Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu İle Çözümü

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
GENEL BİLGİLER
I. MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİM KAVRAMINA DAİR GENEL BİLGİLER 19
A. Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkim Kavramı ve Tarihsel Gelişimi 19
B. Tahkimin Türleri 21
1. Milli Tahkim–Milletlerarası Ticari Tahkim Ayrımı 21
2. Mecburi Tahkim–İhtiyari Tahkim Ayrımı 22
3. Ad Hoc Tahkim–Kurumsal Tahkim Ayrımı 22
C. Tahkimin Tercih Sebepleri İle Tahkimin Amacı ve Kaynağı 24
D. Tahkimin Sakıncalı Olabilecek Tarafları 26
E. Tahkim Kavramı İle Benzer Kavramlar Ayrımı 27
1. Arabulucu – Uzlaştırıcı Kavramları İle Ayrımı 27
2. Hakem–Bilirkişi Kavramı İle Hakem Kavramı Ayrımı 28
3. Hakem Sözleşmesi Kavramı İle Tahkim Anlaşması Kavramı Ayrımı 29
İkinci Bölüm
TAHKİMİN KAYNAKLARI
II. HUKUKUMUZDA MİLLLETLERARASI TİCARİ TAHKİMİN KAYNAKLARI 31
A. Kanunlarımız 31
1. Milletlerarası Tahkim Kanunu 31
2. Kamu Hizmetleri İle İlgili İmtiyaz Şartlaşma ve Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tahkim Yoluna Başvurulması Halinde Uyulması Gereken İlkelere Dair Kanun 32
3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu 33
4. İstanbul Tahkim Merkezi Kanunu 33
5. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 34
B. Milletlerarası Sözleşmeler 35
1. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkındaki 10 Haziran 1958 Tarihli New York Sözleşmesi 35
2. Milletlerarası Ticari Tahkim Konusunda 21 Nisan 1961 Tarihli Cenevre Avrupa Sözleşmesi 36
3. Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Sözleşme (ICSID) 36
Üçüncü Bölüm
TİCARİ TAHKİM
III. TÜRKİYE’DE MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİM 39
A. Yatırım Uyuşmazlıklarının Milletlerarası Tahkim Yolu İle Çözümü 39
B. Milletlerarası Tahkim Kanunu’na Göre Milletlerarası Ticari Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu İle Çözümü 40
1. Kanun’un Amacı 41
2. Kanun’un Uygulama Alanı 41
a. Yabancılık Unsuru Taşıyan ve Tahkim Yerinin Türkiye Olarak Belirlendiği Uyuşmazlıklar 43
aa. Tarafların Yerleşim Yeri, Olağan Oturma Yeri Ya da İşyerlerinin Bulunduğu Yer ve Yabancılık Unsuru 44
bb. Tahkim Yerinden Başka Bir Devlette Bulunması ve Yabancılık Unsuru 46
cc. Asıl Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklerin Önemli Bir Kısmının İfa Edileceği Yerden veya Uyuşmazlık Konusunun En Çok Bağlantılı Olduğu Yerden Başka Bir Devlette Bulunması ve Yabancılık Unsuru 47
çç. Yabancı Sermaye Getirilmiş veya Yabancı Sermaye Sağlanması Amacı ile Kredi ve/veya Güvence Sözleşmeleri Yapılmasının Gerekli Olması ve Yabancılık Unsuru 47
dd. Asıl Sözleşme veya Hukuki İlişkinin Bir Ülkeden Diğerine Sermaye ve Mal Geçişini Gerçekleştirmesi ve Yabancılık Unsuru 48
b. Taraflarca ya da Hakem veya Hakemlerce Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun Uygulanmasının Kararlaştırılması 49
c. Tahkim Yerinin Türkiye Dışında Belirlendiği Durumlarda Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun Bazı Hükümlerinin Uygulanacağı Haller 50
ç. Kanun’un Konu Bakımından Uygulanması–Tahkime Elverişlilik Kavramı 51
d. Kanun’da Saklı Tutulan Hükümler 53
3. Kanun’un Zaman Bakımından Uygulanması 53
4. Mahkemelerin Tahkime Müdahaleleri İle Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme 55
5. Tahkim Anlaşması 57
a. Milletlerarası Tahkim Anlaşması Kavramı ve Tanımı İle Unsurları 57
b. Tahkim Anlaşmasının Yapılış Türleri 60
c. Tahkim Şartının Bağımsızlığı 61
ç. Tahkim Anlaşmasının Şekli 62
d. Tahkim Anlaşmasının Geçerliliğine Uygulanacak Hukuk 64
e. Tahkim Anlaşmasının Tarafları 65
f. Tahkim Anlaşmasının Etkisi ve Sonucu 66
6. Tahkim Yeri 68
7. Tahkim Dili 69
8. Milletlerarası Ticari Tahkimde Geçici Hukuki Koruma Tedbirleri 70
a. Genel Olarak 70
b. Milletlerarası Tahkim Kanunu’nda İhtiyati Tedbir ve İhtiyati Haciz 71
9. Hakem veya Hakemlerin Seçimi İle Hakemlere İlişkin Diğer Düzenlemeler 74
a. Genel Olarak 74
b. Hakemlerin Sayısı ve Seçimi 75
c. Hakemlerin Bağımsız ve Tarafsız Olmaları 77
ç. Hakemlerin Reddi İle Çekilmesi ve Azli 79
d. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Vermeleri (Kompetenz–Kompetenz Prensibi) 81
10. Tahkim Usulüne Uygulanacak Kurallar İle Tarafların Eşitliği ve Temsili 82
11. Tahkim Yargılaması ve Uyuşmazlığın Esasına Uygulanacak Hukuk 84
Dördüncü Bölüm
KANUN YOLLARI
IV. HAKEM KARARINA KARŞI KANUN YOLU 89
A. Kanun Yolu Kavramı ve Önemi 89
B. Milletlerarası Tahkim Kanunu’na Göre Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolu 90
1. İptal Davası Yolu ve Hakem Kararının İcrasına Etkisi 90
2. İptal Sebepleri 93
a. Mahkemece Resen Dikkate Alınacak İptal Sebepleri 93
aa. Uyuşmazlığın Tahkime Elverişli Olmaması 93
bb. Hakem Kararının Kamu Düzenine Aykırı Olması 95
b. İptal Başvurusunda Bulunan Tarafça İspat Edilecek İptal Sebepleri 97
aa. Tahkim Anlaşmasının Taraflarından Birinin Ehliyetsiz veya Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması 97
bb. Hakem Seçiminin Usule Aykırı Olması 99
cc. Hakem Kararının Tahkim Süresi İçinde Verilmemesi 100
çç. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Hukuka Aykırı Karar Vermeleri 100
dd. Hakemlerin Tahkim Anlaşmasının Dışında Bir Konuda Karar Vermeleri veya Taleplerin Tamamı Hakkında Karar Vermemeleri Ya da Hakemlerin Yetkilerini Aşması 101
ee. Tahkim Yargılamasının Usulüne Uygun Yürütülmemesi ve Bu Durumun Kararın Esasına Etkili Olması 103
ff. Tarafların Eşitliği İlkesinin Gözetilmemesi 103
3. İptal Davasının Sonuçları 105
a. İptal Davasının Kabulü 105
b. İptal Davasının Reddi 106
c. Kısmi İptal Kararı Verilmesi 106
Beşinci Bölüm
KARARLARIN TANINMASI VE TENFİZ
V. YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ 109
A. Yabancı Hakem Kararı Kavramı ile Tanıma ve Tenfiz Kavramlarına Dair Genel Bilgiler 109
B. Milletlerarası Ticari Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizi 110
1. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’a Göre Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi 113
a. Mütekabiliyet (Karşılıklılık) Şartının Aranmaması 115
b. Tenfiz Engelleri 115
aa. Tahkim Anlaşmasının Yokluğu 115
bb. Hakem Kararının Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırı Olması 116
cc. Hakem Kararına Konu Uyuşmazlığın Türk Hukukuna Göre Tahkime Elverişli Olmaması 116
çç. Taraflardan Birinin Hakemler Önünde Usulüne Göre Temsil Edilmemiş ve Yapılan İşlemleri Sonradan Kabul Etmemiş Olması 117
dd. Hakkında Hakem Kararının Tenfizi İstenen Tarafın Hakem Seçiminden Usulen Haberdar Edilmemiş veya İddia ve Savunma İmkânından Yoksun Bırakılmış Olması 117
ee. Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması 117
ff. Hakemlerin Seçiminin veya Hakemlerin Uyguladıkları Usulün Tarafların Anlaşmasına, Taraflar Arasında Anlaşma Yoksa Hakem Hükmünün Verildiği Yer Hukukuna Aykırı Olması 118
gg. Hakem Kararının Tahkim Anlaşmasında Yer Almayan Bir Hususa İlişkin Olması veya Tahkim Anlaşmasının Sınırlarını Aşıyor Olması 118
hh. Hakem Kararının Kesinleşmemiş, İcra Kabiliyeti veya Bağlayıcılık Kazanmamış veya İptal Edilmiş Olması 119
2. New York Sözleşmesi’ne Göre Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi 119
a. New York Sözleşmesi’nin Uygulama Alanı 120
b. New York Sözleşmesi’ne Göre Tenfiz Engelleri 122
aa. Tahkim Anlaşması Taraflarının Ehliyetsiz Olması veya Tahkim Anlaşmasının Geçersiz Olması 122
bb. Aleyhine Tenfiz İstenen Tarafın Hakem Tayininden veya Tahkim Yargılamasından Haberdar Edilmemiş Olması veya Savunma Haklarının İhlal Edilmesi 123
cc. Hakem Kararının Tahkim Anlaşmasında Belirtilmeyen Bir Konuda Olması veya Tahkim Anlaşmasının Kapsamını Aşan Hükümler İçermesi 126
çç. Hakemlerin Teşkili veya Tahkim Yargılamasının Tarafların Anlaşmasına veya Anlaşma Olmayan Hallerde Tahkim Yeri Hukukuna Aykırı Olması 127
dd. Hakem Kararının Bağlayıcılık Kazanmış Olmaması veya İptal Edilmiş Olması 129
ee. Hakem Kararının Tenfiz Devleti Hukukuna Göre Tahkim Yoluyla Çözümü Mümkün Olmayan Bir Uyuşmazlığa İlişkin Olması (Tahkime Elverişlilik) 131
ff. Hakem Kararının Tenfiz Devletinin Kamu Düzeni Kurallarına Aykırı Olması 132
gg. Mütekabiliyetin (Karşılıklılığın) Bulunmaması Durumu 134
hh. Uyuşmazlığın Ticari Olmaması Durumu 135
c. New York Sözleşmesi’ne Göre Tenfiz Davasında Taraflar İle Görevli ve Yetkili Mahkeme 135
d. Tenfiz Davasında Sunulması Gerekli Belgeler 136
e. New York Sözleşmesi’ne Göre Tenfiz Davasında Uygulanacak Muhakeme Usulü 138
f. New York Sözleşmesi’ne Göre Tenfiz Davasında İspat Yükü 138
g. Tenfiz Mahkemesinin Kararı ve Sonuçları İle Karara Karşı Kanun Yolları 139
Sonuç 141
Kaynakça 147
Kavramlar Dizini 153