Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller
Dr. Bora KAYA
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
T A K D İ M . 9
TEŞEKKÜR 11
KISALTMALAR 23
GİRİŞ
İnceleme Planı . 28
Terminolojinin Belirlenmesi 29
BİRİNCİ BÖLÜM
HUKUKA AYKIRI DELİL KAVRAMI
1. Hukuka Aykırı Deliller ile İlgili Bazı Temel Bilgiler 37
Hukukun ve Medeni Yargılama Hukukunun Amacı . 37
Gerçek Kavramı . 46
İspat . 50
Ç. İspat Yasağı . 59
2. Hukuka Aykırı Delilin Unsurları . 64
Delil . 64
Hukuka Aykırılık . 71
İKİNCİ BÖLÜM
HUKUKA AYKIRI DELİLLERLE İLGİLİ GÖRÜŞLER VE
BAZI ÜLKELERDEKİ DURUM
3. Hukuka Aykırı Delillerle İlgili Görüşler . 81
Mutlak Kabul Görüşü 85
Görüş ve Dayanakları 85
Eleştiriler . 87
Mutlak Ret Görüşü 88
Görüş ve Dayanakları 88
Caydırma (Önleme) İhtiyacı 89
İspat Güvenliğini Sağlama . 91
Hakların Korunması . 92
Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller
16
Meşruiyetin ya da Yargısal Saygınlığın
Korunması 93
Hukukun Uygulanmasını Talep Hakkı 94
Eleştiriler . 95
Esnek (Nispi) Görüş 100
Görüş ve Dayanakları 100
Eleştiriler . 102
4. Bazı Ülkelerdeki Durum 103
İngiltere 103
İngiliz Hukuku ve Mahkemeleri Hakkında Genel
Bilgiler . 103
Görüşler . 111
III. Kararlar 116
1763 tarihli Huckle v. Money Kararı . 116
1765 tarihli Entick v. Carrington Kararı 117
1783 tarihli Regina (Queen) v. Warickshall
Kararı . 118
1842 tarihli Lloyd v. Mostyn Kararı 119
1861 tarihli Regina (Queen) v. Leathem Kararı 120
1955 tarihli Kuruma, Son of Kainu v. Regina
(Queen) Kararı . 122
1980 tarihli Regina (Queen) v. Sang Kararı 124
1980 tarihli Helliwell v. Piggot-Sims Kararı . 127
1982 tarihli ITC Film Distributors v. Video
Exchange Kararı 128
1996 tarihli Regina v. Khan (Sultan) Kararı 131
2003 tarihli Jones v. University of Warwick
Kararı . 134
2008 tarihli Andrew Lifely v. Nicholas Lifely
Kararı . 136
Diğer Bazı Özel Hukuk Davaları . 138
Mevzuat . 139
1912 tarihli Yargıçların Kuralları 139
1984 tarihli Polis ve Suç Delilleri Kanunu 140
1998 tarihli İnsan Hakları Kanunu . 146
1998 tarihli Medeni Yargılama Kuralları 148
Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 150
İçindekiler
17
Amerika Birleşik Devletleri . 152
Amerikan Hukuku ve Mahkemeleri Hakkında Genel
Bilgiler . 152
Görüşler . 158
Genel Olarak 158
Ceza Davaları Bakımından 164
Özel Hukuk Davaları Bakımından . 172
III. Kararlar 186
1884 tarihli Boyd v. United States Kararı 186
1914 tarihli Weeks v. United States Kararı . 189
1961 tarihli Mapp v. Ohio Kararı 191
1966 tarihli Miranda v. Arizona Kararı . 193
1974 tarihli United States v. Calandra Kararı
(Büyük Jüri İstisnası) . 199
1976 tarihli United States v. Janis Kararı (Vergi
Davası İstisnası-Genel İyi Niyet İstisnasının İlk
Göstergesi) . 203
1980 tarihli United States v. Payner Kararı
(Hukuki Menfaat Yokluğu İstisnası) . 206
1984 tarihli United States v. Leon Kararı (Genel
İyi Niyet İstisnası) 208
1995 tarihli Arizona v. Evans Kararı (Genel İyi
Niyet İstisnası) . 213
2006 tarihli Hudson v. Michigan Kararı (Basit
Hukuka Aykırılık-Zayıf İlliyet Bağı İstisnası) . 215
2009 tarihli Herring v. United States Kararı
(Kasıtlı Olmayan İhlal İstisnası) 218
2011 tarihli Davis v. United States Kararı
(Mahkeme Kararına Güven İstisnası) 220
Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 222
Görüşler . 222
Kararlar 224
1920 tarihli Silverthorne Lumber Co., Inc. v.
United States Kararı 224
1939 tarihli Nardone v. United States Kararı 227
1963 tarihli Wong Sun v. United States
Kararı (Hukuka Aykırılık Bağının
Zayıflaması) 229
Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller
18
1984 tarihli Nix v. Williams Kararı
(Kaçınılmazlık İstisnası) . 232
Kanada . 236
Ç. Almanya 246
Görüşler . 246
Bağımsız Delil Değerlendirme Yasağı 258
Bağımlı Delil Değerlendirme Yasağı 259
Mutlak (Takdire Bağlı Olmayan) Dışlama 259
Nispi (Takdire Dayalı) Dışlama 260
Menfaatlerin Tartılması Görüşü . 260
Normun Koruma Amacı Görüşü 264
Özel Hayatın Mahrem Alanının
Korunması Görüşü 266
çç. Usulȋ Kullanma Yetkisi Görüşü 269
Genel Önleme (Caydırıcılık) Görüşü 272
Basit Hukuka Aykırılık Görüşü 272
Dışlama Kuralına Getirilen Sınırlamalar . 274
Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 274
İsviçre 276
Avusturya 279
İtalya 280
Fransa 281
Ğ. Diğer Avrupa Birliği Ülkeleri 283
5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi . 287
AİHS ve AİHM Hakkında Genel Bilgiler . 287
AİHM'in Hukuka Aykırı Deliller ile İlgili Yaklaşımı . 289
Kararlar 301
1988 tarihli Schenk v. İsviçre Kararı . 301
1996 tarihli Miailhe v. Fransa Kararı 304
III. 2000 tarihli Khan v. İngiltere Kararı . 307
2006 tarihli Jalloh v. Almanya Kararı . 310
2007 tarihli Tavlı v. Türkiye Kararı 312
2010 tarihli Gafgen v. Almanya Kararı . 313
İçindekiler
19
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDAKİ GÖRÜŞLER ve HUKUKA AYKIRI
DELİLLERİN ÇEŞİTLİ İLKELERLE İLİŞKİSİ
6. Öğretide ve Uygulamada Hukuka Aykırı Deliller . 317
Görüşler . 317
Kararlar 331
Anayasa Mahkemesi 331
Yüce Divan Kararları . 331
Bireysel Başvuru Kararları 333
Yargıtay . 339
HGK ve Hukuk Dairelerinin Kararları 340
HGK Kararları . 340
Daire Kararları . 345
CGK ve Ceza Dairelerinin Kararları . 359
Türemiş Deliller (Zehirli Ağacın Meyveleri) 369
7. Hukuka Aykırı Delillerin Çeşitli İlkelerle ve
Kavramlarla İlişkisi . 377
Hukuk Devleti İlkesi ve Hâkimin Hukukla Bağlılığı 377
Yargılamanın Haysiyeti İlkesi . 380
Hukuki Güvenlik, Belirlilik, İstikrar ve Öngörülebilirlik
İlkeleri 384
Ç. Hak Arama Özgürlüğü . 388
Sadece meşru vasıta ve yolların kullanılabilmesi 391
Kanuna aykırı bulguların kullanılamaması 394
Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 398
Genel Olarak 398
Uluslararası Sözleşmeler . 402
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel
Bildirgesi 402
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 403
İşkence ve Diğer Zalimane, Gayriinsani veya
Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Birleşmiş
Milletler Sözleşmesi 403
Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Milletlerarası
Sözleşme 404
III. Anayasa'daki Bazı Temel Haklar 405
Özel Hayatın Gizliliği 405
Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller
20
Konut Dokunulmazlığı 406
Haberleşme Özgürlüğü 407
İnsan Onurunun Korunması . 408
İspat Hakkı . 409
Adil Yargılanma 418
Silahların Eşitliği . 422
Hukuki Dinlenilme Hakkı . 425
III. Adalete Erişim Hakkı 431
Mahkemenin Bağımsız ve Tarafsız Olması . 432
Ğ. Dürüstlük Kuralı 433
Kişiliğin Korunması 439
Tasarruf, Taraflarca Getirilme, Re'sen Araştırma 443
İ. Usul Ekonomisi . 446
Belge İbraz Yükümlülükleri 448
Hâkimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü 452
8. Değerlendirme . 454
Görüş . 454
Öneri 462
Birinci Adım: İspat Aracının Delil Niteliğinde Olup
Olmadığının Tespiti . 462
İkinci Adım: Delilin Hukuka Aykırı Olup Olmadığının
İncelenmesi 463
III. Üçüncü Adım: Hukuka Uygunluk Halinin Bulunup
Bulunmadığının Değerlendirilmesi . 464
Meşru (Haklı) Savunma . 467
Zorunluluk Hali . 472
Bizzat Hakkını Koruma . 474
Rıza 478
Üstün Nitelikte Özel Yarar ya da Kamu Yararı . 481
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN KULLANILMASI YASAĞININ
UYGULANMASI
9. HMK md. 189/2'deki Yasak, Kuralın Amacı ve Emredici Niteliği
. 485
10. HMK md. 189/2'nin Unsurları, Kapsamı ve Uygulama Alanları 490
Unsurları 490
İçindekiler
21
Hukuka Aykırılık . 490
Delil ve Elde Etme Kavramları . 494
Kapsamı . 495
Delil Elde Etme Yasağı . 495
Delil İkame Etme Yasağı . 496
III. Delil Değerlendirme Yasağı 497
Vakıanın İspatında Dikkate Alınmamanın Anlamı . 498
Yasağın Emareler Üzerindeki Etkisi . 499
Tesadüfi Deliller 501
VII. Özel Hukuka Göre Elde Edilen Deliller (Özel Kişilerce
Elde Edilen Deliller) 506
Uygulama Alanları 510
11. Hukuka Aykırı Delillere Karşı Korunma. 517
Delilin Hukuka Aykırı Olduğu İddiası 517
Niteliği . 517
İleri Sürülmesi . 519
III. İncelenmesi 522
İspatı 528
Verilebilecek Karar 530
Genel Olarak 530
Delilin Dosyadan Çıkartılması Görüşü 530
III. Delilin Dosyada Muhafaza Edilmesi Görüşü 532
Aleniyetin Kaldırılması . 536
Kanun Yolları 540
Genel Olarak 540
İstinaf . 541
III. Temyiz . 542
Yargılamanın İadesi . 546
Bireysel Başvuru . 548
AİHM Başvurusu . 550
Ç. Yeniden İspatlama Hakkı 551
Önleme, İade ve İhtiyati Tedbir Başvuruları . 552
12. Yargılamada Hukuka Aykırı Delil Kullanılmasının Sonuçları 554
Tazminat Sorumluluğu 554
Cezai Sorumluluk 555
Avukatın Sorumluluğu 555
Medeni Usul Hukukunda Hukuka Aykırı Deliller
22
Ç. Hâkimin Sorumluluğu . 556
13. HMK md. 189/2'nin AİHS'e Uygunluğu . 558
14. HMK md. 189/2'nin Anayasaya Uygunluğu . 560
BEŞİNCİ BÖLÜM
HUKUKA AYKIRI DELİLLERİN ÖZEL GÖRÜNÜMLERİ
15. Hukuka Aykırı Keşif . 569
16. Hukuka Aykırı Şekilde Elde Edilen Senet ve Belge 572
17. Hukuka Aykırı Beyanlar 576
İradenin Sakatlanması 576
Çekinme Hakkı 588
Bilgisini Hukuka Aykırı Bir Şekilde Elde Eden, Özellikle
Gizlice Dinleyen Tanık 594
18. Hukuka Aykırı Delile Dayanan Bilirkişi Raporu 597
19. Hukuka Aykırı Ses ve Görüntü Kaydı . 599
Genel Olarak 599
Hukuka Aykırı Ses Kaydı 601
İletişim Bilgilerinin Hukuka Aykırı Tespiti 616
Ç. Hukuka Aykırı Görüntü Kaydı 618
20. Hukuka Aykırı Bir Şekilde Alınan Kan ve Doku 621
21. Günlük, Mektup, Elektronik Posta 632
SONUÇ 637
KAYNAKÇA . 673
KAVRAM DİZİNİ 713
