m. 83/3. FIKRA 338
§2. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN CEZA HUKUKU ALANINDA YETKİSİNE VE ÜYE
DEVLETLER CEZA HUKUKLARININ UYUMLAŞTIRILMASINA İLİŞKİN MESELELER 346
I. CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER ALANINA İLIŞKIN MESELELER 346
II. CEZA HUKUKU İLKELERİNE İLİŞKİN MESELELER 350
A. Genel Olarak 350
B. Lizbon Antlaşması’nın Ulusal Ceza Hukukuna Etkileri Çerçevesinde
ABAD’ın Taricco I ve Taricco II Kararları 353
1. Genel Olarak. 353
2. Taricco I Kararı 356
a. ABAD’ın Karardaki Yaklaşımı 356
b. İtalyan Anayasa Mahkemesi’nin Taricco Kararına Yaklaşımı 359
c. Değerlendirme 362
3. Taricco II Kararı 364
a. Genel Olarak 364
c. Değerlendirme 370
4. ABAD’ın Taricco Kararlarındaki Yaklaşımına İlişkin Değerlendirme 371
C. Ulusal Farklılıkların Devamlılığı Çerçevesinde Alman Federal Anayasa Mahkemesi Lizbon Kararı 374
1. Genel Olarak. 374
2. Alman Anayasa Mahkemesi’nin Lizbon Kararı 375
3. Değerlendirme 378
D. Brexit ve Avrupa Birliği Ceza Hukuku 381
SONUÇ 385
KAYNAKÇA 407