Doç. Dr. Süleyman YILMAZ
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 17
KAYNAKÇA 19
GİRİŞ 39
1 BÖLÜM MUVAZAA KAVRAMI, ÇEŞİTLERİ VE BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI
I MUVAZAA KAVRAMI 43
A GENEL OLARAK 43
B TANIMI 46
C UNSURLARI 49
1 Görünürdeki İşlem 49
a Genel Olarak 49
b İrade ve Beyanın Farklı Olması Halinde Hangisinin Esas Alınacağına Dair Teoriler 50
aa İrade Teorisi 50
bb Beyan Teorisi 52
cc Güven Teorisi 52
2 Muvazaa Anlaşması 54
3 Gizli İşlem 58
a Genel Olarak 58
b Gizli İşlemin Geçerlilik Şartları 60
aa Gizli İşlemin Esasa İlişkin Şartları 60
aaa Gizli İşlemin Konusu İmkânsız, Emredici Hukuk Kurallarına, Ahlâka, Kişilik Haklarına veya Kamu Düzenine Aykırı Olmamalıdır 60
bbb Gizli İşlemin İradeyi Sakatlayan Sebeplerden Biri veya Aşırı Yararlanma Dolayısıyla İptal Edilmemiş Olması Gerekir 61
8
bb Gizli İşlemin Şekle İlişkin Şartlara Uyuyor Olması 62
4 Aldatma Kastı 63
D ÇEŞİTLERİ 65
1 Genel Olarak 65
2 Mutlak Muvazaa 66
3 Nisbî Muvazaa 67
a Tarafların Şahsında Muvazaa 68
b Sözleşmenin Niteliğinde Muvazaa 68
c Sözleşmenin Konusu veya Şartlarında Muvazaa 70
d Kısmî Muvazaa- Tam Muvazaa Ayrımı 70
E Muvazaanın Hüküm ve Sonuçları 71
1 Muvazaalı İşlemin Geçersizliği 71
2 Muvazaalı İşlemin Geçersizliğinin Sonuçları 73
a Muvazaa İddiasının İleri Sürülebilmesi 73
b Muvazaanın Hâkim Tarafından Değerlendirilmesi Açısından Sonuçları 75
c Muvazaalı İşlem Sonradan Geçerli Olmaz 76
d Muvazaanın Taraflar Açısından Sonuçları 76
e Muvazaa Sebebiyle Zarara Uğrayan Üçüncü Kişilerin Durumu 78
3 Muvazaalı İşlemin Geçersiz Olduğunun İleri Sürülemeyeceği Durumlar 79
F Muvazaanın İspatı 81
1 Genel Olarak 81
2 Tarafların Muvazaayı İspat Etmesi 82
3 Üçüncü Kişilerin Muvazaayı İspat Etmesi 83
II MUVAZAA KAVRAMININ BENZER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 83
A GENEL OLARAK 83
B İNANÇLI İŞLEM İLE KARŞILAŞTIRILMASI 84
1 İnançlı İşlemin Tanımı ve Fonksiyonları 84
2 İnançlı İşlemin Çeşitleri 87
3 İnançlı İşlemin Unsurları 88
a İnanç Anlaşması 88
b Devir işlemi 89
4 İnançlı İşlemin Hüküm ve Sonuçları 89
5 İnançlı İşlem ile Muvazaa Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar 91
a Benzerlikler 91
b Farklılıklar 92
C NAM-I MÜSTEAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI 95
9
1 Nam-ı Müstearın Tanımı 95
2 Nam-ı Müstearın Unsurları 99
3 Nam-ı Müstearın Muvazaa ile olan Benzerlikleri ve Farklılıkları 99
a Benzerlikleri 99
b Farklılıkları 99
D KANUNA KARŞI HİLE İLE KARŞILAŞTIRILMASI 101
1 Tanımı 101
2 Kanuna Karşı Hilenin Unsurları 101
3 Muvazaa ile Kanuna Karşı Hilenin Benzerlikleri ve Farklılıkları 102
a Benzerlikleri 102
b Farklılıklar 102
E ZİHNÎ KAYIT İLE KARŞILAŞTIRILMASI 103
1 Genel Olarak 103
2 Zihnî Kaydın Tanımı 103
3 Muvazaa ile Zihnî Kayıt Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar 104
a Benzerlikler 104
b Farklılıklar 104
2 BÖLÜM MİRASBIRAKANIN MİRASÇILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK İŞLEMLERİ VE İSTİSNALARI
I GENEL OLARAK 107
II MURİS MUVAZAASI 108
A GENEL OLARAK 108
B UNSURLARI 111
1 Görünürdeki İşlem 112
2 Muvazaalı İşlem Yapma Yönünde İrade: Muvazaa Anlaşması 112
3 Mirasçıları Aldatma Kastı 113
4 Gizli İşlem 116
III TARAFLARI MURİS MUVAZAASI YAPMAYA YÖNELTEN SEBEPLER 117
A GENEL OLARAK 117
10
B UYGULAMADA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN SEBEPLER 117
1 Evlatlar Arasındaki Eşitliği Bozma Amacı 117
2 Toplumsal ve Ailevî Faktörler 119
3 İkinci Bir Eşin Bulunması 122
IV MİRASBIRAKANIN MİRASÇILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK İŞLEMLERİ 123
A GENEL OLARAK 123
B MİRASBIRAKANIN SATIŞ SÖZLEŞMESİ İLE YAPTIĞI MUVAZAALI İŞLEMLER 124
1 Genel Olarak 124
2 Satış Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları 124
a Tanımı 124
b Unsurları 125
aa Mal 125
bb Satış Bedeli 126
cc Tarafların Anlaşması 126
3 Satış Sözleşmelerinde Muvazaanın İleri Sürülmesi 127
a Taşınır Satışlarında Muvazaanın İleri Sürülmesi 127
b Taşınmaz Satışlarında Muvazaanın İleri Sürülmesi 128
aa Genel Olarak 128
bb Taşınmaz Satışlarında Muvazaanın Unsurları 129
aaa Mal Kaçırma 129
bbb Üçüncü Kişiden Yararlanma 130
cc Dürüstlük Kuralının Muris Muvazaasında Etkisi 131
C MİRASBIRAKANIN BAĞIŞLAMA SÖZLEŞMESİ İLE YAPTIĞI MUVAZAALI İŞLEMLER 133
1 Genel Olarak 133
2 Bağışlama Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları 133
a Tanımı 133
b Unsurları 135
aa Kazandırıcı Bir İşlem Olmalı 135
bb Karşılıksız (İvazsız) Olma 136
3 Bağışlama Sözleşmesi Çeşitleri 136
a Şarta Bağlı Bağışlama 136
b Yüklemeli Bağışlama 137
4 Bağışlama Sözleşmelerinde Muvazaanın İleri Sürülmesi 139
11
D MİRASBIRAKANIN ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ İLE YAPTIĞI MUVAZAALI İŞLEMLER 140
1 Genel Olarak 140
2 Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları 141
a Tanımı 141
b Unsurları 143
aa Sözleşmenin İvazlı Olması 143
bb Sözleşmenin Hayat Boyunca Bakımı Gerekli Kılması 143
cc Sözleşmenin Talih ve Tesadüfe Bağlı Olması 144
3 Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Muvazaanın İleri Sürülmesi 144
E MİRASBIRAKANIN MAL REJİMİ SÖZLEŞMELERİ İLE YAPTIĞI MUVAZAALI İŞLEMLER 147
1 Genel Olarak 147
2 Mal Rejimi Sözleşmesi Tanımı ve Unsurları 147
a Tanımı 147
aa Mal Rejimi Sözleşmesinin Şartları 149
aaa Tarafların Anlaşması 149
bbb Geçerlilik Şartları 149
aaaa Ehliyet 150
bbbb Şekil 150
bb Hüküm ve Sonuçları 150
b Mal Rejimi Çeşitleri 151
3 Mal Rejimi Sözleşmelerinde Muvazaanın İleri Sürülmesi 152
a Genel Olarak 152
b Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Muvazaanın İleri Sürülmesi 152
F MİRASBIRAKANIN DİĞER MUVAZAALI İŞLEMLERİ 154
1 Evlat Edinme Sebebiyle Muvazaalı İşlem Yapılması 154
a Genel Olarak 154
b Muvazaanın İleri Sürülmesi 155
2 Borç Senedi Düzenlenmesi ile Muvazaalı İşlem Yapılması 157
3 Karşı Taraf Adına Kurulan Şirket Lehine Satış Sözleşmesi Gösterilmesi Yoluyla ile Muvazaalı İşlem Yapılması 159
4 Mahkeme Kararı ile Muvazaalı İşlem Yapılması 160
12
5 Miras Sözleşmesi ile Muvazaalı İşlem Yapılması 160
a Genel Olarak Miras Sözleşmesi 160
b Muvazaanın İleri Sürülmesi 162
6 Ömür Boyu Gelir Sözleşmesi ile Muvazaalı İşlem Yapılması 163
7 Mehir Senedi ile Muvazaalı İşlem Yapılması 164
V MURİS MUVAZAASINA İLİŞKİN YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI 166
A 01041974 TARİH VE 1/2 SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 166
1 Karar 166
2 Konu Hakkında İleri Sürülen Görüşler 167
a Saklı Pay Sahibi Mirasçılar Dışında, Kanunî Mirasçılara Dava Hakkı Tanınamayacağına Yönelik Görüş 167
b Saklı Pay Sahibi Olan ve Olmayan Mirasçılara Dava Açma Hakkı Tanıyan Görüş 168
c Hileli Anlaşma Görüşü 169
d Favor Testamenti İlkesi Açısından Değerlendirmeler 171
e İsviçre Hukukundaki Durum 171
B 22051987 TARİH VE 4/5 SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 172
1 Genel Olarak 172
2 Eleştiriler 173
C 16031990 TARİH VE 1989/1 E, 1990/2 K SAYILI YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARI 173
D DEĞERLENDİRMELERİM 176
VI MİRASBIRAKANIN MİRASÇILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK İŞLEMLERİNİN İSTİSNALARI 177
A GİZLİ BAĞIŞ 177
B DENKLEŞTİRMEYE TABİ BAĞIŞ 178
C MİRASTAN FERAGAT SÖZLEŞMESİNİN VARLIĞI 180
1 Genel olarak 180
2 Muvazaanın İleri Sürülmesi 181
D MİRASBIRAKANIN TAPUSUZ TAŞINMAZLARININ VE TAŞINIRLARININ DEVRİNE KARŞI MUVAZAA İDDİASI 182
13
E 3402 SAYILI KADASTRO KANUNU’NUN 13/B-B MADDESİ UYARINCA 10 YILLIK SÜREYE TABİ İŞLEMLERE KARŞI MUVAZAA İDDİASI 183
F ÖLÜME BAĞLI TASARRUF: VASİYETNAME 185
G İNTİFA HAKKI TESİS EDİLMESİ 186
H KAMU HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN İLİŞKİLER 187
I İYİNİYETLİ ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE YAPILAN DEVİRLER 188
3 BÖLÜM MİRASBIRAKANIN MİRASÇILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK MUVAZAALI İŞLEMLERİNE KARŞI AÇILAN DAVALAR VE SONUÇLARI
I MİRASBIRAKANIN MİRASÇILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK MUVAZAALI İŞLEMLERİNE KARŞI AÇILAN DAVALAR 191
A GENEL OLARAK 191
B AÇILABİLECEK DAVALAR 192
1 Mirasın Denkleştirilmesi Davası 192
a Denkleştirme Kavramı 192
b Denkleştirme Talebinin Şartları 195
aa Sağlararası Bir Kazandırma Olmalı 195
bb Kazandırma İvazsız Olmalı 196
cc Kazandırma Yasal Mirasçılara Yapılmış Olmalı 197
dd Kazandırma Miras Paylarına Mahsuben Yapılmış Olmalı 197
ee Kazandırma Mirasbırakanın Malvarlığından Yapılmış Olmalı 198
ff Kazandırma Yasal Mirasçıya Doğrudan Mirasbırakan Tarafından Yapılmalı 198
c Denkleştirme Davasının Konusu 199
aa Genel Olarak 199
bb Kanunen Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar 200
aaa Kuruluş Sermayesi 200
bbb Çeyiz 200
ccc İbra 201
14
ddd Malvarlığı Devri 202
eee Diğer Kazandırmalar 202
cc Kanunen Denkleştirmeden Muaf Tutulan Kazandırmalar 203
d Denkleştirme Davasının Tarafları 204
aa Denkleştirme Borçlusu 204
aaa Altsoy Mirasçılar 204
bbb Altsoy Dışındaki Yasal Mirasçılar 205
ccc Sağ Kalan Eş 206
ddd Vasiyet Alacaklısı ve Atanmış Mirasçı 206
bb Denkleştirme Alacaklıları 207
e Denkleştirme Davasının Hukukî Niteliği 207
f Denkleştirmenin Gerçekleştirilmesi 208
g Denkleştirme Davasında Süreler 208
h Denkleştirme Davasında İspat 210
ı Görevli ve Yetkili Mahkeme 211
2 Tenkis Davası 211
a Tenkis Davasının Şartları 212
aa Genel olarak 212
bb Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğünün Aşılması 212
cc Mirasçıların Saklı Paylarının İhlâl Edilmiş Olması 213
b Tenkis Davasının Konusu 214
c Tenkis Davasının Tarafları 214
aa Davacılar 215
bb Davalılar 216
d Tenkis Davasındaki Süreler 217
e Tenkis Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 219
3 Muris Muvazaası Davası 219
a Genel Olarak 219
b Muris Muvazaası Davasının Konusu 221
c Muris Muvazaası Davasınında Taraflar 221
aa Davacı 221
bb Davalı 225
d Muris Muvazaası Davasının Uygulamasına İlişkin Hukukî Sorun 225
aa Yargıtay’ın Yerleşik Uygulaması 225
bb Görüşümüz 227
aaa Genel Olarak 227
15
bbb Ölünün Son Arzularına Saygı Gösterilmesi İlkesi (Favor Testamenti Prensibi) 228
ccc Muris Muvazaası Davasında Favor Testamenti İlkesinin Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu 230
e Muris Muvazaası Davasında Süreler 232
f Muris Muvazaası Davasında İspat 232
aa Muvazaanın İspatı 232
bb Muris Muvazaasının İspatı 233
aaa Tarafların Muvazaalı İşlemi İspatı 235
bbb Üçüncü Kişilerin Muvazaayı İspatı 235
4 Davaların Yarışması ve Davaların Terditli Açılması 236
5 Mal Kaçırmaya Yönelik Davaların Karşılaştırılması 239
a Tenkis ve Denkleştirme Davalarının Karşılaştırılması 239
b Muris Muvazaası Davasının Tenkis Davası ile Karşılaştırılması 240
c Muris Muvazaası Davasının Denkleştirme Davası ile Karşılaştırılması 243
II MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI 244
A GENEL OLARAK 244
B MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK OLAN MİRAS DAVALARINDAN FARKI 244
KONU İLE İLGİLİ YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI 247
TC YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU (E 1974/1, K 1974/2, T 01041974) 247
TC YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU (E 1986/4, K 1987/5,T 22051987) 256
TC YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME GENEL KURULU (E 1989/1,K 1990/2, T 16031990) 265
