Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil

BORÇLAR HUKUKUNDA DOĞRUDAN TEMSİL



Mehmet Murat İNCEOĞLU



Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, Türk Hukukunda Temsil Konusunda Yazılmış En Kapsamlı Çalışmalardan Birisi Olma Özelliğini Taşıyor. Yazar Temsil Hukukunun Temelini Oluşturan Doğrudan Temsil Konusunu Tüm Boyutlarıyla Ele Almıştır. Temsil Yetkisinin Şartları, Temsil Yetkisinin Kapsamı, Sona Ermesi, Sınırının Aşılması, Kötüye Kullanılması Ve Yetkisiz Temsil Konuları Bu Çalışmada Detaylı Olarak İncelenmiştir. Ayrıca Ticari Temsil Ve Özellikle Ticari Mümessillerin Durumu Da Özel Olarak Ele Alınmıştır. Bu Kitapta Ayrıca Türk Borçlar Kanunu Tasarısı İle Getirilmek İstenen Değişiklikler De Dikkate Alınmış Durumdadır. Her Ne Kadar Tasarı, Temsil Konusunda Dilin Sadeleştirilmesi Dışında Önemli Bir Değişlik İçermemekte İse De, Yazar İlgili Yerlerde Hem Tasarı'nın Getirdiği Farklılıklara Değinmiş, Hem De Sistemin Aynen Korunduğu Yerlerde De Bu Duruma Dikkat Çekmiştir. Böylece Tasarı'nın Temsile İlişkin İçerdiği Tüm Düzenlemelerin De Bu Çalışma Kapsamında Takip Edilebilmesi Rahatlıkla Mümkün Olmaktadır.





BORÇLAR HUKUKUNDA

DOĞRUDAN TEMSİL

Borçlar Kanunu Tasarısı

Şartları ve Kapsamı

Ticari Mümessiller

Yetkisiz Temsil

Yard. Doç. Dr. M. MURAT İNCEOĞLU

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Öğretim Üyesi



ÖNSÖZ .................................................................................................................. v ii

İÇİNDEKİLER......................................................................................................ix

K ISA LTM A LA R.............................................................................................x x v ii

GİRİŞ.........................................................................................................................1

Birinci Bölüm

GENEL OLARAK

DOĞRUDAN TEMSİL

I. GENEL OLARAK TEMSİL VE TEMSİLİN ÇEŞİTLERİ.................7

A. Temsil Kavramı..........................................................................................7

1. Genel Bakış..........................................................................................7

2. Temsile İlişkin Hükümlerin Uygulama Alanı.............................9

a. Konu Bakımından.......................................................................9

b. Yer Bakımından .........................................................................11

3. Temsilcinin Haberciden Farkı.......................................................14

4. Bilgide Temsil....................................................................................18

a. Genel Olarak...............................................................................18

b. İyiniyetin Belirlenmesinde......................................................19

c. İrade Beyanlarının Yorumlanmasında.................................19

İÇİNDEKİLERx

d. İrade Sakatlıklarında ............................................................... 20

aa. İradesi Sakatlanmış Olan Kimse ................................... 20

bb. İptal Beyanında Bulunacak Olan Kimse...................... 23

cc. Sorumluluk ......................................................................... 24

e. Gabinde....................................................................................... 24

f. Ayıba Karşı Tekeffülde............................................................ 25

B. Temsil Yetkisinin Temel İlişkiden Soyutluğu ................................. 26

1. Genel Olarak .................................................................................... 26

2. Soyutluk Prensibinin Görünümleri............................................ 28

a. Genel Olarak.............................................................................. 28

b. Temel İlişkinin Bulunmaması................................................29

c. Temel İlişkinin Sona Ermesi...................................................31

d. Temel İlişkinin Geçersiz Olması ...........................................32

e. Temel İlişkiye Aykırı Davranılması ......................................33

f. Temsil Yetkisinin Bulunmaması............................................35

g. Temsil Yetkisinin Geçersiz Olması ya da Sona

Ermesi...........................................................................................37

h. Talimatlar................................................................................... 38

3. Değerlendirme ................................................................................. 38

C. Temsilin Çeşitleri................................................................................... 40

1. Yasal Temsil ve İradi Temsil.......................................................... 40

2. Dolaylı Temsil ve Doğrudan Temsil ............................................43

3. Aktif Temsil ve Pasif Temsil...........................................................45

II. DOĞRUDAN TEMSİLİN ŞARTLARI................................................. 46

A. Temsil Yetkisinin Bulunması................................................................47

B. Başkası Adına Hareket Edildiğinin Açıklanması............................47

1. Temsil Olunan Adına Hareket......................................................47

2. Açıklama İlkesi................................................................................. 50

a. Genel Olarak.............................................................................. 50

b. Açıklamanın Yapılmamasının Sonuçları.............................53

c. Açıklama İlkesinin İstisnaları ............................................... 54xi

aa. Genel Olarak....................................................................... 54

bb. İlgili İçin Açık İşlem.......................................................... 56

aaa. Genel Olarak.............................................................. 56

bbb. Temsil Olunanın Kimliğinin Açıklanması.........59

i. Genel Olarak ........................................................59

ii. Temsilcinin Sözleşmenin Tarafı Olarak

Kendisini Bildirmesi ..........................................62

iii. Kimliğin Açıklanmamış Olmasının

Sonuçları............................................................... 63

iv. Kimliğin Açıklanmasının Sonuçları.............. 63

cc. Üçüncü Kişinin Anlamasının Gerekmesi

(BK. m.32/ f.2)....................................................................65

dd. İlgili İçin Örtülü İşlem (BK. m.32/ f.2) ........................67

aaa. Genel Olarak...............................................................67

bbb. Şartları ........................................................................ 68

ccc. Uygulama Alanı.........................................................71

ddd. İspatı.............................................................................73

eee. Temsil Olunanın Kimliğinin Açıklanması.........74

3. Temsilcinin Başkasının Adını Kullanarak İşlem Yapması .....75

a. Genel Olarak...............................................................................75

b. Yanlış Ad Altında İşlem Yapmak............................................76

c. Başkasının Adı Altında İşlem Yapmak ................................ 77

aa. Genel Olarak....................................................................... 77

bb. Temsilcinin Başkası Adına Hareket Etmesi.................78

aaa. Genel Olarak ..............................................................78

bbb. Sonuçları......................................................................79

cc. Temsilcinin Kendi Adına Hareket Etmesi ...................81

4. Mevcut Olmayan Bir Kimsenin Temsil Edilmesi.................... 82

a. Genel Olarak.............................................................................. 82

b. Ticaret Hukukundan Kaynaklanan İstisnalar................... 84

aa. Genel Olarak....................................................................... 84xii

bb. Kollektif Şirketlere İlişkin İstisna

(TTK. m.158/ f.1) ..............................................................85

cc. Anonim Şirketlere İlişkin İstisna

(TTK. m.301/ f.2)............................................................. 86

dd. Limited Şirketlere İlişkin İstisna

(TTK. m.512/ f.2) ............................................................. 90

ee. Kooperatiflere İlişkin İstisna (Kooperatifler

Kanunu m.7)........................................................................91

C. Temsilin Şatlarının İspatı......................................................................91

III. DOĞRUDAN TEMSİLİN SONUÇLARI............................................ 94

A. Genel Olarak............................................................................................ 94

B. Temsilcinin Culpa in Contrahendo Sorumluluğu...........................95

1. Genel Olarak......................................................................................95

2. Sorumluluğun Şartları ................................................................... 96

İkinci Bölüm

TEMSİL YETKİSİ

I. TEMSİL YETKİSİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ.................................... 99

II. TEMSİL YETKİSİNİN VERİLMESİ...................................................101

A. Yetki Verme İşleminin Hukuki Niteliği...........................................101

B. İç ve Dış Temsil Yetkisi ....................................................................... 102

1. Genel Olarak................................................................................... 102

2. İç Temsil Yetkisinin Verilmesi.................................................... 105

a. Genel Olarak ........................................................................... 105

b. Yetkilendirme Beyanının Temsilciye Ulaşması.............. 106

c. Yetkilendirme Beyanının Biçimi........................................ 107

d. Yetkilendirme Beyanının Yorumlanması..........................110

3. Dış Temsil Yetkisinin Verilmesi................................................. 112

a. Genel Olarak ........................................................................... 112

b. Üçüncü Kişinin İyiniyeti...................................................... 113xiii

c. Dış Temsilin Gerçekleşme Biçimleri................................. 115

aa. Genel Olarak..................................................................... 115

bb. Yetki Belgesinin Gösterilmesi ...................................... 115

cc. Temsil Olunanın Fiili Davranışları..............................117

aaa. Genel Olarak ............................................................117

bbb. Katlanma Temsili....................................................118

i. Genel Olarak.......................................................118

ii. Şartları..................................................................119

iii. Uygulama Alanı................................................ 122

ccc. Görünüş Temsili..................................................... 123

i. Genel Olarak...................................................... 123

ii. Şartları................................................................. 123

iii. Sonuçları.............................................................124

C. Yetkinin Şarta Bağlanması ................................................................ 125

1. Geciktirici Şarta Bağlanması...................................................... 125

2. Bozucu Şarta Bağlanması ............................................................ 127

3. Asıl İşlemin Temsil Olunanın Onayına Bağlanması ............ 127

D. Temsil Yetkisinin Geçerliliği............................................................. 128

1. Genel Olarak...................................................................................128

2. Temel Sözleşmenin Geçersizliği................................................ 130

3. Ehliyet.............................................................................................. 133

a. Temsil Olunanın Ehliyeti..................................................... 133

b. Temsilcinin Ehliyeti .............................................................. 135

4. Şekil Sorunu.................................................................................... 139

a. Genel Olarak............................................................................ 139

b. Şekle Bağlı İşlemlerde ........................................................... 139

aa. Hakim Görüş.................................................................... 139

bb. Azınlık Görüşü................................................................. 140

cc. Noterlik Kanunu’nun 89. Maddesi .............................. 142

dd. Kanaatim........................................................................... 143xiv

c. Dış Temsil Yetkisinin Şekli.................................................. 145

d. Ticari Mümessillerin Durumu............................................ 145

5. İptal Edilebilirlik ........................................................................... 148

a. İç Temsil Yetkisinin İptali .................................................... 148

b. Dış Temsil Yetkisinin İptali ................................................. 151

6. Temsil Kabul Etmeyen İşlemler................................................. 155

E. Temsil Yetkisinin Verilmiş Olduğunun İspatı............................... 157

III. TEMSİL YETKİSİNİN KAPSAMI...................................................... 158

A. Temsil Yetkisinin Kapsamının Belirlenmesi ................................. 158

1. Temsil Olunanın İrade Beyanı (BK. m.33/ f.1)...................... 158

2. Yorumda Dikkate Alınacak Olan Hususlar............................. 160

3. Pasif Temsil Yetkisinin Kapsamının Belirlenmesi ................ 163

4. Üçüncü Kişiye Yapılan Bildirimin Etkisi (BK. m.33/ f.2)... 163

a. Genel Olarak............................................................................ 163

b. Bildirimin Kapsamının Belirlenmesi ................................ 164

c. Üçüncü Kişinin İyiniyeti...................................................... 169

5. Katlanma Temsilinin Kapsamının Belirlenmesi ................... 169

6. Bağlı Tüccar Yardımcılarının Yetkisinin Kapsamı (Ticari

Tems i l) ..............................................................................................170

a. Genel Olarak ............................................................................170

b. Ticari Mümessil (Prokurist).................................................171

aa. Genel Olarak......................................................................171

bb. Yetkinin Kapsamı.............................................................174

aaa. İşletmenin Yönetimine İlişkin Olması ..............174

bbb. İşletmenin Amacına Dahil Olması .....................176

ccc. Kanun Tarafından Kapsam Dışı

Bırakılmamış Olması ............................................178

ddd. Davada Temsil Sorunu.......................................... 180

cc. Ticari Mümessillerin Yetkisinin Sınırlanması ......... 182

aaa. Genel Olarak............................................................ 182

bbb. Birlikte Temsil......................................................... 185xv

ccc. Şubeye Hasretmek.................................................. 186

c. Ticari Vekiller.......................................................................... 188

aa. Genel Olarak..................................................................... 188

bb. Genel Yetkili Ticari Vekilin Yetkisinin Kapsamı......191

cc. Özel Yetkili Ticari Vekilin Yetkisinin Kapsamı....... 193

dd. Ticari Vekillerin Yetkilerinin Sınırlanması............... 195

d. Seyyar Tüccar Memurları..................................................... 196

aa. Yetkinin Kapsamı............................................................ 196

bb. Seyyar Tüccar Memurlarının Yetkisinin

Sınırlanması...................................................................... 198

B. Temsil Yetkisinin Çeşitli Açılardan Sınırlanması ........................ 198

1. Genel Olarak .................................................................................. 198

2. Konu Bakımından Sınırlama......................................................200

a. Genel Olarak............................................................................200

b. Genel Yetki............................................................................... 201

c. Özel Yetki .................................................................................202

aa. Genel Olarak.....................................................................202

bb. Özel Yetki Gerektiren İşlemlerin Sınırlı Sayıda

Olup Olmadığı .................................................................205

3. Kişi Bakımından Sınırlama.........................................................209

a. Genel Olarak............................................................................209

b. Temsilcinin Kendisi İle İşlem Yapması .............................209

aa. Genel Olarak ....................................................................209

bb. Geçerli Sayıldığı Haller.................................................. 212

aaa. Temsil Olunanın Rızası........................................ 212

bbb. Tehlikenin Mevcut Olmaması .............................214

cc. Sonuçları.............................................................................217

c. İşlemin İki Tarafını Temsil (Çifte Temsil)....................... 218

aa. Genel Olarak..................................................................... 218

bb. Geçerli Sayıldığı Haller..................................................220

aaa. İzin Verilmiş Olması..............................................220xvi

bbb. Tehlikenin Mevcut Olmaması ............................220

cc. Sonuçları............................................................................222

d. Temsilcinin Kendi Çıkarına İşlem Yapması.....................223

e. Birlikte Temsil.........................................................................225

aa. Genel Olarak ....................................................................225

bb. Birlikte Temsilin Hukuki Niteliği ............................... 227

cc. Birlikte Temsilcinin İşleme Katılması........................228

aaa. Genel Olarak ...........................................................228

bbb. İşleme Katılmanın Etkisi...................................... 229

ccc. İşleme Katılma Gerçekleşene Kadar İrade

Beyanının Geri Alınması ..................................... 231

dd. Birlikte Temsilcinin Tek Başına Hareket Etmeye

Yetkili Olması................................................................... 232

aaa. Genel Olarak ........................................................... 232

bbb. Birlikte Temsilcilerin Birbirlerini

Yetk ilendir mesi.......................................................233

ccc. Pasif Temsilde ......................................................... 235

ee. Birlikte Temsilcilerden Birinin İşleme Katılmamış

Olmasının Sonucu...........................................................236

f. Müteselsil Temsil.................................................................... 237

aa. Genel Olarak .................................................................... 237

bb. Müteselsil Temsilcilerin Aynı Konuda İşlem

Yapmalar ı...........................................................................238

cc. Birlikte Temsilden Ayrılması........................................ 239

aaa. Genel Olarak............................................................ 239

bbb. Karineler...................................................................240

i. Yetki Belgesinin Verilmiş Olması Halinde.240

ii. Birlikte Vekil Atanması Halinde................... 241

iii. Adi Ortaklığın Mevcudiyeti Halinde ..........242

ccc. Birlikte Temsilin Müteselsil Temsile

Dönüşmesi ...............................................................243xvii

g. Alt Temsil .................................................................................243

aa. Genel Olarak ....................................................................243

bb. Alt Temsilin Caiz Olduğu Durumlar..........................245

aaa. Temsil Olunan Tarafından İzin Verilmiş

Olması.......................................................................245

bbb. Alt Temsilin Zorunlu ya da Örf ve Adet

Gereği Mümkün Olması (BK. m.390/f.3) .......248

ccc. Ticari Mümessillerin Durumu............................250

ddd. Doktrinde İleri Sürülen Diğer Durumlar.........250

cc. Temsilcinin Temsilcisi Sorunu..................................... 252

dd. Alt Temsilin Sonuçları.................................................... 255

aaa. Alt Temsilin Caiz Olması Halinde..................... 255

bbb. Alt Temsilin Caiz Olmaması Halinde............... 259

h. İkame Temsilci........................................................................ 259

C. Talimat....................................................................................................260

D. Temsil Yetkisinin Kapsamının İspatı ..............................................263

IV. TEMSİL YETKİSİNİN SONA ERMESİ............................................264

A. Genel Olarak .........................................................................................264

B. Temel İlişkinin Sona Ermesi..............................................................264

C. Temsil Yetkisinin İradi Sona Erme Nedenleri............................... 267

1. İstifa .................................................................................................. 267

2. Temsil Yetkisinin Geri Alınması ............................................... 271

a. Genel Olarak............................................................................ 271

b. Hukuki Niteliği....................................................................... 272

c. Geri Alma Bildiriminin Yapılma Tarzı ............................. 272

aa. Genel Olarak .................................................................... 272

bb. Ticari Mümessiller Bakımından (BK. m.452).......... 274

d. Geri Alma Bildiriminin Tarafları....................................... 275

aa. Geri Alma Bildiriminde Bulunacak Kişi.................... 275

bb. Geri Alma Bildirimimin Muhatabı............................. 276

e. Geri Alma Hakkından Feragat............................................ 278xviii

aa. Feragatin Mümkün Olmaması..................................... 278

bb. Geri Almama Taahhüdünden Dolayı Sorumluluk..280

cc. Geri Alma Hakkının Kullanılmasının Şekle

Bağlanması........................................................................284

f. Geri Alma Hakkının Kötüye Kullanılması......................285

D. Temsil Yetkisinin Kendiliğinden Sona Ermesi Nedenleri..........286

1. Genel Olarak...................................................................................286

2. Ölüm.................................................................................................290

a. Genel Olarak ...........................................................................290

b. Temsil Olunanın Ölümü ...................................................... 292

aa. İşin Niteliğinden Kaynaklanan İstisna....................... 292

bb. Temsil Olunanın İradesinden Kaynaklanan İstisna 295

aaa. Ölümden Sonra Devam Edecek Olan Temsil

Yetkisi (Transmortal Temsil) ............................. 296

bbb. Ölümden Sonra Etki Gösterecek Olan Temsil

Yetkisi (Mandatum Post Mortem).....................300

c. Temsilcinin Ölümü................................................................ 305

3. Gaiplik..............................................................................................306

4. Fiil Ehliyetinin Kaybı...................................................................307

a. Temsil Olunanın Ehliyet Kaybı ..........................................307

aa. Gerçek Kişilerde ..............................................................307

bb. Tüzel Kişilerde ..................................................................311

b. Temsilcinin Ehliyet Kaybı.................................................... 313

aa. Gerçek Kişilerde .............................................................. 313

bb. Tüzel Kişilerde ................................................................. 315

c. Temsil Olunanın Fiil Ehliyetini Kazanması.................... 315

5. İflas....................................................................................................316

6. Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi ........................................................318

a. Temsil Olunanın Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi.............318

b. Temsilcinin Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi......................319

c. Tüzel Kişinin Sicilden Silinmesi ........................................ 320xix

7. Sürenin Geçmesi............................................................................ 321

8. Aynı Konuda İşlem Yapılmış Olması........................................ 322

E. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Sonuçları ................................ 325

1. Genel Olarak................................................................................... 325

2. Birlikte Temsilde ........................................................................... 326

a. Kendiliğinden Sona Erme Hallerinde ............................... 326

b. Geri Alma Durumunda......................................................... 326

3. Müteselsil Temsilde ...................................................................... 328

4. Alt Temsilde.................................................................................... 328

a. Kendiliğinden Sona Erme Hallerinde ............................... 328

b. Geri Alma Durumunda.........................................................330

F. Temsil Yetkisinin Sona Erdiğinin İspatı......................................... 331

V. TEMSİL YETKİSİNİN KÖTÜYE KULLANILMASI................... 332

A. Genel Olarak.......................................................................................... 332

B. Kötüye Kullanma Halleri ................................................................... 333

1. Hileli Anlaşma (Kollusion)......................................................... 333

a. Genel Olarak ........................................................................... 333

b. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler.......................................334

c. Kanaatim..................................................................................336

2. Kötüye Kullanma Teşkil Eden Diğer Durumlar.................... 338

a. Genel Olarak............................................................................ 338

b. Temsil Olunanın Menfaatine Aykırı Davranma .............340

c. Üçüncü Kişinin Kötüniyeti ................................................. 341

d. Temsilcinin Kusurunun Rolü..............................................344

e. Kanaatim.................................................................................. 345

aa. Genel Olarak .................................................................... 345

bb. Üçüncü Kişinin Kötüniyeti Arayan Hakim

Görüşün Eleştirisi ...........................................................346

cc. Temsilcinin Kusuruna İlişkin Hakim Görüşün

Eleştirisi .............................................................................349

dd. Değerlendirme ................................................................. 350xx

C. Yaptırımı................................................................................................. 351

D. Temsil Yetkisinin Kötüye Kullanılmış Olduğunun İspatı.......... 353

Üçüncü Bölüm

YETKİSİZ TEMSİL

I. GENEL OLARAK ..................................................................................... 355

II. ASKIDA HÜKÜMSÜZLÜK................................................................... 358

A. Genel Olarak ........................................................................................ 358

B. Tek Taraflı Bağlamazlık......................................................................360

C. Üçüncü Kişinin Bağlılıktan Kurtulma İmkanı............................. 362

1. Genel Olarak................................................................................... 362

2. Üçüncü Kişinin Cayma Hakkının Bulunup Bulunmadığı . 362

3. Üçüncü Kişinin İptal Hakkının Bulunup Bulunmadığı...... 365

a. Saik Hatası Sebebiyle İptal ................................................... 365

b. Hile Sebebiyle İptal................................................................368

D. Kısmi Geçersizlik ................................................................................. 370

E. Tek Taraflı Hukuki İşlemlerde.......................................................... 371

III. İCAZET......................................................................................................... 374

A. İcazetin Hukuki Niteliği..................................................................... 374

1. Genel Olarak................................................................................... 374

2. Yenilik Doğuran İşlem Olmasının Sonuçları ......................... 376

a. Geri Alınamaması .................................................................. 376

b. Şarta ve Koşula Bağlanamaması ......................................... 378

c. Kısmi İcazet Sorunu............................................................... 379

B. İcazet Beyanında Bulunacak Olan Kimse ...................................... 381

1. Temsil Olunan................................................................................ 381

2. Yetkisiz Temsilci............................................................................ 383

a. Yetkisiz Temsilcinin Sonradan Yetkilendirilmesi .......... 383

b. Yetkisiz Temsilcinin Sonradan Tasarruf Yetkisini

Kazanması................................................................................386xxi

C. İcazet Beyanının Muhatabı................................................................ 387

1. Genel Olarak................................................................................... 387

2. Üçüncü Kişiye Süre Verilmiş Olması Halinde.......................388

a. Sürenin Temsil Olunanın Beyanından Önce

Verilmesi...................................................................................388

b. Sürenin Temsil Olunanın Beyanından Sonra

Verilmesi................................................................................... 389

3. Kanaatim......................................................................................... 390

D. İcazetin Geçerliliği............................................................................... 392

1. Genel Olarak................................................................................... 392

2. Tasarruf Yetkisi Eksikliği ............................................................ 393

3. İcazetin İrade Sakatlıkları Sebebiyle İptali.............................. 394

4. İcazetin Şekli .................................................................................. 395

a. Genel Olarak............................................................................ 395

b. Temsil Olunanın Susması..................................................... 396

c. Asıl İşlemin Şekle Tabi Olması Halinde .......................... 399

E. Temsil Olunandan İcazet Vermesinin İstenmesi..........................400

1. Genel Olarak...................................................................................400

2. Uygun Süre .....................................................................................403

a. Genel Olarak............................................................................403

b. Sürenin Tespitinde Göz Önünde Bulundurulacak

Hususlar....................................................................................403

c. Sürenin Hakime Tayin Ettirilmesi İmkanı......................405

d. Sürenin Belirli Olması Zorunluluğu..................................406

e. Sürenin Uzatılması İmkanı..................................................407

f. Sürenin Uygun Olmamasının Sonuçları ..........................407

3. Süre Verilmesinin Sonuçları .......................................................408

F. İcazet Verilmesinin Süresi...................................................................410

G. Temsil Olunanın İcazet Verme Yükümlüğünün Bulunup

Bulunmadığı.......................................................................................... 412

1. Genel Olarak................................................................................... 412xxii

2. Vekaletsiz İş Görme Hükümleri Uyarınca .............................. 412

a. İç İlişkide İcazet Verilmemiş İse ......................................... 412

b. İç İlişkide İcazet Verilmiş İse................................................414

3. Dürüstlük Kuralı Uyarınca ..........................................................417

H. İcazetin İspatı .........................................................................................418

IV. İCAZET VERİLMESİNİN SONUÇLARI..........................................419

A. İcazetin Geriye Etkisi...........................................................................419

1. Genel Olarak ...................................................................................419

2. Aksinin Kararlaştırılması............................................................ 421

3. Tasarruf İşlemlerinde Durum.................................................... 423

a. Genel Olarak............................................................................ 423

b. Temsil Olunanın Hakkı Devreden Kimse Olması ........ 425

c. Temsil Olunanın Hakkı Devralan Kimse Olması.......... 426

B. Gecikme Tazminatı ............................................................................. 428

C. İç İlişkiye Etkisi .................................................................................... 430

V. İCAZETİN VERİLMEMESİNİN SONUÇLARI............................ 432

A. Genel Olarak.......................................................................................... 432

B. Sözleşmenin Geçersizliği ...................................................................434

1. Genel Olarak...................................................................................434

2. Sözleşmenin Temsilci ile Üçüncü Kişi Arasında

Kurulmuş Sayılması...................................................................... 435

3. Birden Fazla Temsil Olunanın Mevcut Olması...................... 436

C. Yetkisiz Temsilciden İstenebilecek Olan Tazminat ..................... 437

1. Genel Olarak................................................................................... 437

2. Şartları.............................................................................................. 439

a. Temsilcinin Yetkisiz Olarak İşlem Yapmış Olması ........ 439

b. İşlemin İcazetin Verilmemesi Nedeniyle Geçersiz

Hale Gelmesi ........................................................................... 439

aa. Genel Olarak..................................................................... 439

bb. Temsilciyi Şahsen Sorumlu Tutan Bir

Düzenlemenin Mevcut Olması ...................................4 43xxiii

aaa. Genel Olarak............................................................4 43

bbb. Kambiyo Senetlerine İlişkin Düzenlemeler.....4 44

ccc. Adi Ortaklığa İlişkin Düzenleme (BK.

m. 533).......................................................................4 47

ddd. Acentelere İlişkin Düzenleme (TTK. m.122) .4 49

eee. Ticari Şirketlere İlişkin Düzenlemeler...............451

fff. Sigorta Hukukundan Kaynaklanan İstisnalar

(TTK. m.1270) ....................................................... 452

c. Üçüncü Kişinin İyiniyetli Olmaması ................................ 454

aa. Genel Olarak..................................................................... 454

bb. Kusurlu Yetkisiz Temsilcinin Sorumluluğunun

Kalkacağı Yönündeki Görüş......................................... 456

cc. Kusurlu Yetkisiz Temsilciyi Sorumlu Tutan Görüş 459

dd. Kanaatim........................................................................... 459

d. Kusurun Aranmaması...........................................................462

aa. Genel Olarak.....................................................................462

bb. Temsil Yetkisinin İptal Edilmiş Olması Halinde.....463

3. Sorumluluğun Hukuki Dayanağı..............................................465

a. Genel Olarak ...........................................................................465

b. Sonuçları...................................................................................468

aa. Genel Olarak.....................................................................468

bb. Sınırlı Ehliyetsizlerin Durumu.....................................469

4. Tazminatın Miktarı ...................................................................... 471

a. Genel Olarak............................................................................ 471

b. Müspet Zararın Tazmini ...................................................... 475

aa. Genel Olarak .................................................................... 475

bb. Şartları................................................................................ 476

aaa. Temsilcinin Kusuru............................................... 476

bbb. Hakkaniyetin Gerektirmesi................................. 476

cc. Hükmedilecek Tazminat............................................... 477

aaa. Genel Olarak............................................................ 477xxiv

bbb. Menfi Zararla Olan İlişkisi................................... 478

ccc. Aynen Tazmin.........................................................480

c. Tazminatın Tenkisi................................................................ 481

5. Temsilcinin Genel Culpa in Contrahendo Sorumluluğu .... 481

6. Sorumlulukların Yarışması .........................................................483

7. Birden Fazla Temsilcinin Bulunması........................................484

D. Temsil Olunandan İstenebilecek Olan Tazminat.........................486

1. Genel Olarak...................................................................................486

2. Culpa in Contrahendo Uyarınca Sorumluluk ........................486

3. Hata Hükümleri Uyarınca Sorumluluk (BK. m.26).............488

a. Genel Olarak............................................................................488

b. Temsil Yetkisinin İptali.........................................................488

c. İcazetin İptal Edilmesi ..........................................................490

4. Vekaletnamenin Geri Alınmasında İhmal Sebebiyle

Sorumluluk (BK. m.36/ f.2) ....................................................... 491

a. Genel Olarak............................................................................ 491

b. Sorumluluğun Şartları ..........................................................494

aa. Yetki Belgesinin Düzenlenmiş Olması.......................494

aaa. Yetki Belgesi.............................................................494

bbb. Belgenin Düzenlenmesi........................................ 495

ccc. Düzenlenme Zamanı.............................................496

bb. Temsil Yetkisinin Sona Ermiş Olması........................497

cc. Belgeyi Geri Almak Konusunda Kusurlu Davranış.497

dd. Sözleşmenin Geçersiz Olması ......................................500

ee. Zarar ...................................................................................502

ff. Uygun Nedensellik Bağı................................................502

gg. Üçüncü Kişinin İyiniyeti............................................... 503

c. Tazminatın Miktarı ............................................................... 505

d. Müteselsil Sorumluluk ..........................................................506

e. Uygulama Alanı......................................................................508xxv

5. Yetkisiz Temsilcinin Davranışlarından Dolayı

Sorumluluk ..................................................................................... 515

a. İfa Yardımcısının Eylemlerinden Sorumluluk................. 515

b. İstihdam Edenin Sorumluluğu ............................................517

E. Temsilcinin Temsil Olunandan İç İlişkinin İhlali Sebebiyle

Tazminat Talebi ....................................................................................518

F. Temsil Olunanın Temsilciden Tazminat Talebi ........................... 520

G. İstihkak ve Sebepsiz Zenginleşme Talepleri.................................. 520

H. Tazminat Davasının Şartlarının İspatı............................................524

VI. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN İYİNİYETİNİN TAM KORUNDUĞU

HALLER....................................................................................................... 525

A. Genel Olarak.......................................................................................... 525

B. Temsil Yetkisinin Üçüncü Kişiye Bildirilmesi

(BK. m.33/ f.2)...................................................................................... 525

C. Temsil Yetkisinin Geri Alındığının Bildirilmemesi

(BK. m.34/ f. 3) ..................................................................................... 526

1. Genel Olarak................................................................................... 526

2. Şartları ............................................................................................. 527

a. Genel Olarak............................................................................ 527

b. Temsil Yetkisinin Verildiğinin Üçüncü Kişiye

Bildirilmiş Olması.................................................................. 528

c. Temsil Yetkisinin Geri Alınmış Olması............................ 529

d. Temsil Yetkisinin Geri Alındığının Bildirilmemiş

Olması ...................................................................................... 530

aa. Genel Olarak .................................................................... 530

bb. Bildirimin İçeriği............................................................. 531

cc. Bildirimin Hangi Andan İtibaren Geçerli Olacağı . 531

dd. Bildirimin Eşdeğer Olması ........................................... 533

ee. Üçüncü Kişiye Bir Yetki Belgesinin Gösterilmiş

Olduğu Durumlarda Bildirim......................................534

ff. Bildirimde Bulunacak Kişi............................................ 537

e. Üçüncü Kişinin İyiniyetli Olması...................................... 538xxvi

D. Temsilcinin Yetkisinin Sona Erdiğini Bilmiyor Olması

(BK. m.37) ............................................................................................. 538

1. Genel Olarak................................................................................... 538

2. Şartları..............................................................................................540

a. Temsil Yetkisinin Sona Ermiş Olması...............................540

b. Temsilcinin Temsil Yetkisinin Verilmiş Olduğunu

Bilmesi....................................................................................... 542

c. Temsilcinin ve Üçüncü Kişinin İyiniyeti ......................... 542

3. İspatı .................................................................................................544

E. Bağlı Tüccar Yardımcıların Yetkisinin Sınırlanması veya

Sona Ermesi Halinde........................................................................... 545

1. Genel Olarak................................................................................... 545

2. Ticari Mümessilliğin Sona Erdiğinin Tescil Edilmemiş

Olması (BK. m.452)......................................................................546

a. Genel Olarak ...........................................................................546

b. Şartları.......................................................................................546

aa. Ticari Mümessilin Yetkisinin Sona Ermiş Olması..546

bb. Sona Ermenin Tescil ve İlan Edilmemiş Olması......548

cc. Üçüncü Kişinin İyiniyeti...............................................549

3. Ticari Vekilin Yetkisinin Sınırlanmış Olması........................549

4. Seyyar Tüccar Yardımcısının Yetkisinin Sınırlanmış

Olması (BK. m.454/ f.2).............................................................. 550

KAYNAKÇA ...................................................................................................... 553