Kıymetli Evrak Hukuku
Prof. Dr. Mehmet ÖZDAMAR
Doç. Dr. Kürşat GÖKTÜRK
Doç. D. Mehmet Çelebi CAN
- | Genel Esaslar |
- | Kambiyo Senetleri |
- | Makbuz Senedi ve Varant |
- | Pratik Çalışma ve Test Soruları |
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM GENEL ESASLAR
BİRİNCİ KISIM
TÜRK HUKUKUNDA KIYMETLİ EVRAK VE KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI
TÜRK HUKUKUNDA KIYMETLİ EVRAK 29
Türk Ticaret Kanunu 29
Üçüncü Kitapta Yer Alan Hükümler 29
Diğer Kitaplarda Yer Alan Hükümler 31
Diğer Kanunlar 32
Çek Kanunu 33
Sermaye Piyasası Kanunu 33
Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu 34
İcra ve İflas Kanunu 35
Türk Ceza Kanunu 36
KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI 37
Tanımı 37
Unsurları 38
Senet (Maddi Unsur) 38
Senedin Bir Hak İçermesi (Gayrimaddi Unsur) 41
Hak ile Senedin Bağlanması (Dercedilmesi) 41
KIYMETLİ EVRAKTA SINIRLI SAYI SORUNU. 43
KIYMETLİ EVRAK TEORİLERİ 44
Kreasyon Teorisi 45
Sözleşme (Akit) Teorisi 45
Görünüşe Güven İlkesiyle Birleştirilmiş Sözleşme Teorisi 46
İKİNCİ KISIM47
KIYMETLİ EVRAKIN SINIFLANDIRILMASI
İÇERDİĞİ HAKKIN TÜRÜNE GÖRE 47
Alacak Hakkı İçeren Senetler 47
Ortaklık Hakları İçeren Senetler 48
Ayni Hak İçeren Senetler 49
HAKKIN SENETTEN ÖNCE MEVCUT OLUP OLMADIĞINA GÖRE 50
Kurucu Kıymetli Evrak 51
Açıklayıcı Kıymetli Evrak 51
SEBEBE BAĞLI VEYA SEBEPTEN SOYUT OLMASINA GÖRE 52
Sebep Kavramı 52
Sebebe Bağlılık ve Sebepten Soyutluğun Anlamı 53
Sebebe Bağlı Kıymetli Evrak 54
Sebepten Soyut Kıymetli Evrak 54
DEVİR ŞEKLİ BAKIMINDAN KIYMETLİ EVRAK 55
Nama Yazılı Senetler 55
Emre Yazılı Senetler 56
Hamile Yazılı Senet 57
KAMU GÜVENİNE SAHİP OLMALARINA GÖRE 59
Kamu Güvenine Sahip Olmanın Amacı 59
Kamu Güvenine Sahip Senetler 60
Hamile Yazılı Senetler 60
Emre Yazılı Senetler 61
ÜÇÜNCÜ KISIM KIYMETLİ EVRAKTA DEFİ HAKLARI
DEFİ HAKLARI 63
ÇEŞİTLİ KIYMETLİ EVRAKTA DEFİ HAKLARI 64
Nama Yazılı Senetlerde 64
Hamile ve Emre Yazılı Senetlerde 64
Yasal Düzenlemeler 64
Senet Metninden Anlaşılan Defiler 66
Senedin Geçersizliğine İlişkin Defiler 67
Şahsi Defiler 68
DÖRDÜNCÜ KISIM
KIYMETLİ EVRAKTA TÜR DEĞİŞTİRME İLE ZIYA VE İPTAL
KIYMETLİ EVRAKTA TÜR DEĞİŞTİRME 71
KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİ 73
İptal Davasının Amacı 73
Genel ve Özel Düzenlemeler 74
İptal Davasının Şartları ve Hükümleri 76
Şartları 76
Hükümleri 78
Ödeme Yasağı ve İptal Usulü 80
Hamile Yazılı Senetlerde 80
Ödeme Yasağı 80
İptal Usulü 81
Nama Yazılı Senetlerde 82
Genel Esaslar 82
Çeşitli Nama Yazılı Senet Hakkında Öngörülen Özel Hükümler 82
Basit İptal Usulü 83
Mahkeme Kararı Olmaksızın Ödeme 83
Poliçede 84
Ödeme Yasağı 84
İptal Usulü 84
Makbuz Senedi ve Varant’ta 86
İKİNCİ BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİ
BİRİNCİ KISIM GENEL ESASLAR
KAMBİYO SENETLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ 87
KAMBİYO SENETLERİ VE TEMEL BORÇ İLİŞKİSİ 89
İKİNCİ KISIM POLİÇE
GENEL OLARAK 91
HUKUKİ NİTELİĞİ 93
İKTİSADİ FONKSİYONU 95
POLİÇENİN UNSURLARI 97
Zorunlu Unsurlar 97
Poliçe Kelimesi 97
Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Hususunda Kayıtsız Şartsız Havale. 98
Ödeyecek Olan Kişinin “Muhatabın” Adı 100
Ödeme Yeri 101
Kime veya Kimin Emrine Ödenecek ise Onun Adını (Lehtar) 102
Düzenleme Tarihi ve Yeri 104
Düzenleme Tarihi 104
Düzenleme Yeri 105
Düzenleyenin İmzası 106
İhtiyari Unsurlar 109
TTK’de Bahsedilen İhtiyari Kayıtlar 109
Kanunda Bahsedilmeyen İhtiyari Kayıtlar 110
Damga Pulu 110
Poliçede Temsil 111
Genel Olarak Kambiyo Senetlerinde Temsil 111
Senedin Yetkisiz Temsilci Eliyle Düzenlenmiş Olması 113
Poliçeyi Düzenleyen Kişinin (Keşidecinin) Sorumluluğu 115
POLİÇENİN UNSURLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 117
Genel Olarak 117
Poliçenin Şekil Şartlarının Senedin Lehtara Verildiği Anda Tamamlanmaması 119
Açık Poliçe 120
Eksik Poliçe 123
POLİÇENİN DEVREDİLMESİ (CİRO) 125
Cironun Hukuki Niteliği 126
Cironun Şekli 127
Ciroda Kişiler 131
Cironun Yapılabileceği Süre 132
Cironun Türleri 134
Cironun Yapıldığı Şahsın Belli Olup Olmamasına Göre 134
Tam Ciro 135
Beyaz Ciro 135
Cironun Yapılma Amacına Göre 136
Temlik (Devir) Cirosu 136
aa. Temlik (Devri) Fonksiyonu 137
bb. Teşhis Fonksiyonu 137
cc. Garanti (Teminat) Fonksiyonu 141
Tahsil Cirosu 142
aa. Yapılma Usulü 143
bb. Tahsil Cirosunun Hükümleri 144
Rehin Cirosu 146
aa. Yapılma Usulü 147
bb. Rehin Cirosunun Hükümleri 148
POLİÇENİN KABUL EDİLMESİ 150
Kabule Arz 151
Kabule Arzın Yeri ve Zamanı 151
Kabule Arzın Mecburi Olduğu Haller 153
Kabule Arz Eden Kişi 154
Poliçenin Kabul Edilmesi 155
Kabulün Şekli 155
Kabul Edecek Olan Kişi 156
Kabul Beyanının Çizilmesi 157
Poliçenin Kabul Edilmesinin veya Kabul Edilmemesinin Hukuki
Sonuçları 157
Senedin Kabul Edilmesi 157
Senedin Kabul Edilmemesi 158
Kısmen Kabul Kısmen Ret Hali 159
POLİÇE KEFALETİ (AVAL) 160
Avalin Hukuki Niteliği ve Kefalet Sözleşmesinden Farkları 160
Avalin Şekli 161
Aval Verebilecek Olan Kişiler 163
Lehine Aval Verilebilecek Olan Kişiler 163
Aval Veren Kişinin Sorumluluğu 164
Ödeme Yapan Avalistin Durumu 165
POLİÇENİN ÖDENMESİ 167
Vade 168
Vadenin Türleri 168
Belirli Bir Günde Ödenecek Vadeli Poliçe 169
Keşide Tarihinden Belli Süre Sonra Gelen Vadeli Poliçe 169
Görüldüğünde Ödenecek Vadeli Poliçe 169
Görüldükten Belli Süre Sonra Ödenecek Vadeli Poliçe 170
Vadenin Özellikleri 170
Ödeme Günü ve Vade Günü 171
Vade Zorunlu Şekli Bir Unsur Değildir 171
Vade Tarihinin Yorumlanarak Tespit Edilmesi Mümkündür 172
Sürelerin Hesabı 172
Ödeme 173
Poliçenin İbrazı 174
İbrazın Süresi 174
İbrazın Konusu 175
İbraz Yeri 176
İbrazı Kimin Yapacağı 176
İbrazın Kime Yapılacağı 177
İbrazın Sonuçları 177
Poliçenin Ödenmesi 178
Tam Ödeme 178
Kısmi Ödeme 179
Vadeden Önce Ödeme 180
Yabancı Para Üzerinden Borç İçeren Poliçenin Ödenmesi 181
Poliçe Bedelinin Tevdi Edilmesi 182
POLİÇEDE BAŞVURMA (MÜRACAAT) HAKKI 183
Başvuru Borçluları 184
Başvurma Hakkını Doğuran Sebepler 184
Genel olarak 184
Vadeden Önce Başvuru Hakkını Doğuran Sebepler 185
Kabulden kaçınılmış olması 185
Muhatabın iflası, ödemelerini tatili ya da hakkındaki icra
takibinin semeresiz kalması 186
Kabul için arz edilmesi yasaklanmış poliçenin düzenleyeninin
iflası 187
Başvurma Hakkının Şekli Koşulu: Protesto 187
Protesto Düzenlemeye Yetkili Merci 187
Protesto Türleri 187
Kabul Etmeme Protestosu 187
Ödememe Protestosu 188
Protestonun İçeriği 189
Protesto Çekilmesini Gerektirmeyen Haller 190
Protestodan İradi Muafiyet 190
Protestodan Kanuni Muafiyet Halleri 191
Mücbir Sebeplerin Vadeden İtibaren Otuz Günden Fazla
Sürmüş Olması 192
İhbar 192
Başvurma Hakkının Kullanımı 193
Teselsül 193
Başvurma Hakkının Kapsamı 194
Başvuru Evrakının ve Makbuzun Verilmesi 195
Retret 195
Başvurma Hakkının Düşmesi 195
POLİÇEDE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME. 196
POLİÇEDE KARŞILIĞIN İNTİKALİ 198
POLİÇEDE ARAYA GİRME 199
Genel Esaslar 199
Araya Girme Suretiyle Kabul 199
Araya Girme Suretiyle Ödeme 201
IVX. POLİÇEDE SURET VE NÜSHA 203
Poliçede Suret 203
Poliçe Nüshaları 203
SENET METNİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER 205
POLİÇEDE ZAMANAŞIMI 205
ÜÇÜNCÜ KISIM BONO (EMRE YAZILI SENET)
BONONUN KANUNDA DÜZENLENİŞ TARZI 207
BONONUN UYGULAMADA İŞLEYİŞ TARZI 208
BONONUN UNSURLARI 210
Genel Olarak 210
Münferit Unsurlar 211
Bono ya da Emre Yazılı Senet İbaresi 211
Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedeli Ödemek Vaadi 213
Vade 214
Lehtar 217
Düzenleme Yeri 217
Ödeme Yeri 218
Düzenleme Tarihi 218
Düzenleyenin İmzası 218
BONONUN UNSURLARINDAKİ EKSİKLİKLERİN SONUÇLARI 219
Genel Sonuç 219
Özel Sonuç: Emre yazılı ödeme vaadi 219
BONOYA UYGULANACAK HÜKÜMLER 220
BONODA BEDELSİZLİK 222
Bedelsizlik İddiası 222
Bedelsizliğin İleriye Sürülmesi 223
Bedelsizliğin İspatı 225
DÖRDÜNCÜ KISIM
KAMBİYO SENETLERİNE BENZEYEN SENETLER VE CİROSU KABİL OLAN DİĞER SENETLER
KAMBİYO SENETLERİNE BENZEYEN SENETLER 227
CİROSU KABİL OLAN DİĞER SENETLER 227
BEŞİNCİ KISIM ÇEK
GİRİŞ 229
TÜRK MEVZUATI BAKIMINDAN ÇEK KURUMU 230
ÇEK KURUMU VE ÇEKİN ZORUNLU UNSURLARI 231
Çek Kavramı 231
Hukuki Niteliği 232
Çekin Unsurları 233
TTK Bakımından 233
Çek Kelimesi 233
Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi İçin Havale 233
Ödeyecek Kişinin, “Muhatabın” Ticaret Unvanı 234
Ödeme Yeri 234
Düzenlenme Tarihi ve Yeri 235
Düzenleyenin İmzası 238
Banka Tarafından Verilen Seri Numarası 238
Karekod 239
Çek Kanunu Bakımından 240
Çekin Düzenlenme Koşulları 241
Karşılık 241
Çek Anlaşması 242
Çek Üzerindeki Kayıtların Niteliği 243
aa. Zorunlu Kayıtlar 243
bb. İhtiyari Kayıtlar 244
cc. Yasak Kayıtlar 244
dd. Çekin Temsilci Aracılığıyla Düzenlenmesi 245
Çek Türleri 245
Devir Usulüne Göre Çek Türleri: Nama-Emre-Hamile Çek 245
Özel Ödenme Usulü Öngörülen Çekler 245
Teyitli ve Vizeli Çek 245
Çizgili Çek 247
Kartlı Çek 248
Mahsup Çeki/Hesaba Geçirilmek Üzere Düzenlenen Çek 248
aa. Genel Olarak 248
bb. Hamilin Hakları 249
Özel Tür Çekler 249
Banka Çeki 249
Seyahat Çekleri 250
Posta Çekleri 251
Sahte veya Tahrif Edilmiş Çek 251
Çekin Devri 252
Genel Olarak 252
Çekin Cirosu 252
Genel Olarak 253
Çekte Cironun Yapılabileceği Süre ve Gecikmiş Ciro 256
Muhataba Yapılan Ciro 256
Hamile Yazılı Çekin Cirosu 257
Çekte Aval 257
Çekte Kabul Yasağı 259
Çekte Sürelerin Hesaplanması ve Mücbir Sebep 260
Sürelerin Hesaplanması 260
Mücbir Sebep 261
İ. Çekin Ödenmesi 263
İbraz Yeri 264
Muhatap Banka 264
Takas Odası. 264
İbraz Süreleri 266
Genel Olarak 266
Kanuni İbraz Süreleri 268
Çekin Karşılığının Ödenmesi 269
Muhatap Bankanın İnceleme Yükümlülüğü 269
Nakden Ödeme 271
Hesaben Ödeme 271
Kısmi Ödeme 272
Çekin Ödenmemesi 274
Hamilin Başvuru Hakları 275
Sorumluluk 275
Bankanın Sorumluluğu 276
aa. Bankanın Karşılıksız Çıkan Çek Yapraklarından Sorumluluğu 276
bb. Bankanın Hesapta Karşılık Bulunmasına Rağmen
Ödeme Yapmaması 278
Keşidecinin Karşılıksız Çekten Dolayı Cezai Sorumluluğu 279
aa. Karşılıksız Çekin Suç Sayılmasının Kısa Tarihçesi 279
bb. Karşılıksız Çek Suçunun Uygulanabilmesinin Şartları 280
aaa. Çekin Şeklen Geçerli Olması 281
bbb. Süresinde ve Doğru Yerde İbraz Edilmesi 281
ccc. İbraz Edildiği Anda Hesapta Kısmen veya
Tamamen Karşılığı Olmadığı için Ödenememesi 282
ddd. Çekin Karşılıksız Çıktığının Usulüne Uygun Şekilde
Tespit Edilmesi 282
eee. Hamilin Şikayet Etmesi 282
cc. Karşılıksız Çek Keşide Etmenin Cezası 282
dd. Etkin Pişmanlık 284
Cayma 284
Nüsha 285
Zamanaşımı. 285
Uygulanacak Hükümler 286
Kanunlar İhtilafı 288
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MAKBUZ SENEDİ VE VARANT
GENEL OLARAK 291
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN İŞLEYİŞ ESASLARI 291
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN ŞEKLİ 292
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN DEVRİ 293
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTA KONU EDİLEN EŞYA ÜZERİNDEKİ TASARRUFLAR 293
VARANT HAMİLİNİN SENEDE DAYALI HAKLARI 294
Eşyayı Sattırma Hakkı 295
Başvurma Hakkı 295
Sigorta Bedelinden Yararlanma Hakkı 296
ZAMANAŞIMI 296
MAKBUZ SENEDİ VE VARANTIN ZIYAI 296
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM PRATİK ÇALIŞMA VE TEST SORULARI
PRATİK ÇALIŞMALAR 299
TEST SORULARI 305
DOĞRU-YANLIŞ ÖNERMELER 308