Milletlerarası Özel Hukukta Evlilik Birliğinin Kurulması ve Sona Ermesi
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR CETVELİ 17
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM
EVLİLİK BİRLİĞİNİN KURULMASI
§1. EVLENME VE EVLİLİK KAVRAMLARI 25
§2. EVLENMENİN ŞEKLÎ ŞARTLARI 34
I. ŞEKLE İLİŞKİN HUSUSLARIN TESPİTİ 42
II. EVLENMENİN ŞEKLİNE UYGULANACAK HUKUK 45
A. Lex Loci Celebrationis 45
B. Konsolosluk Evlenmeleri 48
III. MUKAYESELİ HUKUKTA EVLENMENİN ŞEKLİNE UYGULANACAK HUKUK 53
A. Alman Hukuku 53
B. Fransız Hukuku 55
C. Hollanda Hukuku 55
D. İngiliz Hukuku 56
E. Amerikan Hukuku 57
F. Avusturya Hukuku 58
IV. TÜRK HUKUKUNDA KABUL EDİLEN SİSTEM 59
A. Türkiye’de Gerçekleşen Evlenmeler 63
1. Evlenme Başvurusu 64
2. Evlendirmeye Yetkili Makamlar 66
3. Başvuru Sırasında İstenen Belgeler 69
a. Evlenme Ehliyet Belgesi 70
b. Önceki Evliliği Sona Ermiş ise Buna İlişkin Belge 75
c. Sağlık Raporu 77
d. Rıza veya İzin Belgesi 79
4. Başvurunun İncelenmesi. 80
a. Evlenme İzni 81
b. Başvurunun Reddi ve Başvurunun Reddine İtiraz 81
5. Evlenmeye İtiraz 83
6. Evlenme Töreni 85
7. Evliliğin İspatı ve Tescili 89
B. Yurt Dışında Gerçekleşen Evlenmeler 92
C. Konsolosluklarda Gerçekleşen Evlenmeler 98
1. Yabancı Ülkelerdeki Türk Konsolosluklarında Gerçekleşen Evlenmeler 100
2. Türkiye’deki Yabancı Konsolosluklarda Gerçekleşen Evlenmeler 102
§3. EVLENMENİN MADDÎ ŞARTLARI 104
I. EVLENMENİN MADDÎ ŞARTLARINA UYGULANACAK HUKUK. 105
A. Evlenmenin Yapıldığı Yer Hukuku 107
B. Şahsî Statü 108
1. Millî Hukuk 109
2. Yerleşim Yeri Hukuku 112
II. MUKAYESELİ HUKUKTA EVLENMENİN MADDÎ ŞARTLARINA UYGULANACAK HUKUK 114
A. Alman Hukuku 114
B. Fransız Hukuku 116
C. Hollanda Hukuku 117
D. İngiliz Hukuku 118
E. Avusturya Hukuku 118
III. TÜRK HUKUKUNDA KABUL EDİLEN SİSTEM 119
A. Bağlama Kuralının Tespiti 119
B. Bağlama Kuralının Uygulama Alanı 125
1. Evlenme İradesi 125
2. Evlenme Ehliyeti 126
a. Evlenme Yaşı 126
b. Ayırt Etme Gücü 132
c. Yasal Temsilcinin İzni 133
3. Evlenme Engelleri 135
a. Mevcut Evlilik 137
aa. Çok Eşliliğe İzin Veren Hukuk Düzenleri 137
bb. Sona Ermiş Önceki Evlilik 141
aaa. Önceki Evliliğin Boşanma veya İptal Kararıyla
Sona Ermesi 141
bbb. Önceki Evliliğin Ölüm, Ölüm Karinesi veya
Gaiplik Sebebiyle Sona Ermesi 147
cc. Kayıtlı Hayat Ortaklığı Olan Kişilerin Evlenmesi 150
b. Yakın Hısımlık 151
c. Bekleme Süreleri 156
d. Akıl Hastalığı 157
e. Bulaşıcı Hastalıklar 158
4. Evlenme Engellerinden Muafiyet 161
C. KAMU DÜZENİ MÜDAHALESİ 162
D. STATÜ DEĞİŞİKLİKLERİNİN ETKİSİ 167
E. TOPAL EVLİLİKLER 169
1. Topal Hukukî İşlem Kavramı 169
2. Topal Evlilikler 170
3. Çözüm Önerileri 172
§4. EVLENMENİN ŞARTLARINA AYKIRILIĞA UYGULANACAK MÜEYYİDE 174
I. UYGULANACAK HUKUKUN TAYİNİ 178
A. Evlenmenin Farklı Cinsiyetten Kişiler Arasında Yapılmamış Olması ve Cinsiyet Değişikliğinin Mevcut Evlilik Üzerindeki
Etkileri 179
B. Evlenmenin Şeklî Şartlarına Aykırılık 181
1. Esaslı (Ağır) Şekil İhlâlleri 182
2. Tâlî Şekil İhlâlleri 184
C. Evlenmenin Maddî Şartlarına Aykırılık 185
1. Evlenme Ehliyetinin Bulunmaması 187
a. Yaş Küçüklüğü 187
b. Ayırt Etme Gücünden Yoksunluk 190
c. Yasal Temsilcinin İzninin Bulunmaması 191
2. Evlenme Engellerinin Varlığına Rağmen Akdedilen Evlenmeler 192
a. Akıl Hastalığı Olan Kişilerin Evlenmesi 192
b. Yakın Hısımlar Arasındaki Evlilikler 194
c. Evlenme Sırasında Eşlerden Birinin Zaten Evli Olması 196
3. İrade Sakatlığı Hâlleri 198
a. Yanılma 200
b. Aldatma 201
c. Korkutma 203
D. Muvazaalı Evlenmeler 205
II. HÜKÜMSÜZLÜK STATÜSÜNÜN UYGULAMA ALANI 209
A. Taraf Sıfatının Belirlenmesi 209
B. Dava Açma Süreleri 212
III. HÜKÜMSÜZLÜK KARARININ SONUÇLARI VE UYGULANACAK
HUKUKUN TAYİNİ 214
A. Hükümsüzlük Kararının Sonuçları 214
B. Hükümsüzlük Kararının Sonuçlarına Uygulanacak Hukukun
Tayini 215
IV. EVLİLİĞİN GEÇERSİZLİĞİNİN ÖN SORUN OLARAK GÜNDEME GELMESİ 216
V. HÜKÜMSÜZLÜK DAVASININ BOŞANMA DAVASINDA BEKLETİCİ
SORUN YAPILMASI 221
İKİNCİ BÖLÜM
EVLİLİK BİRLİĞİNİN BOŞANMA SEBEBİYLE SONA ERMESİ
§1. AYRILIK VE BOŞANMA KAVRAMLARI 227
I. AYRILIK KAVRAMI 227
II. BOŞANMA KAVRAMI VE SINIFLANDIRILMASI 232
A. Kavram 232
B. Boşanma Kavramının Sınıflandırılması 233
1. Mahkeme Huzurunda Gerçekleşen Boşanmalar 233
a. Anlaşmalı Boşanmalar 234
b. Çekişmeli Boşanmalar 235
aa. Kusur Prensibi 236
bb. Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması Prensibi 238
cc. Elverişsizlik Prensibi 239
dd. Fiili Ayrılık Prensibi 240
1. İdarî Makamlar Huzurunda Gerçekleşen Boşanmalar 240
2. Özel Boşanmalar 243
a. Tarafların Karşılıklı İradesi ile Gerçekleşen Boşanmalar 244
b. Eşlerden Birinin Tek Taraflı İradesi ile Gerçekleşen Boşanmalar 245
aa. Talâk 245
bb. Get (Ghet) 247
4. Dijital Boşanmalar 249
III. TÜRK MEDENÎ KANUNU UYARINCA BOŞANMA 251
A. Boşanmanın Hukukî Niteliği. 251
B. Boşanma Sebepleri 252
1. Özel Boşanma Sebepleri 254
a. Zina 254
b. Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış 257
c. Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme 259
d. Terk 262
e. Akıl Hastalığı 264
2. Genel Boşanma Sebepleri 265
a. Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması 266
b. Eşlerin Anlaşması 268
c. Ortak Hayatın Yeniden Kurulamaması (Fiili Ayrılık) 271
§2. ROMA III TÜZÜĞÜ UYARINCA BOŞANMA VE AYRILIĞA
UYGULANACAK HUKUK 273
I. AVRUPA BİRLİĞİ AİLE HUKUKUNDA YEKNESAKLAŞTIRMA İHTİYACI. 274
II. BRÜKSEL IIBİS TÜZÜĞÜ’NÜN DEĞİŞTİRİLMESİ TEKLİFİ VE
GÜÇLENDİRİLMİŞ İŞBİRLİĞİNE GİDEN SÜREÇ 282
A. Brüksel Iıbis Tüzüğü 282
B. Brüksel Iıbis Tüzüğü’nün Değiştirilmesi Teklifi 285
C. Güçlendirilmiş İşbirliği ve Roma III Tüzüğü’nün Kabulü 287
III. ROMA III TÜZÜĞÜ’NÜN AMAÇLARI 289
A. Hukukî Kesinlik ve Öngörülebilirliğin Sağlanması 289
B. İrade Muhtariyetinin Kabul Edilmesi Suretiyle Hukukî Esnekliğin Sağlanması 290
C. Forum Shopping’in Önlenmesi 293
IV. ROMA III TÜZÜĞÜ’NÜN YÜRÜRLÜKTE OLAN MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELERLE İLİŞKİSİ 295
V. ROMA III TÜZÜĞÜ’NÜN KAPSAMI 296
A. Yabancılık Unsuru İçeren Uyuşmazlıklar. 296
B. Boşanma ve Ayrılık Davaları 298
1. Resmî Boşanmalar 299
2. Özel Boşanmalar 300
3. Eşcinsel Evliliklerin Sona Ermesi 306
4. Kayıtlı Birlikteliklerin Sona Ermesi 307
C. Kapsam Dışı Bırakılan Hâller 307
VI. ROMA III TÜZÜĞÜ UYARINCA UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ 309
A. Hukuk Seçimi İmkânı 310
1. Seçilebilecek Hukuk Düzenleri 312
a. Müşterek Mutad Mesken Hukuku 314
b. Son Müşterek Mutad Mesken Hukuku 315
c. Millî Hukuk 315
d. Mahkemenin Hukuku 317
2. Hukuk Seçiminin Zamanı. 318
3. Hukuk Seçimi Anlaşmasının Şeklî Geçerliliği 320
4. Hukuk Seçimi Anlaşmasının Maddî Geçerliliği 322
B. Objektif Bağlama Kuralı Uyarınca Uygulanacak Hukukun Tespiti 324
1. Müşterek Mutad Mesken Hukuku 325
2. Son Müşterek Mutad Mesken Hukuku 325
3. Eşlerin Müşterek Millî Hukuku 326
4. Mahkemenin Hukuku 328
C. Ayrılığın Boşanmaya Dönüşmesi Durumunda Uygulanacak
Hukuk 329
VII. TAYİN EDİLEN HUKUKUN UYGULANMASI 331
VIII. BÖLGELERARASI VE ŞAHISLARARASI KANUNLAR İHTİLAFI
SORUNLARININ ÇÖZÜMÜ 333
IX. ROMA III TÜZÜĞÜ’NDEKİ KORUMA MEKANİZMALARI 334
A. Yetkili Yabancı Hukukun Maddî İçeriği Sebebiyle, Mahkemenin Hukukunun Doğrudan Uygulanması. 335
1. Yetkili Yabancı Hukukta Boşanmaya İlişkin Hüküm Bulunmaması 335
2. Yetkili Yabancı Hukukta Eşler Arasında Cinsiyete Dayalı
Ayrımcılık Olması 338
3. Mahkemenin Hukukunun Doğrudan Uygulanmasının Değerlendirilmesi 342
B. Kamu Düzeni Müdahalesi 343
C. Roma Iıı Tüzüğü’nü Uygulamaktan Kaçınma Hakkı. 345
§3. MÖHUK UYARINCA BOŞANMA VE AYRILIĞA UYGULANACAK HUKUK 346
I. BAĞLAMA KURALININ TESPİTİ. 347
A. Eşlerin Müşterek Millî Hukuku. 349
B. Eşlerin Müşterek Mutad Mesken Hukuku 354
C. Türk Hukuku 357
II. ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR 359
A. Yetkili Yabancı Hukukun Hukuk Seçimine İzin Vermesi 359
B. Topal Evliliklerde Boşanmaya Uygulanacak Hukukun Tayini 362
III. KURAL VE STATÜ DEĞİŞİKLİKLERİNİN ETKİSİ 364
IV. BAĞLAMA KURALININ UYGULAMA ALANI 366
A. Evliliği İleriye Etkili Olarak Sona Erdiren Diğer Hâller 366
B. Boşanma Ve Ayrılık Sebepleri 367
C. Boşanmanın Hüküm Ve Sonuçları 369
1. Boşanmış Eşler Arasındaki Nafaka Talepleri 370
2. Boşanmada Velayet ve Velayete İlişkin Sorunlar 373
3. Maddî ve Manevi Tazminat Talepleri 376
4. Soyadına (Aile Adına) İlişkin Hususlar 377
5. Bekleme Süreleri 379
V. BAĞLAMA KURALININ UYGULAMA ALANI DIŞINDA KALAN HÂLLER 380
A. Boşanmanın Şekline Uygulanacak Hukuk 380
B. Evlenmenin Hükümsüzlüğü 383
C. Geçici Tedbir Talepleri 384
D. Boşanmanın Mirasçılık Sıfatı ve Ölüme Bağlı Tasarruflar
Üzerindeki Etkisi 386
E. Mal Rejimleri 386
SONUÇ 391
KAYNAKÇA 397
