Muhakemenin Yenilenmesi
Ceza Muhakemesi Hukukunda
Muhakemenin Yenilenmesi
-Ceza Muhakemesi Hukukunda Muhakemenin Yenilenmesi Kurumunun Esasları
-Muhakemenin Yenilenmesi Nedenleri
-Muhakemenin Yenilenmesi Muhakemesi
Ceza Hukukunun İşlevini Yerine Getirmesi Açısından Varlığı Gereken Şartlardan Birisi De Kovuşturma Evresinin Şüphenin Yenilip Maddi Gerçekle Örtüşen Bir Kesin Hükümle Sonuçlandırılmasıdır. Ancak Kesin Hükümde Adli Hata Bulunması İhtimalinin Belirmesi Yenilen Şüpheyi Diriltir, Ciddi Bir İkilem Oluşturur. Çünkü Kesin Hüküm Aynı Fiil Ve Fail Hakkında Tekrar Ceza Muhakemesi Yapılmasını Engellerken Hukuki Güvenliğe, Kişi Özgürlüğüne, Hükümlerin Ve Mahkemelerin Otoritesinin Sağlanmasına Hizmet Eder. Ancak Bazı Ciddi Adli Hatalar Yarattıkları Adaletsizlikler Nedeniyle Toplum İçin Çok Zararlı Sonuçlar Doğurur. Örneğin Kişi Özgürlüklerinin Haksız Yere Sınırlandırılmasını, Mahkemelerin Ve Hükümlerinin Otoritesinin Sarsılmasını Sonuçlar. Muhakemenin Yenilenmesi Bu İkilemin Çözümünü Amaçlayan Bir Kanun Yoludur.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (Cmk), Yürürlükten Kaldırdığı 1412 Sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu?Nda (Cmuk) Bulunan Düzenlemelere Büyük Ölçüde Paralel Olarak Muhakemenin Yenilenmesi Kurumuna Yer Vermiştir. Ancak Cmk'daki Muhakemenin Yenilenmesine İlişkin Düzenlemeler Bazı Yönleriyle Cmuk'ta Yer Alan Düzenlemelerden Farklıdır. Bu Durum Ve Değişen Toplumsal İhtiyaçlarımız Konuyu Bugün İçin Yeniden İncelemeye Değer Hale Getirmektedir.
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA
MUHAKEMENİN YENİLENMESİ KURUMUNUN ESASLARI
I. CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA MUHAKEMENİN YENİLENMESİ KURUMUNA DUYULAN İHTİYAÇ 19
A. Genel Olarak Ceza Muhakemesinin Amacı 19
B. Ceza Muhakemesi Hukukunda Kesin Hüküm Kavramı ve Adli Hata 21
1. Ceza Muhakemesi Hukukunda Kesin Hükme Duyulan İhtiyaç 21
2. Ceza Muhakemesinde Adli Hata 24
a. Ceza Muhakemesinde Hata 24
b. Ceza Muhakemesinde Adli Hatanın Unsurları ve Türleri 26
3. Adli Hatanın Düzeltilmesi Gereği İle Kesin Hükme Duyulan İhtiyaç Arasındaki İkilem 27
4. Adli Hata Nedeniyle Kesin Hükmün Ortadan Kaldırılması 29
II. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ TERİMİ, TANIM VE KURUMUN HUKUKİ NİTELİĞİ 30
A. Terim 30
B. Tanım 31
C. Hukuki Nitelik 32
III. MUHAKEMENİN YENİLENMESİNİN KONUSU 34
A. Hüküm 35
1. Hüküm Kavramı 35
2. Hüküm Türleri 37
a. Beraat Kararı 37
b. Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Hükmü 40
c. Mahkumiyet Hükmü 41
d. Güvenlik Tedbirine Hükmetme 42
e. Red Hükmü 42
f. Düşme Hükmü 43
fa. Düşme Hükmünün CMK’nın 223. Maddesinde Düzenlenen Gerekçesi 43
fb. Düşme Hükmünün CMK’nın 231. Maddesinde Düzenlenen Gerekçesi 44
fc. Düşme Hükmünün CMK’nın 254. Maddesinde Düzenlenen Gerekçesi 44
3. Adli Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı 45
B. Hükmün Kesinleşmiş Olması 46
1. Kesinleşme 46
2. Kısmi Kesinlik 48
a. Suçluların Çokluğu Durumunda Hükmün Kısmen Kesinleşmesi Sorunu 48
b. İçerdiği Uyuşmazlıklarda Sübjektif Bağlantı Bulunan Davalarda Hükmün Kısmen Kesinleşmesi Sorunu 50
c. Sanığın İşlediği İddia Edilen Tek Bir Suçtan Dolayı Yapılan Ceza Muhakemesinin Sonucunda Verilen Hükmün Kısmen Kesinleşmesi 51
IV. MUHAKEMENİN YENİLENMESİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI 52
A. Muhakemenin Yenilenmesinin Diğer Kanun Yollarından Farkı 52
1. Muhakemenin Yenilenmesinin Olağan Kanun Yollarından Farkı 52
a. Konu Bakımından Fark 52
b. Amaç Bakımından Fark 52
c. Başvuru Bakımından Fark 54
d. Etki Bakımından Fark 55
e. Sonuç Bakımından Fark 57
2. Muhakemenin Yenilenmesinin Diğer Olağanüstü Kanun Yollarından Farkı 57
a. Muhakemenin Yenilenmesinin Olağanüstü İtiraz ile Karşılaştırılması 57
b. Muhakemenin Yenilenmesinin Kanun Yararına Bozma İle Karşılaştırılması 58
B. Muhakemenin Yenilenmesinin Aftan Farkı 60
V. MUHAKEMENİN YENİLENMESİNE ENGEL OLMAYAN HALLER 60
A. Hükümlünün Ölümü 60
B. Hükmün İnfaz Edilmiş Olması 62
C. Zamanaşımı 63
D. Af Durumu 65
1. Genel Af 65
2. Özel Af 66
E. Hapis Cezasının Ertelenmesi 67
İkinci Bölüm
MUHAKEMENİN YENİLENMESİ NEDENLERİ
I. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ NEDENLERİNİN ÖZELLİKLERİ 69
A. Muhakemenin Yenilenmesinde Lehe ve Aleyhe Neden Ayrımı 69
1. Aleyhe Muhakemenin Yenilenmesini Kabul Etmeyen Görüş 69
2. Aleyhe Muhakemenin Yenilenmesini Kabul Eden Görüşler 71
a. Aleyhe Muhakemenin Yenilenmesini Geniş Anlamda Kabul Eden Görüş 72
b. Aleyhe Muhakemenin Yenilenmesini Dar Anlamda Kabul Eden Görüş 73
3. Muhakemenin Yenilenmesinde Lehe ve Aleyhe Neden Ayrımı Açısından CMK’da Benimsenen Sistemin Değerlendirilmesi 75
4. Görüşümüz 76
B. Muhakemenin Yenilenmesi Nedenlerinin Sınırlı Sayıda Oluşu 77
II. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ NEDENLERİ 78
A. Muhakemenin Yenilenmesinin Ortak Nedenleri 78
1. Sahte Belge Kullanıldığının Anlaşılması 78
a. Belge Niteliğinde Bir Nesnenin Varlığı 79
b. Belgenin Duruşmada İncelenmiş Olması 80
c. Belgenin Hükmü Etkilemiş Olması 82
d. Belgenin Sahte Olması 84
e. Belgenin Sahte Olduğunun Anlaşılması 86
2. Hükme Katılmış Olan Hakimin Görevini İfa Ederken Suç İşlemesi 87
a. Suç İşleyen Kişinin Hakim Olması 88
b. Hakimin Hükme Katılmış Olması 91
c. Hakim Tarafından İşlenmiş Bir Suçun Varlığı 92
d. Hükümlünün Hakimin Suç İşlemesine Kusuruyla Sebebiyet Vermiş Olmaması 94
B. Sadece Lehe Muhakemenin Yenilenmesinde Kullanılabilecek Nedenler 95
1. Gerçeğe Aykırı Tanık Beyanı veya Bilirkişi Raporu 95
a. Gerçek Dışı Beyanda Bulunanın Tanık veya Bilirkişi Olması 97
b. Tanık ya da Bilirkişinin Yeminle Dinlenmesi 98
c. Tanık ya da Bilirkişinin Gerçek Dışı Beyanda Bulunması 100
d. Tanık veya Bilirkişinin Kast veya Taksirinin Bulunması 101
e. Beyan veya Raporun Hükmü Etkileyecek Nitelikte Olması 103
2. Hükmün Dayandığı Hukuk Mahkemesi Hükmünün Kaldırılması 103
a. Bir Hukuk Mahkemesi Hükmünün Bulunması 104
b. Ceza Mahkemesi Hükmünün Hukuk Mahkemesi Hükmüne Dayanması 104
c. Hukuk Mahkemesi Hükmünün Bir Hükümle Ortadan Kaldırılması 106
d. Hukuk Mahkemesi Hükmünü Ortadan Kaldırılan Hükmün Kesinleşmesi 108
3. Yeni Olay veya Yeni Delilin Bulunması 108
a. Delil veya Olayın Varlığı 109
b. Yenilik 111
c. Olay veya Delilin Önemli Olması 112
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı 115
a. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Esasa İlişkin Olarak Verdiği Kesinleşmiş Bir Kararın Bulunması 117
b. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kararında Ceza Hükmünün İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme’nin ya da Eki Protokollerin İhlali Suretiyle Verildiğinin Tespit Edilmiş Olması 118
c. Ceza Hükmünün Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Kararında Tespit Edilen Aykırılığa Dayandığının Saptanmış Olması 120
d. İhlalin Tamir Edilebilir Nitelikte Olması 121
e. Süre Şartı 121
C. Sadece Aleyhe Muhakemenin Yenilenmesinde Kullanılabilecek Neden: Hakim Önünde Güvenilir İkrar 122
1. Beraat Kararının Varlığı 122
2. Aleyhine Muhakemenin Yenilenmesi İstenecek Sanığın İkrarda Bulunmuş Olması 123
3. İkrarın Hakim Önünde Gerçekleşmesi 124
4. Beraat Kararının Kesinleşmesinden Sonra İkrarda Bulunulmuş Olması 124
5. İkrarın Güvenilebilir Olması 125
Üçüncü Bölüm
MUHAKEMENİN YENİLENMESİ MUHAKEMESİ
I. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ DAVASINDA BAŞVURU 127
A. Genel Hükümlerin Uygulanması 127
B. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunda Bulunmaya Yetkili Olanlar 127
1. Sanık ya da Hükümlünün Hayatta Olması Durumunda Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunda Bulunmaya Yetkili Olanlar 128
2. Hükümlünün Ölümü Durumunda Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunda Bulunmaya Yetkili Olanlar 129
C. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Şekli 131
D. Başvurunun İçeriği 132
E. Başvuru Zamanı 135
F. Başvurunun Etkisi 136
G. Başvurudan Vazgeçme 137
H. Başvuru Hakkından Feragat 138
II. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ BAŞVURUSUNUN İNCELENMESİ 139
A. Yetkili ve Görevli Mahkeme 139
B. Başvurunun Şekil Bakımından İncelenmesi 140
1. İncelemenin Kapsamı 140
2. İnceleme Usulü 141
3. İnceleme Sonunda Verilecek Karar 142
C. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Esas Bakımından İncelenmesi 144
1. Delillerin Toplanması Aşaması 144
2. Başvurunun Esası Hakkında Karar Verilmesi Aşaması 147
a. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Esassız Olması Sebebiyle Reddi Kararı 148
aa. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Sadece Kanunun Aynı Hükmünde Belirtilen Sınır İçinde Cezanın Değiştirilmesini Gerektirecek Nitelikte Olduğunun Anlaşılması 148
ab. Bir Suç İddiasını İçeren Yenileme Başvurusunda Bulunulması Halinde Bu Fiille İlgili Soruşturmaya Başlanmamış veya Soruşturma ya da Kovuşturmanın Delil Yetersizliği Nedeniyle Sürdürülememiş Olması veya Kesinleşmiş Bir Mahkumiyet Kararının Bulunmaması 149
ac. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunda İleri Sürülen Nedenlerin Yeterli Derecede Doğrulanmaması veya Sahte Belge ya da Gerçek Dışı Tanık veya Bilirkişi Raporunun Hükme Hiçbir Etki Etmediğinin Anlaşılması 151
ad. Başvurunun Şekil Yönünden Reddini Gerektiren Hususlar 151
b. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Kabulüne Karar Verilmesi 152
c. Başvurunun Esası Hakkındaki Karara Karşı Kanun Yolları 152
d. Muhakemenin Yenilenmesi Başvurusunun Esastan Kabulü Kararının Etkisi 153
da. Başvurunun Esastan Kabulü Kararının Kesin Hükmü Ortadan Kaldırmayacağını Savunan Görüş 153
db. Başvurunun Esastan Kabulü Kararının Kesin Hükmü Ortadan Kaldıracağını Savunan Görüş 154
dc. Görüşümüz 155
III. MUHAKEMENİN YENİLENMESİ SAFHASI 155
A. Kısa Muhakemeyi Gerektiren Durumlar 155
1. Hükümlünün Ölümü Durumunda Kısa Muhakeme 155
2. Hayatta Olan Hükümlü İçin Kısa Muhakeme 156
B. Duruşma Yapılarak Muhakemenin Yenilenmesi 157
1. Duruşma Hazırlığı ve Duruşma Evresi 158
2. Hüküm veya Karar Verme Aşaması 159
3. Muhakemenin Yenilenmesinde Yargılama Giderleri 163
IV. YENİ HÜKMÜN ETKİLERİ 164
A. Yeni Hükmün Sonuçları 164
B. Beraat Hükmü Verildiğinin İlanı 165
C. Tazminat 166
1. Genel Açıklama 166
2. Tazminatın Şartları 168
3. Tazminat Talep Etme Hakkı Olanlar 169
4. Usul 170
D. Muhakemenin Yenilenmesi Yoluna Tekrar Başvuru 171
Sonuç 173
Kaynaklar 187
Kavramlar Dizini 195
