^{Medeni Usul Hukukunda}Hakimin Davayı Aydınlatma Ödevi

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XI
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN TEMEL ESASLARI
I. KAVRAM 5
II. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 7
A) Alman Hukukunda 7
B) Avusturya Hukukunda 10
C) İsviçre Hukukunda 11
D) Türk Hukukunda 13
1. HUMK’ta Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Düzenlenme Biçimi 13
2. Tasarılarda Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Düzenlenme Biçimi 14
3. HMK’da Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Düzenlenme Biçimi 16
4. Kişisel Değerlendirme 17
III. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN FONKSİYONLARI 18
A) Açıklama Fonksiyonu 19
B) Tamamlama ve Bilgilendirme Fonksiyonu 22
C) Dönüştürme Fonksiyonu 30
İKİNCİ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN YARGILAMANIN AMACI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. YARGILAMANIN AMACI 39
A) Usul Hukuku Modelleri 40
B) Yargılamanın Amacı Konusundaki Görüşler 44
1. Sübjektif Hakların Korunması ve Gerçekleştirilmesi 45

VIII İçindekiler
2. Objektif Hukukun Gerçekleştirilmesi ve Hukuk Düzeninin Korunması 47
3. Taraflar Açısından Hukukî Belirlilik ve Hukuk Barışının Sağlanması 49
4. Hukukun Geliştirilmesi ve Hukuk Birliğinin Sağlanması 52
5. Maddî Gerçeğin Tespiti 53
6. Adil Karar Vermek 60
C) Yargılamanın Amacı Konusundaki Görüşlerin Değerlendirilmesi 60
II. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN AMAÇLARI VE BU AMAÇLARIN YARGILAMANIN AMAÇLARI İLE İLİŞKİSİ 62
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN TEMEL ANAYASAL VE YASAL İLKELER İLE İLİŞKİSİ
I. ADİL YARGILANMA HAKKI 65
II. HUKUKÎ DİNLENİLME HAKKI 71
III. HÂKİMİN TARAFSIZLIĞI İLKESİ 80
IV. USUL EKONOMİSİ İLKESİ 90
V. SOSYAL DEVLET İLKESİ 93
VI. TASARRUF İLKESİ 98
VII. TARAFLARCA GETİRİLME İLKESİ 103
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN KAPSAMI
I. MADDÎ VAKIALAR BAKIMINDAN HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 119
A) Maddî Vakıalarda Belirsizlik, Eksiklik ve Çelişki Olması 120
1. Vakıaların Somutlaştırılmamış Olması 124
2. İddia Etme Yükünün Hiç Yerine Getirilmemiş Olması 134
B) Aydınlatma Ödevi Çerçevesinde İşaret Edilebilecek Vakıalar 137
II. HUKUKÎ SEBEP BAKIMINDAN HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 143
III. TALEP SONUCU BAKIMINDAN HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 148
A) Talep Sonucunda Belirsizlik ve Çelişki Bulunması 148
B) Belirsiz Alacak Davası Bakımından Değerlendirme 154
C) Talep Sonucunun Değiştirilmesi Konusunda Hâkimin Görevi Olup Olmadığı 159
1. Hâkimin Davacıya Faiz Talep Edebileceğini Hatırlatıp Hatırlatamayacağı 167
2. Hâkimin Davacıya Talep Sonucunun Artırılmasını Hatırlatıp Hatırlatamayacağı 169
3. Hâkimin Davalıya Karşı Dava Açma İmkânını Hatırlatıp Hatırlatamayacağı 170

İçindekiler IX
IV. DELİLLER BAKIMINDAN HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 172
A) Alman, İsviçre ve Avusturya Hukuklarında Deliller Bakımından Hâkimin
Davayı Aydınlatma Ödevi 173
1. Alman Hukukunda Deliller Bakımından Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 173
2. İsviçre Hukukunda Deliller Bakımından Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 177
3. Avusturya Hukukunda Deliller Bakımından Hâkimin Davayı
Aydınlatma Ödevi 181
B) Türk Hukukunda Deliller Bakımından Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 182
1. HUMK’un Yürürlükte Olduğu Dönemde Deliller Bakımından
Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 182
2. HMK Yürürlüğe Girdikten Sonra Deliller Bakımından Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 186
V. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN YERİNE GETİRİLME VASITALARI 201
VI. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN ZAMANI 205
VII. İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI VE
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 209

BEŞİNCİ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR
I. HÂKİMİN YENİLİK DOĞURAN HAKLARI VE DEF’İLERİ HATIRLATMAK GÖREVİ

OLUP OLMADIĞI 217
A) Takas Bakımından Değerlendirme 221
B) Zamanaşımı Bakımından Değerlendirme 224
C) Kişisel Değerlendirme 237
II. AVUKATLA TEMSİL EDİLEN TARAFA KARŞI HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİ 239
III. KARŞI TARAFIN EKSİKLİK, BELİRSİZLİK VE ÇELİŞKİYE DİKKAT ÇEKMESİ HALİNDE HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİ YERİNE GETİRİP GETİRMEYECEĞİ 249
ALTINCI BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN BİR UNSURU OLARAK SÜRPRİZ KARAR YASAĞI
I. GENEL OLARAK 253
II. ALMAN, AVUSTURYA VE İSVİÇRE HUKUKLARINDAKİ DURUM 258
A) Alman Hukukunda Sürpriz Karar Yasağı 259
1. Tarafların Gözden Kaçırdıkları veya Önemsiz Addettikleri Bir Husus
Olması 265
X İçindekiler
2. Tarafların Gözden Kaçırdıkları veya Önemsiz Addettikleri Hususun
Hüküm Bakımından Önem Arz Etmesi 268
3. Hâkimin Önem Arz Eden Hususu Her İki Taraftan da Farklı Değerlendirmesi 270
4. Hüküm Bakımından Önem Arz Eden Hususun Bir Yan Talebe İlişkin Olmaması 272
5. Yapılacak Uyarının Niteliği 274
B) Avusturya Hukukunda Sürpriz Karar Yasağı 275
C) İsviçre Hukukunda Sürpriz Karar Yasağı 277
III. TÜRK HUKUKUNDA SÜRPRİZ KARAR YASAĞI 277
A) Genel Olarak 277
B) Doktrindeki Görüşler 279
C) Kişisel Değerlendirme 281
YEDİNCİ BÖLÜM
HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN İHLÂL EDİLMİŞ OLMASININ SONUÇLARI
I. HÂKİMİN DAVAYI AYDINLATMA ÖDEVİNİN İHLÂLİNİN KANUN YOLLARI AŞAMASINDAKİ MÜEYYİDELERİ 286
A) Bölge Adliye Mahkemeleri Göreve Başladıktan Sonra Verilen Kararlar Bakımından Uygulanan Kanun Yolu Sistemine Göre 287
1. İstinaf 287
2. Temyiz 302
3. Yargılamanın İadesi 306
B) Bölge Adliye Mahkemeleri Göreve Başlamadan Önce Verilen Kararlar Bakımından Uygulanan Kanun Yolu Sistemine Göre 306
1. Temyiz 307
2. Karar Düzeltme 308
3. Yargılamanın İadesi 308
II. ANAYASA ŞİKÂYETİ 309
III. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE KİŞİSEL BAŞVURU 314
IV. HÂKİMİN TARAFSIZLIĞINI İHLÂL ETMESİ NEDENİYLE REDDİ 315
SONUÇ 317
KAYNAKÇA 323