Marka Hukukunda Mutlak Ret Sebepleri

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 25
Birinci Bölüm
AYIRT EDİCİ BİR İŞARET TÜRÜ OLARAK MARKANIN
HUKUKİ NİTELİĞİ, İŞLEVLERİ VE MARKAYI KONU ALAN
ULUSAL/ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
I. MARKA KAVRAMI 35
A. Markanın Tanımı 35
B. Marka Hakkının Niteliği 39
II. SINAİ MÜLKİYET KANUNU AÇISINDAN İŞARETİN MARKA VASFINI TAŞIMA ŞARTLARI 42
A. Algılanabilir Bir Mesaj İletme: İşaret Olma 42
B. Sicilde Açık ve Kesin Bir Biçimde Temsil Edilme 44
1. AB Hukukundaki Gelişmeler 44
2. Türk Hukukundaki Gelişmeler 47
C. Ayırt Edici Olma 51
III. MARKANIN TİCARET HAYATINDA ÜSTLENDİĞİ İŞLEVLER 58
A. İşlev Ayrımının Gerekçesi ve Markanın Sunduğu Koruma Kapsamının Belirlenmesindeki Etkisi 58
B. Markanın Asli İşlevleri 60
1. Uygulandığı Ürünü Rakiplerinden Ayırt Etme İşlevi 60
2. Ürünün Kaynağını (Teşebbüs Kökenini) Gösterme İşlevi 63
C. Markanın Ekonomik Karakterli İşlevleri 68
1. Ürünün Kalitesini Garanti Etme (Kalite) İşlevi 68
2. Ürünün Reklamını Yapma ve Alıcı ile İletişim Kurma İşlevi 70
a. Reklam ve İletişim İşlevlerine Sağlanan Korumanın Kapsamı 70
b. Reklam İşlevi ile Markanın İnternet Ortamında İzinsiz Kullanımı Arasındaki İlişki 72
3. Ürüne Yapılan Yatırımı Koruma ve Artırma (Yatırım) İşlevi 77
IV. TÜRK MARKA HUKUKUNU ŞEKİLLENDİREN YASAL DÜZENLEMELER 78
A. Ulusal Marka Mevzuatının Gelişimi 78
1. 1871 ve 1888 Tarihli Nizamnameler 78
2. 551 sayılı Markalar Kanunu 79
3. 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 80
4. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 81
B. Uluslararası Sözleşmeler 82
1. Marka Hakkının Esasını ve Korunmasını Konu Alan Sözleşmeler 82
a. Paris Sözleşmesi 82
b. TRIPS 86
2. Uluslararası Tescil Sisteminin Kurulmasına Yönelik Sözleşmeler 87
a. Fabrika ve Ticaret Markalarının Beynelmilel Tescili Hakkında İtilafname (Madrid Anlaşması) 87
b. Markaların Uluslararası Tescili Konusundaki Madrid Sözleşmesi ile İlgili Protokol (Madrid Protokolü) 88
3. Ulusal Tescil Otoritelerince Gerçekleştirilen Başvuru İncelemelerini Yeknesaklaştıran Sözleşmeler 90
a. Markaların Tescili Amacıyla Mal ve Hizmetlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Nice Anlaşması 90
b. Markaların Şekilli Elemanlarının Uluslararası Sınıflandırılmasını Tesis Eden Viyana Anlaşması 93
4. Başvuru Sahibinin Uyması Gereken Şekli Şartları Yeknesaklaştıran Sözleşmeler 94
a. Marka Kanunu Anlaşması 94
b. Markalar Hukuku Hakkında Singapur Anlaşması 95
5. Fikri Mülkiyet Hukuku Alanında Faaliyet Gösteren Uluslararası Örgütlerin Kurucu Sözleşmeleri 96
a. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatını (WIPO) Kuran Sözleşme 96
b. Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Kuruluş Anlaşması 97
C. Avrupa Birliği Marka Hukuku Düzenlemeleri 97
1. 2015/2436 sayılı Avrupa Birliği Direktifi 97
2. 2015/2424 sayılı Avrupa Birliği Markası Tüzüğü 99
İkinci Bölüm
İŞARETİN MARKA HAKKINA KONU OLMASINI VE
TESCİLİNİ ENGELLEYEN MUTLAK RET SEBEPLERİNİN
HUKUKİ NİTELİĞİ
I. İŞARET ÜZERİNDE MARKA HAKKININ KAZANIMINDA BENİMSENEN SİSTEMLER 103
A. Marka Hakkını İlk Kullanıma Bağlayan ve Tescil İçin Kullanım Şartını Arayan Sistem (İlk Kullanım Sistemi) 103
B. Tescil İçin İşaretin Seçilmesini veya Yaratılmasını Yeterli Gören, Kullanım Şartının Aranmadığı Sistem (Tescil Sistemi) 106
C. Türk Hukukunda Benimsenen Sistem 107
II. TESCİL ENGELİ OLARAK MUTLAK RET SEBEPLERİ İNCELEMESİNİN TABİ OLDUĞU İLKELER VE USULİ SÜREÇ 109
A. Mutlak Ret Sebebi Türleri 109
B. Mutlak Ret Sebeplerinin Hukuki Niteliği 112
C. Mutlak Ret Sebeplerine Yönelik İnceleme Esasları 116
1. Tescilin Kapsadığı Mal veya Hizmetlerin (Ürün) Özellikleri 116
2. İlgili Çevrenin İşarete Yönelik Algısı 118
a. Niteliksel ve Niceliksel Açıdan İlgili Çevre 118
b. Mutlak Ret Sebebi Türüne Göre İlgili Çevrenin Tespiti 122
3. İncelemeye Yön Veren Diğer Esaslar 126
a. İşaretin Bir Bütün Olarak Değerlendirmeye Alınması 126
b. İlgili Pazarın Özelliklerinin Değerlendirmeye Etkisi 127
4. Başvurunun Mutlak Ret Sebepleri Yönünden İncelendiği Usuli Süreç 129
D. Mutlak Ret Sebeplerine Tabi Olmasına Rağmen Tescil Edilmiş Bir Markaya Uygulanacak Yaptırım: Hükümsüzlük 133
1. Marka Hukukunda Hükümsüzlük Kavramı ve Özellikleri 133
2. Mutlak Ret Sebeplerine Dayanılarak Açılan Hükümsüzlük Davasının Hukuki Niteliği ve Sonuçları 137
Üçüncü Bölüm
MUTLAK RET SEBEPLERİNE DAYALI İNCELEMEYE KONU EDİLEBİLECEK İŞARET TÜRLERİ
I. MUTLAK RET İNCELEMESİNE TABİ TUTULAN GELENEKSEL/KLASİK İŞARETLER 141
A. İşaret Türleri Arasında Ayırt Edicilik Temelli Ayrım ve Geleneksel İşaretlerin Ayrımdaki Yeri 141
B. Marka Başvurusuna Konu Edilen Geleneksel/Klasik İşaret Türleri 143
1. Kelimeler 143
2. Kişi Adları 145
a. Kişi Adlarının Markasal Ayırt Ediciliğe Sahip Olma Şartları 145
b. Adın Marka Hukukunda Sağladığı Korumanın Kapsamı 146
c. Adın Yanıltıcılığa Yol Açması 152
3. Harfler, Sayılar ve Kısaltmalar 155
a. Münhasıran Harf veya Sayılardan Oluşan İşaretler 155
b. Harf ve/veya Sayı Kombinasyonları, Kısaltmalar 161
4. İki Boyutlu Şekil, Figür ve Resimler 164
II. MUTLAK RET İNCELEMESİNE KONU EDİLEN SIRA DIŞI İŞARETLER 171
A. Sıra Dışı İşaretlerin Marka Olarak Tesciline Yönelik Çeşitli Yaklaşımlar 171
1. Köken Arması Vasfındaki Her Türlü İşareti Korumaya Yönelen Yaklaşım 171
2. Tescilinin Yol Açacağı Menfaat Çatışmasına Odaklanan Görüşler 173
B. Sıra Dışı İşaretlerin Tescilinde ve Korunmasında Karşılaşılan Güçlükler 176
1. Tescil İçin Aranan Ayırt Ediciliğin İspatında Karşılaşılan Güçlükler 176
2. Hak İhlallerine Karşı Korumada Karşılaşılan Güçlükler 178
C. Sıra Dışı Marka Türleri 179
1. Sloganlar 179
a. Sloganın Hukuki Niteliği ve Marka Korumasına Konu Edilmesi 179
b. Sloganların Marka Korumasından Yararlanma Şartları 182
i) Sloganların Tescilinde Ayırt Edicilik Açısından İncelenecek Hususlar 182
(a) Reklam İşlevinin Ayırt Ediciliğe Etkisi 187
(b) Yaratıcılık ve Özgünlük Unsurlarının Ayırt Edicilik Değerlendirmesinde İhtiyari Mahiyet Taşıması 188
ii) Sloganların Kullanım Yolu İle Ayırt Edicilik Kazanması 192
c. Sloganların Tesciline İlişkin Avrupa Birliği Yargı İçtihatlarındaki Gelişmeler 193
i) “das Prinzip der Bequemlichkeit” Kararında Benimsenen Yaklaşım 193
ii) “Vorsprung durch Technik” Kararında Öngörülen Esaslar 195
d. Avrupa Birliği İçtihatlarının Değerlendirilmesi 198
2. Soyut Renkler ve Renk Kombinasyonları 204
a. Soyut Renklerin Tek Başına Marka Olarak Tescili 204
i) Soyut Renklerin Marka Oluşturacak İşaretler Arasındaki Yeri ve Tesciline Etki Eden Faktörler 204
(a) Soyut Rengin Tek Başına Marka Olmasına İlişkin Tartışmalar 206
(b) İşlevsellik Engelinin Tescile Etkisi 211
(c) Renklerin Tükenmesi Prensibinin Tescile Etkisi 214
ii) Soyut Renklerin Tescilinde Aranan Ayırt Edicilik Vasfı 216
(a) Rengin Uygulandığı Emtia İle İlişkisinin Ayırt Ediciliğe Etkisi 217
(b) Rengin Uygulandığı Emtia Sayısının Ayırt Ediciliğe Etkisi 219
(c) Rengin Ayırt Edici Sayılması İçin Taşıması Gereken Özellikler 219
(d) Soyut Renklerin İhlallere Karşı Korunması 221
iii) Sicilde Temsil Şartı Açısından Soyut Renkler 223
b. Renk Kombinasyonlarının Marka Olarak Tescili 226
i) Renk Kombinasyonları Açısından Ayırt Edicilik Vasfı 226
ii) Sicilde Temsil Şartı Açısından Renk Kombinasyonları 227
c. Soyut Renklerin Markasal Kullanım Yolu İle Ayırt Edicilik Kazanması 230
i) Soyut Rengin Kendiliğinden Markasal Ayırt Ediciliğe Sahip Olma Olasılığı 230
ii) Markasal Kullanım Yolu İle Ayırt Ediciliğin İspatı 234
iii) Ayırt Ediciliğin Tespitinde Kamuoyu Yoklamalarında İzlenecek Usul 236
d. Soyut Renklerin ve Renk Kombinasyonlarının Marka Olarak Tesciline İlişkin Değerlendirmelerimiz 238
3. Üç Boyutlu Şekiller 243
a. Üç Boyutlu Şekillerin Marka Mevzuatında Korunması 243
b. Emtia veya Ambalaj Üzerine Uygulanan Markanın Sağladığı Korumanın Üç Boyutlu Şekle Sirayet Etmemesi 246
c. Başvuruya Konu Edilecek Üç Boyutlu Şekil Türleri 248
i) İsviçre Hukukundaki Ayrım 248
ii) Türk Hukukundaki Sınıflandırma 250
iii) Avrupa Birliği ve Amerikan Hukuklarında Benimsenen Kategorizasyon 253
d. Başvuru Sürecinde İnceleme Esasları 255
i) İncelemede Öncelik Arz Eden Hususlar 255
ii) Üç Boyutlu Şeklin Bir Bütün Olarak Ayırt Edicilik İncelemesine Tabi Tutulması 259
iii) İlgili Çevre Algısının ve Ürün Özelliklerinin Tescile Etkisi 262
iv) Şeklin Pazarın Yerleşik Uygulamalarıyla İlişkisi 266
e. Üç Boyutlu Şekillerin Tesciline İlişkin Değerlendirmeler ve İnceleme Modeli Önerimiz 270
i) Objektif İnceleme Safhası 272
ii) Şekilde Tek Başına Ayırt Edici Olan Baskın Unsurun Arandığı Safha 275
iii) Sübjektif İnceleme Aşaması 276
4. Sesler 279
a. Tescil Edilebilecek Ses Türleri ve Seslerin Sicilde Temsil Edilmesinde Karşılaşılan Sorunlar 279
i) Melodik Seslerin Sicilde Temsil Usulü 283
ii) Doğal veya Melodik Olmayan Seslerin Sicilde Temsil Usulü 284
iii) Seslerin Sicilde Temsil Usulüne Yönelik Değerlendirmelerimiz 286
b. Seslere Yönelik Ayırt Edicilik İncelemesinde Dikkate Alınacak Esaslar 288
5. Kokular 292
a. Kokunun Marka Vasfını Üstlenmesi 292
b. Kokuların Sicilde Temsil Edilmesinde Karşılaşılan Sorunlar 293
i) Avrupa Birliği Hukukunda 293
ii) İsviçre Hukukunda 296
iii) Türk Hukukunda 297
c. Sorunların Aşılması Maksadı ile Kullanılan Çeşitli Temsil Usulleri 298
i) Başvuruda Kokunun Neye Karşılık Geldiğinin ve Nasıl Algılandığının Belirtilmesi 298
ii) Koku İçeriğinin Belirtilmesi 301
iii) Dijital (Elektronik) Koku Örneklerinin Sunulması 302
d. Kokular Açısından Ayırt Edicilik İncelemesinin Arz Ettiği Özellikler 304
i) Kokunun Ayırt Edici Vasıf Kazanma Şartları 304
ii) Kokuların Tescilinde İşlevselliğin Etkisi 308
iii) Kokular Açısından Tükenme Prensibi 309
iv) Kokunun Kullanım Yolu ile Ayırt Edicilik Kazanması 311
e. Kokuların Karıştırılma İhtimaline Karşı Korunmasında Karşılaşılan Güçlükler 312
f. Kokuların Tescilinde Aranan Şartlara İlişkin Değerlendirmemiz 313
6. Tatlar 316
a. Tatların Sicilde Temsil Sorunu 316
b. Tatların Marka Olarak Algılanma Şartları 317
i) Tatların Ayırt Edici İşaret Vasfını Taşıması 317
ii) Tatların İşlevsel Mahiyette Olmaması 319
c. Tatların Tescilinde Karşılaşılan Diğer Engeller 322
i) Tatlar Açısından Tükenme Riski 322
ii) Tat Algısındaki Göreceliliğin Yol Açtığı Belirsizlik 323
d. Tatların Tesciline İlişkin Değerlendirmemiz 323
III. YENİ NESİL SIRA DIŞI İŞARETLER 324
A. Kavram ve Yansıttığı Özellikler 324
B. Yeni Nesil Sıra Dışı Marka Örnekleri 325
1. Dokunsal (Tactile) Markalar 325
a. Açık ve Kesin Biçimde Temsil Sorunu 325
b. Ayırt Edici Mesaj İletme Sorunu 327
2. Pozisyon ve Hareket Markaları 328
a. Pozisyon Markalarının Koruma Konusu ve Sicilde Temsili 328
b. Pozisyonun Ayırt Edici Mesaj İletmesi 330
c. Konuya İlişkin Avrupa Birliği Hukuku İçtihatları 332
3. Hareket Markaları 333
a. Hareket Markalarının Sicilde Temsili 333
b. Hareket Markalarının Ayırt Ediciliği 335
c. Hareket Markalarının Sunduğu Korumanın Kapsamı 336
4. Desen Kalıbı/Modeli (Pattern) Markaları 339
5. Hologram Markaları 342
6. Ticari Formlar (Trade Dress) 343
Dördüncü Bölüm
MARKA TESCİLİNİ ENGELLEYEN
MUTLAK RET SEBEBİ TÜRLERİ
I. MARKA OLAMAYACAK İŞARETLER 345
A. İşaretin Marka Vasfını Kazanmasının Önündeki Asli Engeller 345
1. Ayırt Edicilik Yoksunluğu 345
a. Avrupa Birliği Hukuku Düzenlemeleri 345
b. Türk Hukuku Düzenlemeleri 347
c. Soyut Ayırt Edicilik Yoksunluğu 347
i) Kavram 347
ii) Avrupa Birliği Yargı Organlarının Soyut Ayırt Edicilik Yoksunluğuna Yaklaşımı 349
iii) Türk Hukukunda Soyut Ayırt Edicilik Yoksunluğu 350
d. Somut Ayırt Edicilik Yoksunluğu 352
i) Kavram 352
ii) Avrupa Birliği Yargı Organlarının Somut Ayırt Edicilik Yoksunluğuna Yaklaşımı 353
iii) Türk Hukukunda Somut Ayırt Edicilik Yoksunluğu 354
e. Soyut ve Somut Ayırt Edicilik Yoksunluğu Ayrımına Yönelik Eleştiriler 355
i) Ayırt Ediciliğin Ürün Temelli İncelenmesini Savunan Yaklaşım 355
ii) Ayırt Ediciliği Kullanım Bağlamında Ele Alan Yaklaşım 358
2. Ayırt Edicilik Yoksunluğuna İlişkin Değerlendirmemiz 358
a. Mülga 556 Sayılı KHK Açısından 358
b. Sınai Mülkiyet Kanunu Açısından 360
3. Sicilde Açık ve Kesin Biçimde Temsil Edilememe 361
B. Somut Ayırt Edicilik Yoksunu İşaretler (SMK m.5/f.1/(b) Bendi) ile Serbest İşaretler (SMK m.5/f.1/(c) ve (d) Bentleri) Arasındaki İlişki 363
1. İsviçre Hukukundaki Yaklaşım 363
2. Avrupa Birliği Hukukundaki Yaklaşım 364
II. TANIMLAYICI (TASVİRİ) İŞARETLER 367
A. Tanımlayıcı Olma Kavramı ve Yasağın Koruduğu Hukuki Menfaat 367
B. Tanımlayıcı Olma ile Ayırt Edicilik Yoksunluğu Arasındaki İlişki 372
C. Tanımlayıcılığın Türleri 376
D. Tanımlayıcılık Yasağına İlişkin İnceleme Esasları 382
1. Yasağın Temel Şartı Olarak İşaretin Ürün Özelliklerini İlgili Çevreye Aktarması 382
2. İncelemenin Farklı İşaret Türlerinde Gösterdiği Özellikler 385
a. Kelimeler 385
b. Kelime Kombinasyonları 388
c. Kısaltmalar, Harfler ve Sayılar 396
d. Kaliteyi, Üstünlüğü Vurgulayan veya Reklam Mahiyeti Taşıyan İşaretler 398
e. Şekiller ve Şekil İçeren Kombinasyonlar 399
f. Coğrafi Kaynak Belirten İşaretler 403
i) İsviçre Hukuku Açısından 403
ii) Avrupa Birliği Hukukunda 407
iii) Türk Hukuku Açısından 412
3. İncelemede Göz Ardı Edilen Olgular 421
4. Tanımlayıcı Niteliğin Tespit Edileceği Zaman Dilimi 424
E. Tanımlayıcı, Jenerik ve İma Edici İşaretler Arasındaki İlişki 425
1. İmalı veya Mecazi Anlam Taşıyan İbareler 425
2. Jenerik İşaretler 429
a. Kavram ve Görünüş Biçimleri 429
b. Farklı Hukuk Sistemlerinde Jenerik İşaretlerin Ele Alınışı 431
i) Amerikan Hukuku 431
ii) İsviçre Hukuku 434
iii) Türk Hukuku 435
iv) Avrupa Birliği Hukuku 437
c. Jenerik İşaretlerin Marka Korumasına Konu Edilmesi 438
i) Jenerik İşaretlerin Marka Vasfı Taşıyamayacağını Benimseyen Yaklaşım 438
ii) Jenerik İşaretlerin İstisnaen Marka Olabileceğini Savunan Yaklaşım 440
3. Tescilli Bir Markanın Sonradan Yaygın Bir Ad Haline Gelmesi 442
a. Kavram ve Özellikleri 442
b. Yaygın Ad Haline Gelme Şartları 443
i) Ayırt Edicilik Vasfının Kaybolması 443
ii) Yaygın Ad Haline Gelmenin Hak Sahibinin Davranışları İle Gerçekleşmesi 445
(a) Pasif (Olumsuz) Hareketler 447
(b) Aktif (Olumlu) Hareketler 449
iii) Tescil Sonrasında Yaygın Ad Haline Gelme 451
iv) Başvuru Ertesinde Tescil Öncesinde Yaygın Ad Haline Gelme 452
v) Yaygın Ada Dönüşen İfadenin Tekrar Marka Vasfını Kazanması 454
vi) Yenileme Talebinde Yaygın Ad Hale Gelme İncelemesi 455
vii) Yaygın Ad Haline Gelmede İlgili Çevre Algısının ve Pazar Özelliklerinin Etkisi 456
F. Türk ve Avrupa Birliği Hukuku Sistemleri ile Amerikan Hukuku Sisteminin Tanımlayıcılık Yasağına Yaklaşımlarının Kıyaslanması 460
III. ÖNCEDEN TESCİLLİ VEYA BAŞVURUSU YAPILMIŞ MARKA İLE AYNI VEYA AYIRT EDİLEMEYECEK DERECEDE BENZER İŞARETLER 465
A. Yasağın Türk ve Avrupa Birliği Marka Hukukunda Düzenleniş Biçimi 465
1. Türk Hukukundaki Düzenlemeler 465
2. Düzenlemelerin Avrupa Birliği Hukukundaki Karşılığı 466
B. Yasağın Koruduğu Hukuki Menfaat 469
C. Düzenlemeye Yönelik Geçmiş Dönemde Yapılan Tartışmalar ve Bu Tartışmaların SMK’ye Etkisi 471
1. Maddenin Sistematiğine ve Esasına Yönelik Tartışmalar 471
2. Muvafakatnamenin Öngörülmemesine Yönelik Eleştiriler 474
3. Tartışma ve Eleştirilerin Yeni Düzenlemeye Etkisi 474
D. Hükmün Karıştırılma İhtimaline Dayalı Ret Sebebi ile İlişkisi 478
E. Yasağın Uygulanma Şartları 483
1. Tescilde veya Başvuruda Öncelik 483
2. İşaretlerin Aynı Olması 486
a. Türk Hukukunda Ayniyet Kavramı 486
b. Avrupa Birliği Hukukunda Ayniyet Kavramı 488
c. Ayniyet İncelemesine İlişkin Değerlendirmemiz 491
3. İşaretler Arasında Ayırt Edilemeyecek Derecede Benzerlik Bulunması 494
a. Kavram 494
b. Ayırt Edilemeyecek Derecede Benzerliğe Yönelik İnceleme Esasları 496
c. Yasağın Kapsamının Belirlenmesinde Karşılaşılan Güçlükler 498
4. İşaretlerin Aynı veya Aynı Türdeki Mal veya Hizmetleri Kapsaması 503
a. Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılması Usulü 503
b. Türdeşliğin veya Ayniyetin Tespitinde Uygulanacak Kriterler 506
i) Mal veya Hizmet Türdeşliğinin Tespiti 506
ii) Mal veya Hizmet Ayniyetinin Tespiti 513
iii) Perakendecilik (Malların Bir Araya Getirilmesi) Hizmetlerinde Ayniyet ve Ayırt Edilemeyecek Derecede Benzerliğin Tespiti 516
5. Muvafakatnamenin Sunulmaması 518
F. Yasağın İstisnasının (Muvafakatnamenin) Hukuki Dayanağı: Birlikte Var Olma Sözleşmesi 521
1. Sözleşmenin Tanımı, Unsurları ve Amacı 521
2. Farklı Hukuk Sistemlerinde Bu Sözleşme Tipinin Ortaya Çıkma Gerekçeleri 523
a. Alman Hukuku 523
b. İsviçre Hukuku 525
c. Türk Hukuku 526
3. Tescile veya Kullanıma İlişkin Kısıtlamalar 527
4. Tarafların Hakları ve Borçları 529
G. Değerlendirmemiz 531
1. Hükmün Uygulama Alanı Açısından 531
2. Kullanım Şartı Açısından 533
IV. TİCARET HAYATINDA HERKESİN ORTAKLAŞA KULLANDIĞI VEYA BELİRLİ BİR MESLEĞE, SANATA YA DA TİCARET KOLUNA AİDİYETİ GÖSTEREN İŞARETLER 539
A. Yasağın Amacı ve Kapsamı 539
B. Ortaklaşa Kullanılan İşaretlere Yönelik Yasağın Tanımlayıcılık ve Ayırt Edicilik Yoksunluğu Halleri ile İlişkisi 542
C. Yasağın Uygulanma Şartları 544
V. MALIN DOĞAL YAPISINA KARŞILIK GELEN, MALA ASLİ DEĞERİNİ VEREN VEYA TEKNİK ZORUNLULUĞUN SONUCU OLAN ŞEKİL VEYA ÖZELLİKLERDEN OLUŞAN İŞARETLER 547
A. Yasağın Marka Hukukundaki Yeri ve Önemi 547
1. Yasağın Hukuki Mahiyeti ve Genişleyen Kapsamı 547
2. Yasağın Öngörülmesindeki Amaç ve Korunmak İstenen Hukuki Menfaat 552
3. Emtia Şekillerinin/Özelliklerinin Korunmasına İlişkin Tasarım ve Marka Hukukundaki Yaklaşım Farklılığı 554
4. Yasağın Diğer Mutlak Ret Sebepleri ile İlişkisi 555
a. Yasağın İncelemede Ön Şart Mahiyeti Taşıması 555
b. Yasağın Markasal Kullanım Yolu İle Aşılamaması 558
B. Yasağa İlişkin Ortak İnceleme Esasları 561
1. İşaretin Münhasıran Maddede Sayılan Emtia Şeklinden/Özelliğinden Oluşması 561
2. Yasağın Uygulanmasında Ortalama Alıcı Algısının Etkisi 562
C. Yasak Kapsamına Giren İşaret Türleri 563
1. Münhasıran Malın Doğal Yapısının Sonucu Olan Şekilden veya Özelliklerden Oluşan İşaretler 563
a. İşaretin Münhasıran Malın Doğal Yapısına veya Doğal Özelliğine Karşılık Gelmesi Kavramı 563
b. Doğal Yapıya Karşılık Gelme Olgusunun Tespiti 567
c. Yasağın Sınırlarının Belirlenmesine İlişkin Önerimiz 568
2. Emtianın Teknik İşlevini Görmesi İçin Zorunlu Olan Şeklinden veya Diğer Özelliklerinden Oluşan İşaretler 569
a. Markanın Münhasıran Teknik Sonuca Yönelen İşaretten Oluşması: Teknik (Faydacı) İşlevsellik Kavramı 569
b. Yasağın Koruduğu Hukuki Menfaat 571
c. Karşılaştırmalı Hukukta Teknik İşlevsellik İncelemesine Yön Veren Esaslar 573
i) Avrupa Birliği Hukuku 573
(a) Yasağın Uygulama Alanı: İşaretin Münhasıran Teknik Sonuç İçin Zorunlu Olan Unsurdan Oluşması 573
(b) Pazarda Alternatif Şekilde/Özellikte Emtiaların Mevcut Olmasının Yasağı Bertaraf Edememesi 576
ii) Amerikan Hukuku 578
iii) İsviçre Hukuku 581
d. Teknik İşlevsellik Yasağının Uygulanış Biçimleri 582
i) Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Benimsediği İnceleme Yöntemi 582
ii) Alternatif İnceleme Yöntemi 583
iii) Hukuk Sözcüsünün Benimsediği İnceleme Yöntemi 585
(a) Emtianın Asli Özelliklerinin ve İşlevsellik Bağının Tespiti 585
(b) İlgili Pazarda Alternatif Şekillerin Varlığının İncelenmesi 585
(c) Ayırt Edici Karakterin Tespiti 589
iv) İnceleme Metotlarına İlişkin Değerlendirmemiz 590
3. Emtiaya Asli Değerini Veren Şekilden veya Diğer Özelliklerden Oluşan İşaretler 594
a. İşaretin Emtiaya Asli Değerini Vermesi (Estetik İşlevsellik) Kavramı 594
b. Yasağın Koruduğu Hukuki Menfaat 597
c. Farklı Hukuk Sistemlerinde Yasağın Gelişimi 598
i) Amerikan Hukuku 598
ii) Avrupa Birliği Hukuku 603
iii) Benelüks Hukuku 604
d. Estetik İşlevselliğin Tespitinde İncelenen Olgular 604
i) Amerikan Hukukunda 604
ii) Avrupa Birliği Hukukunda 607
iii) Kıta Avrupası Hukukunda 610
(a) İsviçre Hukuku 610
(b) Alman Hukuku 612
e. Yasağın Öngörülmesine Yönelik Eleştiriler ve Değişiklik Önerimiz 614
i) Yasağa Yönelik Eleştiriler 614
ii) Değişiklik Önerimiz 615
VI. YANILTICI (ALDATICI) MARKALAR 621
A. Kavram ve Yasağın Koruduğu Hukuki Menfaat 621
1. Türk ve Kıta Avrupası Hukukunda Yanıltıcılık Kavramı ve Yasağın Öngörülme Gerekçesi 621
2. Amerikan Hukukunda Yanıltıcılık ve Benzeri Kavramlar 626
B. Yanıltıcılığın Tespitinde Esas Alınan Kriterler 630
1. Markalı Ürünlerin İlgili Çevrede Algılanış Biçimi 630
2. Başvuruda Ürün Sınıflarının İfade Ediliş Biçiminin Yanıltıcılığa Etkisi 635
3. Pazar Özellikleri ile İlgili Çevre Alışkanlıklarının Yanıltıcılık Değerlendirmesine Etkisi 638
C. Yanıltıcılığın Sıklıkla Karşılaşılan Türleri 639
1. Emtia veya Hizmetin Objektif Özelliklerinde Yanıltıcılık 639
2. Teşebbüsün İş İlişkilerine Yönelik Yanıltıcılık 641
3. Coğrafi Kökeni Konu Alan Yanıltıcılık 643
a. Coğrafi Yer Adının Markada Yanıltıcı Kullanılış Biçimleri 643
i) Avrupa Birliği Hukuku 643
ii) Türk Hukuku 644
iii) İsviçre Hukuku 645
iv) Değerlendirmemiz 648
b. Coğrafi Kökene Yönelik Yanıltıcılığın İstisnaları 650
i) İlgili Çevrede Bilinmeyen, Hayali Çağrışımlar Yaratan (Sembolik), Ürün Menşei Olamayacağı Açık Olan Yer Adları 652
ii) Ürün Modeli Olarak Kullanılan Coğrafi Yer Adları 654
D. Yanıltıcılık Yasağının Diğer Mutlak Ret Sebepleri İle İlişkisi 655
E. Yasağın Uygulanmayacağı Haller 656
1. İşaretin İnandırıcılık Vasfının Olmaması 656
2. Yanıltıcılığın Başvuru Öncesinde Kaybolması 661
3. Yanıltıcılığın İşaretin Bütününde Kaybolması 662
F. Yanıltıcılığın Değerlendirilme Anı ve Tescil Sonrasında Oluşması 665
1. Yanıltıcılığın Oluşma Anının Uygulanacak Yaptırıma Etkisi 665
2. Markanın Kullanım Sonucu Yanıltıcı Hale Gelmesi 667
a. Kullanımla Oluşan Yanıltıcılığa İlişkin İnceleme Esasları 667
b. Yanıltıcılığın Ortaya Çıktığı Özel Haller 670
i) Marka Devrinin Yanıltma Riski Doğurup Doğurmayacağı Sorunu 670
ii) Devirle Birlikte Gerçekleştirilen Diğer Ticari İşlemlerin Yanıltma Riskine Yol Açması 675
G. Yanıltıcı Markalara İlişkin Değerlendirmemiz 678
VII. DEVLET EGEMENLİK SEMBOLLERİ, ULUSLARARASI KURULUŞ İŞARETLERİ VE DİĞER KAMUSAL İŞARETLER 683
A. Yasağın Korumaya Çalıştığı Hukuki Menfaat 683
1. Egemenlik Sembolleri Açısından 683
2. Uluslararası Kuruluş İşaretleri Açısından 686
B. Devlet Egemenliğini Gösteren İşaretler 686
1. Devlet Egemenlik Amblemlerini İçeren Markaların İncelenme Esasları 686
2. İncelemede Devlet Bayraklarının Arz Ettiği Özellikler 695
3. Devlet Egemenliğini Yansıtan Kontrol (Garanti) İşaretlerinin Özellikleri 697
C. Uluslararası Kuruluş (Örgüt) İşaretleri 698
1. Uluslararası Kuruluşların Kullandığı İşaretleri İçeren Marka Başvurularının İncelenme Esasları 698
2. Avrupa Birliği Bayrak ve Ambleminin Arz Ettiği Özellikler 701
D. Yasağa İlişkin Değerlendirmemiz 706
1. Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Egemenlik Sembolleri Açısından Yasağın Uygulanış Biçimi 706
2. İsviçre, Türk ve Avrupa Birliği Hukukunda Uluslararası Örgüt Sembolleri Açısından Yasağın Uygulanış Biçimi 708
E. Diğer Kamusal İşaretler 711
1. Yasağın Kapsamına Giren İşaret Türleri 711
2. Yasağın Uygulama Esasları 715
3. Yasağa İlişkin Avrupa Birliği Hukuku İçtihatları 717
VIII. DİNİ DEĞERLERİ VEYA SEMBOLLERİ İÇEREN MARKALAR 719
A. Hükmün Korumaya Çalıştığı Hukuki Menfaat 719
B. Hükmün Kapsamına Giren Marka Başvuruları 722
1. Dini Değerlere Saldırı Unsuru İçeren Markalar 722
2. Dini Sembollerin Nötr Bir Biçimde Kullanıldığı Markalar 724
C. Dini Değer veya Sembollerin Tesciline İlişkin İçtihatlarda Benimsenen Esaslar 728
1. İngiliz Hukuku İçtihatları 728
2. İsviçre Hukuku İçtihatları 729
D. Dini Semboller İçeren Markaların Tesciline İlişkin Değerlendirmemiz 732
1. Kutsal İnançlara Saldırı İçeren İbareler 732
2. Yüksek Dini Değere Sahip İbareler 732
3. Dolaylı Dinsel Çağrışım Yapan veya İnanç Dışı Yan Anlam Kazanmış İbareler 736
IX. KAMU DÜZENİNE VE GENEL AHLAKA AYKIRILIK 739
A. Yasak İle Korunmak İstenen Hukuki Menfaat 739
1. Ticaret Hayatında Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırı İşaretlere Yönelmenin Gerekçesi 739
2. Yasağın Amacı 741
B. Marka Tescil Engeli Olarak Kamu Düzenine Aykırılık 743
1. Türk Marka Hukukunda Kamu Düzenine Aykırılığa İlişkin Yasağın Yorumu 743
2. Kamu Düzenine Aykırılığa Yönelik İnceleme Esasları 746
3. Avrupa Birliği ve Fransız Marka Hukukunda Kamu Düzenine İlişkin Yasağın Yorumu 750
a. Avrupa Birliği Yargı Organlarının Kamu Düzeni Kavramına Yaklaşımı 750
i) İşaretin Kullanımına İlişkin Ulusal Mevzuat Kısıtlamalarının Göz Ardı Edildiği Haller 750
ii) İşaretin Kullanımına İlişkin Ulusal Mevzuatın Dikkate Alındığı Haller 752
iii) Genel Mahkeme’nin “Couture Tech. Ltd.” İçtihadının Değerlendirilmesi 755
b. Fransız Yargısının Kamu Düzeni Kavramına Yaklaşımı 757
4. Marka Hukukunda Kamu Düzenine Aykırılığın Özel Görünüş Biçimleri 759
a. Suça ve Hukuka Aykırı Fiillere Azmettiren veya Bunları Yücelten Markalar 759
b. Irkçılık veya Ayrımcılık İçeren Markalar 760
c. Kamu Düzenine Aykırılık İncelemesinde Tanınmış Kişi Adlarının Arz Ettiği Özellikler 761
C. Marka Tescil Engeli Olarak Genel Ahlaka Aykırılık 763
1. Genel Ahlaka Aykırılığa İlişkin Yasağın Yorumu 763
2. Genel Ahlaka Aykırılığa Yönelik İnceleme Esasları 765
3. Marka Hukukunda Genel Ahlaka Aykırılığın Özel Görünüş Biçimleri 770
a. Saldırgan veya Nahoş Etki (Poor Taste) Yaratan İşaretler 770
b. Hakaret, İncitici Müstehcenlik veya Ağır Provokasyon İçeren Markalar 773
D. Yasağın Uygulamasında Alıcı Çevrede Yaratılan Algının Tespiti 776
E. Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırılıkta Benelüks Yaklaşımı 781
F. Kamu Düzenine veya Genel Ahlaka Aykırılığa Dayalı Ret Kararlarının İfade Özgürlüğü ile İlişkisi 783
G. Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırılığa İlişkin Düzenleme ve İçtihatların Değerlendirilmesi 789
1. Avrupa Birliği İçtihat Hukukunun Getirisi 789
2. Yasağın Amerikan Hukukunda Yarattığı Tartışmaların Etkisi 793
X. TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETTEN OLUŞAN VEYA TESCİLLİ BİR COĞRAFİ İŞARETİ İÇEREN MARKALAR 797
A. Coğrafi İşaretlerin Hukuki Niteliği ve Sağladıkları Korumanın Konusu 797
B. Coğrafi İşaretlerin Özellikleri ve İşlevleri 799
C. Coğrafi İşaretleri Konu Alan Uluslararası Hukuk Düzenlemeleri 801
D. Avrupa Birliği Hukukunda Marka ve Coğrafi İşaretler Arasındaki İlişkiyi Konu Alan Düzenlemeler 803
1. Avrupa Birliği Hukukunda Mevzuat Gelişim Süreci 803
2. Avrupa Birliği Hukukunda Güncel Mevzuat 805
E. Türk Hukukunda Coğrafi İşaretlerin Bir Marka Tescil Engeli Olarak Düzenleniş Biçimi 809
1. Sınai Mülkiyet Kanunu Öncesi Dönemde Bir Marka Tescil Engeli Olarak Coğrafi İşaretlerin Düzenleniş Biçimi 809
2. Sınai Mülkiyet Kanunu Sisteminde Coğrafi İşaretlerin Marka Tescil Engeli Teşkil Etmesi 812
F. Yeni Düzenlemenin Uluslararası Sözleşmeler ve Avrupa Birliği Hukuku ile Uyumuna İlişkin Değerlendirmelerimiz 814
1. Avrupa Birliği Mevzuatı ve TRIPS ile Uyum Sorunu 814
2. Tescil Yasağının Uygulanacağı Ürünler 816
3. Öncelik Şartı 818
4. Düzenlemenin Lafzı 820
5. Asli/Tali Unsur Ayrımı 821
Beşinci Bölüm
MUTLAK RET SEBEPLERİNİN
MARKASAL KULLANIM YOLU İLE AŞILMASI
I. KULLANIM YOLU İLE AYIRT EDİCİLİK KAZANMA OLGUSU 825
A. Kavram ve Uygulama Alanı 825
B. Düzenlemenin Öngörülme Amacı 831
II. KULLANIM YOLU İLE AYIRT EDİCİLİK ŞARTLARI 832
A. İşaretin Markasal Kullanıma Konu Edilmesi 832
1. Markasal Kullanım Kavramı ve Türleri 832
2. Markasal Kullanımın Gerçekleşeceği Coğrafi Alan ve Süre 836
B. İlgili Çevrenin İşarete Yönelik Algısının Değişmesi 837
1. İşaretin Marka Vasfı Kazandığı Çevrenin Tespiti 837
2. İşaretin Marka Vasfı ile Algılandığının Tespiti 841
a. Kullanımla Ayırt Ediciliğin Tespitinde Tanınmış Markalara Uygulanan Kriterlerden İstifade Edilmesi 841
b. İşaretin Marka Vasfını Kazanması İçin İlgili Çevrede Ulaşması Gereken Benimsenme Oranı 843
C. İlgili Üründe İşarete Marka Vasfının Atfedilmesi 845
III. MARKASAL KULLANIMLA AYIRT EDİCİLİK KAZANMA OLGUSUNUN İSPATI 848
A. Sunulacak Delil Türleri 848
B. Delillerin Değerlendirilmesi 849
IV. İŞARETİN HANGİ TARİHTE KULLANIM SONUCU AYIRT EDİCİLİĞE KAVUŞMASI GEREKTİĞİ SORUNSALI 855
A. Tescil Sonucuna Ulaşma Açısından Ayırt Ediciliğin Kazanılma Anı 855
1. Konunun Mülga 556 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’de Düzenleniş Biçimi ve Uygulaması 855
2. Sınai Mülkiyet Kanunu’nda Yapılan Değişikliğin Değerlendirilmesi 858
B. Hükümsüzlük Yaptırımının Bertaraf Edilmesi Açısından Ayırt Ediciliğin Kazanılma Anı 864
1. Konunun Mülga 556 sayılı KHK’de Düzenleniş Biçimi ve Uygulaması 864
2. Sınai Mülkiyet Kanunu’nda Yapılan Değişikliğin Değerlendirilmesi 866
Sonuç 871
Kaynakça 917