Merkezi ve Yerinden Yönetimlerin Deprem Afeti Riskine Karşı Yapı Denetim ve Kentsel Dönüşümdeki Yükümlülükleri
Dr. Murat Buğra TAHTALI
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.7
İÇİNDEKİLER.9
KISALTMALAR13
GİRİŞ .15
BİRİNCİ BÖLÜM
AFET KAVRAMI VE AFET YÖNETİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
AFET KAVRAMI VE AFET TÜRLERİ19
Afet Kavramı . 19
Afet Türleri 21
Kökenlerine Göre Afetler 22
İnsan Kaynaklı Afetler 22
Doğa Kaynaklı Afetler 22
Meydana Geliş Hızlarına Göre Afet Türleri 23
Ani Gelişen Afetler. 23
Yavaş Gelişen Afetler . 23
AFETLER VE AFET YÖNETİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ .24
Afetler ve Afet Yönetiminin Dünyadaki Tarihi Gelişimi. 25
Afet Yönetiminin Avrupa’daki Tarihi Gelişimi 26
Afet Yönetiminin Japonya’daki Tarihi Gelişimi 33
Afet Yönetiminin Türkiye’deki Tarihi Gelişimi. 37
Osmanlı Döneminde Afetler ve Afet Yönetimi 37
Osmanlı Döneminde Meydana Gelen Büyük Afetler Hakkında Genel
Bilgilendirme 37
1509 İstanbul Depremi (Kıyamet-i Suğra) 37
1719 İstanbul Depremi 39
1766 İstanbul Depremi 40
1894 Marmara Depremi 41
10 İçindekiler
Cumhuriyet Döneminde Afetler ve Afet Yönetimi 43
Cumhuriyet Döneminde Meydana Gelen Büyük Ölçekli Afetler ve Afet
Yönetimindeki Gelişmeler Hakkında Genel Bilgilendirme . 43
1944 Öncesi Dönemde Meydana Gelen Afetler ve Afet Yönetimi ile
İlgili Gelişmeler 43
1944 – 1958 Yılları Arasında Meydana Gelen Afetler ve Afet Yönetimi
ile İlgili Gelişmeler 44
1958 – 1999 Yılları Arasında Meydana Gelen Afetler ve Afet Yönetimi
ile İlgili Gelişmeler 45
1999 – 2009 Yılları Arasında Meydana Gelen Afetler ve Afet Yönetimi
İle İlgili Gelişmeler . 48
2009 – 2023 Yılları Arasında Meydana Gelen Afetler ve Afet Yönetimi
ile İlgili Gelişmeler 49
6 Şubat Depremleri ve Sonrasında Afet Yönetimi İle İlgili Gelişmeler . 50
İKİNCİ BÖLÜM
DEPREM AFETİ ÖNCESİNDE VE SONRASINDA MERKEZİ VE
YERİNDEN YÖNETİMLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE TEMEL MEVZUAT
ÖNCESİ VE SONRASIYLA DEPREM AFETİNİN YÖNETİM SÜRECİ 53
Deprem Afetine İlişkin Yönetim Süreci Hakkında Genel Bilgilendirme . 53
Deprem Afet Yönetiminde Deprem Öncesi Süreçte İdarece Yapılması Gerekenler . 55
Yapıların Depreme Uygunluğunun Mevzuata Uygun Olarak Titizlikle
Denetlenmesi 55
Genel Bilgilendirme . 55
Yapı Denetim Kanunu ve Diğer Mevzuat Çerçevesinde Yapı
Denetiminin Aşamaları 57
Yapı Sahipleri İle Müteahhit Firma Arasında Sözleşme İmzası ve
Yapı Ruhsatı Süreci . 58
İşyeri Teslim Tutanağının İmzalanması, Şantiye Defterinin
İmzalanması ve İnşaat Sürecine Başlanması. 59
İnşaatın Aşamaları ve Denetim Yükümlülüğüne Sahip Olan Birimler . 60
İnşaatın Tamamlanması ve İskan Süreci. 63
Riskli Yapıların Tespiti ve Kentsel Dönüşüm 64
Risk ve Riskli Yapı Kavramları. 64
Kentsel Dönüşüm Kavramı. 67
Riskli Alanlarda ve Yapılarda Kentsel Dönüşüm Süreci 69
İçindekiler 11
Yapının Risk Durumunun Tespiti 71
Karara Karşı İtiraz Süreci. 76
Risk Durumunun Kesinleşmesi ve İlgili Kişilerle Anlaşma Yolunun
Denenmesi . 79
Riskli Olduğu Kesinleşen Yapının Tahliyesi ve Yıkımı 81
Yıkılan Binadaki Kat Maliklerinin Haklarının Yeni Yapıdaki Durumu. 87
Yıkım Sonrasında Hak Sahiplerine Yapılacak Yardımların Belirlenmesi 92
Deprem Afet Yönetiminde Deprem Sonrası Süreçte İdarece Yapılması Gerekenler. 99
Deprem Sonrasındaki Sürece İlişkin Genel Bilgilendirme 99
Depremin Genel Hayatı Olumsuz Yönde Etkileyecek Boyutta Olmaması
Durumunda Uygulanacak Mevzuat. 100
Depremin Genel Hayatı Olumsuz Yönde Etkileyecek Boyutta Olması
Durumunda Uygulanacak Mevzuat. 101
İdarenin Bütünlüğü İlkesi Kapsamında Merkezi Yönetim ve Yerinden Yönetimlerin
Deprem Afeti Öncesi ve Sonrasındaki Rolleri . 118
Yapı Denetim Sisteminde Merkezi Yönetim ve Yerinden Yönetim
Kuruluşlarının Rolleri. 120
Kentsel Dönüşüm Sisteminde Merkezi Yönetim ve Yerinden Yönetim
Kuruluşlarının Rolleri. 122
6306 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılacak Kentsel Dönüşümlerde
Merkezi ve Yerinden Yönetim Kuruluşlarının Rolleri . 122
7269 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılacak Kentsel Dönüşümlerde
Merkezi ve Yerinden Yönetim Kuruluşlarının Rolleri . 125
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DEPREM AFETİ NEDENİYLE UĞRANILAN ZARARIN
SORUMLULUK HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
SORUMLULUK KAVRAMI VE MALİ SORUMLULUK TÜRLERİ129
Sorumluluk Kavramı 129
Mali Sorumluluk Türleri 129
Özel Hukuk Sorumluluğu. 130
Sözleşmeden Doğan Sorumluluk . 131
Sözleşme Dışı Sorumluluk 131
Haksız Fiil Sorumluluğu (Kusur Sorumluluğu). 131
Kusursuz Sorumluluk (Sebep Sorumluluğu) . 132
Özen (Olağan Sebep) Sorumluluğu . 132
12 İçindekiler
Tehlike (Ağırlaştırılmış Sebep) Sorumluluğu . 132
iii. Hakkaniyet Sorumluluğu. 133
Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Sorumluluk . 133
İdarenin Mali Sorumluluğu 134
İdarenin Sorumluluğu – Kişisel Sorumluluk Ayrımı 138
İdarenin Kusur Sorumluluğu (Hizmet Kusuru) . 139
İdarenin Kusursuz Sorumluluğu . 141
Risk İlkesi 142
Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik (Menfaatlerin Denkleştirilmesi)
İlkesi . 144
Sorumluluğu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Haller 145
DEPREM AFETİ NEDENİYLE UĞRANILAN ZARARLARDA SÜREÇTEKİ AKTÖRLERİN
SORUMLULUKLARI . 147
DÖRDÜCÜ BÖLÜM
DEPREM ÖNCESİNDEKİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇTEKİ İDARİ EYLEM VE
İŞLEMLERE KARŞI BAŞVURU YOLLARI VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
DEPREM KAYNAKLI İDARİ EYLEM VE İŞLEMLERE KARŞI BAŞVURU YOLLARI HAKKINDA
GENEL BİLGİLENDİRME . 159
DEPREM KAYNAKLI İDARİ EYLEM VE İŞLEMLERE KARŞI YARGISAL BAŞVURU YOLLARI. 164
İdari Yargıda Görülen Dava Türleri . 164
İdari Yargıda Görülen Davaların Aşamaları . 165
Davalaların Aşamaları İle İlgili Genel Bilgilendirme . 165
İlk İnceleme Aşaması . 165
Esasa İlişkin İnceleme Aşaması 173
Tam Yargı Davalarında Esasa İlişkin İnceleme 173
İptal Davalarında Esasa İlişkin İnceleme. 175
İdari Yargı Yerlerinin Deprem Özelinde Yürütmenin Durdurulması
Önlemi Karnesi ve Karşılaşılan Sorunlar . 176
SONUÇ 187
KAYNAKÇA 199