%3
Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku Metin İkizler

Eski ve Yeni Vakıflar Hukuku


Basım Tarihi
2025-03
Sayfa Sayısı
312
Kapak Türü
Karton
Kağıt Türü
1.Hamur
Basım Yeri
Ankara
Stok Kodu
9786253810078
Boyut
16x24
Baskı
3



Prof. Dr. Metin İKİZLER

Prof. Dr. Yasin KURBAN

 

İÇİNDEKİLER
 
3. Baskı İçin Önsöz 
 
5
Önsöz 
 
7
Kısaltmalar 
 
15
Giriş
 
 
I. VAKIFLARIN YAYGINLAŞMASININ BAŞLICA SEBEPLERİ 
 
18
A. Fert Açısından 
 
18
B. Devlet Açısından 
 
21
II. VAKIFLARIN GENEL HUKUKİ SERENCAMI 
 
24
III. 2024 VGM VERİLERİNE GÖRE SAYILARLA VAKIFLAR 
 
27
A. Türkiye’de Vakıfların Türlerine Göre Dağılımı 
 
27
B. Coğrafî Bölgelere Göre Vakıf Sayısı 
 
28
C. Hedef Kitlesine Göre Yeni Vakıfların Dağılımı (2023) 
 
28
D. Hizmet Alanına Göre Yeni Vakıfların Dağılımı (2024) 
 
29
IV. AMAÇ VE YÖNTEM 
 
29
Birinci Bölüm
 
 
ESKİ VAKIFLAR HUKUKU VAKFIN TARİHSEL
 
 
ARKA PLANI, TANIMI VE MENŞEİ
 
 
§ 1. TARİHSEL ARKA PLAN VE MENŞE PROBLEMİ 
 
31
I. Mezopotamya’da Vakıf Benzeri Kurumlar 
 
34
II. Eski Yunan’da Vakıf Benzeri Kurumlar 
 
35
III. Roma’da Vakıf Benzeri Kurumlar 
 
36
IV. Cermen Hukukunda Vakıf Benzeri Kurumlar 
 
36
V. Bizans’ta Vakıf Benzeri Kurumlar 
 
38
§ 2. İSLAM HUKUKUNDA VAKIF 
 
39
I. Kuran’da ve Sünnette Vakfın Temelleri 
 
39
A. Kuran’da Vakıf 
 
39
B. Sünnette Vakıf 
 
41
II. Tanımlar ve Vakfın Unsurları 
 
43
A. Vakfın Genel Tanımı 
 
43
B. Vakfın Unsurları 
 
47
1. Vâkıfta Aranan Şartlar 
 
47
a. Tasarruf Yetkisi 
 
47
b. Vakfedilen Malın Vâkıfın Mülkiyetinde Olması 
 
48
c. Hürriyet 
 
49
d. İradenin İkrah ile Sakatlanmamış Olması 
 
49
e. Sefih Olmamak 
 
49
f. Müslüman Olmak 
 
49
g. İrade Beyanı 
 
50
2. Mevkufta Aranan Şartlar 
 
50
3. Mevkufun Aleyhte Aranan Şartlar 
 
53
4. Sığada Aranan Şartlar 
 
54
a. Genel Olarak 
 
54
b. Vakfın Muhtemel Bir İşe Bağlanarak Şart Edilmesi ve Muhayyerlik 
 
55
§ 3. OSMANLI MEDENİYETİNDE VAKIFLAR 
 
56
I. Vakıf Çeşitleri 
 
56
A. Konusuna Göre 
 
56
1. Sahih Vakıflar 
 
56
2. Gayrısahih Vakıflar 
 
57
B. Yararlananlara Göre 
 
59
1. Hayrî Vakıflar 
 
59
2. Zürrî Vakıflar 
 
59
C. Kendilerinden Yararlanılma Açısından Vakıf Çeşitleri 
 
60
1. Hayır Kurumları 
 
60
2. Vakıf İşletmeleri 
 
61
D. Avarız Vakıfları 
 
61
E. İşletilmeleri İtibariyle Vakıf Çeşitleri 
 
62
F. İdareleri Bakımından Vakıf Çeşitleri 
 
65
1. Mazbut Vakıflar 
 
65
2. Mülhak Vakıflar 
 
65
3. Müstesna Vakıflar 
 
66
II. Vakıflarda Yönetim 
 
68
A. Osmanlı Devletinde Vakıf İdare Sistemi 
 
68
B. Yönetici ve Yardımcıları 
 
71
C. Görevlilerde Aranan Vasıflar 
 
73
D. Vakıf Yöneticilerinin Görevleri ve Gelirleri 
 
74
E. Tevlitte Yaşanan Sorunlar 
 
74
III. Vakıflarda Denetim 
 
75
A. Asr–ı Saadetten Osmanlı’ya Uzanan Süreçte Vakıfların Denetimi 
 
75
B. Osmanlı Devleti’nde Vakıfların Denetimi 
 
77
1. Usulsüz Gelir Fazlası Paylaşımı 
 
78
2. İsraf 
 
78
3. Ehliyetsiz Gereksiz İstihdam 
 
78
4. Yeni Görev İhdası 
 
78
5. Görevde Hile 
 
78
6. Zimmete Para Geçirme 
 
78
7. Amaç Dışı Kullanma 
 
79
C. Denetimin Önemli Aşamaları 
 
81
D. Evkaf–ı Hümayun Nezareti 
 
83
E. Şeriyye ve Evkaf Vekâleti 
 
84
§ 4. CUMHURİYET DÖNEMİNDE VAKIFLAR 
 
86
I. Cumhuriyet Döneminde Vakıfların Genel Hukuki Serencamı 
 
86
II. Cumhuriyet Dönemi Vakıfları 
 
89
A. Mazbut Vakıflar 
 
90
B. Mülhak Vakıflar 
 
94
C. Cemaat ve Esnaf Vakıfları 
 
97
1. Genel Olarak 
 
97
2. Cemaat Vakıflarının Hukuki Serencamı 
 
99
D. Yeni Vakıflar 
 
101
E. Kamuya Yararlı Vakıflar 
 
102
F. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 
 
103
G. Aile Vakıfları 
 
104
III. Yeni Vakıflarda Denetim 
 
104
A. Denetim Makamı 
 
105
B. Denetimin Kapsamı ve Niteliği 
 
106
§ 5. ESKİ VAKIF DAVALARIYLA İLGİLİ ÇEŞİTLİ MESELELER 
 
107
I. Sık Karşılaşılan İhtilaflı Konular 
 
107
1. Evladı Vakıf Davalarında Hukuki Yarar Meselesi 
 
108
2. Evladı Vakıf Olduğunun Tespiti 
 
109
3. Galleyi Müstehik Vakıf Evladı 
 
110
4. Aslah Evlat Meselesi (Tevliyet) 
 
112
5. Akrabalık Bağı Bulunmaması Nedeniyle Veraset İlamının İptali 
 
113
6. Kız Evlat ve Erkek Evlat Ayrımı Olmaksızın (Ales–Seviye) Paylaşım 
 
114
7. Tevliyet ve Galle Fazlası Paylaşımında Evlat–Ahfat Ayrımı 
 
115
8. Batın Tertibini Atlama 
 
115
9. Başlangıçta İcare–İ Vahideli İken İcareteyn Usulüne Dönüştürülen Vakıf Yerlerinde Taviz Bedeli 
 
115
10. Ağa, Binbaşı, Kaymakam, Seyyit vb. Ünvanlarla İsim Benzerliği Kurulması ve Hak Talebinde Bulunulması Meselesi 
 
116
11. Hacb/Perdeleme Sisteminin Hatalı Uygulanması 
 
117
12. Tebid İlkesi Gereği Galle Fazlası Ödenmemesi 
 
117
13. Erkek Soy Inkıraz Bulmadan Kız Evlada Geçmemesi 
 
117
14. Müstesna Vakıflarda Post–Nişin Torunların Talepleri 
 
117
15. Kültür Varlığı Özelliği Gösteren Vakıf Yerleri 
 
118
16. Vakıf Yerlerinin Şahsa Tevfizi 
 
118
17. Mazbutaya Alınma ve Mazbutaya Alınmış Vakfın Mülhaka Çevrilmesi 
 
119
18. Evlatlık ve Sükna Hakkında Ekber Evlat Meselesi 
 
120
19. Senedi Olmayan Cami vb. Yerlerin Vakıf Kültür Varlığı Olup Olamayacağı Meselesi 
 
120
20. İsraf ve Yolsuzluk Nedeniyle Galle Fazlası Alamama 
 
121
21. Tevliyet ve Galle Fazlası 
 
121
II. Eski Vakıf Davalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 
 
122
III. Ana Hatlarıyla Vakıf Senedi ve Tahlili 
 
126
1. Vakfiye ile İlgili Genel Değerlendirmeler 
 
131
a. Nitelik 
 
131
b. Tevliyet Esası 
 
132
c. Batın Tertibi 
 
132
d. Senette Yer Alan Hukuki Belirlemeler 
 
133
2. Vakfiyeden Bazı Nakiller 
 
134
a. Giriş 
 
134
b. Sebep 
 
134
c. Vakfa Konu Olan Mallar 
 
135
d. Tevliyet Şartı 
 
136
e. Hitam 
 
137
f. Şahitler 
 
137
IV. Vakıflarla İlgili Belge ve Bilgilerin Bulunduğu Defterler 
 
137
V. Genel Değerlendirme 
 
140
VI. Kısa Vakıflar Hukuku Sözlüğü ve Açıklamalar 
 
142
İkinci Bölüm
 
 
YENİ VAKIFLAR HUKUKU
 
 
§ 6. VAKFIN TANIMI, NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 
 
171
I. Medeni Kanun’da Düzenlenen Vakıflar: Yeni Vakıflar 
 
171
II. Vakfın Tanımı 
 
172
III. Vakfın Kurucuları 
 
173
A. Vakfın Kurucusu Olarak Gerçek ya da Tüzel Kişiler 
 
173
B. Vakfın Kurucusu Olarak Yabancılar 
 
177
IV. Vakıfta Amaç 
 
177
A. Belirli ve Sürekli Bir Amacın Varlığı 
 
178
1. Amacın Belirliliği 
 
178
2. Amacın Sürekliliği 
 
180
B. Vakıflarda Birden Çok Amacın Varlığı 
 
181
C. Vakıflarda Yasak Amaçlar 
 
183
D. Vakıf Kurma Özgürlüğü ve Amacın Serbetçe Belirlenebilmesi 
 
185
1. Vakıf Kurma Özgürlüğü 
 
185
2. Amacın Serbestçe Belirlenebilmesi 
 
187
a. Genel Olarak 
 
187
b. İktisadi Amaçlı Vakıflar 
 
189
V. Vakıfta Mal Unsuru 
 
192
VI. Vakıfta Özgüleme ve Tüzel Kişilik 
 
202
VII. Vakıfta Üyelik 
 
205
§ 7. VAKFIN KURULUŞU 
 
206
I. Vakıf Kurma İşlemi 
 
206
A. Resmî Senetle Vakfın Kurulması 
 
206
B. Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakfın Kurulması 
 
208
C. Vakıf Kurma İşleminin Geri Alınması 
 
210
II. Vakıf Kurma İşleminin Temsilci Aracılığıyla Yapılması 
 
212
III. Tüzel Kişiliğin Kazanılması Anı 
 
214
IV. Tescil İçin Mahkemeye Başvurma 
 
215
A. Genel Olarak 
 
215
B. Gerekli Önlemlerin Alınması 
 
216
C. Kanun Yolu ve İptal 
 
217
V. Tescil ve İlan 
 
218
VI. Mal ve Hakların Kazanılması ve Sorumluluk 
 
220
VII. Mirasçıların ve Alacaklıların Dava Hakkı 
 
221
§ 8. VAKIF SENEDİ 
 
224
I. Senedin İçeriği 
 
225
1. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olan Noksanlıklar 
 
229
2. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olmamakla Birlikte Mahkemece Tamamlattırılabilecek Diğer Noksanlıklar 
 
232
3. Tescil Kararından Önce Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 
 
232
1. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlattırılmasında Yetkili Yargı Mercii 
 
233
2. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 
 
233
3. Noksanlıkların Tamamlattırılması İçin Başvuruda Bulunabilecek Makam 
 
233
§ 9. VAKFIN ÖRGÜTÜ 
 
235
I. Vakfın Yönetim Organı 
 
235
A. Yönetim Organının Oluşumu 
 
236
B. Vakıf Yöneticilerinde Aranan Özellikler 
 
237
C. Vakıflarda Yönetim Organının İşlevi ve Görevleri 
 
238
II. Vakfın Seçimlik Organları 
 
240
III. Vakıf Organlarında Kamu Görevlilerinin Görev Alması 
 
242
IV. Vakıf Organlarının Tamamlanması 
 
244
§ 10. VAKFIN ÇEŞİTLERİ 
 
245
I. Aile Vakıfları 
 
246
II. Kamuya Yararlı Vakıflar 
 
247
III. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 
 
249
A. Genel Olarak 
 
249
B. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının TTK ile İlişkisi 
 
250
C. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının Özellikleri 
 
251
§ 11. VAKFIN DENETİMİ 
 
254
I. Genel Olarak 
 
254
II. Yıllık Rapor Alınması, Beyanname ve Bildirimler 
 
257
§ 12. VAKFIN YÖNETİMİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 
 
257
I. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi ve Vakıf Yöneticilerinin Değiştirilmesi 
 
258
A. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi 
 
258
1. Değişikliğin Vakfın Örgütüne, Yönetimine ya da İşleyişine İlişkin Olması 
 
258
2. Haklı Nedenin Varlığı 
 
259
3. İstemde Bulunabilecekler ve Yetkili ve Görevli Yargı Mercii 
 
262
B. Vakıf Yöneticilerinin Görevden Alınması 
 
266
1. Genel Olarak 
 
266
2. Mahkemenin Başvuruyu Değerlendirmesi 
 
267
II. Amacın ve Malların Değiştirilmesi 
 
271
A. Vakfın Amacının Değiştirilmesi 
 
271
1. Genel Olarak 
 
271
2. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşullar 
 
273
3. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşulların Değerlendirilmesi ve Örneklerle Açıklanması 
 
275
4. Vakfın Yeni Amacının Belirlenmesi 
 
277
B. Vakfın Amacının Gerçekleşmesini Güçleştiren Koşulların ve Yükümlülüklerin Değiştirilmesi 
 
280
C. Vakfın Amacına Özgülenen Mal ve Hakların Değiştirilmesi 
 
282
1. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektiren Mal ve Haklar 
 
282
2. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektirmeyen Mal ve Haklar 
 
283
III. TMK m. 107, 112 ve 113’ün Karşılaştırılması ve Birbirleriyle İlişkisi 
 
284
A. 112. ve 113. Maddelerin 107. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 
 
285
B. 112. Maddenin 113. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 
 
286
IV. Vakıf Senedinde Sonradan Değişiklik Yapılmasında Usul 
 
288
§ 13. VAKFIN SONA ERMESİ 
 
290
I. Vakfın Dağılarak Sona Ermesi 
 
290
A. Dağılma Nedenleri 
 
291
B. Vakfın Amacının Değiştirilmesi Yolu 
 
292
II. Vakfın Dağıtılarak Sona Ermesi 
 
293
III. Dağılan ya da Dağıtılan Vakıfta Tasfiye ve Özgüleme 
 
294
IV. Faaliyetten Geçici Alıkoyma 
 
296
§ 14. VAKIFLARIN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ 
 
298
Kaynakça 
 
299
Kavramlar Dizini 
 
311
Kapat