Medeni Hukuk

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Dördüncü Basıya Önsöz VII
Üçüncü Baskıya Önsöz IX
Birinci Basıya Önsöz XI
Kısaltmalar XXXVII
Birinci Bölüm
HUKUK KAVRAMI VE MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN
GENEL BİLGİLER
§ 1. HUKUK KURALLARININ SOSYAL DÜZEN KURALLARI İÇİNDEKİ YERİ VE DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ 1
I. GENEL OLARAK SOSYAL DÜZEN KURALLARI 1
II. HUKUK VE HUKUK KURALLARI 3
A. Hukukun Tanımı ve Amacı 3
B. Hukuka İlişkin Temel Ayırımlar 8
1. Pozitif (Olan–de lege lata) Hukuk– İdeal (Olması Gereken–de lege ferenda) Hukuk 8
2. Yazılı Hukuk (Mevzuat)– Yazılı Olmayan Hukuk (Örf ve Adet Hukuku) 9
3. Maddi Hukuk – Yargılama Hukuku 10
4. Maddi Hukuk – Uygulama ve Yürürlük Hukuku 10
5. Özel Hukuk – Kamu Hukuku 11
a. Genel Olarak 11
b. Özel Hukuk Dalları 13
aa. Medeni Hukuk 13
bb. Ticaret Hukuku 13
cc. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hukuku 14
dd. Milletlerarası Özel Hukuk 14
c. Kamu Hukuku Dalları 15
aa. Anayasa Hukuku 15
bb. İdare Hukuku 15
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Yargılaması Hukuku 15
dd. Devletler Genel Hukuku 16
ee. Mali Hukuk ve Vergi Hukuku 16
ff. Genel Kamu Hukuku 16
d. Karma Hukuk Dalları 16
aa. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 16
bb. Medeni Yargılama Hukuku 17
cc. İcra ve İflas Hukuku 17
6. İç Hukuk – Dış Hukuk (Uluslararası Hukuk) 17
7. Evrensel Hukuk – Yerel (Ulusal) Hukuk 18
C. Hukukun Fonksiyonları 18
D. Hukuk Kuralı Kavramı ve Temel Özellikleri 19
E. Hukuk Kuralının Unsurları : Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuç (Yaptırım) 21
F. Hukuk Kurallarının Çeşitleri 23
1. Genel Olarak 23
2. Hukuk Kuralları Çeşitleri 23
G. Hukukun Tümden Gelim Metoduyla Uygulaması 24
1. Kesin (Kategorik) Dedüksiyon Metodu 25
2. Zincirleme Dedüksiyon Metodu 27
3. Eksik Önermeli Dedüksiyon Metodu 27
III. HUKUK KURALLARININ DİĞER SOSYAL DAVRANIŞ KURALLARI İLE OLAN İLİŞKİSİ VE BU KURALLARDAN FARKLARI 28
A. Ahlak Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 28
B. Etik Kuralları 33
1. Etik Kavramı 33
2. Hukuk ve Etik Arasındaki İlişki 34
3. Mesleki Etik Kuralları 35
4. Hukuk Etik Kuralları Düzenlemeleri 36
C. Din Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 39
D. Görgü (Adab–ı Muaşeret) Kuralları ve Hukuk Kuralları Arasındaki İlişki 41
IV. HUKUK SİSTEMLERİ 42
A. Genel Olarak 42
B. Modern Hukuk Sistemleri 42
1. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi: Roma–Cermen (Pandekt) Hukuk Sistemi 42
2. Anglo–Amerikan Hukuk Sistemi 43
3. Modern Hukuk Sisteminin Ortak Noktaları 44
4. Kıta Avrupası Hukuk Sistemi ile Anglo–Amerikan Hukuk Sisteminin Karşılaştırılması 45
C. Marksist– Leninist (Sosyalist) Hukuk Sistemleri 46
D. Dini Hukuk Sistemleri 47
§ 2. MEDENİ HUKUKA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER 48
I. MEDENİ HUKUK KAVRAMI 48
II. TÜRKİYE’DE MEDENİ HUKUK ALANINDA KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ 49
A. Genel Açıklamalar 49
B. Türk Medenî Kanunu 55
1. 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi 55
2. 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu 57
a. Genel Açıklamalar 57
b. 4721 Sayılı TMK’da Getirilen Şekle ve İfadeye İlişkin Değişiklikler 58
c. 4721 Sayılı TMK’nın Aile Hukukunda Getirdiği Esasa İlişkin Bazı Değişiklikler 59
3. 4722 Sayılı Türk Medenî Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 62
4. Türk Medenî Kanunu’nu Değiştiren Bazı Kanunlar 64
a. 02 Ocak 2003 Tarihinde Kabul Edilen 4778 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 64
b. 30 Temmuz 2003 Tarihinde Kabul Edilen 4963 Sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 64
c. 20 Şubat 2008 Tarihinde Kabul Edilen 5237 Sayılı Vakıflar Kanunu 65
d. 4 Kasım 2004 Tarihinde Kabul Edilen 5253 Sayılı Dernekler Kanunu 65
e. 3 Temmuz 2005 Tarihinde Kabul Edilen 5399 Sayılı Türk Medenî Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun 66
f. 4 Mayıs 2007 Tarihinde Kabul Edilen 5650 Sayılı Türk Medenî Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 66
g. 31.03.2011 Tarihinde Kabul Edilen 6217 Sayılı Yargı Hizmetlerinin Hızlandırılması Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 66
h. 25.04.2013 Tarihinde Kabul Edilen 6462 Sayılı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 67
ı. 06.02.2014 Tarihinde Kabul Edilen 6518 Sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 68
i. 30.04.2014 Tarihinde Kabul Edilen 6537 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun 68
5. Anayasa Mahkemesince İptal Edilen Bazı Türk Medenî Kanunu Hükümleri ve Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları 68
6. 4721 Sayılı Kanuna Ek ve Değişiklik Getiren Mevzuatın / Anayasa Mahkemesi Kararının Yürürlüğe Giriş Tarihini Gösterir Liste 70
C. Türk Borçlar Kanunu 71
1. 818 Sayılı Borçlar Kanunu 71
2. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 72
a. Genel Açıklamalar 72
b. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Getirilen Şekle ve İfadeye İlişkin Değişiklikler 72
c. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Getirilen Esasa İlişkin Değişiklikler 74
d. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Yapılan Bazı Yenilik ve Değişikliklere Değinelim 75
3. 6101 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun Uygulanması ve Yürürlüğü Hakkında Kanun 77
D. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 79
III. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 81
A. Laik Karakterli Olması 81
B. Çağdaş Nitelikte Olması 81
C. Genel Nitelikte Olması 82
D. Eşitlik İlkesi Temelinden Hareket Etmesi 82
E. Milli Nitelikte Olması 82
F. Devrimci Nitelikte Olması 82
G. Demokratik İlkeleri Benimsemiş Olması 83
H. Hâkime Geniş Takdir Yetkisi Tanıması 83
I. Yazılı Oluşu 84
İ. Bireysel Çıkarlar ile Sosyal Düşüncelere Dayanan Toplumsal Çıkarı Dengelemiş Olması 84
J. Halkçı Bir Kanun Niteliği Taşıması 84
IV. MEDENİ HUKUKUN KONUSU VE KAPSAMI 85
A. Genel Açıklamalar 85
B. Türk Medenî Kanunu’nun Sistematiği ve Kapsamı 86
1. Başlangıç Hükümleri (TMK m.1–7) 87
a. Başlangıç Hükümlerinin Amacı 87
b. Başlangıç Hükümlerinin Konusu 87
2. Kişiler Hukuku (TMK m.8–117) 89
3. Aile Hukuku (TMK m.118–494) 90
4. Miras Hukuku (TMK m.495–682) 91
5. Eşya Hukuku (TMK m. 683–1030) 93
6. Borçlar Hukuku 96
C. Tüketici Hukuku 98
V. MEDENİ HUKUKUN TÜRK BORÇLAR KANUNU İLE İLİŞKİSİ VE MEDENİ KANUNUN DİĞER ÖZEL HUKUK İLİŞKİLERİNE UYGULANMASI 100
A. Hukuk Düzeninin (Sisteminin) Bütünlüğü ve Yeknesaklığı 100
B. Özel Hukukun Yeknesaklığı 100
C. Türk Medenî Kanununun Türk Borçlar Kanunu ile İlişkisi 101
1. TMK ve TBK’nın Şekli ve Maddi Bütünlüğü 101
a. Şekli Bütünlük 101
b. Maddi Bütünlük 102
2. TMK ve TBK Genel Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması 102
a. Genel Açıklamalar 102
b. Özel Hukuk İlişkisinin Belirlenmesi 103
aa. Subjektif Teori 104
bb. Egemenlik/Buyurma Teorisi 104
cc. Karma Teori 104
D. TMK ve TBK’nın Genel Hükümlerinin Belirlenmesi 105
E. Genel Hükümlerin İlişkinin Niteliğine Uygun Düştüğü Ölçüde Uygulanması 106
1. Genel Açıklamalar 106
2. Genel Hükmün Atıfla (Göndermeyle) Uygulanması 107
a. Genel Açıklamalar 107
b. Kural: Kıyasen Uygulama 107
aa. Niteliğine ve Özelliğine Uygun Olduğunda Uygulama 107
bb. Uyarlayarak (Modifiye Ederek) Uygulama 109
c. İstisna: Doğrudan Uygulanma 109
aa. TMK ve TBK Genel Olarak Düzenlediği Kavrama Atıf 109
bb. Özel Atıf 109
d. Genel Hükümlerin Uygulanamaması 110
İkinci Bölüm
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 3. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER, HAK KAVRAMI, HAKKIN KONUSU VE SAHİBİ 111
I. ÖZEL HUKUKA HAKİM OLAN İLKELER 111
A. İrade Serbestisi (İrade Muhtariyeti) İlkesi 111
B. Kişiye Saygı Gösterme İlkesi ile Kişi ve Kişiliğin Korunması İlkesi 111
II. HAK KAVRAMI VE HAKKI AÇIKLAYAN TEORİLER 112
A. Genel Açıklamalar 112
B. Hakkın Tanımı ve Hak Kavramını Açıklayan Görüşler 115
C. Hak Kavramını Kabul Etmeyen Görüşler 116
III. HAKKIN TEMEL FONKSİYONLARI 116
IV. HAKKIN TEMEL YAPISI 117
A. Temel Unsurları 117
B. Hakkın Konusu (Objesi) 118
1. Genel Olarak 118
2. Hakkın Dört Temel Konusu 120
V. HAK SAHİBİ VE HAK YÜKÜMLÜSÜ (HAKKIN SUJELERİ) 121
A. Hak Sahibi 121
B. Hak Yükümlüsü 121
C. Hak Ehliyeti 121
VI. HAKKIN SINIRLANDIRILMASI 125
§ 4. HAK AYRIMLARI 126
I. GENEL OLARAK 126
II. DOĞDUĞU HUKUK DALINA GÖRE HAKLAR: KAMUSAL HAKLAR – ÖZEL HAKLAR 126
III. KONULARINA GÖRE HAKLAR: MALVARLIĞI HAKLARI–ŞAHIS VARLIĞI (KİŞİ VARLIĞI) HAKLARI 128
A. Malvarlığı Hakları 128
1. Alacak Hakları 128
a. Kavram 128
b. Kaynağı 129
c. Özellikleri 130
2. Ayni Haklar 130
a. Tanımı 130
b. Unsurları 131
aa. Ayni Hakların Eşya Üzerinde Doğrudan Doğruya Hâkimiyet Sağlaması (Amaçsal Olgu) 131
aaa. Eşya Üzerinde Söz Konusu Olması 131
bbb. Amaçsal Olgu 133
bb. Herkese Karşı İleri Sürülebilen Bir Hak Olması (Normatif Olgu) 134
c. Niteliği 134
d. Ayni Hakka Hâkim Olan İlkeler 134
aa. Mutlaklık İlkesi 134
bb. Aleniyet (Kamuya Açıklık) İlkesi 135
cc. İyiniyetli Kazanımların Korunması İlkesi 135
dd. Tipe Bağlılık İlkesi ve Tipin Kapsamının Belirliliği İlkesi 136
ee. Belirlilik (Muayyenlik İlkesi) 137
ff. Sebebe Bağlılık İlkesi 137
gg. Katılma (İltihak) veya Bağlanma İlkesi 138
hh. Zaman İtibarı ile Öncelik İlkesi 139
e. Ayni Hak Çeşitleri: Mülkiyet Hakkı – Sınırlı Ayni Haklar 140
aa. Mülkiyet Hakkı 141
bb. Sınırlı Ayni Haklar 143
aaa. İrtifak Hakları 144
(1). Kişiye Bağlı İrtifaklar 144
(2). Eşyaya Bağlı (Eşya Lehine) İrtifaklar 149
(3). Diğer İrtifaklar 150
bbb. Rehin Hakları 151
ccc. Taşınmaz Yükü 153
3. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 154
4. Maddi Değeri Olan Fikri Haklar 155
B. Kişi Varlığı (Şahıs varlığı) Hakları 156
1. Genel Açıklamalar 156
2. Kişilik Hakkı Kavramı 157
3. Kişilik Hakkının Temel Özellikleri 159
4. Kişilik Hakkı Kapsamında Korunacak Değerler 160
a. Genel Olarak 160
b. Kişilik Değerlerinin Tasnifi 160
c. Bazı Kişilik Değerleri 161
aa. Yaşam Hakkı, Sağlık Hakkı ve Beden Bütünlüğünün Zedelenmesi 161
bb. Kişinin Kendisiyle Özdeş Kimliğinin Zedelenmesi 163
aaa. İsmin Zedelenmesi 163
bbb. Şeref ve Haysiyetin Zedelenmesi 163
ccc. Ayrımcılık 164
ddd. Kişisel Hayatın Zedelenmesi 164
eee. Cinsel Yaşamın İhlali 166
cc. İrade Muhtariyetinin Zedelenmesi 166
aaa. İrade Özgürlüğünün Zedelenmesi 167
(1). Yargılama Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 167
(2). Adil Yargılanma Hakkının İhlali 167
bbb. Hareket Etme Özgürlüğünün Zedelenmesi 167
(1). Yasa Dışı Hapis ve Yakalama ile Alıkoyma Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 167
(2). Koruma Tedbirleri Nedeniyle Kişiliğin Zedelenmesi 167
IV. İLERİ SÜRÜLEBİLECEK KİŞİLER BAKIMINDAN HAKLAR: MUTLAK HAKLAR – NİSBİ HAKLAR 168
A. Mutlak Haklar 168
1. Kavram 168
2. Çeşitleri 168
a. Eşya Üzerindeki Mutlak Haklar 168
b. Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar 169
B. Nisbi (Şahsi) Haklar 170
1. Genel Açıklamalar 170
2. Nisbi Hak Ayırımları 172
a. Alelade Nisbi Haklar 172
b. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbi Haklar 172
3. Mutlak Haklar ile Nisbi Hakların Karşılaştırılması 177
V. ETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 178
A. Yenilik Doğuran Haklar 178
1. Kavram 178
2. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri 178
a. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 179
b. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 179
c. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 179
3. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri 179
a. Koşula Bağlanamaması 179
b. Kullanıldıktan Sonra Geri Dönülememesi 180
c. Bir Kez Kullanılmakla Sona Ermesi 180
d. Zamanaşımı Süresine Değil Hak Düşürücü Süreye Tabi Olması 180
B. Alelade Haklar 181
VI. KULLANMA YETKİSİ BAKIMINDAN HAKLAR 181
A. Bizzat Hak Sahibi Tarafından Kullanılması Zorunlu Haklar (Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar) 181
B. Bizzat Hak Sahibi Tarafından Kullanılması Zorunlu Olmayan Haklar (Şahsa Sıkı Sıkıya Bağlı Olmayan Haklar) 183
VII. BAĞIMSIZ OLUP OLMAMA AÇISINDAN HAKLAR 183
A. Bağımsız Haklar 183
B. Bağlı Haklar 184
VIII. BAŞKASINA DEVRİNİN MÜMKÜN OLUP OLMAMASI BAKIMINDAN HAKLAR 185
A. Devredilebilir Haklar 185
B. Devredilemez Haklar 185
IX. KAZANILMIŞ – KAZANILMAMIŞ HAK AYRIMI 185
§ 5. HAKLARIN KAZANILMA ŞEKİLLERİ 186
§ 6. HAKLARIN KAYBEDİLİŞ ŞEKİLLERİ 189
§ 7. HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ FİİL KAVRAMLARI 190
I. GENEL AÇIKLAMALAR 190
II. HUKUKİ OLAY VE HUKUKİ FİİL KAVRAMLARI 190
A. Hukuki Olay 190
B. Hukuki Fiil ve Ayırımları 192
1. Genel Açıklamalar 192
2. Hukuki Fiil Ayırımları 193
a. Hukuka Aykırı Fiiller 193
b. Hukuka Uygun Fiiller 195
aa. İrade Açıklamaları 195
aaa. Hukuki İşlem 195
bbb. Hukuki İşlem Benzeri Fiiller 196
ccc. Maddi Fiil 197
bb. Görüş/Bilgi/Haber (Tasavvur) Açıklamaları 198
cc. Duygu (His) Açıklamaları 198
§ 8. HUKUKİ İŞLEM KAVRAMI 200
I. GENEL OLARAK HUKUKİ İŞLEMİN TANIMI VE UNSURLARI 200
II. HUKUKİ İŞLEMİN KURUCU UNSURLARI 202
A. İrade Beyanı 202
1. Kavram 202
2. İrade Beyanının Çeşitleri 204
a. Açık İrade Beyanı – Örtülü İrade Beyanı 204
aa. Açık İrade Beyanı 204
bb. Örtülü İrade Beyanları 205
aaa. Susma 206
bbb. İradeyi Gösteren Davranışlar 207
b. Varması (Yöneltilmesi) Gerekli İrade Beyanı – Varması (Yöneltilmesi) Gerekli Olmayan İrade Beyanı 207
c. Vasıtalı İrade Beyanı – Vasıtasız İrade Beyanı 209
B. İrade Beyanının Yöneldiği Sonucun Hukuk Düzenince Tanınması (Hukuki Sonuç) 209
III. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERLİLİK UNSURLARI 210
A. Tüm Hukuki İşlemlerde Aranan Geçerlilik Unsurları 210
1. İrade Beyanında Bulunan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Hukuki İşlem Ehliyetsizliği Bulunmamalı 210
a. Fiil Ehliyeti 210
b. Fiil Ehliyetine Göre Kişi Ayırımı 211
aa. Tam Ehliyetliler 211
bb. Tam Ehliyetsizler 214
cc. Sınırlı Ehliyetliler 215
dd. Sınırlı Ehliyetsizler 216
2. Hukuki İşlemlerin Konusunun Hukuka, Ahlaka ve Kişilik Haklarına Aykırı ve İmkansız Olmaması 218
3. Sözleşmenin Muvazaalı Olmamalı 219
4. Hukuki İşlemi Meydana Getiren İradenin Sakatlanmamış Olması 222
B. Bazı Hukuki İşlemler İçin Aranan Şartlar 223
1. Geçerlilik Şekline Uyulmuş Olmalı 223
2. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Tasarruf Yetkisi Bulunmalı 224
3. Sebebe Bağlı İşlemlerde Tasarruf İşlemine Dayanak Teşkil Eden Geçerli Bir Borçlandırıcı İşlem Bulunmalı 226
4. Aşırı Yararlanma Bulunmamalı 226
5. Genel İşlem Koşulları Genel İçerik Denetimine Aykırı Olmamalı 227
IV. HUKUKİ İŞLEMİN TAMAMLAYICI (ETKİNLİK) UNSURLARI 228
V. HUKUKİ İŞLEM AYIRIMLARI 229
A. Hukuki İşleme Katılan Kişi Sayısı Yönünden 229
1. Tek Taraflı Hukuki İşlemler 229
2. İki veya Çok Taraflı Hukuki İşlemler 229
a. Sözleşmeler 230
b. Kararlar 233
B. Sonuçlarını Doğurduğu Ana Göre Hukuki İşlemler (Sağlararası Hukuki İşlemler – Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler) 235
C. Malvarlığına Yaptığı Etki Bakımından (Borçlandırıcı–Tasarruf–Kazandırıcı) Hukuki İşlemler 236
1. Borçlandırıcı İşlem 236
2. Tasarruf İşlemi 237
3. Kazandırıcı İşlemi 241
VI. HUKUKİ İŞLEMİN GEÇERSİZLİĞİ 242
A. Genel Açıklamalar 242
B. Esnek Geçersizlik 243
C. Geçersizlik Türleri 244
1. Yokluk 244
2. Kesin Geçersizlik (Hükümsüzlük–Butlan) 246
a. Kavram ve Temel Özellikler 246
b. Kesin Geçersizlik Sebepleri 249
aa. Hukuki İşlemi Yapan Kişinin Ayırt Etme Gücünden Yoksunluğu Sebebiyle Ehliyetsiz Olması 249
bb. Hukuki İşlemin Konusunun Başlangıçta İmkansız Olması 250
cc. Hukuki İşlemin Hukuka, Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı Olması 250
dd. Hukuki İşlemin Muvazaalı (Danışıklı) Olması 250
ee. Hukuki İşlem Geçerlilik Şekline Aykırı Olması 251
ff. Genel İşlem Koşullarında Genel İçerik Denetimine Aykırılık Bulunması 251
c. Kısmi Geçersizlik 251
3. Yazılmamış Sayılma 252
4. Düzeltilebilir Geçersizlik (Onama Hakkı) – Bozulabilir Geçerlilik (İptal Hakkı) 255
5. Askıda Geçersizlik 258
Üçüncü Bölüm
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
§ 9. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI 259
I. KAYNAK TERİMİNİN ANLAMLARI 259
A. Yaratıcı Kaynaklar 260
B. Yürürlük Kaynakları 260
C. Bilgi Kaynakları 260
II. TMK’NIN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 261
A. Genel Açıklamalar 261
B. Uygulanacak Hukukun Bulunması 262
1. Kanunun Uygulanması (secundum legem) 262
2. Kanun Tamamlanması (intra ve praeter legem) 262
3. Kanunun Düzeltilmesi (contra legem) 263
III. MEDENİ HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 263
A. Medeni Hukukun Yazılı Kaynakları 263
1. Kanunlar 263
2. Kanun Gücünde Kararnameler 266
3. Tüzükler 267
4. Yönetmelikler 269
5. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları 269
B. Medeni Hukukun Yazılı Olmayan Kaynakları (Örf ve Âdet Hukuku) 269
1. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı 269
2. Örf ve Âdet Hukuk Kuralının Uygulama Şartı: Kanunda Boşluk Olması 271
a. Genel Açıklamalar 271
aa. Hukuk Kuralında Boşluk Bulunabileceği Kuralı 271
bb. Hukuk Dışı Alan 273
aaa. Genel Açıklamalar 273
bbb. Kanun Koyucunun Bilinçli Olarak Susarak Hukuk Dışı Alan Yaratması 273
(1). Genel Olarak 273
(2). Karşıt Kavram Kanıtı 274
b. Boşluk Kavramı 275
aa. Kural İçi Boşluk 276
aaa. Yollama (Atıf) Kuralından Doğan Boşluk 277
bbb. Genel (Kuraldan) Kayıttan ve İçi Boş Kuraldan Doğan Boşluk 278
ccc. Tanımlama/Anlamlandırma Kuralından Doğan Boşluk 278
bb. Kural Dışı Boşluk 279
aaa. Kavram 279
bbb. Kanun Boşluğu (Kural Dışı Boşluk) Türleri 280
(1). Gerçek Boşluk 281
(a). Bilinçli (Açık) Boşluk 282
(b). Bilinçsiz Boşluk 284
(2). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 284
(a). Genel Açıklamalar 284
(b). Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluk 285
(aa). Genel Olarak 285
(bb). Amaçsal Sınırlandırma 287
(aaa). Amaçsal Yorumla Kuralın Uygulanması 288
(bbb). Amaçsal Düzeltme 289
(ccc). Amaçsal Düzeltmenin Amaçsal Genişletmekten Farkı 290
(cc). Dürüstlük Kuralıyla Sınırlama/Düzeltme (Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan Örtülü Boşluk) 291
c. Kanun Boşluğu Bulunmasının Sonuçları 293
3. Örf ve Âdet Hukukunun Tanımı ve Unsurları 295
a. Tanımı 295
b. Unsurları 296
aa. Maddi (Objektif) Unsur: Genellik ve Süreklilik 296
bb. Manevi Unsur: Genel İnanış (Uyma Zorunluluğu İnancı/Hukuki Yürürlük İnancı) 298
cc. Hukuki Unsur: Devlet Desteği (Maddi Yaptırım) 299
4. Örf ve Âdet Kuralının Teamül Kuralından Farkı 300
5. Örf ve Adet Hukuk Kurallarının Yazılı Hukuk Kurallarından Farkları 301
6. Örf ve Âdet Hukukunun Türleri 302
a. Ülke Sathına Yaygın Örf ve Adet Hukuku – Ülke Sathına Yayılmamış Bölgesel Örf ve Adet Hukuku 302
b. Genele Yayılmış (Milli) Örf ve Âdet Hukuku – Belli Bir Gruba Münhasır Örf ve Âdet Hukuku 304
7. Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları 305
a. Tamamlayıcı Olması 305
b. Yorumlayıcı Olması 306
C. Hâkimin Yarattığı Hukuk 307
1. Genel Açıklamalar 307
2. Hâkimin Hukuk Yaratabilmesinin Koşulları 309
a. Kanunda Boşluk Bulunması 309
b. Örf ve Âdet Hukukunda Söz Konusu Somut Uyuşmazlığa Uygulanacak Bir Kuralın Bulunmaması 310
3. Hâkimin Hukuk Yaratırken Başvurabileceği Metodlar ve Yöntemler 310
a. Yasal Dayanağı 310
b. Hukuk Kuralı Yaratma Metodları 311
c. Hukuk Kuralı Yaratma Yöntemleri 312
aa. Kanun Hükümlerinin Kıyası (Kanunun Kıyası) ile Hukuk Yaratma 312
aaa. Genel Olarak Kıyas 312
bbb. Yorumla İlişkisi 313
ccc. Tanım 313
ddd. Hâkimin Kıyas Yükümlülüğü 314
eee. Unsurları 314
(1). Bilinçli Susmanın Kıyasa İmkan Vermesi 314
(2). Kıyas Kuralının Kanuna Karşı Hile Oluşturmaması 314
(3). Kıyas Kuralının Somut Olaya Uygun Değer Yargısı İçermesi 315
fff. Kanun Kıyası Yöntemleri 316
(1). Kanun Kıyası Yöntemleri 316
(a). Kıyasla Kural Yaratma (Kıyasla Sonuç Çıkarma) 316
(b). Karşıt Anlamından Sonuç Çıkarma 316
(c). Büyükten ya da Küçükten Kıyas 317
(aa). Küçükten Büyüğe Kıyas 317
(bb). Büyükten Küçüğe Kıyas 317
(2). Hukukun Genel İlkelerinin Kıyası (Hukukun Kıyası) ile Hukuk Kuralı Koyma 318
(a). Kanuni Kıyas 318
(b). Toplu Kıyas 318
ggg. Hakimin Doğrudan Doğruya Kural Koyması 319
(1). Kural Genel ve Soyut Olmalı 320
(2). Kural Objektif Olmalı 320
(3). Kural Menfaat Dengesine Uygun ve Adil Olmalı 320
(4). Kural Hukuk Düzeni ve Genel Hukuk İlkeleri İle Uygun Olmalı 321
4. Hâkimin Koyduğu Hukuk Kurallarının Niteliği 321
a. Kanun Hükmü Niteliğinde Olmaması 321
b. Kuvvetler Ayrılığı İlkesine Aykırı Olmaması 322
c. Sadece Davaya Konu Somut Olayla İlgili Olması 322
d. Benzer Olaylarda Bağlayıcı Olmaması 322
e. Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 322
IV. MEDENİ HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 323
A. Genel Açıklamalar 323
B. Yardımcı Kaynaklar 325
1. Bilimsel Görüş 325
a. Genel Olarak 325
b. Benimsenmiş/Yerleşmiş Bilimsel Görüş 327
c. Bilimsel Görüş Çeşitleri 328
2. Yargı Kararları 329
a. Yargı Kararları (İçtihat) 329
b. Yerleşmiş/Benimsenmiş Yargı Kararı (Emsal İçtihat) 329
c. Hâkimin Yargı Kararlarına Sınırlı Uyma Yükümlülüğü 330
d. Yargı Uygulamasının Değiştirilmesi 331
e. Yargı Uygulamaları 332
§ 10. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI 334
I. GENEL AÇIKLAMALAR 334
II. KANUNLARIN SÖZÜYLE VE ÖZÜYLE UYGULANMASI 334
A. Genel Olarak 334
B. Kanun Metninin Uygulanması 336
C. Kanunun Sözüyle Uygulanması 337
1. Kanunun Sözü 337
2. Kanunun Sözünün Açık ve Tartışmasız Anlamı 338
3. Kanunun Yorumunda Hukuk Dilinin mi, Yoksa Günlük Dilin mi Esas Alınacağı Sorunu 339
D. Kanunun Sözüyle Özünün Uyumsuzluğu 340
E. Kanunun Özüyle Uygulanması (Yorum) 342
1. Genel Açıklamalar 342
a. Genel Olarak 342
b. Intra Verba Legis İçinde Yorum 343
2. Medeni Hukukun Anlam Bakımından Uygulanması 344
a. Genel Açıklamalar 344
aa. Yorum Kavramı 344
bb. Objektif Yorum İlkesi 345
b. Yorum Çeşitleri 347
aa. Yorumu Yapan Makam Bakımından: Yasama Yorumu–Yargısal Yorum–Bilimsel Yorum 347
bb. Yorumun Kapsamı Bakımından: Daraltıcı Yorum–Genişletici Yorum 348
cc. Kabul Edilemeyen Yorum Metodu: Serbest Yorum Teorisi 349
c. Yorum Metotları 349
aa. Söze Göre (Sözel) Yorum Metodu 351
bb. Tarihi Yorum Metodu 352
aaa. Sübjektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Konuluş Anındaki İradesine Göre) Yorum 353
bbb. Objektif Tarihi (Kanun Koyucunun Hükmün Uygulama Anındaki Farazi İradesine Göre) Yorum 354
cc. Hukuk Kuralının Objektif Amaca Dayalı Yorumu 355
aaa. ‘Kavram Hukukçuluğu’ndan ‘Menfaat Hukukçuluğu’na 355
bbb. ‘Menfaat Hukukçuluğu’ndan ‘Değer Hukukçuluğu’na 355
ccc. Kanun Koyucunun Değerlerine Göre Objektif Amaca Uygun Yorum 356
d. Yorum Yaparken Yararlanılacak Araçlar (Elemanlar) 359
aa. Genel Açıklamalar: Yorum Elemanlarının Çokluğu İlkesi 359
bb. Yorum Araçları/Elemanları 360
aaa. Temel Yorum Elemanları 360
(1). Sözel–Dilbilgisi Elemanlar 360
(a). Genel Açıklamalar 360
(b). Açıklayıcı Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu (Üç Alan/Aday Metodu) 361
(c). Normatif Hukuki Olgu ile Metnin Yorumu 362
(d). Yorumda Toplumun Günlük Konuşma Dilinin Esas Alınması 362
(e). Yorumda Hangi Andaki Dilin Esas Alınacağı Sorunu 363
(2). Sistematik Elemanlar (Kanunun Sistematiği) 364
(a). Genel Açıklamalar 364
(b). Sistematik Mantıki Yorum 365
(c). Sistematik Amaçsal Yorum 365
(3). Anayasaya Uygun Yorum ve Anayasa Kurallarının Dikey Uygulanması 366
(4). Uluslararası Anlaşmalara, Özellikle Avrupa Birliği Müktesebatına Uygun Yorum 368
(5). Tarihi Elemanlar 368
bbb. Yardımcı Yorum Elemanları 369
(1). Mantıki Elemanlar 369
(a). Genel Açıklamalar 369
(b). Mantığın Temel İlkelerine Uygunluk 370
(c). Karşıt Kavram Kanıtı 370
(d). Evleviyetle (Öncelikle) Uygulama İlkesi 371
(2). Gerçeklik Elemanları 371
(3). Mukayeseli Hukuk Uygulamasına Uygunluk Elemanı 372
e. Hukuki Yorumun Temel İlkeleri 373
III. HUKUK KURALLARININ NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 374
A. Genel Açıklamalar 374
B. Hukuk Kurallarının Nitelikleri Bakımından Çeşitleri 375
1. Emredici Hukuk Kuralları 375
a. Genel Açıklamalar 375
b. Emredici Kuralın Çeşitleri 378
aa. Mutlak Emredici Kural 378
bb. Nisbi Emredici Kural 378
2. Yedek Hukuk Kuralları 378
a. Genel Açıklamalar 378
b. Yedek Hukuk Kurallarının Çeşitleri 379
aa. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 379
bb. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 380
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 382
4. Yürürlük Kuralları: İlga Edici (Yürürlükten Kaldırıcı) Hukuk Kuralları ve Yürürlük Süresini Belirleyen Kurallar 384
5. Yetki Hukuk Kuralları 384
6. Atıf Kuralları 385
7. Kıyas (Takdir) Kuralları 385
8. Ödev (Amaç) Kuralları 385
9. Düzen Kuralları 386
IV. KANUNLARIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 387
V. KANUNLARIN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 388
A. Genel Açıklamalar 388
B. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi 389
1. Temel Kural 389
2. Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesinin İstisnaları (Kanunun Geriye Yürüdüğü Durumlar) 391
a. Kazanılmamış (Beklenen) Haklar 391
b. Kamu Düzeni ve Genel Ahlaka İlişkin Hususlar 392
c. Emredici Kurallara Aykırı Durumlar 393
C. Kanunların Çatışması Durumunda Hukuk Kurallarının Uygulanması 393
VI. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASINDA HAKİMİN TAKDİR YETKİSİ 395
A. Genel Açıklamalar 395
B. Uygulama Alanı 397
C. TMK m.1 İle İlişkisi 397
D. Dürüstlük İlkesi ile İlişkisi 398
E. Takdir Yetkisinin Kullanılabilmesinin Şartları 399
1. Kanunda Kural (Hüküm) İçi Boşluk Bulunmalı 399
2. Kanun Hâkime Takdir Yetkisi Vermiş Olmalı 400
a. Takdir Yetkisinin Açıkça Tanındığı Haller 401
b. Hükmün İfade Tarzının Takdir Yetkisine (Emrettiği) İşaret Ettiği Haller 401
F. Takdir Yetkisinin Çeşitleri 402
1. Hukuki Olgularda (Şartlarda) Takdir Yetkisi 402
2. Hukuki Sonuçta (Yaptırımda) Takdir Yetkisi 403
G. Hâkim Takdir Yetkisini Hukuka ve Hakkaniyete Uygun Kullanmalı 405
1. Genel Açıklamalar 405
2. Takdir Yetkisinin Sınırları 406
a. Takdir Yetkisinin Dış Sınırları: Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk 406
b. Takdir Yetkisinin İç Sınırları: Objektif Takdir (Hukuk Güvenliğini Sarsmama ve Eşitlik İlkesine Uygun Olma) 406
H. Hâkimin Takdir Hakkının Üst Yargı Denetimine Tabi Olması 407
Dördüncü Bölüm
İYİNİYETİN KORUNMASI
§ 11. İYİNİYET VE İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ 409
I. İYİNİYET KAVRAMI VE UNSURLARI 409
A. Genel Olarak 409
B. İyiniyet Kavramı 410
D. İyiniyetli Olmama / Kötüniyet Kavramı 412
E. İyiniyet ve İyiniyetin Korunması İlkesi 413
II. İYİNİYETİN VARLIĞI İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR 414
A. Kural Eksikliğinin Bulunması (Kural Eksikliği Unsuru) ve Bu Durumun Hak Süjesi Tarafından Bilinmemesi 415
B. Kural Eksikliğinin İlgili Korunan Kişi Tarafından Bilinmemesinin Mazur Görülmesi (Bilmeme Unsuru) 416
1. Genel Açıklamalar 416
2. Bilmemenin Arandığı Zaman 417
3. Bilmemenin Mazur Görülmesinin Değerlendirilmesi 417
III. İYİNİYETİN KORUNMASI 419
A. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri 419
B. İyiniyetin Korunmasının İstisna Olarak Uygulanması 421
C. İyiniyetin Korunmasının Hukuki Niteliği 422
1. Genel Kural Olması 422
2. İtiraz Niteliğinde Olması ve Hâkim Tarafından Re’sen Uygulanması 422
D. İyiniyetin Korunmasının Uygulama Alanı 423
E. Dürüstlük İlkesi ile İlişkisi 423
F. İyiniyetin Korunmasının Koşulları 423
1. Kanunun İyiniyete Sonuç Bağlamış Olması 423
a. Genel Açıklamalar 423
b. İyiniyete Hukuki Sonuç Bağlanan Kanuni Durumlar 424
2. İyiniyetin Bizzat Kanunen Korunan Kişide Mevcut Olması 424
3. Hukuken Korunan Kişinin Belirli Bir Zamanda İyiniyetli Olması 426
4. Bilmemenin Mazur Görülmesi (İyiniyetlinin Objektif Özen Göstermesi) 426
a. Mazur Görülme 426
aa. Genel Açıklamalar 426
bb. Mazur Görülmenin Objektif Niteliği (Objektif Özen) 427
cc. İyiniyetlinin Mazur Görülmediği Durumlar 428
aaa. Kanundan Kaynaklanan Haller 428
bbb. Durumun Gereğinden Kaynaklanan Haller 430
ccc. Tam Ehliyetsizin Durumu 430
b. Mazur Görülebilmenin (Gerekli Özenin) Ölçüsü 431
aa. Olağan Ölçüt 431
bb. Azaltılmış Ölçüt 431
cc. Ağırlaştırılmış (Nitelikli) Ölçüt 431
IV. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI 432
A. Genel Açıklamalar 432
B. İyiniyetin Hukuki Eksikliği Giderici Etkisi (Tam Koruması) 433
1. Emin Sıfatıyla Zilyetten Taşınır Bir Mal Üzerinde Ayni Hak Kazanımı 434
2. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Para ve Hamile Yazılı Senedin İadesinin İstenememesi 435
3. İyiniyetin İkinci Evliliğin Geçerli Olmasına Sebep Olması 436
C. İyiniyetin Eksik Etkisi (Kısmi Koruması) 437
1. Tam Ehliyetsizlerle Yapılan İşlemler 438
2. Rıza Dışı Elden Çıkan Taşınırları Elinde Bulunduranlar 439
3. İyiniyetin Zamanaşımı Yolu İle Bir Malın Mülkiyetini Kazandırabilmesi 440
a. Taşınır Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 440
b. Taşınmaz Bir Eşyanın Mülkiyetinin Zamanaşımı İle Kazanılması 442
4. İyiniyetin Tapu Siciline Güven İlkesi İle Birlikte Taşınmaz Mülkiyetini Kazandırması 443
V. İYİNİYET KARİNESİ VE AKSİNİN İSPATI 445
A. İyiniyetin İspatı: İyiniyet Karinesi 445
B. İyiniyet Karinesinin Sınırlandırılması 447
1. Genel Açıklamalar 447
2. Mazur Görülmeyi İspat Yükü 447
Beşinci Bölüm
DÜRÜSTLÜK İLKESİ VE HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI YASAĞI
§ 12. DÜRÜSTLÜK İLKESİ VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 449
I. GENEL AÇIKLAMALAR 449
A. Kavram 449
1. Genel Açıklamalar 449
2. Dürüstlük İlkesi 451
3. Hakkın Kötüye Kullanımı 451
4. Dürüst Davranış ve Dürüst Davranışın Ölçüsü 452
B. Hukuki Niteliği 454
1. Genel Kural Niteliği 454
2. İkincil (Tali) Bir Kural Olması 454
3. Genel Davranış Kuralı Niteliği 457
4. Objektif Davranış Kuralı Niteliği 458
5. Temel Koruma Kuralı Niteliği 458
6. Emredici Niteliği 459
7. Hâkim Tarafından Re’sen Nazara Alınması 459
II. DÜRÜSTLÜK İLKESİNİN HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI İLE İLİŞKİSİ 460
A. Genel Açıklamalar 460
B. Klasik Görüş 462
C. Fonksiyon Teorisi 462
D. TMK m.2/I’in Değerlendirme Kuralı Niteliği ve TMK m.2/II’nin Değiştirici Kural Niteliği 463
III. DÜRÜSTLÜK İLKESİ İLE İYİNİYET ARASINDAKİ İLİŞKİ VE FARKLAR 464
IV. DÜRÜSTLÜK İLKESİNİN YORUMLAYICI VE TAMAMLAYICI FONKSİYONU İLE UYGULAMA ALANI 465
A. Genel Açıklamalar 465
B. Dürüstlük İlkesine Aykırı Davranışın Hukuki Sonucu 466
C. Uygulama Alanı: Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında 467
D. Dürüstlük Kurallarının Fonksiyonları 468
1. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Uygulanmasında Fonksiyonları 468
a. Sözleşmenin Kurulmasında ve İrade Beyanının Bağlayıcılığında Yorumlama Fonksiyonu 470
b. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumlanması ve Tamamlanması Fonksiyonu 471
aa. Hukuki İşlemlerin (Sözleşmelerin) Yorumunda 471
aaa. Genel Açıklamalar 471
bbb. Başlıca Yorum İlkeleri 473
(1). Dürüstlük İlkesine Uygun Yorum 473
(2). Sözleşmenin Kurulduğu Ana Göre Yorum 474
(3). Yorum Anlaşmasına Uygun Yorum 474
(4). Kanuna Uygun Yorum 475
(5). Sözleşmeyi Ayakta Tutma İlkesine Göre Yorum 475
(6). Borçlunun Yararına Olan Anlama Üstünlük Tanıyan Yorum 476
(7). Karşılıksız Kazandırmada Bulunan Lehine Yorum 476
(8). Beyanı Düzenleyen Aleyhine Yorum 476
(9). Haktan Vazgeçmeyi Düzenleyen Hükümlerin Dar Yorumu 476
bb. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tamamlanmasında 476
c. Hukuki İşlemde (Sözleşmede) Yan Edim veya Yan Yükümlülüklerin Tamamlanması Fonksiyonu 477
d. Hukuki İşlemin (Sözleşmenin) Tahvilinde (Dönüştürülmesinde) Yorumlama Fonksiyonu 479
e. Sözleşmenin Değişen Koşullara Uyarlanmasında Tamamlama Fonksiyonu 480
2. Dürüstlük İlkesinin Davranışa Hukuki Sonuç Bağlayarak Tamamlaması Fonksiyonu 484
a. Güven Sorumluluğu 485
b. Sözleşme Öncesi Kusurlu Davranıştan Sorumluluk (Culpa in contrahendo) 487
3. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında ve Boşlukların Doldurulmasında Dürüstlük İlkesinin Fonksiyonu 489
4. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Fonksiyonu 489
V. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 490
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı 490
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Şartları 491
1. Genel Açıklamalar 491
2. Hukuken Tanınmış ve Korunan Bir Hakkın Varlığı 492
3. Hakkın Kötüye (Dürüstlük İlkesine Aykırı) Kullanılması 493
4. Hakkın Kötüye Kullanılmasının (Dürüstlük İlkesine Aykırılığın) Aşikar–Açık Olması 496
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Hukuki Sonucu 497
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltici Fonksiyonu ve Uygulama Alanı 497
1. Hukuk Kuralındaki Gerçek Olmayan (Örtülü) Boşluğun Doldurulması 498
2. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Düzeltilmesi 498
a. Genel Açıklamalar 498
b. Hakkın Açıkça Kötüye Kullanıldığı Haller 500
aa. Hakkın Haklı Bir Menfaat Olmamasına Rağmen Kullanılması 500
aaa. Genel Açıklamalar 500
bbb. Yararsız ve Eziyet Verici Hakkın Kullanılması 501
ccc. Hukuki Kurumların Kötüye Kullanılması 504
(1). Genel Açıklamalar 504
(2). Vekaletin Kötüye Kullanılması 504
(3). Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasında (Aralanmasında) 509
bb. Hakkın Kullanılmasının Sağladığı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Oransızlık Olması 513
cc. Karşı Tarafta Uyandırılan Güvene Aykırı Davranışta Bulunulması (Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık) 516
aaa. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılık Kavramı 516
bbb. Çelişkili Davranış Yasağına Aykırılığın Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesinin Unsurları 516
ccc. Uygulama Örnekleri 517
(1). Hakkın Kullanılmayacağına Karşı Tarafta Güven Uyandırıldıktan Sonra Hakkı Menfaati Olmaksızın Kullanılması 517
(2). Hukuk Aykırı Davranış 518
(3). Önceden Mevcut Bir Geçersizliğe veya Haksızlığa, Çıkarı Sona Erince İtiraz Edilmesi 520
(4). Sözleşmeyle Beklenene Aykırılık 520
(5). Bir Hakkın Kullanılmasının Başka Bir İşlemle Engellenmesi 521
dd. Hakkın Kötüye Kullanılarak Kazanılması 521
Altıncı Bölüm
HAKLARIN KORUNMASI VE
UYUŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ
§ 13. GENEL OLARAK 523
§ 14. YARGI ORGANLARINA VEYA KOLLUK GÜÇLERİNE BAŞVURMA İMKANI BULUNMAYAN HALLERDE HAKLARIN KORUNMASI 524
I. HAK SAHİBİNİN İHLAL EDİLEN HAKLARINI KENDİ GÜCÜ İLE KORUMASI 524
II. ZİLYEDİN SAVUNMA YETKİSİ 526
III. HAK SAHİBİNİN KENDİ HAKKINI HAKLI SAVUNMA (MEŞRU MÜDAFAA) YOLU İLE KORUMASI 527
A. Kavram 527
B. Hukuki Olguları 527
1. Saldıranın Saldırısı Olması 527
2. Mevcut Olan Saldırı Fiilen Devam Etmeli 528
a. Saldırı Mevcut Olmalı 528
b. Saldırı Fiilen Devam Etmeli 528
3. Saldırı Haksız (Hukuka Aykırı) Olmalı 529
4. Savunma Bizzat Saldırana Karşı Yapılmalı 529
5. Saldırı Onunla Orantılı Savunma ile Ortadan Kaldırılması 529
C. Hukuki Sonucu: Sorumsuzluk 530
IV. HAK SAHİBİNİN KENDİ HAKKINI ZORUNLULUK (IZTIRAR) HALİNDE KORUMASI 530
A. Kavram 530
B. Hukuki Olguları 531
1. Kendisinin veya Başkasının Şahıs ve Mallarının Zarar Görme Tehlikesi Söz Konusu Olmalı 531
2. Tehlike Açık ve Yakın Olmalı 531
3. Tecavüz Tehlikenin Ortadan Kaldırılması İçin Gerekli ve Orantılı Olmalı 531
C. Hukuki Sonucu: Giderim Sorumluluğu 532
§ 15. YARGILAMA YOLU İLE HAKKIN KORUNUP UYUŞMAZLIĞIN ÇÖZÜMÜ 533
I. DEVLET MAHKEMELERİ ARACILIĞI İLE HAKKIN KORUNMASI VE DAVA KAVRAMI 533
A. Genel Olarak 533
B. Talep Hakkı 534
1. Talep Hakkı ve Çeşitleri 534
2. Taleplerin Çokluğu 536
a. Genel Açıklamalar 536
b. Taleplerin Seçenekliliği (Alternatif Talepler) 537
aa. Genel Açıklamalar 537
bb. Taleplerin Seçenekliliğinde En İyi Giderim İmkanı Veren Talebin Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 537
c. Taleplerin Yarışması (Kümülatif Talepler) 538
aa. Genel Açıklamalar 538
bb. Taleplerin Yarışmasında En İyi Giderim İmkanı Veren Talebin Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 538
d. Seçimlik Talep – Seçimlik Yetki Veren Talep: Talebin Teke İndirilmesi 538
e. Özel Talep– Genel Talep 539
aa. Genel Açıklamalar 539
bb. Kanunların/Kuralların/Taleplerin Çatışması 540
aaa. Özel Talebin Genel Talebe Tercih Edilmesi (Üstünlüğü) 540
bbb. Özel Taleplerin Çatışması veya Alternatif Olması 541
C. Dava Hakkı 541
1. Genel Olarak 541
2. Davaların Etkileri Yönünden Çeşitleri 542
aa. Eda Davaları 542
bb. Tespit Davaları 543
cc. Yenilik Doğuran Davalar 543
3. Dava Taraflarının Davada Yapabileceği Tasarruf ve Savunma Yöntemleri 543
4. Davada İspat ve İspat Yükü 546
a. İspat Kavramı ve İspatın Konusu 546
b. İspatın Görünüm Şekilleri 547
c. İspat Araçları: Delil 549
d. İspat Yükü 549
aa. İspat Yükü Kavramı ve Çeşitleri: Objektif İspat Yükü – Subjektif İspat Yükü 549
bb. İspat Yükü Kuralı ve İstisnası 550
aaa. Kural: Taraflardan Her Biri Hakkını Dayandırdığı Olguların Varlığını İspatla Yükümlü Olması 550
(1). Hakkı Kuran Olguları İspat Yükü 553
(2). Hakkı Kaldıran veya Sınırlayan Olguları İspat Yükü 553
(3). İspat Yükünün Kanunla Düzenlendiği Durumlar 554
(4). Olumsuz Olguların İspatı 554
bbb. Kuralın İstisnaları 555
(1). Çekişmesiz Olgular 557
(2). TMK m.6’dan Farklı Olarak Kanunun İspat Yükünü Özel Olarak Düzenlediği Durumlar 558
(a). Özel İspat Kuralları 558
(b). Kanuni Faraziye/Fiksiyon 558
(3). Karineler 561
(a). Genel Olarak 561
(b). Kanuni Karine 561
(aa). Dar Anlamıyla Kanuni Karine 563
(aaa). Genel Açıklamalar 563
(bbb). Konusuna Göre Kanuni Karine Türleri: Olay Karinesi – Hak Karinesi 565
(ccc). Aksinin İspat Edilebilmesine Göre Kanuni Karine Türleri: Adi Karine–Kesin Karine 566
(bb). Maddi Karine (Kuvvetli Tecrübe Kuralı) 568
(cc). Fiili Karine 570
5. Resmi Sicil ve Senetlerin İspat Gücü 572
a. Genel Açıklamalar 572
b. Resmi Sicille İspat 573
c. Resmi Belgeyle İspat 574
d. Resmi Sicil ve Senetlerde İspat Yükü ve Bu Delilin İspat Gücü 574
aa. Genel Açıklamalar 574
bb. Resmi Senedin İspat Gücünün Kuvvetlendirilmesi 575
cc. Resmi Sicilin İspat Gücünün Kuvvetlendirilmesi 576
II. TAHKİM YARGILAMASI YOLU İLE HAKLARIN KORUNMASI 576
III. ALTERNATİF BİR UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU OLARAK “ARABULUCULUK” 578
IV. ULUSLARARASI DÜZEYDE HAKLARIN KORUNMASI 580
§ 16. CEBRÎ İCRA 581
I. GENEL AÇIKLAMALAR 581
II. CEBRİ İCRAYA HAKİM OLAN İLKELER 585
III. Cebri İcra Türleri 587
A. Cüz’i İcra 587
1. İlamlı icra 587
2. İlamsız İcra 588
3. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yolu ile Takip 588
4. Geçici Bir Hukuki Koruma Tedbiri: İhtiyati Haciz 589
B. Külli İcra 589
Kaynakça 591
Kavramlar Dizini 609