SENDİKA KURMA HAKKI Mine BAŞBAYRAKTAR TAŞKIN BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ, KAVRAMLAR VE TARİHÇE I. GİRİŞ-11 II. KAVRAMLAR-12 A. ANAYASA KAVRAMI-12 B. ANAYASA HUKUKU KAVRAMI-14 C. ANAYASAL DÜZEN KAVRAMI-15 D. SENDİKANIN TANIMI VE UNSURLARI-17 1. Amaç Birliği-20 2. Kuruluşta Serbestlik ve İhtiyarilik-22 3. Bağımsızlık-22 a) İşçi ve İşveren Kuruluşlarının Karşılıklı Bağımsızlığı-23 b) Sendikaların Devlete Karşı Bağımsızlığı-23 c) Siyasî Parti ve Dinî Kuruluşlara Karşı Bağımsızlığı-24 d) Sendikaların Diğer Kuruluşlara Karşı Bağımsızlığı-24 4. Tüzel Kişiliğe Sahip Olma-24 5. Cumhuriyete ve Demokratik Esaslara Uygunluk-25 a) Cumhuriyetin Temel Nitelikleri-26 aa) Hukuk Devleti-26 bb) Sosyal Devlet-28 cc) Demokratik Devlet-32 dd) Laik Devlet-33 b) Demokratik Esaslar-33 E. SOSYAL HAK KAVRAMI-35 1. 1982 Anayasasında Sosyal Haklar-39 a) Çalışma Hakkı-40 b) Sosyal Güvenlik Hakkı-41 c) Toplu Sosyal Haklar-43 2. Uluslararası Belgelerde Sosyal Haklar-44 F. SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ KAVRAMI-46 1. Sendika Özgürlüğünün Klasik Çerçevesi-48 2. Sendika Özgürlüğü Konusundaki Gelişmeler-50 3. Sendika Kurma Hakkının İnsan Haklarıyla İlişkisi-51 4. Sendika Özgürlüğünün Kapsamı-54 a) Bireysel Sendika Özgürlüğü-55 b) Kolektif Sendika Özgürlüğü-57 5. Sendikalaşmayı Tehdit Eden Unsurlar-58 a) Taşeronlaştırma-58 b) Siyasallaştırma-59 c) Yabancı Sermaye ve Özelleştirme-62 II. SENDİKA KURMA HAKKININ TARİHİ GELİŞİMİ-63 A. SENDİKANIN TARİHİ GELİŞİMİ-64 B. BAZI AVRUPA ÜLKELERİNDEKİ TARİHİ GELİŞME-68 1. Fransa'da Sendika Kurma Hakkı-68 2. Almanya'da Sendika Kurma Hakkı-71 3. İngiltere'de Sendika Kurma Hakkı-73 4. İtalya'da Sendika Kurma Hakkı-77 İKİNCİ BÖLÜM TÜRK HUKUKUNDA VE ULUSLARARASI HUKUKTA SENDİKALAR I. TÜRK HUKUKUNDA SENDİKALAR-81 A. SENDİKALARIN TÜRLERİ-82 1. İşçi Sendikası-82 2. İşveren Sendikaları-83 a) Özel Sektör İşveren Sendikaları-84 b) Kamu Sektörü İşveren Sendikaları-84 3. Kamu Görevlileri Sendikası-85 B. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN KURULUŞU-86 1. Sendika Kurmanın Koşulları-86 a) Kurucuların İşçi veya İşveren Niteliğini Taşımaları-86 b) Kurucuların Bazı Nitelikleri Taşımaları-86 aa) İşçi Sendikası Kurucularının Taşıması Gereken Nitelikler-86 aaa) İşçi Sendikasının Kurulacağı İşkolunda Çalışma-86 bbb) Belli Suçlardan Mahkûm Olmama-86 ccc) Diğer Koşullar-87 bb) İşveren Sendikası Kurucularında Aranan Nitelikler-87 c) Kurucuların Ortak Bir Meslekî Amaç Gütmeleri-88 d) Tüzüğün Hazırlanıp Resmî Makama Verilmesi-88 2. Konfederasyon Kurmanın Koşulları-88 II. ULUSLARARASI HUKUKTA SENDİKA KURMA HAKKI-89 A. AİHS’DE SENDİKA KURMA HAKKI-90 B. ÇALIŞANLARIN TEMEL SOSYAL HAKLARI TOPLULUK ŞARTI-92 C. AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR ŞARTI-94 D. ILO-95 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK ANAYASALARINDA SENDİKA KURMA HAKKI I. GENEL OLARAK-97 II. TANZİMAT ÖNCESİ ÇALIŞMA HAYATI-98 III. TANZİMAT DÖNEMİ ÇALIŞMA HAYATI-99 IV. 1876 ANAYASASINDA SENDİKA KURMA HAKKI-99 V. 1909 TATİL-İ EŞGAL YASASI -101 A. SENDİKA KURMAYI YASAKLAMA GEREKÇELERİ-101 B. KANUN KOYUCUNUN SENDİKAYA BAKIŞI-102 VI. 1921 ANAYASASINDA SENDİKA KURMA HAKKI-102 VII. CUMHURİYET DÖNEMİ SONRASI -102 A. 1924 ANAYASASINDA SENDİKA KURMA HAKKI-103 B. 1961 ANAYASASINDA SENDİKA KURMA HAKKI-106 1. Çalışanlar Açısından Sendika Kurma Hakkı-107 2. Memurlar Açısından Sendika Kurma Hakkı-109 3. Sendika Kurma Hakkının Genel Bir Değerlendirilmesi-111 C. 1982 ANAYASASINDA SENDİKA KURMA HAKKI-112 1. Genel Olarak-113 2. Sendika Kurma Hakkının Anayasadaki Yeri-115 3. Sendika Kurma Hakkının Anayasal Gerekçesi-116 4. Anayasanın İlga Edilen -Sendikal Faaliyet- Düzenlemesi-119 VIII. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINDA-122 SONUÇ-124 EKLER-133
