Milletlerarası Tahkim Hukuku

Hacı Can 

Ekin Tuna

Çok eski dönemlerden beri uygulanagelen devlet yargısı dışı çözüm yollarının günümüzde giderek daha da yaygınlaşmaya ve sağlam bir kurumsal ve usuli bir çerçeveyle donatılmaya başladığı görülmektedir. Bu tür uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin başında ise tahkim gelmektedir. Özel bir yargılama usulünden oluşan tahkim, özellikle ticari uyuşmazlıkların çözümünde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tahkim müessesesinin milletlerarası ticari uyuşmazlıkların çözümüne uygun düşen kendine özgü yapısı ve işleyiş şekli ile devlet yargısına kıyasla sağladığı bazı avantajlar, bu uyuşmazlık çözüm yolunun tercih edilmesine yol açmaktadır.

Öte yandan, tahkim müessesinin yapısal yönden geliştirilmesi zaruretinin bulunduğu da aşikardır. Bu bakımdan özellikle tabi hâkim ilkesinin bir gereği olarak mahkemelere etkili erişim imkanı ve aleni yargılanma hakkı, egemenlik ve irade kuramları ikilemi, erişilebilir tahkim, adil tahkim yargılaması ve nihayet meşru, etkili ve denetlenebilir tahkim hakem kararları gibi konular üzerinde odaklanılıp yoğunlaşılması elzem gözükmektedir.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Tahkim Kurumu
Tahkim Anlaşması
Tahkim Süreci ve Yargılaması
Hakem Kararları
Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolları
Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi

İçindekiler

Önsöz 7
Kısaltmalar 25
BİRİNCİ BÖLÜM
TAHKİM KURUMU
I. TAHKİMİN GENEL ÇERÇEVESİ 33
A. Tahkim Kavramı 33
B. Tahkimin Hukuki Veçheleri 34
1. Tahkimin Milli Hukuk Sistemi İçinde Konumlanması 34
2. Tahkimin Hukuki Mahiyeti 35
3. Tahkimin Unsurları (Yapısal Koşullar) 37
4. Tahkime Elverişlilik 38
a. Objektif Tahkime Elverişlilik 39
b. Sübjektif Tahkime Elverişlilik 43
5. Tahkimin Diğer Hukuki Uyuşmazlık Çözüm Yollarından Ayrılması 44
a. Hukuki Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları 44
b. Tahkimin Genel Devlet Yargısından Sınırlandırılması 46
c. Tahkimin Diğer Mahkeme Dışı Uyuşmazlık Çözüm Yollarından Sınırlandırılması 49
ca. Genel Olarak 49
cb. Tahkimin Müzakere ve Aracılıktan Sınırlandırılması 50
cc. Tahkimin Hakem Bilirkişilikten Sınırlandırılması 51
cca. Hakem Bilirkişilik 51
ccaa. Hukuki Temeli ve Mahiyeti 51
ccab. Tipik Uygulanma Alanları 53
ccac. İnşaat Konularında Bağlayıcı Değerlendirme 54
ccb. Sınırlandırma 55
II. TAHKİMİN TARİHSEL GELİŞİMİ 57
A. Milletlerarası Alanda Tarihsel Gelişim 57
B. Milli Alanda Tarihsel Gelişim 62
III. TAHKİMİN OLUMLU VE OLUMSUZ YANLARI 66
A. Tahkimin Olumlu Yanları 66
1. Genel Olarak 66
2. Gizlilik ve Mahremiyet 69
a. Ticarî Tahkim 69
b. Kamu Katılımlı Tahkim 70
c. Ara Değerlendirme 72
3. Milletlerarası Alanda Uygulanabilirlik 72
4. Tarafsız Forum 73
5. Karar Merciinin (Hakemin) Seçilebilmesi 74
6. Esneklik 75
7. Üçüncü Kişilerin Sürece Katılamaması 76
8. Kısa Yargılama Süresi 77
9. Masraflar 79
B. Tahkimin Olumsuz Yanları 82
IV. TAHKİMİN YAYGINLIK DURUMU 83
V. TAHKİM TÜRLERİ 86
A. Millî Tahkim – Yabancı Tahkim 86
B. İhtiyari Tahkim – Mecburi Tahkim 86
C. Ad Hoc Tahkim – Kurumsal Tahkim 89
1. Genel Olarak 89
2. Ad Hoc Tahkim 90
3. Kurumsal Tahkim 91
D. Vicahi Tahkim – Çevrimiçi Tahkim 95
E. Tek Kademeli Tahkim–İki Kademeli Tahkim 95
F. İki Taraf Tahkimi – Çoklu Taraf Tahkimi 95
G. Olağan Tahkim – Kamu Katılımlı Tahkim 96
VI. TAHKİM MERKEZLERİ 97
A. Genel Açıklama 97
B. Türk Tahkim Merkezleri 99
1. Genel Olarak 99
2. İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) 99
C. Önemli Milletlerarası Tahkim Merkezleri 100
1. Milletlerarası Ticaret Odası Milletlerarası Tahkim Mahkemesi 100
2. Milletlerarası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi 103
3. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Tahkim Mahkemesi 105
4. Milletlerarası Spor Tahkim Mahkemesi 106
5. İslam İşbirliği Teşkilatı Tahkim Merkezi 107
D. Önemli Yabancı Tahkim Merkezleri 108
1. İngiliz Tahkim Merkezleri 108
a. Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi 108
b. Diğer İngiliz Tahkim Merkezleri 109
2. Alman Tahkim Merkezleri 110
a. Alman Tahkim Yargısı Kurumu 110
b. Diğer Alman Tahkim Merkezleri 111
3. İsviçre Tahkim Merkezleri 112
4. Viyana Milletlerarası Tahkim Merkezi 113
5. Stockholm Ticaret Odası Tahkim Enstitüsü 113
6. Rusya Federasyonu Ticaret ve Sanayi Odası Milletlerarası Tahkim Mahkemesi 114
7. Diğer Önemli Yabancı Tahkim Merkezleri 114
VII. TAHKİM DÜZENLEMELERİ (HUKUKİ KAYNAKLAR) 116
A. Genel Olarak 116
B. Milletlerarası Düzenlemeler 116
1. 1923 Tarihli Cenevre Protokolü 117
2. 1927 Tarihli Cenevre Sözleşmesi 117
3. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası Hakkındaki Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 118
4. Milletlerarası Ticarî Tahkime Dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi 119
5. Devletler ile Diğer Devlet Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Sözleşme 121
6. UNCITRAL Milletlerarası Tahkim Model Kanunu 122
7. Avrupa Birliği Hukuku Düzenlemeleri 123
C. Millî Düzenlemeler 124
1. Genel Olarak 124
2. Milletlerarası Tahkim Kanunu 126
3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 128
D. Tahkim Kurumları Tüzükleri (Kuralları) 129
1. Genel Olarak 129
2. Geçerlilik ve Amaç 130
3. Sonraki Değişikler 131
4. Karma Biçimler (Mischformen) 132
E. Hakem Takdiri 133
VIII. MİLLETLERARASI TAHKİMDE UYGULANACAK HUKUK KURALLARI 133
IX. TÜRK MİLLETLERARASI TAHKİM HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 135
İKİNCİ BÖLÜM
TAHKİM ANLAŞMASI
I. GENEL OLARAK 139
II. TAHKİM ANLAŞMASININ TANIMI 139
III. TAHKİM ANLAŞMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ 140
IV. TAHKİM ANLAŞMASININ İÇERİĞİ 155
A. Tahkim Anlaşmasının Zorunlu İçeriği (Kurucu Unsurlar) 157
1. Genel Olarak 157
2. Karşılıklı Tahkim İradesinin Bulunması 158
3. Uyuşmazlığın Nihai Olarak Tahkim Yoluyla Çözümlenmesi 159
4. Belirli veya Belirlenebilir Bir Hukuki İlişkiye Yönelme 166
B. Tahkim Anlaşmasının Diğer İçeriği (Kurucu Olmayan Unsurlar) 168
V. TAHKİM ANLAŞMASININ GEÇERLİLİĞİ 170
A. Tahkim Anlaşmasının Asıl Sözleşmeden Bağımsız Olması (Ayrılık İlkesi) 170
B. Alan İstisnası Olarak Tahkime Kapalı Alanlar 173
C. Şekli Geçerlilik 175
D. Maddi Geçerlilik 179
E. Tahkim Anlaşmasının Geçersizliği İtirazı 182
VI. TAHKİM ANLAŞMASININ TÜRLERİ 183
VII. TAHKİM ANLAŞMASI STATÜSÜ 184
VIII. TAHKİM ANLAŞMASININ TARAFLARI 187
IX. TAHKİM ANLAŞMASININ TEMSİL YOLUYLA YAPILMASI 189
X. TAHKİM ANLAŞMASININ ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ 194
A. Genel Olarak 194
B. Tahkim Anlaşmasına Halefiyet Durumları 198
1. Külli (Genel) Halefiyet 199
2. Cüzi (Kısmi) Halefiyet 200
XI. TAHKİM ANLAŞMASINDA SORUNLU DURUMLAR 202
A. Sorunun Ortaya Konulması 202
B. Tahkim Anlaşmasının Yabancı Dilde Yapılması 203
C. Tahkim İradesi Varlığının Şüpheye Mahal Bırakması 211
1. Tahkim Anlaşmasına Şeklen Taraf Olmayan Üçüncü Kişinin Tahkim İradesinin Varlığının Dürüstlük Kuralına İsnat Ettirilmesi 211
2. Asıl Sözleşmenin Tahkim Şartı İçeren Başka Bir Düzenlemeye Atıf Yapması 212
3. Konişmentoya Bağlanan veya Onunla Gönderme Yapılan Tahkim Şartları 214
4. Tahkim Şartı İçeren İcap Kabulünün Genel Çekince veya Sonradan İleri Sürülebilecek Şartlar İçermesi 219
5. Tahkim Şartı İçeren İcaba Diğer Tarafın Cevap Vermeden Asıl Sözleşmeyi İfa Etmesi 219
6. Patolojik (Açık Olmayan) Tahkim Şartları 220
7. Asimetrik (Tek Yönlü) Tahkim Şartları 226
8. Çok Katmanlı Uyuşmazlık Çözüm Kayıtları 228
9. Vasiyetnamede Tahkim Şartları 231
10. Şirketlerin Kuruluş Sözleşmelerinde Tahkim Şartları 233
D. Grup Şirketlerde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması 238
E. Alacağın Temlik Edilmesi 239
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAHKİM SÜRECİNİN BAŞLATILMASI
I. GENEL OLARAK 241
II. TAHKİM BAŞVURUSU 242
A. Tahkim Talebi 242
1. Ad Hoc Tahkim 242
2. Kurumsal Tahkim 243
B. Tahkim Başvurusunun Hukuki Sonuçları 244
C. Karşı Tarafın (Davalının) Tahkim Başvurusuna Reaksiyonu 249
1. Hareketsiz Kalma 249
2. Mahkeme Yoluna Başvurma 250
3. Tahkim Yargılamasına Dahil Olma 250
III. TAHKİM ORGANİZASYONU SÖZLEŞMESİ 250
A. İçeriği ve Kurulması 251
B. Uygulanacak Hukuk 251
C. Sorumluluk 252
IV. ACİL DURUM HAKEMİ 252
V. HAKEM MAHKEMESİNİN KURULMASI 253
A. Hakemlerin Tayini 254
1. Tayin Usûlü 254
2. Tayin Kriterleri 255
B. Hakemliğe Engel Haller 258
C. Hakemlerin Sayısı ve Atanma Usûlü 260
1. Hakemlerin Sayısı 261
2. Hakemlerin Atanma Usûlü 262
a. Tek Hakemin Tayin Edilme Usûlü 262
b. Hakem Kurulunun Tayin Edilme Usûlü 262
ba İlkeler 262
bb. Başhakemin Rolü ve İşlevi 264
c. Sorunlu Haller 265
ca. Çoklu Taraf (Dava Arkadaşlığı) Durumları 265
cb. Bir Tarafın Baskın Olması 269
d. Hakemin Mahkeme Tarafından Tayin Edilmesi 272
D. Hakemlerin Vasıfları 272
1. Tarafsızlık ve Bağımsızlık 272
2. Aranan Nitelikler (Yeterlilik) 276
E. Hakemin Reddi 279
1. Genel Olarak 279
2. Hakemin Reddi Nedenleri 279
a. Genel Ret Nedenleri 279
b. Hakemin Tarafsızlığından ve Bağımsızlığından Şüphe Etmeyi Haklı Gösteren Hâl ve Şartlar (“Haklı Şüphe” Kuramı) 280
c. Milletlerarası Barolar Birliği Çıkar Çatışmaları Kılavuz İlkeleri 283
d. İstanbul Tahkim Derneği Hakemlerce Uyulması Gereken Etik Kurallar 286
e. Hakemlerin Tarafsızlığını ve Bağımsızlığını Ortadan Kaldıran Haller 292
ea. Ekonomik Bağlantılar 292
eb. Avukatlık–Danışmanlık İlişkileri 292
ec. Diğer İlişkiler 295
ed. Bilimsel Faaliyetler 295
f. Yargılama Sırasında Ortaya Çıkan ve Tarafsızlığı–Bağımsızlığı Ortadan Kaldıran Davranışlar 296
3. Hakemin Reddi Usûlü 298
a. Genel Olarak 298
b. Tahkim Tarafının Durumdan Haberdar Olması 299
c. Ön İnceleme 300
d. Devlet Mahkemesi Kararı 302
F. Hakemin Görevinin Sona Ermesi ve Yedek Hakemin Seçilmesi 303
G. Hakem Sözleşmesi 307
1. Genel Olarak 307
2. Uygulanacak Hukuk 307
3. Meydana Gelmesi 308
4. İçeriği 309
5. Sorumluluk 311
Ğ. Hakem Mahkemesi Sekreteri 314
VI. HAKEM MAHKEMESİ VASFI (YARGILAMA MAKAMI OLARAK) TEREDDÜTLÜ OLAN KURULLAR 315
A. Dernek Hakem Mahkemeleri/Kurulları 315
B. Siyasi Parti Hakem/Disiplin Mahkemeleri/Kurulları 317
C. Spor Tahkim Kurulları 318
VII. HAKEM MAHKEMESİ YETKİSİNİN DENETİMİ 321
A. Denetim Yolları 321
B. Devlet Mahkemesi Önünde Yapılan Denetim 322
1. Tahkim İtirazı Çerçevesinde Denetim 322
a. Genel Çerçeve 322
b. Tahkim İtirazının İlk İtiraz Olarak Sürülme Zorunluluğu 344
c. Tahkim İtirazının Geçersizliğinin veya Uygulanamazlığının Re’sen Dikkate Alınması 345
d. Tahkim İtirazında Özel Durumlar 346
da. Cebri İcra Yolları 346
db. Takas ve Mahsup Talepleri 352
e. Tahkim İtirazının Karara Bağlanması 353
2. Ön Denetim 355
D. Hakem Mahkemesi Önünde Yapılan Yetkisizlik İtirazı Çerçevesinde Denetim 357
1. İtirazda Bulunma Yükümlülüğü 359
2. Kendi Yetkisini Denetleme Yetkisi (Kompetenz–Kompetenz) 361
3. Denetim Kapsamı 362
4. Karar Türleri 364
a. Olumlu (Müspet) Yetki Kararı 364
b. Olumsuz (Menfi) Yetki Kararı 365
5. ICC Tahkiminde Özellikler 366
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TAHKİM YARGILAMASI
I. GENEL OLARAK 369
II. TAHKİM YARGILAMA USULÜNÜN HUKUKİ TEMELLERİ 372
A. Yargılama İlkeleri 372
1. Eşit Muamele İlkesi 372
2. Hukuki Dinlenilme İlkesi 373
a. İçerik ve Kapsam 374
b. İhlal Durumları 376
B. Tahkim Yargılama Usulüne Uygulanacak Kurallar 376
1. Yetkili Hukuk 376
2. Yargılama Kuralları Hiyerarşisi 378
a. Milletlerarası Tahkim Kanununun Emredici Hükümleri 379
b. Taraf Anlaşmaları 380
c. Kurumsal Tahkim Kuralları 382
d. Emredici Olmayan/Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 382
e. Karar Merciinin Takdiri 383
III. YARGILAMAYA İLİŞKİN HUSUSLAR 385
A. Yargılamanın Başlama Anı 385
B. Yargılama Dili 385
C. Yargılama Yeri 386
D. Yargılama Kapsamı 387
E. Yargılama Süresi 387
IV. YARGILAMA SAFHÂLÂRI 388
A. Hazırlık Safhası 388
1. İlk Yargılama Toplantısı 388
2. Tahkim Görevlendirmesi 389
3. Yargılama – Hazırlık – İşlemleri 390
B. Yazılı Yargılama Safhası: Lâyihâlârın Teatisi (Değiş Tokuşu) 391
C. Vicahi Safha 393
1. Duruşma 393
2. Tahkikat 396
a. Genel Olarak 396
b. İspat Kavramı 397
c. Delil Toplama İlkeleri 398
d. Milletlerarası Tahkim Kanununun Delil Sistemi 401
e. İspat Aracı Olarak Deliller 402
ea. Belge 402
eaa. Kavram 402
eab. İbraz Edilme 403
eac. Re’sen İbraza Karar Verme 404
eb. Tanık 407
eba. Kavram 408
ebb. İfadeye Hazırlanma 408
ebc. Hakem Önüne Çıkarılma 409
ebd. Sorgulanma 410
ec. Bilirkişi 412
eca. Kavram 412
ecb. Atanma 413
ecc. Sözleşme İlişkisi ve Sorumluluk 414
ecd. Görüş Belirtme ve Delil İncelemesi 415
ece. Hukuk Bilirkişisi 417
ed. Keşif 417
3. Sözlü Yargılama 418
D. Hüküm ve Kanun Yolları Safhası 419
V. YARGILAMADA KARŞILAŞILAN DURUMLAR 419
A. Davanın Geri Çekilmesi (Davadan Vazgeçme) 419
B. Karşı Dava 420
C. Mahsup/Takas 421
D. Hazır Bulunmama (Taraflardan Birinin Yargılamaya Katılmaması) 422
E. Hukuki Halefiyet 426
1. Külli Halefiyet 426
2. Cüzi Halefiyet 429
F. Dava Yığılması 431
1. Genel Olarak 431
2. Birden Fazla Sözleşmeden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar (Objektif Dava Yığılması) 431
a. Tahkim Türü Bakımından 431
aa. Ad hoc Tahkim 431
ab. Kurumsal Tahkim 433
b. Hakem Onayı 434
c. Tahkim Anlaşmalarının Uyumsuzluğu 434
3. Tahkim Davalarının Birleştirilmesi 435
4. Tahkim Taraflarında Birden Çok Kişinin Bulunması 437
5. Üçüncü Kişilerin Tahkim Davasına Dahil Olması 438
a. Genel Olarak 438
b. Dava İhbarı 439
ba. Genel Olarak 439
bb. Karşı Tarafın Muvafakati 440
bc. Üçüncü Kişinin Muvafakati 440
bd. Kurumsal Tahkim Kurallarında Dava İhbarı 441
c. Fer’i (Yan) Müdahale 443
d. Taraf Genişlemesi ve Üçüncü Kişi Davası 444
da. Genel Olarak 444
db. Kurumsal Tahkim Kuralları 445
dba. ICC ve DIS Tahkim Kuralları 445
dbb. Londra Milletlerarası Tahkim Mahkemesi (LCIA) ve İsviçre Ticaret Odaları Tahkim Kurumu (SCAI) Tahkim Kuralları 447
e. Grup Şirketlerin ve Diğer İmzacı Olmayanların Tahkime Dâhil Edilmesi 449
f. Üçüncü Kişi Yararına Tahkim Anlaşmaları 453
g. Sonuç 454
VI. GEÇİCİ HUKUKİ KORUMA (İHTİYATÎ TEDBİR – İHTİYATÎ HACİZ) 454
A. Hakem Mahkemesince Sağlanan Geçici Hukuki Koruma 454
1. Genel Olarak 454
2. Usul 456
3. Karar Verme Ölçütü 457
4. İcra Etme/Uygulanma 459
B. Mahkemece Sağlanan Geçici Hukuki Koruma 459
VII. HIZLANDIRILMIŞ (SERİ) YARGILAMA 461
VIII. YARGILAMANIN SONA ERME HALLERİ 463
IX. YARGILAMA GİDERLERİ 465
BEŞİNCİ BÖLÜM
HAKEM KARARLARI
I. GENEL OLARAK 467
II. HAKEM KARARI TÜRLERİ 467
A. Ülkesel Aidiyetine Göre Hakem Kararları 467
1. Milli Hakem Kararları 467
2. Yabancı Hakem Kararları 468
B. İçeriklerine Göre Hakem Kararları 468
1. İfa Kararları 468
2. Tespit Kararları 469
3. İnşai (Yenilik Doğurucu) Kararlar 469
C. Yargılamanın Çekişme Unsuruna Göre Hakem Kararları 469
1. Çekişmeli Yargı Kararları 470
2. Çekişmesiz Yargı Kararları 470
D. Kapsamlarına Göre Hakem Kararları 470
1. Nihai Kararlar 470
2. Geçici Kararlar 471
a. İhtiyati Tedbir/Haciz Kararları 471
b. Delil Tespiti Kararları 471
c. Ara Kararlar 472
3. Kısmi Kararlar 473
D. Taraflarca Kararlaştırılmış Metinli Hakem Kararları (Sulh Kararları) 474
1. Mahkeme Dışı Sulh 474
2. Sulhun Hakem Kararı Olarak Tespit Edilmesi Talebi 476
3. Üçüncü Kişilerin Dahil Edilmesi 480
E. Düzeltici, Yorumlayıcı ve Tamamlayıcı Hakem Kararları 481
III. NİHAİ HAKEM KARARLARI 483
A. Karar Vermenin Hukuki Çerçevesi 483
1. Genel Esaslar 483
2. Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi 483
a. Tarafların Anlaşması Yoluyla Belirlenmesi 483
aa. Hukuk Seçiminin İçeriği 484
ab. Hakem Mahkemesinin Dostane Aracı Kurum Olarak Görevlendirilmesi 488
ac. Hukuki Sonuçlar 489
b. Hakem Mahkemesi Tarafından Belirlenme 489
3. Emredici Hukukun Uygulanma Zorunluluğu 490
a. Maddi Statünün Emredici Kuralları 491
b. Müdahaleci Normlar (Doğrudan Uygulanan Kurallar) 491
c. Hukukun Genel İlkeleri 494
B. Karar Verme Usûlü 494
1. Müzakere Gizliliği 495
2. Oylama Şekli 496
3. Hakemin Müzakere ve Oylamadan Kaçınması 497
C. Nihai Hakem Kararının Unsurları 497
1. Nihailik 497
2. Hüküm (Tenor) 498
3. Gerekçe 499
4. İmza ve Diğer Hususlar 502
5. Taraflara İletilme 503
D. Kurumsal Tahkim Yargılamasında Hakem Kararlarının Ön Denetimi 504
E. Hakem Kararlarının Etkileri 506
1. Yargısal Kararların Hüküm Etkisi 506
2. Milli Hakem Kararlarının Etkileri 509
a. Taraflar Arasındaki Kesin Hüküm Etkisi: Hukuki Kesinlik ve Bağlayıcılık 509
b. Uyuşmazlığın Birden Fazla Kez Yargılamaya Götürülememesi ve Karara Bağlanamaması (ne bis in idem) 512
c. Emsal Etki 515
d. Tarafların Tasarruf Yetkisi 515
e. Zamansal Sınırlar 516
f. Hakem Kararlarının Üçüncü Kişiler Karşısındaki Etkisi 517
fa. Kural 517
fb. İstisnalar 517
fba. Külli Halefiyet 517
fbb. Cüzi Halefiyet 517
fbc. Usul 518
2. Yabancı Hakem Kararlarının Etkileri 518
F. Hakem Kararlarının İcrası 520
1. İcrai Etki (Kabiliyeti) Kavramı 520
2. Mahkeme Kararlarının İcrası 520
3. Milli Hakem Kararlarının İcrası 520
a. Milli Hakem Kararlarının Yurtiçinde İcrası 520
b. Millî Hakem Kararlarının Yurtdışında İcrası 523
4. Yabancı Hakem Kararlarının İcrası 523
5. Hakem Kararlarının Geçici İcrası 524
6. Hakem Kararlarının İcrasında Maddi İtirazlar 525
ALTINCI BÖLÜM
HAKEM KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI
I. GENEL OLARAK 529
II. HAKEM KARARLARININ İPTALİ 530
A. Genel Bakış 530
B. Kanuni Düzenleme 531
C. Yetkili Mahkeme 533
1. Yargılama Usulü 535
2. Yargılama Konusu 535
3. Dava Açma ve Yargılama Süresi 536
4. İnceleme 538
5. Çeşitli Davaların Koordinasyonu: İptal Davasının İcra Edilebilirlik Kararı Davası ile İlişkisi 539
E. Geçersizlik – İptal Edilebilirlik 540
F. İptal Nedenleri 544
1. Genel Olarak 544
2. Sübjektif Tahkime Elverişliliğin Bulunmaması 545
3. Tahkim Anlaşmasının Geçersizliği 545
4. Hakem Mahkemesinin Usûlü Dairesinde Kurulmamış Olması 547
5. Hakem Kararının Tahkim Süresi İçinde Verilmemesi 548
6. Hakem Mahkemesinin Hukuka Aykırı Olarak Yetkili veya Yetkisiz Olduğuna Karar Vermesi 549
7. Hakem Mahkemesinin Karar Verme Yetkisini Aşması 549
8. Yargılama Usul Kurallarına Aykırılık 550
9. Tarafların Eşitliği İlkesinin Gözetilmemesi 553
10. Objektif Tahkime Elverişliliğin Bulunmaması 554
11. Kamu Düzenine Ayrılık 555
a. Usûlî Kamu Düzeni 556
b. Maddi Kamu Düzeni 561
12. Genişletilmiş İptal Nedeni Olarak Hakem Kararlarının Hileli Yolla Elde Edilmesi ve Kötüye Kullanılması 562
G. İptalin Hukuki Sonuçları 563
Ğ. İptal Davasından Feragat 566
H. Hakem Kararlarının İcra Edilebilirlik Beyanının Verilmesi Çerçevesinde Yapılan Denetim 567
III. YARGILAMANIN İADESİ 568
YEDİNCİ BÖLÜM
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
I. GENEL OLARAK 573
II. HUKUKİ TEMELLER 577
III. MÖHUK HÜKÜMLERİ UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TENFİZİ VE TANINMASI 578
A. Düzenleme Çerçevesi 578
B. Ön Koşul Olarak Yabancı Hakem Kararı 578
C. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması–Tenfizi Koşulları 580
1. Yabancı Hakem Kararlarının Tanıma–Tenfizinin Ret Sebepleri 580
a. Genel Olarak 580
b. Ret Sebepleri 581
ba. Tahkim Sözleşmesi veya Şartının Bulunmaması veya Hükümsüz Olması 581
bb. Hakem Kararının Genel Ahlâka veya Kamu Düzenine Aykırı Olması 582
bc. Uyuşmazlığın Türk Kanunlarına Göre Tahkim Yoluyla Çözümünün Mümkün Olmaması 583
bd. Hakemler Önünde Usûlüne Göre Temsil Edilmeme Durumlarında Yapılan İşlemlerin Sonradan Açıkça Kabul Edilmemesi 583
be. Hakem Seçiminden Usulen Haberdar Edilmeme veya İddia ve Savunma İmkânından Yoksun Bırakılma 583
bf. Hakemlerin Seçiminin veya Uygulanan Usûlün Tarafların Anlaşmasına veya Bunun Olmaması Durumunda Hukuka Aykırı Olması 583
bg. Hakem Kararının Yetki Aşımı: Çerçevelenen Konuların ve Sınırların Aşılması 584
bh. Hakem Kararının Kesinleşmemiş, İcra Kabiliyeti veya Bağlayıcılık Kazanmamış veya İptal Edilmiş Olması 584
D. Tanıma ve Tenfiz Usûlü 584
1. Görevli ve Yetkili Mahkeme 584
2. İnceleme 585
a. Başvuru 585
b. Yargılama ve Karar Usûlü 587
IV. NEW YORK SÖZLEŞMESİ UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ 588
A. Sözleşmenin Genel İçeriği 591
B. Sözleşmenin Uygulanma Alanı 592
C. Tanıma ve Tenfiz Koşulları 600
1. Ön Koşul Olarak Yabancı Hakem Kararı veya Milli Olmayan Hakem Kararı 600
2. Asli Koşullar 603
a. Genel Olarak 603
b. Davalı Tarafından İspatlanması Gereken Ret Nedenleri 605
ba. Tarafın Ehliyetsizliği 605
bb. Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması 605
bc. Hakem Kararının Yetki Aşımı: Çerçevelenen Konuların ve Sınırların Aşılması 608
bd. Hakem Kararının Henüz Mecburi/Bağlayıcı Olmaması 609
be. Hakem Kararının Menşe Ülkede İptali veya Hükmünün İcrasının Geri Bırakılması 610
c. Mahkeme Tarafından Re’sen Dikkate Alınan Ret Sebepleri 613
ca. Uyuşmazlık Konusunun Hakemlik Yolu ile Çözümlenmeye Elverişli Olmaması 613
cb. Kamu Düzenine Aykırılık 614
d. İptal Nedenlerinin Hükmünü Kaybetmesi 619
D. Tanıma ve Tenfiz Usûlü 621
V. DİĞER MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER UYARINCA YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ 628
Kaynakça 631
Kavram Dizini 651