Mali Hukuka İlişkin Temel İlkeler_{( Makaleler )}

Prof. Dr. Yusuf Karakoç

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 7

İÇİNDEKİLER9

BİRİNCİ BÖLÜM

VERGİ ADALETİ İLKESİNİN HUKUK DEVLETİ VE SOSYAL

DEVLET İLKELERİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

GİRİŞ15

I VERGİLENDİRME VE ADALET 16

A Genel Açıklama16

B Adalet16

C Modern Devlette Vergilendirme 20

II VERGİ ADALETİ23

A Genel Açıklama23

B Vergi Adaletinin Kuramsal Temelleri 24

1 Genel Olarak 24

2 Fayda Yaklaşımı 24

3 Malî Güç Yaklaşımı26

C Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri28

1 Genel Olarak 28

2 Vergilendirmede Genellik İlkesi 29

3 Vergilendirmede Eşitlik İlkesi30

4 Malî Güce Göre Vergilendirme İlkesi31

Ç Vergi Adaletine Ulaşma Yöntemleri33

1 Genel Olarak 33

2 En Az Geçim İndirimi33

3 Artan Oranlılık36

4 Ayırma Kuramı37

5 Muafiyet, İstisna ve İndirimler37

III HUKUK DEVLETİ VE SOSYAL DEVLETTE VERGİ

ADALETİ39

A Genel Açıklama39

B Hukuk Devleti ve Vergi Adaleti39

1 Hukuk Devleti Kavramı39

2 Hukuk Devleti ve Vergilendirme Yetkisi 41

10

3 Hukuk Devleti ve Vergi Adaleti 42

C Sosyal Devlet ve Vergi Adaleti44

1 Sosyal Devlet Kavramı 44

2 Sosyal Devlet ve Vergi Adaleti45

İKİNCİ BÖLÜM

MAHALLÎ İDARELERİN VERGİLENDİRME YETKİSİ

GİRİŞ57

I TÜRK İDARÎ TEŞKİLATINDA MAHALLÎ İDARELER59

A Genel Açıklama59

B İl Özel İdaresi59

C Belediye İdaresi60

Ç Büyükşehir Belediyesi62

D Köy63

II MAHALLÎ İDARELERİN VERGİ ve BENZERİ

GELİRLERİ 65

A Genel Açıklama65

B İl Özel İdaresinin Vergi ve Benzeri Gelirleri 65

C Belediye İdaresinin Vergi ve Benzeri Gelirleri67

Ç Büyükşehir Belediyesinin Vergi ve Benzeri Gelirleri 70

D Köy İdaresinin Vergi ve Benzeri Gelirleri71

III MAHALLÎ İDARELERİN VERGİLENDİRME YETKİSİ ve

ANAYASAL SINIRLARI73

A Genel Açıklama73

B Mahallî İdarelerin Vergilendirme Yetkisine Sahip Olup

Olmadığının Anayasal Vergilendirme İlkeleri Yönünden

İncelenmesi73

1 Genel Olarak 73

2 Vergilerin Kanuniliği İlkesi Açısından74

3 Vergi Adaleti İlkesi Açısından 76

4 Ölçülülük İlkesi Açısından77

5 Belirlilik İlkesi Açısından 78

C Mahallî İdarelere Vergilendirme Yetkisi Tanıyan Çeşitli

Hükümlerin Anayasal Denetimi80

1 Genel Olarak 80

11

2 Anayasa Mahkemesi’nin Mahallî İdarelerin

Vergilendirme Yetkisini Anayasaya Aykırı

Bulduğu Kararları 80

3 Anayasa Mahkemesi’nin Mahallî İdarelerin

Vergilendirme Yetkisini Anayasaya Uygun Bulduğu

Kararları82

4 Değerlendirme84

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

DEFTER, KAYIT VE BELGE İBRAZ ÖDEVİ AÇISINDAN

MÜKELLEFİN SUSMA HAKKI

GİRİŞ93

I MÜKELLEFİN TUTMASI GEREKEN DEFTER, KAYIT VE

BELGELER94

II DEFTER, KAYIT VE BELGELERİ GİZLEME 100

A Genel Açıklama100

B Defter, Kayıt ve Belgeleri Gizleme Filli Nedeniyle

Kaçakçılık Suçunun Unsurları101

1 Genel Olarak 101

2 Tipe Uygunluk102

a Genel Olarak102

b Tipikliğin Maddî Unsurları 104

aa Genel Olarak104

bb Fiil104

cc Netice106

çç Nedensellik Bağı 108

dd Suçun Konusu108

ee Fail110

ff Mağdur 110

3 Tipikliğin Manevî Unsurları111

4 Hukuka Aykırılık 115

III SUSMA HAKKININ KAPSAMI116

IV VERGİ DENETİMİ ESNASINDA DEFTER, KAYIT VE

BELGELERİ İBRAZ ÖDEVİ AÇISINDAN SUSMA

HAKKININ UYGULANMASI 119

A Genel Açıklama119

B Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı119

12

C Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yaklaşımı 121

Ç Doktrindeki Yaklaşımlar130

1 Genel Olarak 130

2 Susma Hakkının Belge İbraz Ödevi Bakımından

Uygulanmasını Savunan Görüş 130

3 Susma Hakkının Belge İbraz Ödevi Bakımından

Uygulanmamasını Savunan Görüş132

4 Belge İbraz Ödevi ile Susma Hakkı Arasında

Denge Kurulmasını Savunan Görüş135

5 Değerlendirmemiz 138

GENEL DEĞERLENDİRME ve SONUÇ141

KAYNAKÇA 144

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ HUKUKU’NDA ANAYASA MAHKEMESİ’NE

BİREYSEL BAŞVURUNUN HÜKÜM VE SONUÇLARI

GİRİŞ151

I VERGİ HUKUKU’NDA BİREYSEL BAŞVURU153

A Genel Açıklama153

B Bireysel Başvuruda Bulunabilecek Kişiler153

C Bireysel Başvurunun Şartları 158

1 Genel Olarak 158

2 İhlâle Yol Açan İşlemin, Eylemin ya da İhmalin

Kamu Gücü Tarafından Gerçekleştirilmesi159

3 Başvuru Yollarının Tüketilmiş Olması161

a Genel Olarak161

b Vergi Hukukuna Özgü İdarî ve Yargısal

Başvuru Yolları162

aa İdarî Başvuru Yolları 162

bb Yargısal Başvuru Yolları165

4 Başvuru Süresi 167

Ç Başvuru Süreci ve Başvuru Sonunda Verilecek

Kararlar169

1 Genel Olarak 169

2 Kabul Edilebilirlik Açısından İnceleme 169

3 Esas Hakkında İnceleme 170

4 Başvuru Sonunda Verilecek Kararlar171

13

II VERGİ UYUŞMAZLIKLARI İLE İLGİLİ ANAYASA

MAHKEMESİ BİREYSEL BAŞVURU KARARLARI172

A Mülkiyet Hakkı İle İlgili Kararlar 172

B Adil Yargılanma Hakkı İle İlgili Kararlar 178

BEŞİNCİ BÖLÜM

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ KARARLARI

IŞIĞINDA VERGİ CEZA HUKUKUNDA NON

BIS IN IDEM İLKESİ

GİRİŞ189

I NON BIS IN IDEM İLKESİ192

A Kavram192

B İlkenin Uygulama Alanı196

1 Yer Yönünden Uygulama Alanı196

a İç Hukukta Uygulanması196

b Devletlerarası Hukukta Uygulanması 198

c Avrupa Birliği Hukukunda Uygulanması 200

2 Konu Yönünden Uygulama Alanı203

C İlkenin Unsurları 207

1 “Aynı Kişi” Unsuru207

2 “Aynı Suç” (Idem) Unsuru 209

a Genel Olarak209

b “Aynı Fiil” Görüşü210

c “Temel Unsur” Görüşü 211

ç “Önemli Ölçüde Aynı ya da Özdeş Olay”

(Idem Factum) Görüşü 213

3 “Mükerrer Yargılanma ya da Cezalandırılma”

(Bis) Unsuru 219

4 “Kesin Hüküm” Unsuru 225

II NON BIS IN IDEM İLKESİNİN TÜRK VERGİ CEZA

HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ228

A Genel Açıklama228

B Vergi Suç ve Kabahatlerinin Hukukî Niteliği 231

1 Genel Olarak 231

2 Suç ve Kabahat Ayrımı231

3 Vergi Suç ve Kabahatleri236

14

C Vergi Usul Kanunu’nun Türk Ceza Kanunu ve

Kabahatler Kanunu ile İlişkisi 238

1 Vergi Usul Kanunu ile Türk Ceza Kanunu

İlişkisi238

2 Vergi Usul Kanunu ile Kabahatler Kanunu

İlişkisi239

Ç Vergi Suç ve Kabahatlerine İlişkin İçtima (Birleşme)

Kurallarının Non Bis In Idem İlkesine Uygunluğu242

1 Suç ve Kabahatlerde İçtima Kurallarına Genel

Bakış 242

a İçtima Kavramı242

b Bileşik Suç243

c Zincirleme Suç 245

ç Fikrî İçtima 248

2 Vergi Usul Kanunu’ndaki İçtima Hükümlerine

İlişkin Olarak Anayasa Mahkemesinin

Değerlendirmesi 251

3 Vergi Usul Kanunu Hükümlerinin Avrupa İnsan

Hakları Mahkemesi İçtihatları Çerçevesinde

Değerlendirilmesi256

a Genel Olarak256

b Tek Fiil ile Hem Suç Hem de Kabahat

İşlenmesi258

aa Kaçakçılık Suçu ve Vergi Ziyaı Kabahati 258

bb Kaçakçılık Suçu ve Genel/Özel Usulsüzlük

Kabahati 267

c Tek Fiil İle Farklı Vergilerin Zıyaa Uğratılması 271

ç Tek Fiil İle Birden Fazla Kabahatin İşlenmesi274

aa Vergi Ziyaı Kabahati ve Genel/Özel

Usulsüzlük Kabahati 274

bb Genel Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük

Kabahatleri277

d Yetkili Makamlar Arasında Etkileşim279

SONUÇ 297

KAYNAKÇA303