Maden İpoteği
Av. Dr. Hüseyin BOZOK
İçindekiler
Önsöz
5
Kısaltmalar
13
Giriş
15
Birinci Bölüm
REHİN HAKKI BAKIMINDAN MADEN HUKUKUNDA İLGİLİ KAVRAMLAR
VE MADEN İPOTEĞİ DIŞINDA MUHTEMEL DİĞER REHİNLER
I. REHİN HAKKI BAKIMINDAN MADEN HUKUKUNDA İLGİLİ KAVRAMLAR
21
A. Maden
22
B. Rezerv Türleri
28
2. Uluslararası Kuruluşlar ve Standartlar
31
3. UMREK Yönetmeliği ve UMREK Kodu
33
a. UMREK Yönetmeliği
34
b. UMREK Kodu
35
C. İşletme Projesi
38
D. İşletme Ruhsatı
40
E. İşletme İzni
43
II. MADEN HAKKI
46
A. Niteliği
47
B. Maden İpoteğinin Konu Bakımından Kapsamının Ana Unsuru Olan Maden Hakkının Kapsamı
53
III. MADEN SİCİLİ
61
A. Sicilin Yapısı
65
B. Uygulanacak Hükümler ve Hâkim Olan İlkeler
66
1. Her Ruhsat İçin Ayrı Sahife Açılması
67
2. Sebebe Bağlılık İlkesi
68
3. Sicile Güven İlkesi
70
4. Kamuya Açıklık İlkesi (Aleniyet)
71
C. Maden Siciline Tescilin Madenler Üzerinde Doğacak Haklara Etkisi
72
D. Maden Sicilinde Yapılabilecek İşlemler
76
IV. MADEN İPOTEĞİ DIŞINDA MUHTEMEL DİĞER REHİNLER
77
A. Cevher Rehni (Maden Siciline Tescil İle Kabzedilmeksizin)
78
B. Cevherlerin TRK Kapsamında Rehnedilip Rehnedilemeyeceği Sorunu
80
C. İşletme Ruhsatı ve Cevherlerin Ait Oldukları Ticari İşletmenin Rehni Yoluyla Rehnedilmesi
82
D. İşletme Hakkı İle Bir Bütün Teşkil Eden Tesis, Vasıta, Alet ve Bir Senelik Malzemenin Tek Başına Rehne Konu Olup Olamayacağı
83
İkinci Bölüm
MADEN İPOTEĞİNE UYGULANACAK HÜKÜMLER,
İPOTEĞİN KONUSU, KAPSAMI VE KURULUŞU
I. MADEN İPOTEĞİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
87
II. MADEN İPOTEĞİNE UYGULANACAK HÜKÜMLERİN TESPİTİ
88
A. Karşılaştırmalı Bir Şekilde 3213 Sayılı Maden Kanunu’nun ve 6309 Sayılı (Eski) Maden Kanunu’nun İlgili Hükümleri
89
B. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun İpotek Hükümleri
89
C. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun Taşınmaz Rehninin Genel Hükümleri
90
D. 6750 Sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu
91
III. DÜNYA MADEN FİNANS SİSTEMİNDEN KARŞILAŞTIRMA YAPILACAK HUKUK SEÇİMİ
92
IV. MADEN İPOTEĞİNİN BENZERLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI
96
A. 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu’na Göre Alınmış İşletme Ruhsatı Üzerinde İpotek Kurulması
97
B. 6491 Sayılı Türk Petrol Kanunu’na Göre Arama ve İşletme Ruhsatlarının Rehnedilmesi
99
C. UCC M. 9 Bağlamında Madenlerin Rehnedilmesi
101
V. MADEN İPOTEĞİNİN TARAFLARI VE ÇEŞİTLİ İHTİMALLER
103
VI. REHİN HUKUKUNA HÂKİM İLKELERİN MADEN İPOTEĞİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
111
A. Genel Olarak
111
B. Fer’ilik İlkesi
112
C. Talilik İlkesi
113
D. Belirlilik İlkesi
113
1. İpoteğin Konusu Açısından Belirlilik
114
2. Alacak Bakımından Belirlilik
117
E. Lex Commissoria Yasağı
119
F. Sabit Dereceler Sistemi
123
G. Paraya Çevrilebilir Olma İlkesi
128
H. Bölünmezlik İlkesi
130
İ. Şahsi Sorumluluk İlkesi
131
VII. MADEN İPOTEĞİNİN KONUSU VE KAPSAMI
132
A. Konusu
132
B. Kapsamı
133
1. İpotek Konusu Bakımından Rehnin Kapsamı
134
a. Ana Unsur Olarak Görünür Rezerv
135
b. İşletme İzni Alanı Dışında Kalan Görünür Rezervlerin Değerlendirilmesi
136
c. Peyderpey Tükenen Görünür Rezerv Sorunu
137
d. Ruhsatla Bir Bütün Teşkil Eden Varlıklar ve Özellikle Taşınmazların Durumu
139
e. İpotek Kurulduğunda Topraktan Çıkarılmış Olan Cevherlerin Durumu
140
f. Ruhsatın Sona Ermesi Halinde İpoteğin Kapsamı
141
g. TMK m. 862 ve 863 Hükümlerinin Maden İpoteğine Uygulanması
142
h. Ruhsatla Birlikte Alıcıya Devredilecek İzinler, Haklar ve Sözleşmeler
143
i. Kanada Hukuku’nda Durum
144
2. İpotekli Alacağın Kapsamı
145
a. Anapara İpoteği
147
b. Üst Sınır İpoteği
152
c. Yabancı Para Alacakları İçin İpotek Kurulması
153
VIII. MADEN İPOTEĞİNİN KURULUŞU
156
A. Genel Olarak
156
B. İpotek Sözleşmesi
157
1. İçerik
157
2. Şekil
158
3. Sözleşmede Değişiklik
163
C. Tescil İçin Muhtemel Diğer Hukuki Sebepler
167
1. Ölüme Bağlı Tasarruf
167
2. Mahkeme Kararı
168
3. Kanun Hükmü
169
D. Maden Siciline Tescil
172
1. Genel Olarak
172
2. Tescili Talep Yetkisi ve Tescile Zorlama Davası
173
3. Rehinli Taşınır Siciline ve Diğer Sicillere Bildirim
174
IX. İPOTEK İLİŞKİSİNİN DEVAMINDA İŞLETME RUHSATINDA OLAN DEĞİŞİKLİKLER
176
A. Genel Olarak
176
B. Ruhsatın Değerinde Azalma Meydana Gelmesi
176
1. Taksir
178
2. Madencilik Faaliyetlerinin Durdurulması
182
3. Mücbir Sebeplerle Geçici Tatil
183
C. Ruhsatın (Maden İşletme Hakkının) Sona Ermesi
184
1. Ruhsat Süresinin Sona Ermesi
185
2. Ruhsatın İptal Edilmesi
186
3. Terk
188
D. Ruhsatın Devri
189
E. Ruhsatın Ait Olduğu Tüzel Kişinin Hisse Sahipliğinin Değişmesi
190
F. Ruhsatın Bölünmesi
191
G. Ruhsatların Birleştirilmesi
195
H. Ruhsatın Taşınması
198
Üçüncü Bölüm
MADEN İPOTEĞİNİN SONA ERMESİ VE PARAYA ÇEVRİLMESİ
I. MADEN İPOTEĞİNİN SONA ERMESİ
201
A. Genel Olarak
201
B. Maden İpoteğinin Alacağa Bağlı Sebeplerle Sona Ermesi
202
C. Maden İpoteğinin Alacaktan Bağımsız Olarak Sona Erme Sebepleri
207
1. Tescilin Hukuki Sebebinin Hükümsüz Olması veya İrade Sakatlığı Sebebiyle İptal Edilmesi
207
2. İpoteği Sona Erdirme Hususunda Anlaşma ve İpotekten Feragat
208
3. Belirlenen Sürenin Sona Ermesi
209
4. Mahkeme Kararı
211
5. Yeni Malikin İfa Yoluyla Terkini Talep Edebilmesi
212
6. İşletme Ruhsatının ve İpotek Hakkının Aynı Kişide Birleşmesi
213
D. Hakkın Sicilden Terkin Edilmesi
215
E. Zamanaşımı
216
II. MADEN İPOTEĞİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ
217
A. Temel İlke ve Kurallar
217
1. Önce Rehne Başvurma Kuralı ve İstisnaları
217
2. Anapara ve Üst Sınır İpoteği Ayrımının Takip Hukuku Bakımından Sonuçları
221
3. Yabancı Para Üzerinden Takip ve İlgili Sorunlar
222
4. İcra Dairesinin Rödövansçılara ve Maden Siciline Haber Verme Yükümlülüğü
224
5. Yetkili İcra Dairesi
226
6. Maden Hukukunda Yetkili Kişilerin Beyanlarının Doğru Kabul Edilmesi ve Bu Beyanların İcranın Geri Bırakılması ve Ödeme Emrine İtirazın Giderilmesi Hallerinde Kullanılması
229
B. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip
232
1. Genel
232
3. Kayıtsız Şartsız Borç İkrarı İçeren İpotek Akdine Dayalı İlamlı Takip (m. 149)
235
4. İİK m. 150/ı Uyarınca İlamlı Takip
237
C. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip
242
1. Genel
242
2. Ödeme Emri Gönderilmesi
243
3. Ödeme Emrine İtiraz Edilmesi
244
4. Ödeme Emrine İtirazın Giderilmesi
246
a. İtirazın Kaldırılması
247
aa. İİK m. 150/a/b. 1 Hükmü Uyarınca İtirazın Kaldırılması
247
bb. İİK m. 68/b Hükmü Uyarınca İtirazın Kaldırılması
250
b. İtirazın İptali Davası
253
c. İcra İnkâr Tazminatı
255
5. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları
256
D. İPOTEKLİ RUHSATIN PARAYA ÇEVRİLMESİ
258
2. Satışa Hazırlık ve Satış Talebi
262
a. Açık Arttırmanın İlanı ve İlgililere Tebliği
264
b. Artırma Şartnamesi ve Mükellefiyetler Listesinin Hazırlanması
267
c. İhaleye Katılacakların MadK m. 43 ve MadY m. 84’teki Şartları Karşılaması
270
d. İpotekli Ruhsatın Açık Arttırma Yoluyla Satılması
272
e. Satış Bedelinin Ödenmesi/Ödenmemesi
275
f. Paraların Paylaştırılması
277
3. Rehin Açığı Belgesi
281
a. Geçici Rehin Açığı Belgesi
281
b. Kesin Rehin Açığı Belgesi
282
4. İhalenin Feshi
284
Sonuç
287
Kaynakça
293
Kavramlar Dizini
305
