Sosyal Sigortalar Uygulaması

Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR

İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
GENEL ESASLAR
§ 1. SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI
I. SOSYAL GÜVENLİK TERİMİ .3
II. SOSYAL TEHLİKELER VE TÜRLERİ.4
1. Sosyal Tehlike Kavramı.4
2. Sosyal Tehlikelerin Sınıflandırılması4
III. SOSYAL GÜVENLİĞİN TANIMI 5
IV. SOSYAL GÜVENLİĞİN NİTELİKLERİ.6
1. Bir Sistem Oluşturması .6
2. Bütün Toplumu Kapsamaya Yönelmesi .6
3. Bütün Sosyal Tehlikeleri Konu Alması . 7
4. Bir İnsan Hakkı ve Devlet Görevi Olması.9
5. Primli ve/veya Primsiz Rejimlerle Yürütülmesi.9
V. SOSYAL GÜVENLİĞİ SAĞLAMA YOLLARI . 10
1. Bireysel Tasarruf . 10
2. Topluca Tasarruf . 10
3. Dinî ve Ahlâkî Yükümlülükler ve Sosyal Dayanışma
Anlayışı .11
4. İşverenin Sorumluluğu.11
5. Özel Ticarî Sigortalar. 12
6. Devlet Eliyle Örgütlenen Sosyal Güvenlik Programları . 12
OKUMA PARÇASI/KÜRESEL MEKANİZMA NASIL İŞLER? . 12
§ 2. SOSYAL GÜVENLİĞİN GELİŞİMİ
I. GENEL OLARAK 14
II. DÜNYADAKİ GELİŞİM 14
IXX
1. Sanayileşme Öncesi Dönem 14
2. Sanayi Devriminden II. Dünya Savaşına Kadarki Dönem15
3. II. Dünya Savaşından Günümüze Kadarki Dönem 18
a) Beveridge Raporu’ndaki İlkeler. 18
b) Küreselleşmenin Etkisi 19
c) Neo- Liberalizmin Dayatması: Şili Modeli24
III. ÜLKEMİZDEKİ GELİŞİM28
1. Cumhuriyet Öncesi Dönem.28
a) Geleneksel Sosyal Güvenlik Düzeni.28
b) Osmanlı Toprak Düzeninin Sosyal Güvenlik İşlevi 29
c) Devlet Bütçesinden Emekli Aylığı Bağlanması .29
ç) Yardımlaşma Sandıklarının Kurulması.30
2. Cumhuriyet Dönemi 31
a) 1923-1980 Dönemi. 31
b) 1980- 1999 Dönemi33
c) 1999- 2003 Dönemi.34
ç) 2003 Sonrası Dönem.35
aa) Ehliyetsiz Ellerde Yapılan Reform (?).35
bb) Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı ve Kanunun
Yürürlüğe Gireceği Tarihin Ertelenmesi 36
cc) Reformda IMF Gölgesi 38
çç) Reformun Sebebi: Neo-Liberalizm! 39
dd) Reform: Yarım Asrı Aşan Sosyal Güvenlik Hukuku
Birikiminin Yok Oluşu! 40
IV. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ İÇİN ÖNERİLER43
1. SGK Yönetimi Özerk ve İnisiyatif Sahibi Olmalıdır .43
2. Sosyal Güvenlik Kurumu Malî Açıdan Güçlendirilmelidir 43
3. Sigorta Kaçakları Sıkı Denetimle Önlenmelidir .44
OKUMA PARÇASI/5510 ya da "Şaka Gibi Kanun"!.45
§ 3. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNUN
KAYNAKLARI VE SOSYAL GÜVENLİKLE
İLGİLİ BİLİM DALLARI
I. GENEL OLARAK 50
II. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU50
1. Sosyal Güvenlik Hukukunun Hukuk Sistemi İçindeki Yeri.50
2. Sosyal Güvenlik Hukukunun Kaynakları.51
XXI
a) Ulusal Kaynaklar.51
b) Uluslararası Kaynaklar 52
aa) Çok Taraflı Sözleşmeler .52
bb) İki Taraflı Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri 55
III. TİCARÎ SİGORTA HUKUKU.56
IV. ANAYASA HUKUKU .58
V. SOSYAL GÜVENLİK EKONOMİSİ 59
VI. SOSYAL GÜVENLİK SOSYOLOJİSİ .59
VII. DEMOGRAFİ.59
OKUMA PARÇASI/BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ
SOSYAL SİGORTALARIN YERİNİ ALABİLİR Mİ? 61
§ 4. SOSYAL GÜVENLİĞİN FİNANSMANI
I. GENEL OLARAK 62
II. PRİMLİ VE PRİMSİZ SOSYAL GÜVENLİK REJİMLERİ63
III. FİNANSMAN KAYNAKLARI.64
1. Üçlü Finansman Sistemi .64
2. Primler .66
a) Sigortalılardan Alınan Primler 66
b) İşverenlerden Alınan Primler 66
c) Devlet Katkıları 66
3. Primlerin Niteliği.67
§ 5. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN YAPISI
I. SOSYAL GÜVENLİĞİ SAĞLAMAKLA GÖREVLİ
KURULUŞLAR69
1. Genel Olarak69
2. “Sosyal Güvenlik Kurumu” Öncesi Sosyal Güvenlik
Kuruluşları.70
a) SSK .70
b) Bağ-Kur 70
c) TCES71
3. “Sosyal Güvenlik Kurumu”ndan Sonra da Varlığını
Sürdüren Sosyal Güvenlik Kuruluşları 71
a) Özel Banka ve Sigorta Şirketi Sandıkları .71
XIXII
b) Türkiye İş Kurumu.72
4. Tamamlayıcı Sosyal Güvenlik Kurumları. 72
a) Amele Birliği. 72
b) Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) 74
c) Bireysel Emeklilik Şirketleri76
II. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN İDARİ YAPISI .78
1. Genel Olarak78
2. Kurumun Görevleri .78
3. Kurumun Organları.78
a) Genel Kurul 78
b) Yönetim Kurulu80
c) Başkanlık Teşkilatı.80
4. Sosyal Güvenlik Yüksek Danışma Kurulu 81
III. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN MALİ YAPISI 82
1. Kurumun Finansal Hedeflerinin Belirlenmesi ve İzlenmesi82
2. Kurumun Gelirleri ve Giderleri.83
3. Kurumun Taşınmaz Edinimi ve Mal Varlıklarının
Hukukî Durumu 83
4. Kurumun Sahip Olduğu Muafiyetler 84
OKUMA PARÇASI/SOSYAL GÜVENLİK KURUMU 2.
OLAĞAN GENEL KURULU’NUN ARDINDAN….85
§ 6. PRİMLİ SOSYAL GÜVENLİK REjİMİNİN
ÖZELLİKLERİ VE KAPSAMI
I. SOSYAL SİGORTALAR “SOSYAL AMAÇLI”DIR.89
II. SOSYAL SİGORTA UYUŞMAZLIKLARI İŞ
MAHKEMELERİNDE GÖRÜLÜR90
III. ZORUNLULUK VE TEKLİK İLKESİ . 91
1. Zorunluluk İlkesi 91
2. Teklik İlkesi .92
IV. 4/a KAPSAMINDA ZORUNLU YA DA İSTEĞE BAĞLI
SİGORTALI SAYILANLAR92
1. Hizmet (İş) Sözleşmesine Göre Çalışanlar .93
2. Koruma Bekçileri.93
3. Sanatçılar ve Yazarlar93
4. Genelev Kadınları95
XIIXIII
5. Sendika Yöneticileri.96
6. Yabancılar ve Göçmenler 96
7. Büyükelçilik ve Konsolosluk Çalışanları.97
8. Usta Öğreticiler97
9. Tarım veya Orman İşlerinde Hizmet Sözleşmesiyle Süreksiz
Olarak Çalışanlar 97
a) 2925 Sayılı Kanuna Tabi Olan Tarım ve Orman İşçileri 97
b) 5510 Sayılı Kanun md. Ek 5’e Tabi Tarım ve Orman İşçileri 98
10.Ticari Taksi, Dolmuş ve Benzeri Toplu Taşıma Araçlarında
Çalışanlar 99
11. Türkiye İş Kurumu Tarafından Düzenlenen Toplum Yararına
Çalışma Programlarından Yararlananlar.101
V. HAKLARINDA BAZI SİGORTA KOLLARI UYGULANACAK
SİGORTALILAR . 103
1. Hükümlü ve Tutuklular 103
2. Çıraklar . 103
3. Stajyerler . 104
4. Kursiyerler 104
5. Yurt Dışına Çalıştırılmak Üzere Götürülen Türk İşçileri 104
6. Üniversitelerde Kısmi Zamanlı Çalıştırılan Öğrenciler . 105
7. Ev Hizmetlerinde Çalışanlar . 105
a) Ay İçinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalışanlar 106
b) Ay İçinde 10 Günden Az Çalışanlar. 106
VI. SİGORTALI SAYILMAYANLAR 107
1. İşverenin İşyerinde Ücretsiz Çalışan Eşi 108
2. Konut İçinde Yapılan İşlerde Çalışanlar.108
3. Askerlik Hizmetini Yapmakta Olanlar108
4. Yabancı Ülkede Sigortalı Olduğu Bildirilen Yabancılar . 108
5. Okullarda Tatbiki Mahiyetteki Yapım ve Üretim İşlerinde
Çalışan Öğrenciler, 110
6. Rehabilite Edilenler110
7. 18 Yaşını Doldurmamış 4/b ve 4/c Sigortalıları110
8. Tarımda Bağımsız Çalışanlardan Muafiyet Belgesi Almış Olanlar 110
9. Bağımsız Çalışanlardan Muafiyet Belgesi Almış Olanlar 110
10. Kamu İdarelerinin Dış Temsilciliklerinde İstihdam Edilen ve
Bulunduğu Ülkenin Sosyal Güvenlik Kurumunda Sigortalı
Olduğunu Belgeleyenler 111
VII. BAZI ÇALIŞANLARIN SİGORTALILIK DURUMU 111
1. Çalışan Emekliler . 111
XIIIXIV
2. Kısmi Süreli Sözleşmeye Göre (Part-Time) Çalışanlar 112
3. Dernek Yöneticileri ve Şirket Ortakları 112
4. Serbest Bölgelerde Çalışanlar .113
VIII. İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK113
1. İsteğe Bağlı Sigortalı Sayılanlar 113
2. İsteğe Bağlı Sigortalılık Şartları 114
3. İsteğe Bağlı Sigortalılığın Başlangıcı ve Sona Ermesi 114
4. El Sanatları İle Uğraşan Ev Kadınları İçin İsteğe Bağlı Sigortalılık .115
IX. 4/b KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLAR.116
1. Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışanlar116
2. Muhtarlar .116
3. Jokeyler 117
4. İsteğe Bağlı Sigortalılar .117
X. 4/c KAPSAMINDA SİGORTALI SAYILANLAR. 117
XI. SİGORTALILIK HALLERİNİN ÇAKIŞMASI:
HEM 4/a HEM 4/b MÜMKÜN.117
OKUMA PARÇASI/FABRİKANIZDAKİ ÇİNLİ TEKNİSYENİ
SOSYAL SİGORTAYA BİLDİRMENİZ GEREKLİ Mİ?118
§ 7. İŞYERİNİN VE SİGORTALILARIN
KURUMA BİLDİRİLMESİ
I. İŞYERİNİN TESCİLİ . 123
1. İşyeri Bildirgesi 123
2. İşyeri Bildirgesi İle Birlikte Verilecek Belgeler. 124
3. İşyeri Sicil Numarası . 125
4. İşyerinin Re'sen Tescili . 126
II. SİGORTALILARIN KURUMA BİLDİRİLMESİ . 126
1. Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi . 126
2. Sigortalıların Kendilerini Bildirmesi 127
3. Sosyal Güvenlik Sicil Numarası 127
4. Sigortalılığın Sona Ermesi Halinde Bildirim Yükümlülüğü:
Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesi 128
5. Sigortalıların Kuruma Bildirim Yükümlülüğünün
Yerine Getirilmemesinin Yaptırımı 128
III. SİGORTAYA BİLDİRİLMEYEN ÇALIŞMALARIN TESPİTİ:
FİİLEN VE KAYDEN TESPİT- HİZMET TESPİTİ DAVASI. 129
1. Fiilen ve Kayden Tespit . 130
XIVXV
2. Mahkeme İlamı İle Tespit (Hizmet Tespiti Davası)131
a) Dava İş Mahkemesinde Hak Düşürücü Süreyi
Geçirmeden Açılır .131
b) Dava İşverene Açılır, SGK Feri Müdahildir 132
c) Kurum, Yargılama Sonucu Verilecek Kararı
Kesinleştikten Sonra Uygulamakla Yükümlüdür 134
§ 8. PRİMLER VE PRİM BELGESİ
I. PRİME ESAS KAZANÇ SINIRLARI 135
1. Özel Sektörde Çalışan 4/a Sigortalıları İçin Prime
Esas Kazanç Sınırı . 135
2. Çırak ve Öğrencilerin Prime Esas Kazanç Sınırı 136
3. Kanunun Ek 5. Maddesine Tabi Olarak Tarım veya
Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz Olarak Çalışanların
Prime Esas Kazanç Sınırı 136
4. Kanunun Ek 6. Maddesine Tabi Olarak Ticari Taksi,
Dolmuş ve Benzeri Nitelikteki Şehir İçi Toplu Taşıma
Araçlarında Çalışanlar İle Kültür ve Turizm Bakanlığınca
Belirlenecek Alanlarda Kısmi Süreli İş Sözleşmesiyle
Çalıştırılan Sanatçıların Prime Esas Kazanç Sınırı .137
5. 2925 Sayılı Kanuna Tabi Sigortaların Prime Esas Kazanç Sınırı137
6. 4/b Sigortalılarının Prime Esas Kazanç Sınırı.137
7. Genel Sağlık Sigortalılarının Prime Esas Kazanç Sınırı. 138
II. 4/a SİGORTALILARININ PRİME ESAS KAZANÇLARI 139
1. Prime Esas Tutulacak Kazançlar. 139
a) Ücret ve Ücret Niteliğindeki Kazançların Prime Tabi
Tutulması . 139
b) Ücret Niteliği Dışındaki Kazançların Prime Tabi Tutulması 140
c) Sigortalıların İdari Yargı Kararları Uyarınca Görevlerine
İade Edilmesi Üzerine Yapılacak İşlem. 142
ç) Prime Esas Kazancın Üst Sınırını Aşan Ücret Dışındaki
Ödemeler 143
d) Kanunda İstisna Olarak Sayılmayan Diğer Ödemeler 144
2. Kısmen Prime Tabi Tutulacak Kazançlar . 144
a) Yemek Paraları 144
b) Çocuk Zammı 145
c) Aile Zammı (Yardımı) . 145
ç) İşverence Sigortalılar İçin Ödenen Özel Sağlık Sigortası
Primi ve Bireysel Emeklilik Katkı Payları Tutarları 146
XVXVI
3. Prime Tabi Tutulmayacak Kazançlar 147
a) Aynî Yardımlar .147
b) Ölüm, Doğum ve Evlenme Yardımları 147
c) Görev Yollukları .147
ç) Seyyar Görev Tazminatı, Kıdem Tazminatı, İş Sonu
Tazminatı veya Kıdem Tazminatı Mahiyetindeki
Toplu Ödemeler ve Keşif Ücreti 147
d) İhbar Tazminatı .147
e) Kasa Tazminatı 148
III. 4/b SİGORTALILARININ PRİME ESAS KAZANÇLARI 148
IV. SADECE GENEL SAĞLIK SİGORTASINA TABİ
OLANLARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI . 149
V. PRİM ORANLARI 150
1. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi . 150
2. Genel Sağlık Sigortası Primi 150
3. Malûllük Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi 150
4. İşsizlik Sigortası Primi . 150
5. Sosyal Güvenlik Destek Primi .151
6. İsteğe Bağlı Sigortalıların Primi 151
7. Çırak, Stajyer, Kısmi Süreli Öğrenci ve Kursiyerlerin Primi 151
8. Tarım veya Orman İşlerinde Hizmet Akdiyle Süreksiz
Olarak Çalışanların Primi . 152
9. Kısmi Süreli Çalışan Taksi Şoförlerinin ve Sanatçıların Primi . 152
10.Ev Hizmetlerinde Kısmi Süreli Olarak Ayda 10 Günden
Az Çalışanların Primi . 153
VI. PRİMLERİN BELGELENMESİ . 153
1. “e-Sigorta” Projesi 153
2. Aylık Prim ve Hizmet Belgesinin Düzenlenmesi . 154
3. Sigortalıların Prim Ödeme Gün Sayılarının Hesaplanması157
4. Prim Ödeme Gün Sayısı ile Prime Esas Kazancın Sıfır Olması
Durumunda Yapılacak İşlem . 160
5. Meslek Kodlarının Girilmesi 160
6. Belge Türünün Seçilmesi. 160
7. Eksik Gün Nedenlerinin Bildirilmesi 164
8. İşten Çıkış Nedenlerinin Bildirilmesi . 165
9. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Kuruma Verilme
Şekli ve Süresi . 166
10. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin Afet veya Mücbir Sebep
Yüzünden Zamanında Verilememesi 168
XVIXVII
VII. PRİMLERİN ÖDENMESİ 169
1. 4/a Kapsamında Sigortalı Olanlar Yönünden Primlerin
Ödenme Süreleri . 169
2. 4/b Kapsamındaki Sigortalıların Beyanda Bulunma
Esasları ve Primlerin Ödenme Süreleri . 170
3. Süresinde Ödenmeyen Primlere Uygulanacak Gecikme
Cezası ve Gecikme Zammı .171
4. Prim Borcundan Sorumluluk.172
a) Primlerin Ödenmesinden İşverenle Birlikte Sorumlu
Tutulanlar172
b) Mirası Reddetmemiş Mirasçıların Prim Borçlarından
Sorumluluğu172
c) Asıl İşverenin Alt İşveren Borçlarından Sorumluluğu ve
Primlerin Hakedişlerden Kesilmesi .173
VIII. ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASI .175
1. Genel Olarak.175
2. “Araştırma” ve “Asgari İşçilik İncelemesi” 175
3. Asgari İşçilik İncelemesi Sonucu Hesaplanan Primlerin Ödenmesi 177
4. Asgarî İşçilik Tespit Komisyonu 177
5. Uzlaşma . 178
IX. PRİM TEŞVİKLERİ 179
§ 9. İDARİ PARA CEZALARI VE
CEZALARA İTİRAZ USULÜ
I. GENEL OLARAK 180
II. CEZANIN UYGULANMASI . 180
1. Suçun İşlendiği Tarihin Belirlenmesi .180
2. Tebliğ, Ödeme ve İtiraz 181
3. Tahakkuk ve Tahsil Zamanaşımı 182
İkinci Bölüm
SİGORTA KOLLARI
§ 10. İŞ KAZALARI VE MESLEK
HASTALIKLARI SİGORTASI
I. GENEL OLARAK .191
II. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI KAVRAMLARI . 192
XVIIXVIII
1. İş Kazası Kavramı . 192
a) Tanım . 192
b) İş Kazasının Unsurları . 193
aa) Sigortalının Âni ve Zarar Verici Bir Olayla Karşılaşması . 193
bb) Sigortalının Bedenen ve/veya Ruhen Zarar Görmesi 195
cc) Kaza ile Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması . 195
c) İş Kazasının Bildirilmesi ve Soruşturulması . 195
2. Meslek Hastalığı Kavramı .197
a) Tanım .197
b) Meslek Hastalığının Unsurları .197
aa) Sigortalının Çalışma Şartlarından Kaynaklanan
Zarar Verici Sebeplere Uzunca Bir Süre Maruz Kalması .197
bb) Sigortalının Bedenen ve/veya Ruhen Bir Zarara Uğraması .197
c) Meslek Hastalığının Tespiti 197
III. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDAN
SAĞLANAN YARDIMLAR . 199
1. Genel Olarak 199
2. Sağlık Yardımları. 199
3. Geçici İş Göremezlik Ödeneği .201
a) Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Tanımı . 201
b) Geçici İş Göremezlik Ödeneği Almanın Şartları . 201
c) İşverenin Bildirim Yükümü.202
ç) Geçici İş Göremezlik Ödeneğinin Hesaplanması202
d) Ödenmesi .205
4. Sürekli İş Göremezlik Geliri 207
a) Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Tanımı 207
b) Sürekli İş Göremezlik Geliri Alma Şartları 207
c) Sürekli İş Göremezlik Gelirinin Hesaplanması.208
5. İş Kazası veya Meslek Hastalığı Sonucu Ölüm Halinde
Hak Sahiplerine Yapılan Nakdî Yardımlar .209
a) Cenaze Ödeneği209
b) Ölüm Geliri. 210
aa) Ölüm Gelirinin Tanımı.210
bb) Ölüm Geliri Alma Şartları .211
cc) Ölüm Gelirinin Hesaplanması 211
c) Evlenme Ödeneği . 213
XVIIIXIX
IV. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SEBEBİYLE
KURUMUN İŞVERENE VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE RÜCÛU . 214
OKUMA PARÇASI/SOMA'YI UNUTMA: FITRATINDA VAR!217
§ 11. HASTALIK SİGORTASI
I. GENEL OLARAK . 219
II. HASTALIK KAVRAMI . 219
III. HASTALIK SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR .220
1. Sağlık Yardımı .220
a) Sağlık Yardımlarının Türleri220
b) Sağlık Hizmetini Verecek Kuruluşlar 221
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği.222
a) Prim Şartı .222
b) İlk İki Gün İçin Ödenek Verilmemesi .223
c) İstirahat Raporu Alınmış Olması 223
d) İşverenin Bildirim Yükümü.223
IV. HASTALIK HALİNDE KURUMUN İŞVERENE RÜCÛU 223
OKUMA PARÇASI/SSK HASTANELERİNİ DEVREDEN
5283 SAYILI YASA ANAYASA'YA AYKIRIDIR!.224
§ 12. ANALIK SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 226
II. ANALIK KAVRAMI .226
III. ANALIK SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIMLAR 226
1. Sağlık Yardımları 226
2. Geçici İş Göremezlik Ödeneği .227
3. Emzirme Ödeneği .227
§ 13. MALÛLLÜK SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 229
II. MALÛLLÜK KAVRAMI 229
1. Sigortalının Sigorta Başlangıcından Sonra Malûl Sayılacak
Duruma Gelmesi229
2. Malûllük Halinin Tespiti.229
3. Malûllük Kapsamına Alınan Hastalıklar 231
XIXXX
III. MALÛLLÜK SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIM:
Malûllük AYLIĞI 232
1. Malûllük Aylığına Hak Kazanma Şartları.232
2. Malûllük Aylığının Hesaplanması.233
3. Malûllük Aylığının Başlangıcı ve Kesilmesi234
IV. Malûllük SİGORTASI BAKIMINDAN ÜÇÜNCÜ
KİŞİNİN SORUMLULUĞU 236
§ 14. YAŞLILIK SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 237
II. YAŞLILIK KAVRAMI .237
III. YAŞLILIK SİGORTASINDAN SAĞLANAN YARDIM:
YAŞLILIK AYLIĞI238
1. Genel Olarak238
2. 01.05.2008 Tarihinden Önce Sigortalananların Emeklilik Şartları 238
a) 08.09.1999 Tarihinden Önce Sigortalananların
Emeklilik Şartları.239
b) 08.09.1999 – 30.04.2008 Tarihleri Arasında Sigortalananların
Emeklilik Şartları.242
3. 01.05.2008 Tarihinden Sonra Sigortalananların Emeklilik
Şartları .244
a) Normal Emeklilik.244
b) İleri Yaştakiler İçin Kolaylaştırılmış Emeklilik.245
c) Engelliler İçin Kolaylaştırılmış Emeklilik .245
aa) % 60 Çalışma Gücü Kaybı Olanlar İçin.245
bb) % 60’ın Altında Çalışma Gücü Kaybı Olanlar İçin.245
ç) Maden İşyerlerinin Yeraltı İşlerinde Çalışanlar İçin
Kolaylaştırılmış Emeklilik246
d) Erken Yaşlanmış Olduğu Tespit Edilen Sigortalılar İçin
Kolaylaştırılmış Emeklilik247
e) Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar İçin
Kolaylaştırılmış Emeklilik247
4. Fiili Hizmet Süresi Zammı, İtibari Hizmet Süresi ve
Emeklilik Şartlarına Etkisi .248
5. Yaşlılık Aylığının Hesaplanması .253
a) Hesaplama Yöntemindeki Değişiklikler253
b) Yeni Aylık Hesaplama Yöntemi.254
XXXXI
6. Yaşlılık Aylığının Bağlanması ve Kesilmesi255
7. Yaşlılık Aylığı Almaktayken Yeniden Çalışmaya
Başlayanların Durumu .257
IV. YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ VE İHYASI.258
OKUMA PARÇASI/SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNDE
KADININ YERİ 259
§ 15. ÖLÜM SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 266
II. ÖLÜM KAVRAMI .266
III. ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR VE
YARARLANMA ŞARTLARI .267
1. Ölüm Sigortasından Sağlanan Haklar 267
2. Ölüm Aylığından Yararlanma Şartları 267
a) Sigortalının Aylık Alırken veya Prim Şartını Tamamlamış
Durumdayken Ölmesi267
b) Hak Sahiplerine İlişkin Şartlar269
aa) Dul Eşe İlişkin Şartlar 269
bb) Çocuklara İlişkin Şartlar.270
cc) Ana ve Babaya İlişkin Şartlar 271
3. Ölüm Aylığı Bağlanmayacak Haller 272
IV. ÖLÜM AYLIĞININ HESAPLANMASI 273
V. ÖLÜM AYLIĞININ BAĞLANMASI VE KESİLMESİ .273
1. Ölüm Aylığının Bağlanması 273
2. Ölüm Aylığının Kesilmesi274
VI. ÖLÜM TOPTAN ÖDEMESİ VE İHYASI 275
VII. CENAZE ÖDENEĞİ276
VIII. EVLENME ÖDENEĞİ276
§ 16. İŞSİZLİK SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 277
II. DÜNYADA İŞSİZLİK SİGORTALARI .278
III. TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK SİGORTASI.280
1. İşsizlik Sigortası Mevzuatı.280
2. İşsizlik Sigortasını Uygulayacak Kurumlar 280
3. İşsizlik Sigortası Kanununun Kapsamı. 281
XXIXXII
a) Sigortalı Sayılanlar. 281
b) Sigortalı Sayılmayanlar 281
4. İşsizlik Sigortası Primleri .282
5. İşsizlik Sigortası Yardımları ve Yararlanma Şartları283
a) İşsizlik Ödeneği283
aa) Prim Şartının Yerine Getirilmiş Olması.283
bb) İş Sözleşmesinin Kanunda Gösterilen Sebeplerle
Sona Ermesi284
cc) İş Sözleşmesinin Askıya Alınmış Olmaması286
çç) Sigortalının Türkiye İş Kurumu’na Başvurup Talepte
Bulunması.286
b) 5510 sayılı Kanun Gereği Ödenecek Sigorta
Primlerinin Ödenmesi .287
c) Yeni Bir İş Bulma, Meslek Geliştirme, Edindirme ve
Yetiştirme Eğitimi Hizmetlerinin Verilmesi .287
6. İşsizlik Ödeneğinin Miktarı ve Süresi.287
7. İşsizlik Ödeneğinde Hak Düşürücü Sebepler .289
8. İşsizlik Sigortası Fonu .289
a) Fon’un Yönetimi.289
b) Fon’un Gelir ve Giderleri .290
c) Ücret Garanti Fonu Oluşturulması .290
ç) Kısa Çalışma Ödeneği Verilmesi292
9. İdarî Para Cezaları 294
10. İşsizlik Sigortasının Değerlendirilmesi295
§ 17. TÜRK SOSYAL GÜVENLİK
SİSTEMİNDE KARŞILANAMAYAN RİSK:
AİLEVİ YÜKLER SİGORTASI
I. GENEL OLARAK 298
II. AİLEVİ YÜKLER SİGORTASININ KAPSAMI VE
SAĞLADIĞI YARDIMLAR.299
III. AİLEVİ YÜKLER SİGORTASININ ÜLKEMİZDE
UYGULANABİLİRLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 301
OKUMA PARÇASI/"EN AZ ÜÇ ÇOCUK" TAVSİYESİ VE
SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİMİZ 302
§ 18. SİGORTA KOLLARINDA
ORTAK ESASLAR
I. KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDA DİKKATE
ALINMAYAN SÜRELER .304
XXIIXXIII
II. SİGORTALININ KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN
SEBEPLERLE TEDAVİ SÜRESİNİN UZAMASI, İŞ
GÖREMEZLİĞİNİN ARTMASI304
III. AYLIK VE GELİRLERİN BİRLEŞMESİ .305
IV. GELİR VE AYLIKLARIN DÜZELTİLMESİ,
YÜKSELTİLMESİ, ALT SINIRI, ÖDENMESİ VE
YOKLAMA İŞLEMLERİ .306
V. GELİR VE AYLIK BAĞLANMAYACAK HALLER.307
VI. YAŞ 308
VII. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI BAKIMINDAN
SİGORTALILIK SÜRESİ 308
VIII. UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI BAKIMINDAN
ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN SORUMLULUĞU 309
IX. KURUMUN DENETLEME VE KONTROL YETKİSİ 309
X. DEVİR, TEMLİK, HACİZ VE KURUM ALACAKLARINDA
ZAMANAŞIMI 311
XI. KONTROL MUAYENESİ. 312
XII. SAĞLIK RAPORLARININ USÛL VE ESASLARININ
BELİRLENMESİ . 313
XIII. YERSİZ ÖDEMELERİN GERİ ALINMASI . 313
XIV. ZAMANAŞIMI, HAKKIN DÜŞMESİ VE AVANS 314
XV. ÜCRETLERDEN KESİNTİ YAPILMAMASI, ÖZEL
SİGORTALARA İLİŞKİN HÜKÜMLER VE SOSYAL
GÜVENLİK SÖZLEŞMELERİNİN YÜRÜTÜLMESİ . 315
XVI. ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER 315
Üçüncü Bölüm
HİZMET BORÇLANMASI VE
HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ
§ 19. HİZMET BORÇLANMASI
I. SİGORTALILARIN BORÇLANABİLECEĞİ YURT İÇİ
SÜRELER 319
1. Borçlanma Hakkı Verilenler . 319
2. Borçlanılabilecek Süreler .320
a) Analık İzni ve Doğum Borçlanması.320
b) Askerlik Borçlanması.323
c) Memurların Aylıksız İzinde Geçen Süreleri324
ç) Doktora veya Uzmanlık Öğreniminde Geçen Süreler.324
d) Avukatlık Stajı Süreleri325
e) Tutuklulukta veya Gözaltında Geçen Süreler325
XXIIIXXIV
f) Grev ve Lokavtta Geçen Süreler 325
g) Hekimlerin Fahri Asistanlıkta Geçen Süreleri325
ğ) Seçim Dolayısıyla İstifa Edenlerin Açıkta Geçirdikleri Süreler325
3. Borçlanma Başvurusu ve Borçlanma Primlerinin Ödenmesi 326
4. Borçlanılan Sürelerin Hizmet Olarak Değerlendirilmesi.326
5. Borçlanma Statülerinin Belirlenmesi .328
III. YABANCI ÜLKELERDE GEÇEN HİZMETLERİN
BORÇLANILMASI 329
1. Genel Olarak329
2. Yurtdışı Hizmet Borçlanmasının Şartları.329
a) Türk Vatandaşı Olmak.330
b) Belirli Nitelikte Yurtdışı Süreleri Bulunmak. 331
aa) Sigortalılık Süreleri332
bb) İşsizlik Süreleri332
cc) Ev Kadını Olarak Geçen Süreler 333
çç) Borçlandırılmayacak Süreler 333
c) Hizmetleri Belgelendirmek334
aa) Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilen Ülkelerde
Geçen Sürelere Ait Belgeler334
bb) Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Akdedilmemiş Ülkelerde
Geçen Sürelere Ait Belgeler335
cc) Ev Kadını Olarak Geçen Sürelere Ait Belgeler .335
ç) Yazılı İstekte Bulunmak 335
3. Başvurulacak Kuruluş ve Birim 336
4. Borçlanma Miktarının Tespiti.337
5. Borçlanılan Hizmetlerin Değerlendirilmesi .338
6. Zorunlu Göçe Tabi Tutulduktan Sonra Türk Vatandaşlığına
Alınanların Borçlanma İşlemleri 340
7. Aylık Bağlanmasına İlişkin İşlemler .342
a) Aylık Bağlama Şartları .342
aa) Yurda Kesin Dönüş Yapmak .342
bb) Borcun Aylığa Hak Kazanmaya Yetecek Kısmını Ödemek .343
cc) Sosyal Güvenlik Kanunlarına Göre Aylığa Hak Kazanmak.343
çç) Kuruma Yazılı Başvuruda Bulunmak.344
XXIVXXV
§ 20. HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ
I. DEĞİŞİK SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINDA
GEÇEN HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ346
1. Genel Olarak346
2. 5510 Sayılı Kanundan Önce Sigortalılıkları Başlayanların
Hizmetlerinin Birleştirilmesi 346
3. 5510 Sayılı Kanunun Yürürlüğe Girdiği Tarihten Sonra
Sigortalılıkları Başlayanların Hizmetlerinin Birleştirilmesi 347
II. YABANCI ÜLKELERDE GEÇEN HİZMETLERİN
BİRLEŞTİRİLMESİ 347
OKUMA PARÇASI/SİGORTALILIĞIN SON YEDİ
YILINA DİKKAT!….347
Dördüncü Bölüm
GENEL SAĞLIK SİGORTASI
§ 21. GENEL SAĞLIK SİGORTASININ
NİTELİĞİ VE KAPSAMI
I. GENEL SAĞLIK SİGORTASININ NİTELİĞİ 353
II. SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI.356
III. GENEL SAĞLIK SİGORTASININ KAPSAMI .359
1. Genel Sağlık Sigortalısı Sayılanlar 359
2. Ay İçersinde Primleri 30 Günden Az Ödenenlerin
Genel Sağlık Sigortalılığı . 361
3. 18 Yaşının Altında Olup Kısmi Süreli İş Sözleşmesi İle
Ay İçerisinde 30 Günden Az Çalışan Çocukların Genel
Sağlık Sigortalılığı362
4. Genel Sağlık Sigortalısının Bakmakla Yükümlü Olduğu
Kişilerin Genel Sağlık Sigortalılığı 363
a) Genel Olarak.363
b) 18 Yaşından Küçük Çocukların Genel Sağlık Sigortalılığı 364
c) 18 Yaşından Büyük Erkek Çocuklarla Kız Çocukların
Genel Sağlık Sigortalılığı364
ç) Evlat Edinilen Çocukların Genel Sağlık Sigortalılığı 368
d) Anne ve Babanın Çocukları Üzerinden Genel Sağlık Sigortalılığı368
XXVXXVI
5. Yabancı Ülke Vatandaşlarının Genel Sağlık Sigortalılığı .369
6. Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Genel Sağlık Sigortalılığı.369
7. İsteğe Bağlı Sigortalıların Genel Sağlık Sigortalılığı 370
IV. GENEL SAĞLIK SİGORTALILIĞININ BAŞLANGICI VE
BİLDİRİMİ .371
V. GELİR TESPİTİ . 372
1. Gelir Tespitine Tabi Olanlar372
2. Gelir Tespiti İçin Başvuru 372
3. Gelir Tespiti İşlemleri373
4. Genel Sağlık Sigortası Tescili Yapılanların Daha Sonra
Durumlarında Değişiklik Olması . 375
5. Gelir Testine İtiraz.376
6. Genel Sağlık Sigortası Tescili Yapıldığı Halde Gelir
Testine Hiç Başvurmayan Kişilerle İlgili 6552 Sayılı(Torba)
Kanun İle Getirilen Düzenlemeler 376
VI. GENEL SAĞLIK SİGORTALISI SAYILMAYANLAR. 379
VII. GENEL SAĞLIK SİGORTALILIĞININ SONA ERMESİ 379
§ 22. GENEL SAĞLIK SİGORTASINDAN
SAĞLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ
I. SAĞLANAN SAĞLIK HİZMETLERİNİN TÜRLERİ . 381
1. Finansmanı Sağlanan Sağlık Hizmetleri ve Süresi. 381
2. Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliği383
3. Finansmanı Sağlanan İlaçların Temin Esasları384
4. Finansmanı Sağlanan Tıbbî Malzemelerin Temin Esasları .384
5. Kurumca Finansmanı Sağlanmayacak Sağlık Hizmetleri .384
II. YOL GİDERİ, GÜNDELİK VE REFAKATÇİ GİDERLERİ .385
III. YURT DIŞINDA TEDAVİ 385
IV. SAĞLIK HİZMETLERİNİN SAĞLANMA YÖNTEMİ VE
SAĞLIK GİDERLERİNİN ÖDENMESİ 386
1. Sağlık Hizmetlerinin Sağlanma Yöntemi386
2. Sağlık Hizmeti Sunucularının Kayıt ve Bildirim
Zorunluluğu ve Kontrol Yetkisi.387
3. Sağlık Hizmetlerinin Ödenecek Bedellerinin Belirlenmesi .388
4. İşverenin, Genel Sağlık Sigortalısının ve Üçüncü
Kişilerin Sorumluluğu .388
XXVIXXVII
V. KATILIM PAYI VE İLAVE ÜCRET 389
1. Alınacak Katılım Payının Belirlenmesi.389
2. İlave Ücret . 391
VI. HİZMET BASAMAKLARI VE SEVK ZİNCİRİ .392
OKUMA PARÇASI/KANSER TEDAVİSİ VE SOSYAL
GÜVENLİK SİSTEMİMİZ .394
YARARLANILAN KAYNAKLAR.397