Modern İnfaz Hukuku ve Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Kurumu

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM
MODERN İNFAZ HUKUKU’NUN GENEL ESASLARI
1.1. İnfaz Kavramı 23
1.2. İnfazın Tarihsel Gelişim Süreci 26
1.2.1. Genel Olarak 26
1.2.2. Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların ve Ceza İnfaz Kurumlarının Tarihsel Gelişimi 28
1.2.2.1. Genel Olarak 28
1.2.2.2. Batı’da Tarihsel Gelişim 31
1.2.2.2.1. Ceza İnfaz Kurumlarının Doğuşundan Önceki Dönem 31
1.2.2.2.1.1. Eski Yunan 33
1.2.2.2.1.2. Roma 34
1.2.2.2.1.3. Cermenler 35
1.2.2.2.1.4 Kilise Hukuku 36
1.2.2.2.1.5 Müşterek Hukuk 37
1.2.2.2.2. Ceza İnfaz Kurumlarının Doğuşu ve Gelişimi 39
1.2.2.2.2.1. Amsterdam Cezaevlerinin Doğuşu ve Müşterek Hapis (Topluluk) Sistemi 40
1.2.2.2.2.2. Aydınlanma Çağından 20’nci Yüzyıla Kadarki Dönem 46
1.2.2.2.2.3. Anglo Sakson (Amerikan) Reform Çabaları 50
1.2.2.2.2.3.1. Hücre (Pensilvanya) Sistemi 50
1.2.2.2.2.3.2. Karma (Auburn) (Sessizlik) Sistemi 54
1.2.2.2.2.3.3. Panoptikon Sistemi 57
1.2.2.2.2.3.4. Dereceli Sistem (İrlanda Sistemi) 58
1.2.2.2.2.3.5. Elmira Islahevi Modeli 61
1.2.2.2.2.4. Fransa’da Reform Çalışmaları 61
1.2.2.2.2.5. Almanya’da Cezaevi Reformu 64
1.2.2.2.2.6. İspanya’da Cezaevi Reformu 66
1.2.2.3. 20’inci Yüzyıl 67
1.2.2.3.1. Genel Olarak 67
1.2.2.3.2. Almanya 67
1.2.2.3.3. ABD 69
1.2.2.3.4. Uluslararası Alanda 70
1.2.2.4. Günümüzde (21. Yüzyıl) 73
1.2.2.5. Türk Hukukundaki Tarihsel Gelişim 76
1.2.2.6. Kıbrıs’ta Cezaevlerinin Tarihsel Gelişimi 85
1.3. Modern İnfaz Hukukuna Hakim Olan İlkeler 94
1.3.1. İnfaz Hukukunun Temel İlkeleri 94
1.3.1.1. Hukuk Devleti İlkesi 94
1.3.1.2. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı İlkesi 99
1.3.1.3. Eşitlik İlkesi 103
1.3.1.4. Sosyal Devlet İlkesi 106
1.3.2. İnfaza İlişkin İlkeler 109
1.3.2.1. İnfazın Kanuniliği İlkesi 109
1.3.2.2. İnfazın Kesintisizliği İlkesi 112
1.3.2.3. Gizlilikten Kaçınma İlkesi 112
1.3.2.4. İnsanca İnfaz İlkesi 113
1.3.2.5. İnfazın Bireyselleştirilmesi İlkesi 115
1.3.3. Hapis Cezasının İnfazına İlişkin İlkeler 118
1.3.3.1. Güvenlik İlkesi 119
1.3.3.2. Düzen İlkesi 119
1.3.3.3. Adalet İlkesi 119
1.3.3.4. Koruma İlkesi 120
1.3.3.5. Disiplin İlkesi 120
İKİNCİ BÖLÜM
MODERN İNFAZ HUKUKU’NUN AMACI
2.1. Genel Olarak 123
2.3. İnfazın Önleme Amacı 133
2.3. İnfazın Yeniden Topluma Kazandırma Amacı 136
2.3.1. Yeniden Topluma Kazandırma Amacına Yöneltilen Eleştiriler ve Tartışmalı Alanlar 143
2.3.1.1. Genel Olarak 143
2.3.1.2. Süre 144
2.3.1.3. Cezaevi Alt Kültürü/Cezaevilileşme ve Yeniden Topluma Kazandırma İlişkisi 144
2.3.1.4. Tehlikeli Suçlular 146
2.3.1.5. F Tipi Cezaevleri 150
2.3.1.6. Çalışma Zorunluluğu 152
2.3.2. Yeniden Topluma Kazandırma Amacını Olumsuz Yönde Etkileyen Ceza İnfaz Kurumlarındaki Başlıca Sorunlar 153
2.3.2.1. Ceza İnfaz Kurumu Kavramı ve Unsurları 153
2.3.2.2. Ceza İnfaz Kurumlarının (İnfaz Koşullarının) Hükümlünün Psikolojik ve Fiziksel Durumu Üzerindeki Olumsuz Etkileri 154
2.3.2.2.1. Genel Olarak 154
2.3.2.2.2. Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların AİHS m. 3 ile İlişkisi ve İnfaz Koşulları Açısından AİHM İçtihatları (AİHS m. 3’ün İhlaline Dair Örnek Kararlar) 158
2.3.2.2.3. Ceza İnfaz Kurumlarında İntihar ve AİHS’ye Taraf Devletlere AİHS m. 2 (Yaşam Hakkı) Bakımından Getirilen Yükümlülükler 168
2.3.2.2.4. Ceza İnfaz Kurumlarında Beslenme, Muayene ve Tedavinin Reddi 172
2.3.3. Ceza İnfaz Kurumlarının Özelleştirilmesi 179
2.3.4. Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların Yerine Uygulanabilir Alternatif Yaptırımlar Ve/Veya Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaların İnfazında Ceza İnfaz Kurumu Dışındaki Çağdaş İnfaz (Usulleri) Yöntemleri 185
2.3.4.1. Elektronik İzleme ve İsveç Modeli’nin Başarısı (Elektronik Kontrol Suretiyle Konutta İnfaz/Elektronik Kelepçe Uygulaması) 186
2.3.4.2. Kamuya Ait Bir Yerde Zorunlu Kalma 207
2.3.4.3. Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma 208
2.3.4.4. Zararın Giderilmesi 217
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MODERN İNFAZ HUKUKUNUN AMAÇLARINI GERÇEKLEŞTİRMEYE YÖNELİK YENİ BİR TOPLUMA KAZANDIRMA MODELİ: DENETİMLİ SERBESTLİK
3.1. Denetimli Serbestlik Kurumunun Genel Esasları 231
3.1.1. Denetimli Serbestlik Kavramı ve Ceza Adalet Sistemindeki Yeri (Hukuki Niteliği) 231
3.1.1.1. Denetimli Serbestlik Bir Yaptırım Biçimi midir? 234
3.1.1.2. Denetimli Serbestlik Bir İnfaz Biçimi midir? 237
3.1.2. Denetimli Serbestlik Kurumunun Amacı 239
3.1.3. Denetimli Serbestlik Kurumunun Temel Özellikleri 240
3.1.4. Denetimli Serbestlik Kurumunun Faydaları ve Sakıncaları 241
3.1.5. Denetimli Serbestliğe Hakim Olan İlkeler 244
3.1.5.1. İnsan Onuruna Saygı ve Dürüstlük İlkesi 244
3.1.5.2. Tarafsızlık İlkesi 244
3.1.5.3. Masumiyetin Korunması ve Gizlilik İlkesi 245
3.1.5.4. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 246
3.1.5.5. Ölçülülük İlkesi 247
3.1.6. Denetimli Serbestliğe Tabi Tutulan Kişinin Hakları ve Yükümlülükleri 248
3.1.6.1. Hakları 248
3.1.6.2. Yükümlülükleri 249
3.2. Denetimli Serbestlik Kurumunun Tarihsel Gelişim Süreci 251
3.2.1. Mukayeseli Hukuktaki Gelişimi 251
3.2.1.1. ABD 251
3.2.1.2. Avrupa Ülkeleri 256
3.2.1.2.1. İngiltere ve Galler 257
3.2.1.2.2. Almanya 268
3.2.1.2.3. Fransa 271
3.2.1.2.4. Belçika 272
3.2.1.2. Uluslararası Belgelerdeki Gelişimi 273
3.2.2. Türk Hukukunda Denetimli Serbestlik Kurumu 282
3.2.2.1. Türkiye’de Denetimli Serbestlik Kurumunun Kabul Edilmesi Ve Mevzuattaki Yeri Hakkında Genel Bilgiler 282
3.2.2.2. Türk Hukukunda 5402 sayılı DSHK m. 4 ve DSHY m. 5 Çerçevesinde Denetimli Serbestliğin Temel İlkeleri ve Özellikleri 292
3.2.2.3. 5275 sayılı CvGTİHK m. 105/A Çerçevesinde Denetimli Serbestlik Kurumunun Uygulanmasıyla Cezaların İnfazı 293
3.2.2.3.1. Denetimli Serbestlik Uygulanmak Suretiyle Cezanın İnfazı İçin Aranan Objektif Koşullar 299
3.2.2.3.1.1. Hükümlünün Açık Ceza İnfaz Kurumunda Bulunması 299
3.2.2.3.1.2. Hükümlünün Çocuk Eğitimevinde Bulunması 301
3.2.2.3.1.3. Hükümlünün Koşullu Salıverilmesine 1 Yıl Veya Daha Az Süre Kalması 302
3.2.2.3.1.4. Cezanın Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanmak Suretiyle İnfazına Yönelik Hükümlünün Talebinin Olması 304
3.2.2.3.2. Denetimli Serbestlik Uygulanmak Suretiyle Cezanın İnfazı İçin Aranan Subjektif Koşullar 305
3.2.2.3.3. Cezanın Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanmak Suretiyle İnfazı Kararının Yerine Getirilmesi ve Hükümlünün Tabi Tutulacağı Yükümlülükler 308
3.2.2.3.4. Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulamasına Son Verilerek Hükümlünün Açık Ceza İnfaz Kurumuna Gönderilmesi 311
3.2.2.3.5. Denetimli Serbestlikten Kaç Kez Yararlanılabileceği Hususu 316
3.2.2.3.6. Denetimli Serbestlik Tedbirinin Uygulanamayacağı Durumlar 318
3.2.2.3.7. Türkiye’deki Denetimli Serbestlik Kurumuna İlişkin Kısa Bir Değerlendirme ve Öneriler 320
3.2.3. Kuzey Kıbrıs Hukukunda Denetimli Serbestlik Kurumu 324
3.2.3.1. Denetimli Serbestlik Yükümlülüklerinin Getirildiği İlk Düzenleme Olan Uyuşturucu Madde Kullanıcıları Veya Bağımlıları Hakkındaki 28/16 Sayılı Denetimli Serbestlik Kanunu 324
3.2.3.2. 28/16 Sayılı Denetimli Serbestlik Kanunu ile İlgili Eleştiriler/Mevzuatta Yapılması Önerilen Değişiklikler 333
3.2.3.2.1. 28/16 sayılı Kanunu’nun Çalışan (Olumlu) Yönleri 334
3.2.3.2.2. Gerek 28/16 sayılı Kanunun İçeriği Gerekse Uygulamadan Kaynaklanan Çalışmayan (Olumsuz) Yönleri ve Çözüm Önerileri 335
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KOŞULLU SALIVERİLME KURUMUNUN
MODERN İNFAZ HUKUKUNDAKİ YERİ
4.1. Koşullu Salıverilme Hakkında Genel Bilgiler 341
4.1.1. Koşullu Salıverilme Kavramı ve Tanımı 341
4.1.2. Koşullu Salıverilmenin Hukuki Niteliği 343
4.1.3. Koşullu Salıverilmenin Tarihçesi ve Amacı 346
4.1.4. Koşullu Salıverilmenin Gerekliliğini Savunan ve Eleştiren Düşünceler (Leh ve Aleyhide Görüşler) 350
4.2. Koşullu Salıverilmenin Benzer Kurumlardan Farkı 354
4.2.1. Af 354
4.2.2. Erteleme (Tecil) 365
4.2.2.1. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 369
4.2.2.2. Duruşmanın Ertelenmesi 380
4.2.2.3. Hükmün Ertelenmesi (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) 382
4.2.2.4. Cezanın Ertelenmesi (Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi) 400
BEŞİNCİ BÖLÜM
MUKAYESELİ HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA
KOŞULLU SALIVERİLME
5.1. Koşullu Salıverilme İçin Aranan Şartlar 431
5.1.1. Cezaya İlişkin (Hükmedilmiş Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması Şartı) 432
5.1.1.1. Mukayeseli Hukukta 433
5.1.1.2. Türk Hukukunda 454
5.1.1.2.1. Süreli Hapis Cezalarında Koşullu Salıverilme 455
5.1.1.2.2. Müebbet Hapis Cezalarında Koşullu Salıverilme 464
5.1.1.2.3. Tutuklulukta Geçen Süre ve Koşullu Salıverilme 468
5.1.1.2.4. Koşullu Salıverilmenin Uygulanamayacağı Durumlar 473
5.1.2. Hükümlüye İlişkin “İyi Hal” Şartı 478
5.1.2.1. Mukayeseli Hukukta 479
5.1.2.2. Türk Hukukunda 488
5.1.3. Şahsi Hakların Tazminatına İlişkin Şart 496
5.1.3.1. Mukayeseli Hukukta 497
5.1.3.2. Türk Hukukunda 499
5.2. Koşullu Salıverilme Kararı ve Sonuçları 503
5.2.1. Genel Olarak 503
5.2.2. Koşullu Salıverilme Kararının Verilmesi 504
5.2.2.1. Talep/Rıza Şartı 505
5.2.2.2. Karar Verecek Merci 507
5.2.2.3. Kanun Yolu 520
5.2.3. Koşullu Salıverilme Sonrası Uygulanacak Rejim 527
5.2.3.1. Genel Olarak 527
5.2.3.2. Ceza İnfaz Kurumundan Koşullu Salıverilen Hükümlünün Dışarıdaki Durumu 527
5.2.3.2.1. Mukayeseli Hukuk 530
5.2.3.2.2. Türk Hukukunda 546
5.2.3.3. Deneme Süresinin Tespiti 560
5.2.3.3.1. Mukayeseli Hukukta 560
5.2.3.3.2. Türk Hukukunda 563
5.2.4. Koşullu Salıverilmenin Sonuçları 565
5.2.4.1. Genel Olarak 565
5.2.4.2. Deneme Süresinin Olaysız Geçmesi 570
5.2.4.2.1. Mukayeseli Hukukta 570
5.2.4.2.2. Türk Hukukunda 571
5.2.4.3. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 572
5.2.4.3.1. Mukayeseli Hukukta Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 572
5.2.4.3.1.1. Deneme Süresinde Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınmasını Gerektirecek Haller (Geri Alınma Nedenleri) 572
5.2.4.3.1.2. Geri Almaya Karar Verecek Makam 580
5.2.4.3.1.3. Geri Almadan Sonra Çekilecek Ceza (Geri Almanın Sonuçları) 583
5.2.4.3.2. Türk Hukukunda Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 585
5.2.4.3.2.1. Deneme Süresinde Koşullu Salıverilme Kararının Geri Alınmasını Gerektirecek Haller (Geri Alınma Nedenleri) 585
5.2.4.3.2.2. Geri Almaya Karar Verecek Makam 595
5.2.4.3.2.3. Geri Almadan Sonra Çekilecek Ceza (Geri Almanın Sonuçları) 597
ALTINCI BÖLÜM
AİHM İÇTİHATLARINDA VE KIBRIS HUKUK SİSTEMİNDE
KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLI TAHLİYE) KURUMU
6.1. AİHM İçtihatlarına Göre Koşullu Salıverilme 603
6.1.1. Kafkaris/Kıbrıs Cumhuriyeti (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi) Davası (Bşv No: 21906/04, 12.02.2008 tarihli Karar) 604
6.1.2. Vinter ve Diğerleri/Birleşik Krallık Davası (Bşv. No: 3896/10, 09.07.2013 tarihli Karar) 608
6.1.3. Trabelsi/Belçika Davası (Bşv. No: 140/10, 04.09.2014 tarihli Karar) 620
6.1.4. Hutchinson/Birleşik Krallık Davası (Bşv. No: 57592/08, 05.01.2015 tarihli 4’üncü Daire ve 17.01.2017 tarihli Büyük Daire Kararları) 623
6.1.5. Harakchiev ve Tolumov/Bulgaristan Davası (Bşv. No: 15018/11, 61199/12,08.07.2014 tarihli Karar) ile Murray/Hollanda Davası (Bşv. No: 10511/10, 26.04.2016 tarihli Karar) 625
6.1.6. Adbullah Öcalan/Türkiye (No.2) (Bşv. No: 24069/03, 197/04, 6201/06, 10464/07, 18.03.2014 tarihli Karar) 626
6.2. Kuzey Kıbrıs Hukuk Sisteminde Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Kurumu 632
6.2.1. Mevzuat Hakkında Genel Bilgiler 633
6.2.1.1. Fasıl 286 Cezaevi Disiplin Kanunu 633
6.2.1.2. Şartlı Tahliye Tüzüğü 634
6.2.1.2.1. Şartlı Tahliye İçin Aranan Şartlar 635
6.2.1.2.1.1. Cezaya İlişkin (Hükmedilmiş Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmiş Olması Şartı) 636
6.2.1.2.1.2. Hükümlüye İlişkin (İyi Hal Şartı) 644
6.2.1.2.1.3. Şahsi Hakların Tazminatına İlişkin Şart 647
6.2.1.2.2. Şartlı Tahliyenin Uygulanamayacağı Durumlar 649
6.2.1.2.3. Şartlı Tahliye Kararı ve Sonuçları 652
6.2.1.2.3.1. Talep Şartı 652
6.2.1.2.3.2. Şartlı Tahliye Kararını Verecek Merci 652
6.2.1.2.4. Şartlı Tahliye Kararı Sonrası Uygulanacak Rejim 656
6.2.1.2.5. Şartlı Tahliye Kararının Geri Alınması 658
6.2.1.2.6. Şartlı Tahliye Kurulu Kararlarının Yargısal Denetimi (Kanun Yolu) 664
6.3. Güney Kıbrıs Rum Kesiminde (Kıbrıs Cumhuriyeti) Koşullu Salıverilme (Şartlı Tahliye) Kurumu 667
6.3.1. Günümüzde Şartlı Tahliye Konusunda Uygulanan Mevzuat Hakkında (62(I)/1996, 12(I)/1997, 96(I)/2005, 116(I)/2008, 37(I)/2009, 200(I)/2015, 39(I)/2016, 42(I)/2018 ve 112(I)/2018 sayı no.lu değişikliklerle yürürlükteki Cezaevi Kanunu) 667
6.3.2. Şartlı Tahliye İçin Aranan Şartlar 668
6.3.2.1. Cezaya İlişkin Şart (Hükmedilmiş Cezanın Bir Kısmının İnfaz Edilmesi) 668
6.3.2.2. Hükümlüye İlişkin “İyi Hal” Şartı 670
6.3.2.3. Şahsi Hakların Tazminatına İlişkin Şart 673
6.3.3. Şartlı Tahliye Kararı ve Sonuçları 674
6.3.3.1. Talep Şartı 674
6.3.3.2. Şartlı Tahliye Kararını Verecek Merci 675
6.3.3.3. Şartlı Tahliye Kararının Geri Alınması 678
6.3.3.4. Şartlı Tahliye Kararlarının Yargısal Denetimi (Kanun Yolu) 680
Sonuç 683
EKLER
EK I: KKTC (Kuzey Kıbrıs Hukuk Sistemi'nde) 28/16 Sayılı DSK 719
EK II: KKTC'de (Kuzey Kıbrıs Hukuk Sistemi'nde) Şartlı Tahliye Edilecek Olan Hükümlüye İmzalatılan Belge Sureti 725
Kaynakça 727