Ayıplı Mal Hukuku

İÇİNDEKİLER
Önsöz 7
Kısaltmalar 31
BİRİNCİ KISIM
MADDİ HUKUK: AYIPLA MAL DAVASININ KOŞULLARI
Birinci Bölüm:
AYIPLI MAL TÜKETİCİ HUKUKUNDA MAL KAVRAMI–AYIPLI MAL KAVRAMI–AYIPLI MAL KATEGORİSİNE DÂHİL OLAN OLGULAR
§ 1. TÜKETİCİ HUKUKUNDA MAL KAVRAMI 35
I. Yasal Tanım 35
II. Taşınır Mallar 35
III. Taşınmaz Mallar 37
IV. Gayri Maddi Mallar 38
§ 2. TÜKETİCİ HUKUKUNDA AYIPLI MAL KAVRAMI 39
I. Genel Olarak 39
II. Tanımlar 40
A. 1999/44/C Sayılı Malların Satışı ve Garantileri Hakkında AB Direktifine Göre 40
B. Avrupa Konseyi’nin 25.07.1985 ve 85/374 Sayılı Yönergesi ve Ayıplı Malın Neden Olduğu Zararlardan Sorumluluk Hakkında Yönetmelik 41
C. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması’na (Viyana Antlaşması) Göre 42
D. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre 44
E. Öğretiye Göre 45
F. Görüşümüz 47
G. Yargıtay Kararlarına Göre 47
§3. AYIPLI MAL KATEGORİSİNE DÂHİL OLAN DURUM VE OLGULAR 49
I. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre 49
A. Malın Taraflarca Kararlaştırılan Niteliklere Uygun Olmaması 49
B. Malın Vaat Edilen Niteliklere (Vasıflara) Uygun Olmaması 49
C. Malın Kararlaştırılan Süre İçinde Alıcıya (Tüketiciye) Teslim Edilmemesi 50
D. Malın Montaj Edilmemesi veya Hatalı Montajı 50
E. İkinci El Satışlar 52
II. Emsal Yargıtay Kararlarına Göre 53
İkinci Bölüm
TÜKETİCİ HUKUKUNDA AYIPLI MAL ÇEŞİTLERİ
§ 4. MALDAN YARARLANMA İMKÂNI BAKIMINDAN AYIPLAR (İÇERİĞİNE GÖRE AYIPLAR ) 59
I. Hukuki Ayıp 59
II. Maddi Ayıp 66
III. Ekonomik Ayıp 66
IV. Üretim (Güvenlik) Ayıbı 69
V. Tasarım Ayıbı 70
VI. Bilgilendirme Ayıbı 70
§ 5. TESPİT EDİLEBİLİRLİĞİNE GÖRE AYIPLAR 74
I. Genel Olarak 74
II. Aşikâr Ayıp 75
III. Açık Ayıp 76
IV. Gizli Ayıp 82
§ 6. SEÇİMLİK HAKLARA ETKİSİ BAKIMINDAN AYIPLAR (AYIBIN DERECESİ) 84
I. Genel Olarak 84
II. Önemli Ayıp 86
A. Önemli Olmayan Ayıp 88
§ 7. AYIBIN BELİRLENMESİNDE HANGİ BİLGİ VE DİKKAT DÜZEYİNİN ESAS ALINACAĞI 91
Üçüncü Bölüm
ALICININ (TÜKETİCİNİN) SATILAN MALI
GÖZDEN GEÇİRME (MUAYENE) KÜLFETİ
§ 8. ALICININ MALI GÖZDEN GEÇİRME (MUAYENE) KÜLFETİ 95
I. Genel Olarak 95
II. Adi Satışlarda (Türk Borçlar Kanunu’na Göre) 96
III. Ticari Satışlarda (TTK’ya Göre) 97
IV. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamındaki Satışlarda 98
A. Ayıplı Mal Satışının 6502 Sayılı TKHK’nın Yürürlük Tarihi Olan 28.05.2014 Tarihinden Önce Yapılmış Olması 98
B. Ayıplı Mal Satışının 6502 Sayılı TKHK’nın Yürürlük Tarihi Olan 28.05.2014 Tarihinden Sonra Yapılmış Olması 100
C. Görüşümüz 103
Dördüncü Bölüm
ALICININ (TÜKETİCİNİN) MALDAKİ
AYIBI SATICIYA İHBAR ETME KÜLFETİ
§ 9. İHBAR (BİLDİRİM) KAVRAMI, İHBARIN AMACI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 105
I. İhbar (Bildirim) Kavramı 105
II. İhbarın Amacı 105
III. İhbarın Hukuki Niteliği 106
A. Öğreti 106
B. Yargısal İçtihat 107
C. Görüşümüz 108
§ 10. İHBARIN İÇERİĞİ 109
§ 11. İHBARIN ŞEKLİ 110
§ 12. İHBARIN SÜRESİ 112
I. Genel Olarak 112
II. Sürelerin Niteliği 113
III. Açık Ayıpta İhbar Süresi 114
A. Adi Satışlarda (Türk Borçlar Kanunu’na Göre) 115
B. Ticari Satışlarda (TTK’ya Göre) 116
IV. Gizli Ayıpta İhbar Süresi 116
V. Hayvan Satışlarında İhbar Süresi 121
VI. İhbarın Ne zaman Yapılmış Sayılacağı 122
VII. İhbar Süresinin Garanti Süresi ve Zamanaşımı Süresi İle İlişkisi 124
A. Garanti Süresi İle İlişkisi 124
B. Zamanaşımı Süresi İle İlişkisi 125
§ 13. İHBAR KÜLFETİNİN İSTİSNALARI 126
I. Teslim Tarihinden İtibaren Altı Ay İçinde Ortaya Çıkan Ayıplar 126
II. Satıcının Ağır Kusurlu Olduğu Ayıplar 126
III. Satıcının Mesleği Gereği Bilmesi Gereken Ayıplar 128
§ 14. İHBARIN İSPATI 129
I. İhbarda İspat Yükü 129
II. İhbarın Hangi Delillerle İspat Edilebileceği 132
A. Yargıtay Kararları 132
B. Görüşümüz 140
§ 15. İHBARIN İTİRAZ MI DEF’İ Mİ OLDUĞU SORUNU 142
I. Genel Olarak 142
II. Öğreti 143
III. Yargısal İçtihatlar 143
§ 16. İHBARIN YAPILMAMIŞ OLMASININ HUKUKİ SONUCU 145
§ 17. AYIP İHBARI KÜLFETİ İLE İLGİLİ İLE HUKUKİ DÜZENLEMELER 146
I. Uluslararası Hukukta 146
A. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması 146
B. Avrupa Birliği (AB) Hukukunda 147
II. Türk Hukukunda 148
A. Adi Satışlarda (Türk Borçlar Kanunu’na Göre) 148
B. Ticari Satışlarda (TTK’ya Göre) 149
C. Tüketici Satışlarında 150
1. Ayıplı Mal Satışının 6502 Sayılı TKHK’nın Yürürlük Tarihi Olan 28.05.2014 Tarihinden Önce Yapılmış Olması 150
2. 6502 Sayılı TKHK Bakımından İhbar Külfeti Sorunu 151
a. 6502 Sayılı TKHK’nın 10. Maddesi Hükmü 151
b. 6502 Sayılı TKHK 10. Maddesi Hükmünün Gerekçesi 152
3. Öğreti 153
4. Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi Kararları 155
5. Görüşümüz 175
Beşinci Bölüm
ALICININ (TÜKETİCİNİN) SEÇİMLİK HAKLARI SEÇİMLİK HAKLARIN: TANIMI, AMACI VE HUKUKİ DÜZENLEMESİ, HUKUKİ NİTELİĞİ, ÖZELLİKLERİ, SINIRLARI, ISLAHLA DEĞİŞTİRİLİP DEĞİŞTİRİLEMEYECEĞİ, ÖZEL OLARAK İNCELENMESİ
§. 18 SEÇİMLİK HAKLARIN TANIMI VE AMACI 179
I. Tanımı 179
II. Amacı 180
III. Hukuki Düzenlemesi 181
A. Uluslararası Hukukta 181
1. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (Viyana Satım Sözleşmesi) 181
2. Avrupa Birliği (AB) Hukukunda 182
B. Türk Hukukunda 183
1. Türk Borçlar Kanunu’nda 183
2. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da 183
§19. SEÇİMLİK HAKLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ 184
I. Öğreti 184
II. Yargısal İçtihat 185
III. Görüşümüz 186
§20. SEÇİMLİK HAKLARIN KULLANILMASININ ÖZELLİKLERİ 186
I. Tek Taraflı Bir İrade Beyanı İle Kullanılması 186
II. Terditli Olarak Kullanılamayacağı– Tek ve Kesin olarak Kullanılması Gerektiği 187
III. Seçimlik Hakkın Ancak Bir Kez Kullanılabileceği 192
A. Kural: Seçimlik Hakkın Bir Kez Kullanılabilmesi 192
B. İstisnalar: Seçimlik Hakların ikinci kez Kullanılabileceği Durumlar 193
1. Genel Olarak 193
2. Malın Garanti Süresi İçinde Tekrar Arızalanması 194
3. Onarım Süresinin Aşılması 194
4. Onarımın Mümkün Olmaması 196
IV. Seçimlik Hakkın Değiştirilemeyeceği 198
V. Seçimlik Hakkın Şarta Bağlanamaması 199
VI. Satıcının Tüketiciyi Belli Bir Seçimlik Hakkı Kullanmaya Zorlayamaması 199
VII. Seçimlik Hakkın Kullanılacağı Süreyle İlgili Anlaşmaların Durumu 200
§21. SEÇİMLİK HAKKIN KULLANILMASININ MADDİ (ÖN) KOŞULU: AYIBIN NİTELİĞİNİN BELİRLENMESİ 200
I. Genel Olarak 200
II. Maldaki Ayıbın Niteliğinin Belirlenmesi 200
§ 22. SEÇİMLİK HAKLARIN İRADE SAKATLIKLARI (HATA, HİLE) İLE İLİŞKİSİ 202
§ 23. SEÇİMLİK HAKLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ SORUNU (ISLAHLA DEĞİŞTİRİLİP DEĞİŞTİRİLEMEYECEĞİ) 203
A. Kural: Seçimlik Hakların Islahla Değiştirilemeyeceği 203
B. İstisnalar: Seçimlik Hakkın Değiştirilebileceği Durumlar 212
1. Ayıbın Niteliği Konusunda Tüketicinin Yanıltılmış Olması 212
2. Onarımın Sonuçsuz Kalması 213
3. Ayıplı Malın Yok Olması (Telef Olması–Pertotal İşlemine Tâbi Tutulması) 213
§ 24. SEÇİMLİK HAKLARIN ÖZEL OLARAK İNCELENMESİ– SEÇİMLİK HAKLARIN KULLANILMASI VE HUKUKİ SONUÇLARI 216
I. Sözleşmeden Dönme– Dönmenin Hukuki Sonuçları 216
A. Genel Olarak 216
B. Dönmenin Hukuki Sonuçları 217
1. Satıcının Yükümlülükleri 217
a. Satım Bedelinin Alıcıya İade Edilmesi 217
b. Satış Bedeline Faiz İşletilmesi 219
ba. Genel Olarak 219
bb. Tüketici Satışlarında 219
c. Seçimlik Hakkın Kullanılması Giderleri 220
ca. Genel olarak 220
cb. Seçimlik Hakkın Kullanıldığı Dava Sürecinde Vergi Borçlarının Ödenmesi 221
cc. Periyodik Araç Bakım Giderlerinin Zarar Kapsamında Değerlendirilemeyeceği 222
cd. Kredi Faizinin ve Sigorta Ücretinin Menfi Zarar Kapsamında Talep Edilemeyeceği 223
ce. Sözleşmeden Dönme Hâlinde Tamir Masraflarının Talep Edilebileceği 224
d. Tüketicinin Ayıplı Mal (Taşınır–Taşınmaz) İçin Yaptığı Masraflar 224
3. Alıcının (Tüketicinin) Yükümlülükleri 225
a. Ayıplı Malın İadesi 225
B. Kullanım Bedeli Sorunu 228
1. Yasal Düzenleme 228
2. Öğreti 228
3. Yargısal İçtihatlar 229
a. Adi Satışlarda 229
b. Tüketici Satışlarında 231
c. Görüşümüz 236
C. Dönme Hakkını Sınırlayan Durumlar 237
1. Genel Olarak 237
2.Satılanın Yok Olması 237
3. Satılan Malın 3. Kişiye Devredilmesi 238
4. Satılan Malın Değiştirilmesi 238
II. Ayıplı Malın Ayıpsız Misli İle Değiştirilmesi 239
A. Değişim Hakkının Hukuki Niteliği 239
B. Yasal Düzenlemeler 240
1. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması 240
2. Avrupa Birliği Hukukunda 241
3. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda 242
4. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da 242
C. Ayıplı Malın Ayıpsız Misli ile Değiştirilmesi Talebinin Koşulları 243
1. Değişim Hakkının Kapsamı 243
2. Değişim Talebinin Satıcı İçin İmkânsız Olmaması Veya Orantısız Güçlük Doğurmaması 246
a. İmkânsızlık Durumu 246
b. Orantısızlık Durumu 247
ba. Ayıpsız Malın Değeri–Orantısızlık 247
bb. Ayıbın Önemi 247
3. Değişim Talep Hakkı Tek ve Kesin Bir Talep Şeklinde İleri Sürülmelidir 252
4. Değişim Talep Hakkı Kullanıldıktan Sonra Bundan dönülemeyeceği 252
5. Değişim Talebiyle İlgili Olarak Tüketiciden Masraf Alınamayacağı 253
6. Değişim Talebiyle İlgili Olarak Tüketiciden Kullanım Bedelinin Alınamayacağı 254
7. Değişim Nedeniyle Tüketiciden Fiyat Farkı Talep Edilemeyeceği 255
8. Tüketicinin Kusurundan Kaynaklanan Değer Kaybı Bedelinin Tüketiciden Tahsili Gerektiği 256
9. Değişim Talebinin Yerine Getirilme Süresi 258
10. Malın (aracın) Onarım Sonucu Orijinal Hâlini Kaybetmesi Hâlinde Değişim Hakkının Doğacağı 259
11. Ayıpsız Misli İle Değişim Talebinden Sorumlu Olanlar 265
D. Ayıpsız Misli ile Değişime İlişkin Mahkeme Kararının Kapsamı 265
1. Ayıpsız Misli İfadesinden Amacın Aynı Model 0 Km Araç Olması 265
2. “Aracın Yenisi İle Değiştirilmesi” İbaresinin Kanuna Uygun Olup Olmadığı 267
3. “Aracın Son Model İle Değiştirilmesi” Şeklindeki İbarenin Kanuna Uygun Olup olmadığı 268
a. Yargıtay Uygulaması 268
b. Öğretideki Görüşler 269
c. Görüşümüz 270
4. Aynı Model Yeni (Sıfır) Aracın mevcut Olmaması 270
a. Aynı Model Aracın Mevcut Olmamasının Değişim Kararına Engel Sayılmayacağı 270
b. Aynı Model Aracın Mevcut Olmaması İhtimaline Göre Terditli Hüküm Kurulamayacağı 275
c. İİK m.24 Hükmünün taşınmazlar Bakımından Uygulanıp Uygulanmayacağı 276
5. Ayıplı Malın (Aracın) Satıcıya İade (Teslim) Edilmesi Yükümlülüğünün Kararda Yazılması Gerektiği 277
6. Değişim Kararında Ayıplı Aracın Takyidatlardan Arındırılmış Şeklinde Satıcıya İadesi (Teslimi) Yönünde Hüküm Kurulması Gerektiği 279
7. Alıcının (Tüketicinin) Sebep Olduğu Hasar Bedelinin Ödenmesi Şartıyla Değişim Kararı Verilmesi Gerektiği 280
III. Ayıp Oranında Bedel İndirimi 281
A. Genel Olarak 281
B. Bedel İndirimi Talep Hakkının Genel Koşulları 282
C. Bedel İndirimi Talep Hakkının Kullanılmasına İlişkin Özel Durumlar 282
1. Bedel İndirimi Hakkının Kullanılmasından Sonra Dönme Hakkının Kullanılıp Kullanılamayacağı Sorunu 282
2. Bedel İndirimine Hakkaniyet İlkesi Gereği Re’sen Karar Verilebileceği 283
3. Sözleşmeden Dönme Davasının Devamı Sırasında Davacının Ayıplı Malı (Aracı) 3.Kişiye Devretmesi Hâlinde Davaya Bedel İndirimi Davası Olarak Devam Edilmesi Gerektiği 289
4. Bedel İndirimi Hesabının Yapılma Şekli (Yöntemi) 291
5. Ayıp Bedelinin Satış Bedeline Çok Yakın Olması Nedeniyle Bedel İndirimi Talebinde Bulunulamaması 294
6. Bedel İndirim ile Birlikte TBK’ya Göre Tazminat İstenebilmesi 294
7.Bedel İndirimi ile Ayıplı İmalat Bedelinin Birlikte İstenip İstenemeyeceği Sorunu 295
8. Alıcının (Tüketicinin) Ayıplı Malı Kullanmaya Devam Etmesinin Değişim Hakkına Etkisi 296
8. Bedel İndirimi Talebine Engel Olan Durumlar 298
IV. Ücretsiz Onarım 298
A. Genel Olarak 298
B. Ücretsiz Onarım Hakkının Kullanılmasına İlişkin Yasal Düzenlemeler 299
1. Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması 299
2. AB Direktifi 299
3.Türk Borçlar Kanunu’ndaki Düzenleme 300
4. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki Düzenleme 302
C. Ücretsiz Onarımın Koşulları 302
1. Satılan Malın Alıcıya (Tüketiciye) Teslim Edilmiş Olması 302
2. Satılan Malın Ayıplı Olması 303
3. Alıcının (Tüketicinin) Gözden Geçirme ve Ayıbı İhbar Külfeti 304
5. Alıcının (Tüketicinin) Onarım Talebinde Bulunması– Onarım İşlemine Tüketicinin Onayının Bulunması 304
a. Talep Şartı 304
b. Onarım İşlemine Tüketicinin Onayı 304
6. Ayıbın Onarılmasının Objektif Olarak Mümkün Olması ve Onarımın Orantısızlık Oluşturmaması 305
7. Onarımın Aşırı Bir Masraf Gerektirmemesi 309
8. Onarımın Ücretsiz Olması 309
9. Onarım Yeri 310
a. Yetkili Serviste Onarım 310
b. Yetkili Servis Dışında (Özel Serviste) Onarım 311
10. Onarım Süresi 311
a. Genel Olarak 311
b. Garanti Süresi Ve Ücretsiz Onarım Hakkının Garanti Süresi İle İlişkisi 317
ba. Garanti Süresi 317
bb. Ücretsiz Onarım Hakkının Garanti Süresi İle İlişkisi 318
c. Malın Onarılarak Alıcıya (Tüketiciye) Teslimi İçin Gerekli İşlemin Yapıldığının İspat Yükünün Satıcıya (Davalıya) Ait Olduğu 321
d. Onarımdan Sorumlu Olan Kişiler 321
e. Onarımla Ayıbın Giderilmiş Olması 322
f. Onarımın (Tamirin) Sonuçsuz Kalması 323
11. Onarım Bedeli İle Değer Kaybı Tazminatı ilişkisi 326
a. Genel Olarak 326
b. Yargıtay İçtihadı 326
c. Değerlendirme 329
Altıncı Bölüm
AYIPLI MALDAN DOLAYI TÜKETİCİNİN AÇABİLECEĞİ
MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI
§ 25. MADDİ TAZMİNAT DAVALARI 331
I. Genel Olarak 331
II. Seçimlik Haklarla İlgili Masraflar 333
III. Doğrudan Zararlar 334
A. Genel Olarak 334
B. Sözleşme Nedeniyle Yapılan Masraflar 337
C. Aynı Malın Yeniden Satın Alınmasında Fiyat Farkı 337
D. Bedensel Zararların Tazmini 337
E. Malvarlığı Zararları 338
IV. Dolaylı Zararlar 338
V. Yargıtay Uygulaması, İçtihatlar ve BAM Kararları 339
A. Yargıtay Uygulaması 339
B. İçtihatlar Ve BAM Kararları 341
C. Mahrumiyet Tazminatı (Kiralama Bedeli) Sorunu 348
D. Bağımsız Bölüm Satın Alan Alıcının (Tüketicinin) Ortak Yerlerdeki Ayıplı ve Eksik İmalatlar İçin Maddi Tazminat Talep Hakkı 353
§ 26. MANEVİ TAZMİNAT DAVALARI 355
I. Genel Olarak 355
II. Ayıplı Mal Davasında Manevi Tazminatın Koşulları 358
A. Malın Ayıplı Olması 358
B. Davacının (tüketicinin) Kişilik Haklarına Yönelik Bir Zararın Varlığı 358
1. Genel Olarak 358
2. Bedensel Zararlardan Dolayı Kişilik Haklarının İhlali 360
a. Genel Olarak 360
b. Güvenli Olmayan Ürünün Kullanılmasından Kaynaklanan Bedensel Zararlar 361
c. Üçüncü Kişilerin (Tüketicinin Ailesi ve Yakınları) Manevi Tazminat Talep Hakları 362
ca. Üçüncü Kişilerin Yansıma Zararı Yoluyla Tazminat Talebi 362
cb. Ayıplı Ürün Nedeniyle Üçüncü Kişilerin Tazminat Talebi 363
cba. Öğreti 363
cbb. Yasal Mevzuat 365
cbc. Yargısal İçtihat 365
III. Manevi Tazminatın Takdiri 380
IV. Ayıplı Maldan Kaynaklanan Manevi Tazminat Davalarına İlişkin Yargısal Kararlar (Yargıtay ve BAM Kararları) 384
Yedinci Bölüm
AYIPLI MAL DAVASINDA FAİZ
§ 27. SÖZLEŞMEDEN DÖNME– BEDEL İADESİ DAVASINDA 405
I. Satış Bedeline Faiz İşletilmesi 405
A. Genel Olarak 405
B. Tüketici Satışlarında 406
1.Malın Kullanılıyor (Aracın çalışıyor) Olması Halinde: 406
2. Malın Kullanılamıyor (Aracın Çalışmıyor) Olması Hâlinde 413
3. Malın Tüketiciye Teslim Edilmemiş Olması Hâlinde 413
a. Borçluya (Satıcıya) İhtarname çekilmesi 413
aa. İhtarnamede Seçimlik Hakkın Belirtilmesi 413
ab. İhtarnamede Seçimlik Hakkın Belirtilmemesi 414
b. Borçluya (Satıcıya) İhtarname Çekilmemesi 414
4. Faizin Türü 415
a. Temerrüt Faizi– Yasal Faiz 415
b. Avans Faizi 418
c. Mevduata Uygulanan En Yüksek Faiz Oranı 422
d. Yabancı Para Borçlarında Faiz 423
§ 28. BEDELDEN İNDİRİM, ONARIM BEDELİ VE DİĞER TAZMİNAT DAVALARINDA 425
I. Kural: Temerrüt Tarihinden İtibaren Faiz İşletilmesi 425
II. Avans Faizinin Talep Edilebileceği 427
§29. AYIPLI MALIN (ÜRÜNÜN) NEDEN OLDUĞU ZARARLARDAN KAYNAKLANAN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARINDA 428
§30. FAİZ–ISLAH İLİŞKİSİ 434
I. Dava Dilekçesinde Faizin İstenmemiş Olması 434
II. Kısmi Davada Kısmen Islahta Artırılan Kısım İçin Faiz Talep Edilmemiş Olması 435
III. Kısmi Davada Kısmen Islahla Müddeabihin Artırılması–Davadan Önce Temerrüdün Gerçekleşmemiş Olması 436
IV. Davadan Önce Temerrüdün Gerçekleşmesi 437
V. Islah İle Faiz Başlangıç Tarihinin Değiştirilememesi 438
VI. Islah ile Faiz Türünün Değiştirilememesi 439
VII. Belirsiz Alacak Davasında Artırılan Kısım İçin Faizin Başlangıcı 439
§31. FAİZ KONUSUNDA HÜKÜM KURMANIN ÖZELLİKLERİ 440
I. Talep Şartı 440
II. Faiz Talebinin Bulunulmaması 441
III. İnfazda Tereddüt Yaratacak Şekilde Hüküm Kurulmaması Gerektiği 442
Sekizinci Bölüm
AYIPLI MALDAN SORUMLULUK VE SORUMLU KİŞİLER
§ 32. AYIPLI MALDAN SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ 447
I. Sorumluluğun Hukuki Niteliği 447
II. Ayıplı Mal Davasında Sorumlu Kişilerin Tespiti 448
III. Sorumluluk Tabloları 449
§ 33. AYIPLI MALDAN SORUMLU OLAN KİŞİLER 453
I. Satıcı 453
A. Tanımı 453
B. Satıcının Sorumluluğu 455
1. Seçimlik Haklara Dayanan Davalarda 455
2. Satıcının Ağır Kusurlu Olmasının Hukuki Sonuçları 457
3. Tazminat Davalarında 458
4. Servisin Kusurlu (Ayıplı) Hizmetinden Satıcının Sorumlu Olmadığı 459
II. Üretici (İmalatçı) 460
A. Tanımı 460
B. Üreticinin Sorumluluğu 461
1. Üreticinin Ayıplı Maldan Kaynaklanan Sorumluluğu 461
2. Üreticinin Hatalı Üründen Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu 465
3. Üreticinin Zorunlu Garantiden Kaynaklanan Sorumluluğu 467
III. İthalatçı 469
A. Tanımı 469
B. İthalatçının Sorumluluğu 470
1. İthalatçının Ayıplı Maldan Kaynaklanan Sorumluluğu 470
2. İthalatçının Hatalı Üründen Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu 472
3. İthalatçının Zorunlu Garantiden Kaynaklanan Sorumluluğu 472
4. İthalatçının Ticari Faaliyetinin Sona Ermesi Hâlinde Sorumluluk 475
IV. Bağlı Kredi Nedeniyle Bankanın Sorumluluğu 475
A. Bağlı Kredi Sözleşmesi 475
B. Konut Finansmanı Bağlamındaki Bağlı Kredi Sözleşmesi 479
C. Kredi Verenin (Bankanın) Sorumluluğunun Kapsamı 480
1. Bağlı Kredi Sözleşmesinde 480
2. Konut Finansmanı Bağlamındaki Bağlı Kredi Sözleşmesinde 481
3. Sözleşmeden Dönme 482
4. Bedelden İndirim 484
D. Kredi Verenin (Bankanın) Sorumluluğun Zamansal Sınırı 487
V. Yetkili Servisin Sorumluluğu 489
A. Yetkili Servis Sözleşmesinin Niteliği, Tarafları ve Tüketicinin Konumu 489
B. Yetkili Servisin Seçimlik Haklardan Sorumlu Olmadığı 494
C. Yetkili Servis Dışında (Özel Serviste) Onarım Yapılmasının Seçimlik Haklara Etkisi 498
1. Yargısal İçtihatlar 498
2. Görüşümüz 502
D. Yetkili Servisin Onarımdan ve Ayıplı Hizmetinden Kaynaklanan Sorumluluğu 504
Dokuzuncu Bölüm
AYIPLI MAL DAVASI İLE TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI
§34. SEÇİMLİK HAKLARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ VE ÖZELLİK GÖSTEREN KONULAR 515
I. Sürelerin Hukuki Niteliği 515
II. Zamanaşımı Sürelerinin Değiştirilip Değiştirilemeyeceği 516
III. Tüketici Lehine Olan Zamanaşımı Sürelerinin Uygulanması 517
IV. Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlayacağı Tarih 517
V. Zamanaşımı Sürelerinin Hesaplanması 519
VI. Zamanaşımının Durması 519
VII. Zamanaşımının Kesilmesi 520
A. Maldaki Ayıbın İkrar Edilmesi 520
B. Tüketici Hakem Heyetine Başvurulması 521
VIII. Zamanaşımı Def’inin İleri Sürülmesi 521
A. Cevap Dilekçesinde İleri Sürülmesi 521
B. Zamanaşımı def’inin Islahla İleri Sürülmesi 522
C. Müteselsil Borçluların Durumu 522
IX. Mahkemenin Zamanaşımı Def’i Konusunda Bir Karar Verme Yükümlülüğü 524
§35. SEÇİMLİK HAKLARIN ZAMANAŞIMI SÜRESİ İÇİNDE KULLANILMAMASININ SONUÇLARI 525
I. Davanın Reddine Karar Verilmesi 525
II. Seçimlik Hakkın Def’i Yoluyla (Ayıp Def’i) İleri Sürülmesi 526
§ 36. SEÇİMLİK HAKLARLA İLGİLİ ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 527
I. İki Yıllık Zamanaşımı 527
II. Beş Yıllık Zamanaşımı 528
III. Gizli Ayıp ile Ayıbın Ağır Kusur veya Hile İle Gizlenmesinde Zamanaşımı 529
A. Gizli Ayıpta Zamanaşımı Süresi 529
B. Ayıbın Ağır Kusur veya Hile İle Gizlenmesinde Zamanaşımı 529
1. Yasal Düzenlemeler 529
2. Hükümlerin Değerlendirilmesi 530
a. Öğreti 530
b. Yargısal Uygulama 531
ba. On Yıllık Zamanaşımı Süresinin Uygulanmasını Öngören İçtihatlar 531
bb. Zamanaşımı Süresinin Uygulanmayacağını Öngören İçtihatlar ve Kararlar 533
IV. İkinci El Satışlarda Zamanaşımı 535
V. Eksik İş Bedeli (Tazminatı) Davasında Zamanaşımı 536
VI. Ayıp Bildiriminin (İhbarının) Zamanaşımı Süresi İçerisinde Yapılması Gerektiği 541
VII. Bağlı Krediyle Satın Alınan Ayıplı Konut Nedeniyle Kredi Veren Bankanın Sorumluluğun Bir Yıllık Hak Düşürücü Süre İle Sınırlı Olması 541
§ 37. AYIPLI MALDAN KAYNAKLANAN MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ 544
I. Mülga 4077 Sayılı Kanun Döneminde 544
II. 6502 Sayılı TKHK Bakımından 545
§38. YARGITAY KARARLARINDA AYIPLI MAL DAVASINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİNİN İŞLEMEYECEĞİ BELİRTİLEN DURUMLAR 546
I. Servislerin Üretimden Kaynaklanan ve Onarımla giderilemeyecek Arızayı Tüketiciden Gizlemesi 546
II. Servisin Tüketiciyi Sonuç Alınamayan Tamirlerle Oyalaması 547
III. Ayıbın Hile İle Tüketiciden Gizlenmiş Olması 548
§ 39. GARANTİ BELGESİ VE GARANTİ SÜRESİ– GARANTİ SÜRESİNİN ZAMANAŞIMINA ETKİSİ 549
I. Garanti Belgesi 549
II. Garanti Süresi 549
III. Zorunlu Garanti Belgesi ve Süresi 549
IV. İhtiyari Garanti Belgesi ve Süresi 551
V. Garanti Süresinin Zamanaşımı Süresine Etkisi 552
§ 40. GÜVENLİ OLMAYAN (HATALI) ÜRÜNÜN SEBEP OLDUĞU TAZMİNAT DAVASINDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 553
I. Genel Olarak 553
II. Zamanaşımı Süreleri 554
İKİNCİ KISIM
MEDENİ USUL HUKUKU: AYIPLI MAL DAVASINDA
USUL HÜKÜMLERİ, İSPAT VE DELİLLER, HÜKMÜN OLUŞTURULMASI VE İNFAZI
Onuncu Bölüm
AYIPLI MAL DAVASINDA GÖREVLİ MAHKEME
§ 41. GÖREVLİ MAHKEMENİN BELİRLENMESİNDE TEMEL KAVRAMLAR, TÜKETİCİ MAHKEMESİ, TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ 557
I. Görevli Mahkemenin Belirlenmesinde Temel Kavramlar 557
A. Tüketici Uyuşmazlığı 557
1. Genel Olarak 557
2. Tüketici İşlemleri 559
3. Tüketici 561
a. Tanımı 561
b. Amaç Unsuru 563
c. Karma Amaç Sorunu 567
d. Kapsamı 569
da. Gerçek Kişiler 569
db. Tüzel Kişiler 570
dba. Genel Olarak 570
dbb. Ticaret Şirketleri 571
dbc. Kooperatifler 575
dbd. Dernekler 576
dbe. Vakıflar 577
dbf. Belediye 578
dbg. Köy Tüzel Kişiliği 578
dbh. Üniversiteler 578
dbı. Sendikalar 578
dbi. Siyasi Partiler 579
dbj. Meslek Odaları ve Kuruluşları 579
dbk. Apartman Site Yöneticiliğinin Konumu 579
dbl. Devlet ve Diğer Kamu Tüzel Kişileri 580
e. Tüketici Kavramı ve Bunun Kapsamı ile İlgili İçtihatlar 580
4. Sağlayıcı 583
II. Tüketici Mahkemeleri 584
III. Tüketici Hakem Heyetleri 585
A. Parasal Sınırlar 585
B. Parasal Sınırlara Tâbi Olmayan Bazı Uyuşmazlık ve İşler 586
1. İtirazın İptali Davaları: 586
2. Menfi Tespit Talepleri Bakımından 588
3. Uyarlama Talepleri Bakımından 589
4. Muarazanın Men’i ve İleriye Yönelik Talepler Bakımından 589
5. Manevi Tazminat Talepleri Bakımından 589
IV. Görevle İlgili Yargıtay İçtihatları ve BAM Kararları 590
On Birinci Bölüm
AYIPLI MAL DAVASINDA ZORUNLU ARABULUCULUK
§ 42. TÜKETİCİ UYUŞMAZLIKLARINDA ZORUNLU ARABULUCULUK 637
I. Kanun Hükümleri 637
II. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Davalar ve İstisnaları 639
A. Zorunlu Arabuluculuk Kapsamındaki Davalar 639
B. İstisnalar 639
C. Ayıplı Mal Davasında Durum 640
D. Dava Şartı Olması 640
On İkinci Bölüm
AYIPLI MALDAN KAYNAKLANAN TALEPLERİN KISMİ DAVA VE
BELİRSİZ ALACAK DAVASI ŞEKLİNDE İLERİ SÜRÜLMESİ– BU DAVALAR BAĞLAMINDA TÜKETİCİ MAHKEMESİ İLE TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ ARASINDA GÖREV İLİŞKİSİ
§ 43. AYIPLI MALDAN KAYNAKLANAN TALEPLERİN KISMÎ DAVA VE BELİRSİZ ALACAK DAVASI ŞEKLİNDE İLERİ SÜRÜLMESİ 643
I. KISMÎ DAVA 643
A. Genel Olarak 643
B. Koşulları 645
C. Dava Dilekçesindeki Talebin Kısmî Dava Yönünden Yorumlanması 645
D. Ayıplı Maldan Kaynaklanan Taleplerin Kısmî Dava Olarak İleri Sürülmesi 647
II. BELİRSİZ ALACAK DAVASI 649
A. Belirsiz Alacak Davası 649
1. Genel Olarak 649
2. Koşulları 651
3. Belirsiz Alacak Davası Koşullarının Bulunmaması 654
3. Talep Sonucunun Artırılması veya Artırılmaması 660
a. Talep sonucunun Artırılması 660
b. Talep sonucunun Artırılmaması 661
4. Ayıplı Mal Satışından Kaynaklanan Taleplerin Belirsiz Alacak Davası Şeklinde İleri Sürülmesi 664
§ 44. KISMÎ DAVA VE BELİRSİZ ALACAK DAVASI BAĞLAMINDA TÜKETİCİ MAHKEMESİ İLE TÜKETİCİ HAKEM HEYETİ ARASINDA GÖREV İLİŞKİSİ 666
I. Hukuki Sorun 666
II. Yargısal Kararlar– Uygulama 666
III. Görüşümüz 678
On Üçüncü Bölüm
AYIPLI MAL DAVASINDA YETKİLİ MAHKEME
§ 45. GENEL OLARAK 681
§ 46. TÜKETİCİ MAHKEMESİ AÇISINDAN YETKİ KURALLARI 682
I. Genel Olarak 682
II. Tüketici Açısından 683
III. Satıcı Açısından 688
§ 47. YETKİYE İLİŞKİN ÖZELLİK GÖSTEREN DURUM VE UYGULAMALAR 688
I. Yetki Anlaşması Yapma Yasağı 688
II. Yetkili Mahkemenin Dava Tarihindeki Şartlara Göre Belirlenmesi Gerektiği 689
III. Mahkemece Yetkinin Res'en Gözetilemeyeceği 690
A. Kural 690
B. İstisna 692
§ 48. YETKİ İLK İTİRAZININ İLERİ SÜRÜLMESİ 693
I. Cevap Dilekçesinde İleri Sürülme Zorunluluğu 693
II. Yetki İtirazının Süresinde Yapılması Zorunluluğu 695
III. Yetkili Mahkemenin Tek ve Doğru Olarak Gösterilmesi 696
IV. Yetkiye İlişkin Yargıtay Kararları 697
§ 49. AYIPLI AYIPLI MAL DAVASINDA TARAF SIFATI (HUSUMET) VE TARAFLAR 725
I. Genel Olarak Taraf Sıfatı (Husumet) 725
II. Taraflar 730
A. Genel Olarak 730
B. Davacı/Tüketici 731
C. Davalı/Satıcı, Üretici, ithalatçı, Kredi Veren 733
III. Ayıplı Mal Davasında Taraf Değişikliği 735
A. Taraf Değişikliği Türleri ve Hukuki Sonuçları 735
B. Dava Konusu Malın Üçüncü Kişiye Devri 740
1. Davadan Önce Devir 740
2. Dava Açıldıktan Sonra Devir 742
IV. Husumet Ehliyetine İlişkin Emsal Kararlar 745
§ 50. AYIPLI MAL DAVASINDA İSPAT VE İSPAT YÜKÜ 785
I. İSPAT VE İSPAT YÜKÜ KAVRAMLARI 785
A. İspat Kavramı 785
B. İspat Yükü Kavramı 785
II. Ayıplı Mal Davasında İspat Yükü ve İspat Derecesi 786
A. Ayıplı Mal Davasında İspat Yükü 786
1. Malın Teslim Tarihinden İtibaren 6 Ay İçinde Ortaya Çıkan Ayıplarda 786
2. Altı Aydan Sonra Ortaya Çıkan Ayıplarda 792
3. Ayıp İhbarının Yapıldığının İspat Yükü 794
B. Ayıplı Mal Davasında İspat Derecesi 795
C. Ayıp Kapsamına Giren Diğer Durumlarda İspat Yükü ve Satıcının Kurtuluş Karineleri 796
1. Geç Teslim 796
2. Hatalı Montaj 797
3. Ayıplı Mal İbaresinin–Etiketinin Bulunmayışı 797
4. Ürünün Teknik Mevzuata Aykırı Olarak Piyasaya Sürülmesi 798
5. Reklam ve İlanlarda Vaat Edilen Özelliklerin Bulunmayışı 798
6. Sözleşmenin Kurulduğu Tarihte Tüketicinin Ayıptan Haberdar Olması 798
7. Ayıplı Mal Davasında İspat Yükü Bakımından Üretici ile İthalatçının Durumu 799
§51. AYIPLI MAL DAVASINDA DELİLLER VE DELİLLERİN GÖSTERİLMESİ 800
I. Ayıplı Mal Davasında Deliller 800
II. Delil Gösterme Kavramı 801
III. Delil Gösterme Yükü 802
IV. Delil Gösterme Usulü 803
A. Dava ve Cevap Dilekçelerinde Delil Gösterilmesi 803
B. Dava ve Cevap Dilekçelerinde Delil Gösterilmemiş Olması 805
V. Delil Avansı 806
A. Delil Avansı Kavramı 806
B. Delil Avansı ile Delil Avansı Arasındaki Farklar 807
C. Delil Avansına Yönelik Kesin Sürenin Koşulları 807
1. Delil Avansı İçin Kesin Sürenin Ön Koşulları 807
2. Delil Avansına İlişkin Kesin Sürenin İçkin Koşulları 809
D. Delil Avansı Yatırmamanın Sonuçları 817
§ 52. AYIPLI MAL DAVASINDA İSPAT, İSPAT YÜKÜ VE DELİLLERLE İLGİLİ YARGITAY İÇTİHATLARI VE BAM KARARLARI 821
On Altıncı Bölüm
AYIPLI MAL DAVASINDA YARGILAMA GİDERLERİ
§53. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK 943
I. Genel Olarak 943
II. Ayıplı Mal Davasında Durum 944
A. Genel Kural 944
B. İstisnalar 944
1. Tüketicinin Harçtan Muafiyeti 944
2. Tüketicinin Arabuluculuk Ücretinden Muafiyeti 946
3. Seçimlik Haklarda Vekâlet Ücreti Sorunu 947
4. Tüketici Hakem Heyeti Kararının İptalinde Vekâlet Ücreti 952
III. Yargılama Giderlerinin Kapsamı 952
IV. Fer’i Müdahale Gideri 953
V. Esastan Sonuçlanmayan Davalarda Yargılama Giderinin Belirlenmesi 953
VI. Avansın Harcanmayan Kısmının İadesi 956
VII. Yargılama Giderlerine İlişkin Emsal İçtihatlar ve BAM Kararları 956
EKLER:
I. BOYA AYIBI İLE İLGİLİ ÖRNEK BİLİRKİŞİ RAPORU 983
II. BOYA AYIBI İLE İLGİLİ EMSAL KARARLAR 999
III. AYIPLI OTOMOBİL (ARAÇ) SATIMI İLE İLGİLİ EMSAL KARARLAR 1027
Kaynakça 1099
Yazarın Özgeçmişi ve Diğer Yapıtları 1119
Kavram Dizini 1151