Lojistik İşletmelerinde Vergi ve Muhasebe Uygulamaları
M. Vefa TOROSLU ( Serbest Muhasebeci - Mali Müşavir - Bağımsız Denetçi )
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 7
ÖNSÖZ . 9
İÇİNDEKİLER .11
ŞEKİLLER LİSTESİ37
KISALTMALAR 39
Birinci Bölüm
LOJİSTİK HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1. LOJİSTİK KAVRAMININ TANIMI 41
1.2. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE TEMEL İŞ SÜREÇLERİ 43
1.3. LOJİSTİĞİN PRENSİPLERİ.45
1.4. LOJİSTİK FAALİYETLER.46
1.4.1. Talep Tahmini.47
1.4.2. Üretim Planlaması.48
1.4.3. Satın Alma (Tedarik) 48
1.4.4. Nakliye (Taşıma) 48
1.4.5. Sigortalama .49
1.4.6. Stok Yönetimi .49
1.4.7. Depolama 49
1.4.8. Elleçleme 50
1.4.9. Ambalajlama (Paketleme).50
1.4.10. Gümrükleme .50
1.4.11. Sipariş Yönetimi .51
1.4.12. Müşteri Hizmeti 51
1.4.13. Yer Seçimi 51
İkinci Bölüm
TAŞIMACILIK SEKTÖRÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
2.1. TAŞIMACILIK KAVRAMI53
2.2. TAŞIMA SİSTEMİNİN TEMEL UNSURLARI.58
12 İçindekiler
2.2.1. Taşıma Yolu .59
2.2.2. Taşıma Aracı 59
2.2.3. Taşınan .59
2.2.4. Yük .59
2.2.5. Taşıyan .61
2.2.6. Taşıma Sözleşmesi .61
2.3. TAŞIMA MODLARI 61
2.3.1. Karayolu Taşımacılığı 62
2.3.1.1. Genel Bilgi 62
2.3.1.2. Karayolu Taşımacılığı Çeşitleri.64
2.3.1.2.1. Yükün Niteliğine Göre Taşımacılık.64
2.3.1.2.2. Araç Kapasitesine Göre Taşımacılık64
2.3.1.2.3. Teslim Yerlerine Göre Taşımacılık65
2.3.1.3. Karayolu Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları65
2.3.1.4. Karayolu Eşya Taşımacılığında Fiyatlandırma66
2.3.1.5. Karayolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Kuruluşlar .68
2.3.1.5.1. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Konseyi
(UNECE)68
2.3.1.5.2. Uluslararası Karayolu Taşıma Birliği (IRU)69
2.3.1.5.3. Uluslararası Taşıma Organizatörleri Dernekleri
Federasyonu (FIATA) .71
2.3.1.5.4. Ulaştırma Bakanları Avrupa Konferansı (ECMT).72
2.3.1.5.5. Güneydoğu Avrupa Ortak Girişimi (SECI) .74
2.3.1.5.6. Uluslararası Karayolu-Demiryolu Kombine Taşımacılığı
Birliği (UIRR)74
2.3.1.6. Karayolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Kuruluşlar 75
2.3.1.6.1. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı .75
2.3.1.6.2. Gümrükler Genel Müdürlüğü 75
2.3.1.6.3. Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenler
Derneği (UTİKAD) .76
2.3.1.6.4. Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) .77
2.3.1.7. Karayolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler.77
2.3.1.7.1. CMR Konvansiyonu .77
2.3.1.7.2. TIR Konvansiyonu78
2.3.1.7.3. ADR Konvansiyonu79
2.3.1.7.4. ATP Konvansiyonu.80
2.3.1.7.5. AETR Konvansiyonu81
2.3.1.8. Karayolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Mevzuat .82
2.3.1.8.1. Karayolları Trafik Kanunu.82
2.3.1.8.2. Karayolu Taşıma Kanunu 82
İçindekiler 13
2.3.1.8.3. Karayolları Trafik Yönetmeliği. 82
2.3.1.8.4. Karayolu Taşıma Yönetmeliği 83
2.3.1.8.5. Karayolu Taşımacılık Faaliyetleri Mesleki Yeterlilik
Eğitimi Yönetmeliği.83
2.3.1.8.6. Karayolu İle Uluslararası Eşya Taşıyan Araçların Seyir,
Konaklama, Denetleme, Güvenlik ve Gümrük İşlemlerine
Ait Yönetmelik.84
2.3.1.8.7. Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında
Yönetmelik.84
2.3.1.8.8. Türk Ticaret Kanunu 85
2.3.2. Denizyolu Taşımacılığı.85
2.3.2.1. Genel Bilgi.85
2.3.2.2. Denizyolu Taşımacılığı Çeşitleri .87
2.3.2.2.1. Taşımacılık Modeli Açısından .87
2.3.2.2.2. Taşınan Yük Açısından 88
2.3.2.2.3. Gemi Türü Açısından.89
2.3.2.2.4. Gemilerin Suda Dolaşım Şekli Açısından90
2.3.2.3. Denizyolu Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları 91
2.3.2.4. Denizyolu Taşımacılığında Faaliyet Gösteren İşletmeler 92
2.3.2.4.1. Armatör İşletmeleri 93
2.3.2.4.2. Gemi Acenteleri .93
2.3.2.4.3. Yük Brokerleri (Navlun Komisyoncuları) .93
2.3.2.4.4. Gemi Alım-Satım Komisyoncuları 94
2.3.2.4.5. Forwarderler.94
2.3.2.4.6. Bunker İşletmeleri94
2.3.2.4.7. Konferans İşletmeleri .94
2.3.2.5. Denizyolu Taşımacılığında Navlun Fiyatlandırma 95
2.3.2.6. Denizyolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Kuruluşlar95
2.3.2.6.1. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) .95
2.3.2.6.2. Uluslararası Deniz Ticaret Odası (ICS)96
2.3.2.6.3. Uluslararası Denizcilik Bürosu (IMB) .96
2.3.2.6.4. Uluslararası Denizcilik Federasyonu (ISF) 97
2.3.2.6.5. Baltık ve Uluslararası Denizcilik Konseyi (BIMCO).97
2.3.2.6.6. Baltık Borsası.97
2.3.2.7. Denizyolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Kuruluşlar.98
2.3.2.7.1. Denizcilik Genel Müdürlüğü98
2.3.2.7.2. Deniz Ticaret Odası98
2.3.2.7.3. Türk Loydu 99
2.3.2.7.4. Türk Armatörler Birliği99
2.3.2.7.5. Vapur Donatanları ve Acenteleri Derneği100
14 İçindekiler
2.3.2.8. Denizyolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler .101
2.2.3.8.1. Brüksel Sözleşmesi (1924) 101
2.3.2.8.2. Visby Protokolü (1968) .101
2.3.2.8.3. Hamburg Sözleşmesi (1978)101
2.3.2.8.4. Rotterdam Antlaşması (2009)101
2.3.2.9. Denizyolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Mevzuat102
2.3.2.9.1. Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun 102
2.3.2.9.2. Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu İle 491 Sayılı
Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanun.102
2.3.2.9.3. Gemi Acenteleri Yönetmeliği 102
2.3.2.9.4. Gemi Adamlarının İkamet Yerleri, Sağlık ve İaşelerine
Dair Yönetmelik 102
2.3.2.9.5. Ticaret Gemilerinin Yükleme Sınırı Tüzüğü .103
2.3.2.9.6. Deniz Ticareti Gözetim Hizmetleri Yönetmeliği.103
2.3.2.9.7. Karayoluyla Taşınan Yüklerin Denizyoluna
Aktarılmasının Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik.103
2.3.2.9.8. Deniz Araçları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Tarife
ve Talimat Tebliği104
2.3.2.9.9. Türkiye Limanları ve İskeleleri Arasında Deniz
Taşıtlarıyla Yapılan Taşıma İle Yükleme ve
Boşaltmalarda Gümrük Gözetim ve Kontrolü Usul ve
Esaslarına İlişkin Tebliğ 104
2.3.2.9.10. Türk Ticaret Kanunu104
2.3.3. Havayolu Taşımacılığı104
2.3.3.1. Genel Bilgi 104
2.3.3.2. Havayolu Taşımacılığı Çeşitleri 106
2.3.3.2.1. Yükün Özelliğine Göre Kargolar.106
2.3.3.2.2. Uçağa Yükleme Şekline Göre Kargolar.106
2.3.3.3. Havayolu Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları .107
2.3.3.4. Havayolu Kargo Taşımacılığında Fiyatlandırma.108
2.3.3.5. Havayolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Kuruluşlar.109
2.3.3.5.1. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)109
2.3.3.5.2. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) .111
2.3.3.5.3. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC)112
2.3.3.5.4. Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Örgütü
(EUROCONTROL).113
2.3.3.5.5. Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı (EASA).113
2.3.3.5.6. Havacılık Otoriteleri Birliği (JAA)114
2.3.3.5.7. Uluslararası Hava Kargo Birliği (TIACA).114
2.3.3.5.8. Avrupa Bölgeleri Havayolu Birliği (ERA) 115
İçindekiler 15
2.3.3.6. Havayolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Kuruluşlar115
2.3.3.6.1. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 115
2.3.3.6.2. Devlet Hava Meydanları İşletmesi 116
2.3.3.7. Havayolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler.117
2.3.3.7.1. Chicago Konvansiyonu 117
2.3.3.7.2. Paris Konvansiyonu .119
2.3.3.7.3. Madrid Konvansiyonu120
2.3.3.7.4. Havana Konvansiyonu .120
2.3.3.7.5. Varşova Konvansiyonu 120
2.3.3.7.6. Roma Konvansiyonu121
2.3.3.8. Havayolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Mevzuat .121
2.3.3.8.1. Türk Sivil Havacılık Kanunu .121
2.3.3.8.2. Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Yönetmeliği (SHY-6A)
.121
2.3.3.8.3. Genel Havacılık Yönetmeliği (SHY-6B) .121
2.3.3.8.4. Hava Aracı Milliyeti ve Tescil İşaretleri Yönetmeliği .122
2.3.3.8.5. Devlet Hava Araçları Hakkında Yönetmelik (SHY-
DEVLET).122
2.3.3.8.6. Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetmeliği (SHY-CA) .122
2.3.3.8.7. Ticari Hava Taşıma İşletmeleri Bakım Sistemi
Yönetmeliği (SHY-M) .123
2.3.3.8.8. Genel Havacılık Hava Taşımacılığına İlişkin Güvenlik
Tedbirleri Kapsamında Yönetmelik .123
2.3.3.8.9. Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa
Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği
(SHY-21)123
2.3.3.8.10. Tehlikeli Maddelerin Havayoluyla Taşınması Hakkında
Yönetmelik.124
2.3.4. Demiryolu Taşımacılığı 124
2.3.4.1. Genel Bilgi.124
2.3.4.2. Demiryolu Taşımacılığı Çeşitleri.127
2.3.4.2.1. Blok Tren Taşımacılığı . 127
2.3.4.2.2. Özel Vagon Taşımacılığı. 128
2.3.4.2.3. Kombine Demiryolu Taşımacılığı. 128
2.3.4.2.4. Ro-La Taşımacılığı 128
2.3.4.3. Demiryolu Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları129
2.3.4.4. Demiryolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Kuruluşlar .130
2.3.4.4.1. Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı Hükümetler Arası
Örgütü (OTIF)130
2.3.4.4.2. Avrupa Birliği Demiryolları Ajansı (ERA). 130
2.3.4.4.3. Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC) 130
16 İçindekiler
2.3.4.4.4. Avrupa Demir Yolu ve Altyapı Kuruluşları Birliği (CER)
.131
2.3.4.4.5. Demiryolu Arasındaki İşbirliği Organizasyonu (OSJD)
.131
2.3.4.4.6. Uluslararası Demiryolu Taşıma Komitesi (CIT)131
2.3.4.5. Demiryolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Kuruluşlar132
2.3.4.5.1. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) 132
2.3.4.5.2. TCDD Taşımacılık AŞ.133
2.3.4.6. Demiryolu Taşımacılığı ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler.134
2.3.4.6.1. Uluslararası Demiryolu Taşımacılığına İlişkin Sözleşme
(COTIF).134
2.3.4.6.2. Uluslararası Demir Yolu Eşya Taşıma Sözleşmesine
İlişkin Yeknesak Kurallar (CIM).134
2.3.4.6.3. Tehlikeli Malların Demiryolu ile Uluslararası
Taşımacılığına ilişkin Düzenlemeler (RID).134
2.3.4.7. Demiryolu Taşımacılığı ile İlgili Ulusal Mevzuat.135
2.3.4.7.1. Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi
Hakkında Kanun 135
2.3.4.7.2. Demiryolu İşletmeciliği Yetkilendirme Yönetmeliği 135
2.3.4.7.3. Tehlikeli Maddelerin Demiryolu İle Taşınması Hakkında
Yönetmelik 135
2.3.4.7.4. Demiryolu Araçları Tescil ve Sicil Yönetmeliği .136
2.3.5. Boru Hattı Taşımacılığı 136
2.3.5.1. Genel Bilgi 136
2.3.5.2. Boru Hattı Taşımacılığı Çeşitleri.137
2.3.5.3. Boru Hattı Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları138
2.3.6. Nehir Yolu Taşımacılığı .139
2.3.7. Taşıma Modlarının Karşılaştırılması 140
2.4. KOMBİNE TAŞIMACILIK142
2.4.1. Genel Bilgi142
2.4.2. Kombine Taşımacılık ile İlgili Tanımlar 143
2.4.2.1. Tek Modlu Taşımacılık (Unimodal Transport) .143
2.4.2.2. Modlar Arası Taşımacılık (Intermodal Transport) 143
2.4.2.3. Çok Modlu Taşımacılık (Multimodal Transport) 146
2.4.2.4. Kombine Taşımacılık (Combined Transport)147
2.4.3. Kombine Taşımacılığının Avantaj ve Dezavantajları.148
2.4.4. Kombine Taşımacılık Süreci 149
2.4.5. Kombine Taşımacılıkta Ulaştırma Biçimleri 149
2.4.6. Kombine Taşımacılıkta Karayolu-Demiryolu Entegrasyonlu
Sevkiyatlar151
2.4.6.1. Çekici ile Birlikte Taşıma151
İçindekiler 17
2.4.6.2. Çekici Olmadan Taşıma.152
2.5. KONTEYNER TAŞIMACILIĞI .152
2.5.1. Konteyner Tanımı .152
2.5.2. Konteynerin Yararları .154
2.5.3. Konteynerin Sınıflandırılması.155
2.5.3.1. Standart Konteyner 155
2.5.3.2. Isı Kontrollü (Reefer) Konteyner.156
2.5.3.3. Tank Konteyner .157
2.5.3.4. Özel Konteyner157
2.5.4. Konteyner Taşımacılığının Bileşenleri .158
2.5.4.1. Konteyner Gemileri .158
2.5.4.2. Konteyner Terminalleri159
2.5.5. Konteyner Tanımlama Sistemi160
2.6. RO-RO TAŞIMACILIĞI.161
2.6.1. Ro-Ro Tanımı .161
2.6.2. Ro-Ro Taşımacılığının Faydaları162
2.6.3. Ro-Ro Gemisinin Tanımı163
2.6.4. Ro-Ro Gemilerinin Araç Kapasitesi .164
2.6.5. Ro-Ro Gemilerinin Yapısal Özellikleri 164
2.6.6. Ro-Ro Gemilerine Araç Yükleme.165
2.7. TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI .166
2.7.1. Karayolu ile Tehlikeli Madde Taşımacılığı 167
2.7.2. Denizyolu ile Tehlikeli Madde Taşımacılığı.168
2.7.3. Havayolu ile Tehlikeli Madde Taşımacılığı169
2.7.4. Demiryolu ile Tehlikeli Madde Taşımacılığı 169
2.8. PROJE TAŞIMACILIĞI170
2.9. TAŞIMA MODU TERCİH KRİTERLERİ171
2.9.1. Maliyet ve Fiyatlandırma Faktörü.171
2.9.2. Taşıma Süresi172
2.9.3. Risk veya Güven Faktörü172
2.9.4. Malın Özelliği .173
2.9.5. Tonaj, Miktar, Boyut Faktörü .173
2.9.6. İzlenebilirlik173
2.9.7. Yasal Mevzuat ve Düzenlemeler 174
2.9.8. Coğrafi Konum Faktörü 174
2.10. TAŞIMACILIKTA YÜK KONSOLİDASYONU-DEKONSOLİDASYONU
174
2.10.1. Yük Konsolidasyonu.174
2.10.2. Yük Dekonsolidasyonu .175
2.11. TAŞIMACILIKTA KULLANILAN TAŞIMA ARAÇLARI 175
18 İçindekiler
2.11.1. Karayolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar175
2.11.1.1. Brandalı Araçlar 176
2.11.1.1.1. Mega Treyler .176
2.11.1.1.2. Optima Treyler.176
2.11.1.1.3. Jumbo Treyler176
2.11.1.2. Kamyonlar.177
2.11.1.3. Özel Amaçlar İçin Üretilmiş Araçlar.177
2.11.1.3.1. Isı Kontrollü (Frigorifik) Araçlar.177
2.11.1.3.2. Ağır Yük Taşıma Araçları .178
2.11.1.3.3. Otomobil Taşıma Araçları .179
2.11.1.3.4. Tanker180
2.11.2. Denizyolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar 180
2.11.2.1. Kuru Yük Gemileri 181
2.11.2.2. Dökme Yük Gemileri.181
2.11.2.3. Konteyner Gemileri181
2.11.2.4. Çok Amaçlı Gemiler 181
2.11.2.5. Ro-Ro (Roll-On/Roll-Off) Gemileri 182
2.11.2.6. Frigorifik Gemiler182
2.11.2.7. Ağır Yük Gemileri .183
2.11.2.8. Canlı Hayvan Gemileri 183
2.11.2.8. Tankerler183
2.11.2.10. Karma (Kombine) Gemiler 184
2.11.3. Havayolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar .185
2.11.4. Demiryolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar186
2.11.5. Nehir Yolu Taşımacılığında Kullanılan Araçlar.189
Üçüncü Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE VERGİ UYGULAMALARI
3.1. KURUMLAR VERGİSİ191
3.1.1. Kurumlar Vergisi Hakkında Genel Bilgi 191
3.1.1.1. Kurumlar Vergisinin Konusu 191
3.1.1.2. Kurumlar Vergisinin Mükellefleri.192
3.1.1.3. Kurumlar Vergisinin Matrahı 193
3.1.1.4. Kurumlar Vergisinin Beyan ve Ödemesi.193
3.1.1.5. Kurumlar Vergisinin Oranı194
3.1.1.6. Kurumlar Vergisinde Tam ve Dar Mükellefiyet195
3.1.2. Yabancı Ulaştırma Kurumlarının Vergilendirilmesi.195
3.1.2.1. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Vergileme Esasları 195
İçindekiler 19
3.1.2.2. Dar Mükellef Yabancı Ulaştırma Kurumu Kavramı197
3.1.2.3. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Hasılatın Tespiti.197
3.1.2.3.1. Kara Taşımacılığında Hasılatın Tespiti197
3.1.2.3.2. Deniz ve Hava Taşımacılığında Hasılatın Tespiti 199
3.1.2.3.3. Komisyon Gelirleri.199
3.1.2.4. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti.199
3.1.2.5. Çifte Vergilemeyi Önleme Anlaşmaları ve Vergi Oranları .200
3.1.2.6. Yabancı Ulaştırma İşlerinde Tevkifat Uygulaması201
3.1.2.7. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Hasılat Defteri Tutma
Zorunluluğu.202
3.1.2.8. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Beyanname Verilmesi203
3.1.2.9. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Geçici Vergi Uygulaması 203
3.1.3. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinde ve
Devrinde Kurumlar Vergisi İstisnası 204
3.1.3.1. İstisnanın Kapsamı.204
3.1.3.2. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti 205
3.1.3.3. Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı .205
3.1.3.4. İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna
Uygulaması.206
3.1.4. Time-Charter İşletmeciliğinde Kurumlar Vergisi İstisnası .206
3.1.5. Uluslararası Taşımacılıkta Götürü Gider Uygulaması 207
3.1.5.1. Uygulamanın Kapsamı 207
3.1.5.2. Götürü Gider Olarak Dikkate Alınabilecek Azami Tutar 208
3.1.5.3. Götürü Gider Uygulamasında Yurt Dışı Taşımacılık Hasılatı .208
3.1.5.4. Götürü Gider Uygulamasında Fiili Harcama Yapma Zorunluluğu
.210
3.1.5.5. Uluslararası Taşımacılıkta Götürü Gider Uygulamasının
Muhasebeleştirilmesi.214
3.2. KATMA DEĞER VERGİSİ216
3.2.1. Katma Değer Vergisi Hakkında Genel Bilgi.216
3.2.1.1. Katma Değer Vergisinin Konusu.216
3.2.1.2. Katma Değer Vergisinin Mükellefi .217
3.2.1.3. Katma Değer Vergisinin Sorumlusu217
3.2.1.4. Katma Değer Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay.218
3.2.1.5. Katma Değer Vergisinin Matrahı.218
3.2.1.6. Katma Değer Vergisinin Beyan ve Ödemesi .219
3.2.1.7. Katma Değer Vergisinin Oranı 219
3.2.1.8. Katma Değer Vergisinde İstisnalar219
3.2.2. Uluslararası Taşımacılık İstisnası .220
3.2.2.1. Genel Açıklama .220
3.2.2.2. Organizatörler veya Alt Yüklenicilerde İstisna222
20 İçindekiler
3.2.2.3. Özmal veya Kiralık Taşıtlarla Yapılan Taşımacılıkta İstisna 224
3.2.2.4. Ro-Ro Taşımacılığında İstisna 224
3.2.2.5. Serbest Bölgelerde Taşımacılık İstisnası .225
3.2.2.6. Boru Hattı ile Yapılan Akaryakıt Taşımalarında İstisna226
3.2.2.7. Demuraj Bedellerinde İstisna 227
3.2.2.8. Uluslararası Taşımacılıkta Yurtiçinden Sağlanan Masraflarda
İstisna 227
3.2.2.9. Uluslararası Taşımacılık Bedelinin Döviz Olarak Belirlenmesi
227
3.2.2.10. Uluslararası Taşımacılıkla İlgili Belge Düzenleme Hizmetinde
İstisna 228
3.2.2.11. Brokerlik Hizmetlerinde İstisna.228
3.2.2.12. İki Yabancı Ülke Arasında Yapılan Taşımacılık Hizmetinde
İstisna 229
3.2.3. İhraç Malı Taşıyan Araçlara Sağlanan Motorin Teslimlerinde KDV
İstisnası.229
3.2.4. Deniz-Hava-Demiryolu Taşıma Araçlarında KDV İstisnası 230
3.2.4.1. Araçların Tesliminde İstisna231
3.2.4.2. Araçların Tadil, Onarım ve Bakım Hizmetlerinde İstisna .231
3.2.5. Deniz ve Hava Taşıma Araçları İçin Liman ve Hava Meydanlarında
Yapılan Hizmetlerde KDV İstisnası .232
3.2.6. Gözetim Hizmetlerde KDV İstisnası 236
3.2.7. Lojistik İşletmelerinde KDV Tevkifatı Uygulaması.237
3.2.7.1. Genel Açıklama .237
3.2.7.2. Demuraj Bedelleri .240
3.2.7.3. Yükleme ve İstifleme Bedelleri.241
3.2.7.4. Nakliye Ambarlarının Durumu241
3.2.7.5. Nakliye Bedelinin Yansıtılması.241
3.2.7.6. KDV Tevkifatının Faturada Gösterilmesi ve Muhasebe Kaydı
242
3.2.8. Nakil Vasıtaların Satışı.243
3.2.9. Time-Charter İşletmeciliğinde KDV İstisnası 243
3.2.10. Taşımacılık İstisnası Uygulamasında İç Parkurun Durumu245
3.2.11. Uluslararası Taşıma İşleri Organizasyonu (Forwarding)
Faaliyetlerinde KDV.246
3.2.12. Taşımacılık İstisnasının Beyan Dönemi .246
3.2.13. İstisnanın KDV Beyannamesinde Gösterilmesi247
3.2.14. Uluslararası Taşımacılıkta KDV İadesi 247
3.2.14.1. KDV İadesinin Kapsamı247
3.2.14.2. KDV İadesi İçin Gerekli Belgeler .248
3.2.14.3. KDV İstisnasının Belgelendirilmesi 248
İçindekiler 21
3.2.14.4. Mahsuben İade.251
3.2.14.5. Nakden İade .251
3.2.14.6. Yüklenilen KDV Tutarının Hesaplanması.251
3.2.14.7. İade Edilebilecek Azami Tutar 253
3.2.15. Uluslararası Taşımacılıkta KDV ile İlgili Özelgeler.253
3.3. ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ255
3.3.1. Özel Tüketim Vergisi Hakkında Genel Bilgi255
3.3.1.1. Özel Tüketim Vergisinin Konusu 256
3.3.1.2. Özel Tüketim Vergisi ile İlgili Kavramlar.256
3.3.1.3. Özel Tüketim Vergisinin Mükellefi.257
3.3.1.4. Özel Tüketim Vergisinin Oranı veya Tutarı 257
3.3.2. Petrol Ürünlerinde ÖTV Uygulaması .257
3.3.3. ÖTV İstisnaları258
3.3.3.1. İhracat İstisnası 258
3.3.3.2. İhraç Malı Taşıyan Araçlara Motorin Tesliminde İstisna 258
3.3.4. Sıfır ÖTV Uygulamaları .259
3.3.4.1. Deniz Araçlarına Akaryakıt Teslimleri259
3.3.4.2. Hava Yakıtlarının Sıfır ÖTV Tutarlı Teslimleri 259
3.4. MOTORLU TAŞITLARIN VERGİ BOYUTU.260
3.4.1. Motorlu Taşıtlar ile İlgili Tanımlar.260
3.4.1.1. Karayolları Trafik Kanunu’nda Yapılan Tanımlar 260
3.4.1.2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nda Yapılan Tanımlar.261
3.4.2. Binek Araç-Ticari Araç Ayırımı .262
3.4.3. Vergisel Açıdan Binek Araç-Ticari Araç Ayrımı .264
3.4.3.1. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Açısından264
3.4.3.2. Katma Değer Vergisi Kanunu Açısından.264
3.4.3.3. Özel Tüketim Vergisi Kanunu Açısından 268
3.4.3.4. Vergi Usul Kanunu Açısından .269
3.4.4. Zayi Olan Taşıt Araçları .269
3.4.5. Araç Tamir-Bakım Giderleri.270
3.4.6. Akaryakıt Giderleri .270
3.4.7. Trafik Sigortası ve Kasko Giderleri 270
3.5. MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ.271
3.5.1. Genel Açıklama 271
3.5.2. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Konusu .271
3.5.3. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Mükellefi271
3.5.4. Motorlu Taşıtlar Vergisinde Mükellefiyetin Başlaması ve Sona Ermesi
271
3.5.5. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Ölçü ve Oranları.272
3.5.6. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Tahakkuku ve Ödemesi272
22 İçindekiler
3.5.7. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Gider Kaydedilmeme Durumu.273
3.5.8. Çalınan Araçlarda MTV Uygulaması .273
3.6. DİĞER VERGİLER 273
Dördüncü Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE KULLANILAN BELGELER
4.1. BELGE KAVRAMI 275
4.2. GENEL NİTELİKLİ RESMİ BELGELER .276
4.2.1. Fatura276
4.2.1.1. Faturanın Tanımı .276
4.2.1.2. Faturada Bulunması Gereken Bilgiler .277
4.2.1.3. Fatura Düzenleme Kuralları 277
4.2.1.4. Fatura Kullanmak Zorunda Olanlar.278
4.2.1.5. Elektronik Faturalar.279
4.2.1.5.1. e-Fatura 279
4.2.1.5.2. e-Arşiv Fatura 280
4.2.2. İrsaliyeli Fatura.282
4.2.3. Gider Pusulası.283
4.2.3.1. Gider Pusulasının Tanımı 283
4.2.3.2. Gider Pusulasının Özellikleri.284
4.2.3.3. Gider Pusulasının Düzenlenme Zamanı 285
4.2.3.4. Gider Pusulasında Bulunması Gereken Bilgiler 285
4.2.3.5. Gider Pusulası Yerine Geçen Belgeler 286
4.2.3.6. Gider Pusulasında Vergi Tevkifatı 286
4.2.3.7. Satılan Malın İade Edilmesi Durumunda Gider Pusulası 287
4.2.4. Sevk İrsaliyesi.287
4.2.4.1. Sevk İrsaliyesinin Tanımı287
4.2.4.2. Sevk İrsaliyesinde Bulunması Gereken Bilgiler288
4.2.4.3. Şubeler Arasında Sevk İrsaliyesi Düzenlenmesi .288
4.2.4.4. Elektronik İrsaliye .289
4.2.4.5. e-İrsaliye Açısından Lojistik İşletmelerinin Durumu 289
4.2.5. Ücret Bordrosu .291
4.2.6. Vergi Levhası .292
4.2.6.1. Vergi Levhası Almak Zorunda Olanlar .292
4.2.6.2. Vergi Levhasında Bulunacak Bilgiler .293
4.2.6.3. Vergi Levhasının Alınması ve Bulundurulması 293
4.2.6.4. Vergi Levhasının Bulundurulacağı Yerler.294
İçindekiler 23
4.2.6.5. Vergi Levhası Bulundurma Mecburiyetini Yerine Getirmemek
.294
4.2.7. Taşıma İrsaliyesi .294
4.2.8. Ambar Tesellüm Fişi.296
4.2.9. Mizan 298
4.2.10. Muhabere Evrakı.299
4.2.11. Gider Listesi299
4.2.12. Diğer Belgeler.299
4.3. LOJİSTİK İŞLETMELERİNE ÖZGÜ BELGELER .300
4.3.1. Karayolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler.300
4.3.1.1. Taşıt Aracı ile İlgili Belgeler .300
4.3.1.1.1. Uluslararası Taşıt Belgesi (IRC) 300
4.3.1.1.2. Karayolu Taşıtı Onay Belgesi 300
4.3.1.1.3. Yeşil Kart Sertifikası301
4.3.1.1.4. L1 Belgesi 301
4.3.1.1.5. L2 Belgesi 302
4.3.1.1.6. Geçiş Belgesi (Dozvola) 302
4.3.1.1.7. Taşıt Kira Sözleşmesi.303
4.3.1.1.8. Şoför Vekaletnamesi 303
4.3.1.1.9. Gümrüklerden Geçiş Karnesi (CPD)303
4.3.1.1.10. UBAK Belgesi .304
4.3.1.1.11. Yol Değerlilik Testi Belgesi.305
4.3.1.2. Taşınan Yük ile İlgili Belgeler.305
4.3.1.2.1. Karayolu Taşıma Belgesi CMR .305
4.3.1.2.2. Tır Karnesi .307
4.3.1.2.3. Nakliyeci Makbuzu 308
4.3.1.2.4. FIATA Tesellüm Belgeleri.308
4.3.1.2.4.1. FIATA FCR Nakliyeci Alındı Makbuzu309
4.3.1.2.4.2. FIATA FCT Nakliyeci Taşıma Makbuzu 309
4.3.1.2.4.3. FIATA FBL Devredilebilir Kombine Taşıma
Konişmentosu.309
4.3.1.2.4.4. FIATA FWR Depo Makbuzu.310
4.3.1.2.4.5. FIATA FWB Devredilemez Multimodal Taşıma
İrsaliyesi.310
4.3.1.2.4.6. FIATA SDT Tehlikeli Maddelerin Taşınmasına
İlişkin Gönderici Beyanı 310
4.3.1.2.4.7. FIATA SIC Göndericinin Multimodal Ağırlık
Sertifikası .311
4.3.1.2.4.8. FIATA FFI Sevkiyat Talimatları311
4.3.1.2.5. Paket Postası Makbuzu 311
4.3.1.2.6. ADR Belgesi 311
24 İçindekiler
4.3.1.2.7. Taşıma Senedi312
4.3.1.3. Sürücü ile İlgili Belgeler .313
4.3.1.3.1. Uluslararası Sürücü Belgesi (IDP).313
4.3.1.3.2. Sürücü Mesleki Yeterlilik Belgesi (SRC Belgesi) .313
4.3.1.3.3. Psikoteknik Belgesi314
4.3.2. Denizyolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler.314
4.3.2.1. Gemi ile İlgili Belgeler314
4.3.2.1.1. Denize Elverişlilik Belgesi 314
4.3.2.1.2. Yola Elverişlilik Belgesi 315
4.3.2.1.3. Liman Çıkış Belgesi.315
4.3.2.1.4. Gemi Tasdiknamesi .316
4.3.2.1.5. Yükleme Sınırı Belgesi316
4.3.2.1.6. Tonilato Belgesi.316
4.3.2.1.7. Gemi Ölçüm Belgesi316
4.3.2.2. Taşınan Yük ile İlgili Belgeler 317
4.3.2.2.1. Konişmento (Bill of Lading)317
4.3.2.2.2. Navlun Sözleşmesi (Freight Contract).319
4.3.2.2.2.1. Kırkambar Navlun Sözleşmesi 319
4.3.2.2.2.2. Charter Party Navlun Sözleşmesi 319
4.3.2.2.3. Rıhtım Makbuzu (Varrant de Dock) 320
4.3.2.2.4. İkinci Kaptan Makbuzu (Mate’s Receipt)320
4.3.2.2.5. Dok Makbuzu (Dock Receipt).320
4.3.2.2.6. Manifesto .320
4.3.2.2.7. Gemi Ölçüm Raporu321
4.3.2.2.8. Yükleme Ordinosu (Mate's Receipt)321
4.3.2.2.9. Yük Manifestosu321
4.3.2.2.10. Yükleme Planı .322
4.3.2.3. Gemi Adamları ile İlgili Belgeler322
4.3.2.3.1. Yeterlilik Belgeleri 322
4.3.2.3.2. Gemi Adamları Eğitim Belgeleri .322
4.3.2.3.3. Aşı Kağıtları.323
4.3.3. Havayolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler323
4.3.3.1. Uçak ile İlgili Belgeler 323
4.3.3.1.1. Uçuşa Elverişlilik Sertifikası .323
4.3.3.1.2. Havayolu İşletme Ruhsatı 323
4.3.3.1.3. Hava Aracı Tescil Sertifikası .323
4.3.3.1.4. Load and Trim Sheet323
4.3.3.1.5. Yükleme Planı .323
4.3.3.2. Taşınan Yük ile İlgili Belgeler 324
4.3.3.2.1. Havayolu Konişmentosu324
İçindekiler 25
4.3.3.2.2. Ara Konşimento (HAWB) 324
4.3.3.2.3. Kargo Manifestosu 325
4.3.3.2.4. Kargo Transfer Manifestosu 325
4.3.3.2.5. Kargo Masraflarını Düzeltme Bildirgesi. 325
4.3.3.2.6. Kargo Muhasebe Bildirisi . 325
4.3.3.2.7. Teslim Edilmedi Bildirisi 325
4.3.3.2.8. Kargo Hasar Raporu 326
4.3.3.2.9. Yük Taşıma Sözleşmesi-Hava Yük Senedi. 326
4.3.3.2.10. İç Hat Hava Yük Senedi 326
4.3.4. Demiryolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler 327
4.3.4.1. Taşınan Yük ile İlgili Belgeler.327
4.3.4.1.1. Hamule Senedi (Railway Bill) 327
4.3.4.1.2. Nakliye Kontratosu . 329
4.3.4.1.3. Remiz Bülteni . 329
4.3.5. Taşıma Belgelerinde Bulunması Gereken Bilgiler329
Beşinci Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE KULLANILAN DEFTERLER
5.1. DEFTER KAVRAMI 333
5.2. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE KULLANILAN TİCARİ DEFTERLER .334
5.2.1. Yevmiye Defteri334
5.2.2. Defter-i Kebir (Büyük Defter) 336
5.2.3. Envanter Defteri336
5.2.4. Pay Defteri 337
5.2.5. Yönetim Kurulu Karar Defteri 337
5.2.6. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri 337
5.3. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE KULLANILAN DİĞER RESMİ
DEFTERLER.338
5.3.1. Damga Resmi Defteri .338
5.3.2. Sabit Kıymet ve Amortisman Defteri .338
5.3.3. Ambar Defteri .338
5.3.4. Sermaye Piyasası Muhasebe Defteri.339
5.3.5. Yabancı Nakliyat Kurumlarının Hasılat Defteri .340
5.4. LOJİSTİK İŞLETMELERİNE ÖZGÜ DEFTERLER .341
5.4.1. Karayolu Taşımacılığında Kullanılan Defterler341
5.4.1.1. Seyir Defteri.341
5.4.1.2. Denetleme Defteri341
5.4.2. Denizyolu Taşımacılığında Kullanılan Defterler 341
26 İçindekiler
5.4.2.1. Gemi Jurnali Defteri341
5.4.2.2. Gemi Hareket Kayıt Jurnali Defteri.342
5.4.2.3. Yakıt Alım Defteri.342
5.4.3. Havayolu Taşımacılığında Kullanılan Defterler.343
5.4.3.1. Pilot Seyir Defteri343
5.4.3.2. Hava Aracı Kayıt Defterleri 343
5.4.3.3. Kategori Temel Bakım Deneyimi Kayıt Defteri343
5.4.4. Demiryolu Taşımacılığında Kullanılan Defterler .343
5.4.4.1. Arıza Kayıt Defteri343
5.4.4.2. Tesellüm Defteri343
Altıncı Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE SİSTEMİ
6.1. GENEL AÇIKLAMA345
6.2. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ.347
6.3. MUHASEBE BÖLÜMÜNÜN AMAÇLARI 349
6.4. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE MALİYET SİSTEMİ 350
6.5. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE MUHASEBE KAYIT DÜZENİ .352
6.6. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE TEKDÜZEN HESAP PLANI.354
6.6.1. Genel Açıklama 354
6.6.2. Hesap Sınıfları 356
6.6.3. Tekdüzen Hesap Çerçevesi.357
6.6.4. Gider Çeşitleri.362
6.6.5. Lojistik İşletmelerinde Gider Yerleri363
6.7. HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI 365
6.8. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE YABANCI PARA İŞLEMLERİN
MUHASEBELEŞTRİRİLMESİ377
Yedinci Bölüm
KARAYOLU TAŞIMACILIĞI MUHASEBESİ
7.1. GENEL AÇIKLAMA385
7.2. KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA MALİYETLER386
7.2.1. Maliyet Türleri386
7.2.1.1. Direkt Maliyetler .387
7.2.1.1.1. Yakıt Maliyeti387
7.2.1.1.2. Personel Maliyeti .388
İçindekiler 27
7.2.1.1.3. Otoyol-Köprü ve Geçiş Ücretleri .389
7.2.1.1.4. Ro-Ro Gemisi ve Feribot Ücretleri 389
7.2.1.1.5. TIR Karnesi Giderleri 389
7.2.1.1.6. Araç Parkı Ücretleri .390
7.2.1.1.7. Yol Vergileri 390
7.2.1.2. Endirekt Maliyetler390
7.2.1.2.1. Motor Yağı Maliyeti 390
7.2.1.2.2. Lastik Maliyeti .391
7.2.1.2.3. Bakım-Onarım Maliyeti .391
7.2.1.2.4. Amortisman Maliyeti .392
7.2.1.2.5. Yeşil Kart Sigorta Giderleri .392
7.2.1.2.6. Kasko ve Trafik Sigortası Giderleri .392
7.2.1.2.7. CMR Sigortası Giderleri 393
7.2.1.2.8. Motorlu Taşıtlar Vergisi.393
7.2.1.2.9. Araç Fenni Muayene Giderleri.394
7.2.2. Maliyetleri Etkileyen Faktörler.394
7.3. MUHASEBE UYGULAMALARI 395
7.3.1. Yetki Belgesi Ücretlerinin Muhasebeleştirilmesi .395
7.3.2. Taşıma Ücretlerinin Muhasebeleştirilmesi399
7.3.3. Taşıt Alımlarının Muhasebeleştirilmesi401
7.3.4. Depo Yatırımlarının Muhasebeleştirilmesi .402
7.3.5. Yakıt Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi 403
7.3.6. Yedek Parça Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi.408
7.3.7. Araç Lastiklerinin Muhasebeleştirilmesi 408
7.3.8. Sigorta Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi410
7.3.9. Takograf Cihazı ile İlgili Muhasebe Kayıtları 411
7.3.10. İstiap Hattı Cihazı ile İlgili Muhasebe Kayıtları .412
7.3.11. Hızlı Geçiş Sistemi ile İlgili Muhasebe Kayıtları .414
7.3.12. Motorlu Taşıtlar Vergisinin Ödenmesi .416
7.3.13. Endirekt Maliyetlerin Sefer Maliyetine Yüklenmesi 417
7.3.13.1. Sefer Gün Sayısı Anahtarı .417
7.3.13.2. Hasılat Anahtarı .417
Sekizinci Bölüm
DENİZYOLU TAŞIMACILIĞI MUHASEBESİ
8.1. GENEL AÇIKLAMA 419
8.2. DENİZYOLU TAŞIMACILIĞINDA MALİYETLER .420
8.2.1. Maliyet Türleri420
28 İçindekiler
8.2.1.1. Direkt Maliyetler .420
8.2.1.1.1. Bunker Giderleri 420
8.2.1.1.2. Mürettebat Giderleri 421
8.2.1.1.3. Tedarik Malzemesi Giderleri .423
8.2.1.1.4. Liman Giderleri .424
8.2.1.1.5. Yükleme ve Boşaltma Giderleri.425
8.2.1.1.6. Boğaz-Kanal Geçiş Ücretleri .426
8.2.1.1.7. Acente Komisyon Giderleri .427
8.2.1.1.8. Gemi İşletim Maliyeti427
8.2.1.2. Endirekt Maliyetler427
8.2.1.2.1. Amortisman Giderleri 428
8.2.1.2.2. Sörvey ve Klaslama Giderleri429
8.2.1.2.3. Bakım-Onarım Giderleri429
8.2.1.2.4. Sigorta Giderleri 430
8.2.2. Maliyetleri Etkileyen Faktörler.431
8.2.2.1. Taşınacak Yüklerin Fiziksel Özellikleri 431
8.2.2.2. Yapılacak Seferin Türü431
8.2.2.3. Geminin Tipi .432
8.2.2.4. Geminin Bayrağı .432
8.2.2.5. Kullanılmayan Taşıma Kapasitesi .432
8.2.2.6. Geminin Yaşı.432
8.2.2.7. Geminin Boyu .433
8.2.2.8. Sefer Bölgesi ve Sayısı433
8.2.2.9. Mesafe ve Sefer Süresi 434
8.2.3. Birim Sefer Maliyetinin Hesaplanması.434
8.3. MUHASEBE UYGULAMALARI435
8.3.1. Navlun Bedelinin Muhasebeleştirilmesi.435
8.3.2. Demuraj ve Dispeç Bedellerinin Muhasebeleştirilmesi437
8.3.3. Acente Komisyonunun Muhasebeleştirilmesi 439
8.3.4. Adres Komisyonunun Muhasebeleştirilmesi 441
8.3.5. Kaptan Avanslarının Muhasebeleştirilmesi 442
8.3.6. Bunker Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi .444
8.3.7. Yükleme-Boşaltma Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi445
8.3.8. Liman Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi 446
8.3.9. Stokların Muhasebeleştirilmesi.446
8.3.10. Türk Uluslararası Gemi Sicili Kayıt Harcının Muhasebeleştirilmesi
447
8.3.11. Endirekt Maliyetlerin Sefer Maliyetine Yüklenmesi 449
8.3.11.1. Amortisman Giderlerinin Sefer Maliyetine Yüklenmesi .449
İçindekiler 29
8.3.11.2. Sörvey ve Klaslama Giderlerinin Sefer Maliyetine Yüklenmesi
.450
8.3.11.3. Bakım-Onarım Giderlerinin Sefer Maliyetine Yüklenmesi .451
8.3.11.4. Sigorta Giderlerinin Sefer Maliyetine Yüklenmesi452
8.3.12. Gemilerin Boşa Geçen Zaman Maliyetleri453
8.3.13. Gemi Kiralaması .454
8.3.13.1. Genel Açıklama .454
8.3.13.2. Gemi Kiralama Çeşitleri 455
8.3.13.2.1. Sefer Sözleşmesi (Voyage Charter) .455
8.3.13.2.2. Zaman Sözleşmesi (Time Charter).455
8.3.13.2.3. Çıplak Gemi Sözleşmesi (Bare Boat Charter)456
8.3.13.3. Gemi Kiralamanın Vergi Boyutu.456
8.3.13.4. Gemi Kiralamanın Muhasebeleştirilmesi.458
Dokuzuncu Bölüm
HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI MUHASEBESİ
9.1. GENEL AÇIKLAMA 463
9.2. HAVAYOLU TAŞIMACILIĞINDA MALİYETLER463
9.2.1. Maliyet Türleri. 464
9.2.1.1. Direkt Maliyetler .464
9.2.1.1.1. Uçuş Operasyonu Maliyetleri.464
9.2.1.1.2. Yer Operasyonu Maliyetleri.465
9.2.1.2. Endirekt Maliyetler466
9.2.1.2.1. Bakım-Onarım Maliyetleri.466
9.2.1.2.2. Amortisman Giderleri 467
9.2.1.2.3. Uçak Sigorta Giderleri .467
9.2.1.2.4. Sistem İşletim Maliyetleri 467
9.2.2. Maliyetleri Etkileyen Faktörler.468
9.2.2.1. Akaryakıt Fiyatları.468
9.2.2.2. Uçağın Yaşı .468
9.2.2.3. Yapılacak Seferin Türü469
9.2.2.4. Kullanılmayan Taşıma Kapasitesi .469
9.2.2.5. Diğer Faktörler.469
9.2.3. Havayolu Taşımacılığında Sefer Maliyetlerinin Hesaplanması 470
9.3. MUHASEBE UYGULAMALARI 474
9.3.1. Kargo Bedellerinin Muhasebeleştirilmesi.474
9.3.2. Yakıt Maliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi.474
30 İçindekiler
Onuncu Bölüm
DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI MUHASEBESİ
10.1. GENEL AÇIKLAMA477
10.2. DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞINDA MALİYETLER 478
10.2.1. Maliyet Türleri478
10.2.1.1. Direkt Maliyetler .479
10.2.1.1.1. Tren Personeli Ücretleri.479
10.2.1.1.2. Çeken Araçlar veya Lokomotif Malzeme Giderleri.479
10.2.1.1.3. Çekilen Araçlar Malzeme Giderleri.480
10.2.1.1.4. Yükleme ve Boşaltma Giderleri.480
10.2.1.1.5. Taşıtma Giderleri .480
10.2.1.1.6. Isıtma, Aydınlatma, Soğutma, Temizlik ve Dezenfekte
Giderleri.480
10.2.1.2. Endirekt Maliyetler480
10.2.1.2.1. Endirekt İşçilik Giderleri .480
10.2.1.2.2. Bakım-Onarım Maliyetleri.481
10.2.1.2.3. Amortisman Giderleri 481
10.2.2. Maliyetleri Etkileyen Faktörler.481
10.3. MUHASEBE UYGULAMALARI483
10.3.1. Navlun Bedelinin Muhasebeleştirilmesi.483
10.3.2. Taşıma Maliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi485
Onbirinci Bölüm
FORWARDING İŞLEMLERİ MUHASEBESİ
11.1. FORWARDING’İN TANIMI .487
11.2. FREIGHT FORWARDER İŞLETMELER .488
11.3. FREIGHT FORWARDER’IN HİZMET TÜRLERİ .491
11.4. FREIGHT FORWARDER’IN HUKUKİ BOYUTU.493
11.5. MUHASEBE UYGULAMALARI494
11.5.1. Yetki Belgesi Ücretlerinin Muhasebeleştirilmesi .494
11.5.2. Komisyon Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi .495
11.5.3. Taşımacılık Faaliyetlerinin Muhasebeleştirilmesi 496
İçindekiler 31
Onikinci Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE İŞÇİLİK MALİYETLERİNİN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
12.1. GENEL AÇIKLAMA 499
12.2. ÜCRETİN TANIMI.499
12.3. ÜCRETİN UNSURLARI.500
12.3.1. Asıl Ücret500
12.3.2. Fazla Çalışma Ücreti.501
12.3.3. Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerinde Çalışma 503
12.3.4. Hafta Tatili Ücreti.503
12.3.5. Genel Tatil Ücreti .503
12.3.6. Ücret Şekillerine Göre Tatil Ücreti .503
12.3.7 Prim-İkramiye vb. Ek Ödemeler504
12.4. ÜCRETİN ÖDENMESİ.504
12.5. ÜCRET BORDROSU505
12.5.1. Ücret Bordrosunun Tanımı .505
12.5.2. Ücret Bordrosunda Bulunması Gereken Bilgiler 505
12.6. ÜCRET HESAP PUSULASI.508
12.7. ÜCRETİN ÖDENME ŞEKLİ 510
12.8. BRÜT ÜCRETTEN YAPILAN KESİNTİLER.512
12.8.1. Sigorta Primi .513
12.8.2. Gelir Vergisi513
12.8.3. Damga Vergisi 515
12.8.4. İşsizlik Sigortası Primi515
12.8.5. Sosyal Güvenlik Destekleme Primi 515
12.8.6. Bireysel Emeklilik Fon Kesintisi 516
12.9. NET ÜCRETİN HESAPLANMASI516
12.10. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE ÇALIŞMA SÜRELERİ.518
12.10.1. Günlük Çalışma Süresi518
12.10.2. Ara Dinlenmesi .518
12.10.3. Günlük Dinlenme518
12.10.4. Hafta Tatili519
12.10.5. Fazla Çalışma519
12.10.6. Çalışma Tablo ve Çizelgeleri519
12.11. DENİZ İŞ KANUNU UYGULAMASI .519
12.11.1. Genel Açıklama 519
12.11.2. Hak ve Yükümlülükler520
12.11.2.1. Gemi Adamının Hak ve Yükümlülükleri.520
32 İçindekiler
12.11.2.2. İşverenin Hak ve Yükümlülükleri .521
12.11.3. Hizmet Sözleşmesi .521
12.11.4. Deniz İş Hukukunda Çalışma Süreleri523
12.11.4.1. İş Süresi .523
12.11.4.2. Fazla Çalışma 523
12.11.5 Deniz İş Hukukunda Ücret 524
12.11.5.1. Gemi Çalışanının Ücreti 524
12.11.5.2. Ücret Ödeme Defteri .524
12.11.6. Hafta Tatili Ücreti.524
12.11.7. Genel Tatil Ücreti .525
12.11.8. Ücret Kesintisi 525
12.11.9. Zarar Karşılığı Kesinti 525
12.11.10. Ücretin Banka Aracılığı ile Ödenmesi526
12.11.11. Gemi Adamının İkameti ve İaşesi 527
12.12. GEMİDE ÇALIŞAN PERSONELE ÖDENEN ÜCRETLERDE VERGİ
İSTİSNASI 528
12.13. PİLOT VE UÇUŞ PERSONELİNE ÖDENEN ÜCRETLERDE VERGİ
İSTİSNASI 528
12.14. İŞÇİLİK MALİYETLERİNİN MUHASEBE KAYDI528
12.15. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE SEYAHAT GİDERLERİ VE HARCIRAH
UYGULAMASI 532
12.15.1. Seyahat Giderlerinin Niteliği533
12.15.2. Seyahat Giderlerinin Vergi Boyutu 533
12.15.2.1. Gelir ve Kurumlar Vergisi Açısından533
12.15.2.1. Damga Vergisi Açısından535
12.15.2.3. SGK Primi Açısından 535
12.15.3. Seyahat Giderlerini Ödeme Yöntemleri535
12.15.3.1. Gerçek Gider Yöntemi 536
12.15.3.1.1. Yurtiçi Seyahatlerde Gerçek Gider Yöntemi .536
12.15.3.1.2. Yurtdışı Seyahatlerde Gerçek Gider Yöntemi .536
12.15.3.2. Harcırah Gündeliği Yöntemi .536
12.15.3.2.1. Yurtiçi Seyahatlerde Harcırah Gündeliği Yöntemi537
12.15.3.2.2. Yurtdışı Seyahatlerde Harcırah Gündeliği Yöntemi 538
12.15.3.2.3. KKTC Harcırah Tutarları.541
12.15.4. Yasal Ölçüleri Aşan Seyahat Giderleri .542
12.15.5. Seyahat Avanslarının Muhasebeleştirilmesi .542
12.15.6. Karayolu Taşımacılığında Tır Şoförlerinin Görev Yolluklarının
Niteliği544
İçindekiler 33
Onüçüncü Bölüm
LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE MADDİ DURAN VARLIKLARIN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
13.1. GENEL AÇIKLAMA 551
13.2. KULLANILAN HESAPLAR 553
13.2.1. 250 Arazi ve Arsalar .553
13.2.2. 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri .554
13.2.3. 252 Binalar555
13.2.4. 253 Tesis, Makina ve Cihazlar556
13.2.5. 254 Taşıtlar .557
13.2.6. 255 Demirbaşlar558
13.2.7. 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar.559
13.2.8. 257 Birikmiş Amortismanlar(-) 559
13.2.9. 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar.559
13.2.10. 259 Verilen Avanslar 560
13.3. MADDİ DURAN VARLIKLARIN SATIN ALINMASI560
13.4. MADDİ DURAN VARLIKLARIN ENVANTERİ .561
13.5. MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ 562
13.6. MADDİ DURAN VARLIKLARLA İLGİLİ FAİZ VE KUR FARKI.564
13.7. MADDİ DURAN VARLIKLARDA AMORTİSMAN .568
13.7.1. Amortismanın Tanımı.568
13.7.2. Amortisman Ayırmak İçin Gerekli Koşullar.569
13.7.2.1. İktisadi Kıymetin İşletmede Bir Yıldan Fazla Kullanılması 569
13.7.2.2. İktisadi Kıymetin Yıpranmaya, Aşınmaya veya Kıymetten
Düşmeye Maruz Bulunması 569
13.7.2.3. İktisadi Kıymetin Envantere Dahil Olması570
13.7.2.4. İktisadi Kıymetin Değerinin Belli Bir Tutarı Aşması 570
13.7.3. Amortisman Oranı 571
13.7.4. Amortisman Yöntemleri .574
13.7.4.1. Normal Amortisman Yöntemi .574
13.7.4.2. Azalan Bakiyeler Yöntemi.575
13.7.4.3. Kıst Amortisman Yöntemi.576
13.7.4.4. Olağanüstü Amortisman Yöntemi .577
13.7.4.5. Gün Esasına Göre Amortisman Yöntemi.577
13.7.5. Amortisman Süresinin Daha Uzun Belirlenebilmesi 578
13.7.6. Faiz ve Kur Farklarının Amortismanı .579
13.7.7. Maliyete Eklenen Giderlerin Amortismanı .579
13.7.8. Amortismanın İlgili Olduğu Yılda Ayrılmaması 579
13.7.9. Amortisman Yöntemlerinin Değiştirilmesi.579
34 İçindekiler
13.7.10. Amortismanların Muhasebeleştirilmesi 579
13.8. MADDİ DURAN VARLIKLARIN SİGORTA TAZMİNATI .580
13.9. MADDİ DURAN VARLIKLARIN SATIŞI .581
13.10. MADDİ DURAN VARLIKLARDA YENİLEME FONU582
13.11. ÖZEL MALİYET BEDELİ .585
13.11.1. Özel Maliyet Bedelinin Tanımı 585
13.11.2. Özel Maliyet Bedelinin Koşulları.586
13.11.3. Özel Maliyet Bedelinin Değerlemesi587
13.11.4. Özel Maliyet Bedeli ile İlgili Özellikli Durumlar.588
13.11.5. Özel Maliyet ile İlgili İktisadi Kıymetin Kiralayana Devri 588
13.11.5.1. Katma Değer Vergisi Açısından588
13.11.5.2. Gelir ve Kurumlar Vergisi Açısından589
13.11.5.2.1. Kiralayanın Gerçek Kişi Olması Durumu589
13.11.5.2.2. Kiralayanın İktisadi İşletme Olması Durumunda.590
13.12. LOJİSTİK İŞLETMELERİNDE KULLANILAN VARLIKLARIN
FİNANSAL KİRALAMA YOLUYLA EDİNİLMESİ .592
13.12.1. Finansal Kiralamanın Tanımı .592
13.12.2. Kiralama Bedelinin Kayıtlara Alınması593
13.12.3. Amortisman Uygulaması 593
13.12.4. Finansal Kiralama İşleminde Faiz ve Kur Farkı .593
13.12.5. Finansal Kiralama İşleminde KDV.594
13.12.6. Finansal Kiralama ile İlgili Hesaplar 594
13.12.7. Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi595
13.13. YENİDEN DEĞERLEME 604
13.13.1. Yeniden Değerleme Kavramı .604
13.13.2. Yeniden Değerleme ile İlgili Yasal Düzenleme .605
13.13.3. Yeniden Değerleme Yapabilecek Mükellefler606
13.13.4. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulabilecek İktisadi Kıymetler .606
13.13.5. Değerlemeye Tabi Tutulamayacak İktisadi Kıymetler .606
13.13.6. Yeniden Değerlemeye Esas Değer .607
13.13.7. Yeniden Değerleme Oranı 607
13.13.8. Yeniden Değerleme Yapabilme Zamanı.608
13.13.9. Geçici Vergi Dönemlerinde Yeniden Değerleme .609
13.13.10. Özel Hesap Dönemine Tabi Mükelleflerin Durumu.609
13.13.11. Yeniden Değerleme Uygulaması 609
13.13.12. Yeniden Değerlemenin Envanter Defterine Kaydedilmesi.610
13.13.13. Enflasyon Düzeltmesi Açısından Yeniden Değerleme .611
13.13.14. Özel Fon Hesabındaki Tutarların Başka Bir Hesaba Aktarılması
veya İşletmeden Çekilmesi .611
İçindekiler 35
13.13.15. Yeniden Değerlemeye Tabi Tutulan Sabit Kıymetlerin Elden
Çıkarılması611
13.13.16. Yeniden Değerlemenin Muhasebeleştirilmesi.612
BELGE ÖRNEKLERİ .615
Ek 1- Uluslararası Taşıt Belgesi (IRC) .615
Ek 2- Karayolu Taşıtı Onay Belgesi .616
Ek 3- Yeşil Kart Sertifikası.617
Ek 4- Karayolu Taşıma Yetki Belgesi 618
Ek 5- Geçiş Belgesi (Dozvola)619
Ek 6- Gümrüklerden Geçiş Karnesi (CPD).620
Ek 7- UBAK/CEMT Belgesi 621
Ek 8- CMR Karayolu Taşıma Belgesi 622
Ek 9- Karayolu Tır Karnesi.623
Ek 10- FIATA FCR 624
Ek 11- FIATA FCT.625
Ek 12- FIATA FWR .626
Ek 13- FIATA FBL.627
Ek 14- FIATA FWB .628
Ek 15- FIATA SDT 629
Ek 16- FIATAT SIC .630
Ek 17- FIATA FFI 631
Ek 18- ADR Belgesi .632
Ek 19- Uluslararası Sürücü Belgesi (IDP) 633
Ek 20- Karayolu SCR Belgesi 634
Ek 21- Psikoteknik Belgesi.634
Ek 22- Denize Elverişlilik Belgesi635
Ek 23- Yola Elverişlilik Belgesi .636
Ek 24- Gemi Tastiknamesi637
Ek 25- Gemi Uluslararası Yükleme Sınır Belgesi 638
Ek 26- Gemi Jurnali Defteri639
Ek 27- Deniz Konişmentosu .640
Ek 28- Uçuşa Elverişlilik Sertifikası.641
Ek 29- Havayolu İşletme Ruhsatı .642
Ek 30- Hava Aracı Tescil Sertifikası 643
Ek 31- Load And Trim Sheet644
Ek 32- Havayolu Konişmentosu .645
Ek 33- Havayolu Yük Senesi 646
Ek 34- CIM Taşıma Belgesi (Hamule Senedi)647
TAŞIMACILIK TERİMLERİ.649
KAYNAKÇA.669
