Mukayeseli Hukukta Azınlık Hakları_{2005 Irak Anayasası Örneği}

İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 19
GİRİŞ 21
BİRİNCİ BÖLÜM AZINLIKLAR, TANIMI, TÜRLERİ, HAKLARI
Azınlık Tanımı 23
Azınlık Olmanın Şartları 24
Farklılık 24
Sayısal Olarak Az Olma 24
Başta Olmama 24
Vatandaşlık Statüsüne Sahip Olma 25
Azınlık Bilincine Sahip olma 25
Azınlık Türleri 25
Dilsel Azınlıklar 25
Lehçe Farkı 25
İşaret Dili 26
Dinî Azınlıklar 27
Din 27
Mezhep Farkı 28
Dinî İnanç Sahibi Olmayanlar (Ateistler) 28
Dinî Olmayan İnanç Sahipleri 29
Etnik Azınlıklar 29
Ulusal Azınlıklar 30
Azınlık Hakları 30
Bireysel Haklar ve Kolektif Haklar 30
Azınlık Haklarını Korumanın Uluslararası Temeli 31
Uluslararası Örf 31

Uluslararası Anlaşmalar 33
Evrensel Anlaşmalar 34
Bölgesel Anlaşmalar 36
Uluslararası Örgütlerin Kararları 36
Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri 38
Azınlık Haklarının İhlaline İlişkin Örnekler 38
Yasama Organının Azınlık Haklarını İhlal Etmesi 39
Temel Hak ve Özgürlüklerin Anayasal Şekilde İhlal Edilmesi Mefhumu 39
Kanun Koyucunun Temel Hak ve Özgürlüklere Bağlı Kalması
Esasına İlişkin Hukukun Tutumu 40
Esmein’e Göre Bireysel Haklar ve Özgürlükler 40
Digi’nin Hukukçu Felsefesindeki Haklar ve Özgürlükler 41
Hukukçu Haoriu’nun Görüşleri 42
Temel Hak ve Özgürlüklerin Düzenlenmesinin Anayasal Temeli 43
Azınlık Gruplarının Siyasi Katılım Haklarının İhlal Edilmesine İlişkin Uygulamalar 45
Parlamentodaki Milletvekilleri Sayısının Doğrudan Belirlenmesi 47
Azınlık Grupların Temsilcilerinin Sayısının Dolaylı Şekilde
Belirlenmesi 49
Yürütme Organının Azınlık Haklarını İhlal Etmesi 55
Kamu Düzeni ve İdari Kontrol 55
Kamu Düzeni ve Unsurları 55
Kamu Güvenliğinin Yayılması 57
Kamu Sağlığının Korunması 58
Kamu Huzurunun Sağlanması 59
İdari Kontrol ve Kamu Düzeninin Korunmasındaki Rolü 59
İdari Kontrol Yetkililerine Getirilen Sınırlamalar 62
Yürütme Organının Azınlık Haklarını İhlaline İlişkin Uygulamalar 66
İspanya’daki Azınlık Gruplarının Haklarının İhlal Edilmesi 66
İspanya’daki Azınlıklara Karşı Uygulanan Etnik Ayrımcılık 66
İspanya’daki Azınlık Mensuplarına Yönelik İşkenceler ve Kötü Muameleler 68
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Müslüman Azınlıkların
Haklarının İhlal Edilmesi 69
Orta Doğu’da Azınlık Hakları 71
Azınlık Mensubu Kişilerin Bireyler Olmaları Vasıflarıyla Sahip
Oldukları Genel Haklar 72
Yaşam Hakkı 72

Özel Hayatı Koruma Hakkı ve Örnek Anayasalar 74
Özel Mülkiyetin Korunması Hakkı ve Örnek Anayasalar 76
İnsanlık Dışı İşkencenin ve Kötü Muamelenin Yasaklanması ve
Örnek Anayasalar 77
Azınlık Mensubu Olan Kişilerin Cemaat Olmaları Vasfıyla Sahip Oldukları Özel Haklar 79
Bireysel Özel Haklar 79
Özel Kültürden Faydalanma Hakkı 80
Özel Kültürden Faydalanma İle İlgili Örnek Anayasalar 81
Özel İnancı Açıklama ve Uygulama Hakkı ve Örnek Anayasalar 81
Özel Dil Kullanma Hakkı ve Örnek Anayasalar 83
Ayrımcılık Yapılmaması, Önlenmesi ve Örnek Anayasalar 84
Özel Bağlantılar Kurma Hakkı ve Örnek Anayasalar 87
Özel Kolektif Haklar ve Örnek Anayasalar 88
Korunma Hakkı 88
Devletin İşlerine Katılma Hakkı 89
Örnek Anayasalar 90
Azınlık Haklarının Açıkça Belirtilmediği Anayasalar 93
İKİNCİ BÖLÜM
IRAK’TAKİ AZINLIKLAR VE HUKUKİ STATÜLERİ
1951 Irak İslami ve Medeni Hukuku 98
Irak Medeni Hukuku 98
Mevcut Yasal Sistem ve Azınlıklar Üzerindeki Etkisi 99
Kişi Ayrımı 99
Irak’taki Etnik Azınlıklar 100
Irak Anayasalarında Etnik Azınlık Hakların Koruması 100
1925 Irak Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması
(Constitution of 1925) 101
74 Sayılı 1931 Yerel Diller Yasası 102
30 Mayıs 1932 Duyurusu 102
1958 Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması 104
4 Nisan 1963 Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması 105
6. 22 Nisan 1964 106
1964 Irak Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması 106
Eylül 1968 Irak Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması 107

16 Temmuz 1970 Irak Anayasası’nda Azınlık Haklarının Korunması 107
Irak’ta Azınlıklar ve Hukuki Statüsü 109
Bahailer 110
Nüfus ve Tarihi 110
Bahailerin Kimlik Sorunu 110
Bahailer ve Irak Yasaları 111
Yaklaşık Toplumsal İstatistikler ve Bölgeler 112
Güvenlik 112
İnsan Hakları Sıkıntıları 113
Dinî Özgürlük 113
Politik Haklar 113
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakları 114
Ülke İçi Mülteci 114
Göç ve Sığınmayla İlgili Konular 114
Irak Anayasası’nda Bahailerin Yeri 114
Bedeviler 116
Geçmiş 117
Yaklaşık Nüfus İstatistikleri ve Yerleşim 118
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 118
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 119
İnsancıl Durum 119
Göç ve Sığınma İle İlgili Meseleler 119
Irak Anayasası ve Bedeviler 120
Siyahi Iraklılar 120
Nüfus 120
Geçmiş 121
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 122
Güvenlik 123
İnsan Hakları Uygulamalarında Zorluklar 123
Politik Haklar 123
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 124
İnsancıl Durum 125
İ. Diaspora (Ülke Dışına Gidenler) ve Geri Dönenler 125
Göç ve Sığınma İle İlgili Konular 126
Siyahi Iraklı Kadının Durumu 126
Siyahi Iraklılar ve Irak Anayasası 126

Hristiyanlar 127
Geçmiş 127
Yaklaşık Nüfus Bilgileri ve Yerleşim 129
Güvenlik 130
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 131
Dinî Özgürlük 132
Politik Haklar 132
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 133
İnsani Zorluklar 133
İ. Ülke İçi Mülteci 134
J. Tartışmalı Topraklar 135
İ. Diaspora ve Geri Dönenler 135
Göç ve Sığınmayla İlgili Konular 136
Hristiyan Kadınların Durumu 137
Çerkesler 137
Nüfus 137
Geçmiş 137
Yaklaşık Nüfus Bilgileri ve Yerleşim 138
Güvenlik 139
Uygulamada İnsan Haklarında Yaşanan Zorluklar 139
Politik Haklar 139
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 140
Yerinden Edilmişler 140
Feyli Kürtler 141
Nüfus 141
Geçmiş 142
Yaklaşık Nüfus Bilgileri ve Yerleşim 143
Güvenlik 145
Uygulamada İnsan Hakları Zorlukları 145
Politik Haklar 145
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 146
İnsani Durum 146
İ. Ülke İçi Yerinden Edilenler 147
Tartışmalı Topraklar 147
Diaspora ve Geri Dönenler 148
Göç ve Sığınma İle İlgili Konular 148
Feyli Kürt Kadınların Durumu 148
Feyli Kürtler ve Irak Anayasası 149

Yahudiler 152
Nüfus 152
Geçmiş 152
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 154
Uygulamada İnsan Hakları Zorlukları 155
Dinî Özgürlük 155
Siyasi Haklar 155
Kakailer 156
Nüfus 156
Geçmiş 156
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 157
Güvenlik 157
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 158
Dinî Özgürlük 158
Siyasi Haklar 159
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 159
İ. Ülke İçi Yerinden Edilenler 160
Diaspora ve Geri Dönenler 160
Göç ve Sığınmayla İlgili Konular 161
Kakai Kadınlarının Durumu 161
Kakailer ve Irak Anayasası 162
Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Transseksüel ve İnterseksüel Kişiler 162
Geçmiş 163
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 165
Güvenlik ve Cinsiyete Dayalı Şiddet 166
Uygulamada İnsan Hakları Zorlukları 169
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 169
Ülke İçi Yerinden Edilenler 170
Yurt Dışında Kalanlar (Diaspora) ve Geri Dönenler 170
Mandaean-Sabeanlar 171
Genel Bakış 171
Geçmiş 171
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 173
Güvenlik 174
Uygulamada İnsan Hakları Zorlukları 175

Dinî Özgürlük 176
Siyasi Haklar 176
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 177
İ. Yerlerinden Edilmiş Kişiler 177
Diaspora ve Geri Dönenler 178
Göç ve Sığınmayla İlgili Konular 179
Mandaean Kadınların Durumu 179
Mandaeanler ve Irak Anayasası 180
Filistinli Mülteciler 181
Nüfus 181
Geçmiş 181
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 183
Güvenlik 183
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 185
Siyasi Haklar 185
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 185
İnsancıl Durum 186
İ. Ülke İçi Yerinden Edilmişler 187
Diaspora ve Geri Dönenler 187
Göç ve Sığınma İle İlgili Konular 188
Filistinli Kadınların Durumu 189
Filistinliler ve Irak Anayasası 189
Romanlar (Çingeneler) 2.14.1.Nüfus 190
Geçmiş 190
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 192
Güvenlik 193
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 194
Dinî Özgürlük 195
Siyasi Haklar 195
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 195
İnsani Durum 196
Yerinden Edilmişler 197
Diaspora ve Geri Dönenler 198
Ö. Göç ve Sığınma İle İlgili Konular 198
Roman Kadınların Durumu 200
Şebekler 200
Nüfus 200

Geçmiş 201
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 202
Güvenlik 203
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 205
Dinî Özgürlük 205
Siyasi Haklar 206
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 206
İ. Ülke İçi Yerinden Edilmişler 207
Tartışmalı Topraklar 207
Diaspora ve Geri Dönenler 208
Göç ve Sığınma İle İlgili Konular 208
Şebek Kadınlarının Durumu 208
Irak Anayasası ve Şebekler 209
Türkmenler 209
Nüfus 209
Geçmiş 209
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 210
Güvenlik 211
İnsan Hakları Uygulamasında Zorluklar 213
Dinî Özgürlük 214
Siyasi Haklar 214
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 215
İ. Ülke İçi Yerinden Edilenler 215
Diaspora ve Geri Dönenler 216
Irak Anayasası ve Türkmenler 216
Yezidiler 219
Nüfus 219
Geçmiş 219
Yaklaşık Nüfus Bilgisi ve Yerleşim 221
Güvenlik 221
Uygulamada İnsan Hakları Zorlukları 223
Dinî Özgürlük 223
Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar 224
İnsani Durum 225
İ. Diaspora ve Geri Dönenler 225
Yezidi Kadınların Durumu 225

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
IRAK’TA ANTİ AYRIMCILIK VE POZİTİF AYRIMCILIK YASASI
Anti Ayrımcılık Yasası 227
Pozitif Ayrımcılık 227
Anti Ayrımcılık Mevzuatı 228
Irak Devleti’nin Azınlıklara Yaklaşımı 229
Cezalar ve Çözümler 231
Irak Devleti’nde Azınlık Temsilinin Sağlanması 232
Pozitif Ayrımcılık ve Kota Sistemi 232
Irak’ta Yasama Kotalarının Tesisi 233
Yasama Kotaları Kullanmanın Dezavantajları 234
Yerel Yönetimi Geliştirme 234
Diğer Federal Devletlerdeki Uygulamalar 235
Yasama Yapısı 238
Finansman ve Yönetim 239
Üniter Yaklaşım 239
İkili Yaklaşım 240
Çoğulcu Yaklaşım 241
Uluslararası Hukukta Azınlıkların Korunması 242
Uluslararası Antlaşmaların 2005 Irak Anayasası’na Uygunluğu 242
Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi 243
ICESCR (Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi) 243
ICCPR (Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme) 244
ICERD (Ayrımcılığının Her Türlü Ortadan Kaldırılmasına
İlişkin Uluslararası Sözleşme) 244
Cebri Kaybolmaya Karşı Bütün Kişilerin Korunması İçin
Uluslararası Sözleşme 244
İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ve Aşağılayıcı
Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme 244
2005 Irak Anayasa Hukuku ve Azınlıklar 245
Karşılaştırmalı Hukukta Azınlıklar 248
Ahvali Şahsiye (Evlenme ve Boşanma Kanunu) 248
Evlenme 248
Boşanma 249
Vatandaşlık Kanunu 250

Miras Kanunu 251
40 Sayılı 1951 Medeni Kanun 251
111 Sayılı 1969 Ceza Kanunu 253
Merkez Ceza Mahkemesi 255
23 Sayılı 1971 Ceza Muhakemesi Usulü 255
Birleşik İş Kanunu 256
Azınlıklara Tanınan Hak ve Özgürlükler 257
İbadet Özgürlüğü 257
1. Din 259
İslam 260
Dinî Simgelerin Korunma Hakkı 261
Dil ve Konuşma Özgürlüğü 262
Resmî Dille Konuşma Yasası 262
Azınlıklarla Devlet Arasındaki Dil Sorunu 263
Eşit Muamele Edilme Hakkı 264
Temsil Edilme Hakkı 265
Ayrımcılığa Karşıt Silahlı Kuvvetlerde Görev Alma Hakkı 271
Renk, Cins, Köken Ayrımcılığı Yapılmama Hakkı 272
Azınlıklara Mensup Milletvekillerinin Temsil Hakkı 272
Çalışma Hakkı 273
Eğitim Hakkı 273
Sağlık Güvencesi 274
Sağlık Bakımı Hakkı 274
Temsil Edilme Güvencesi 275
Federasyon ve Azınlık 276
Kişisel Durum Yasası (1959, No.188) 277
Irak Sivil ve Kişisel Durum Yasaları 279
Kişisel Durum Yasasının Yasal Reformu 280
188 Sayılı 1959 Müslüman Olmayan Azınlıkların Haklarını Tanımlayan Yasa 280
Özel Mülkiyetin Korunması Hakkı 282
26 Sayılı 2006 Tarihli Irak Vatandaşlık Yasası 282
Tekrar Vatandaşlığa Alınma 283
53 Sayılı 2008 İnsan Hakları Hukuku Yüksek Komiserliği 287
36 Sayılı 2013 Seçimi; İl, İlçe ve Alt İlçe Konseyleri Seçim Yasası 288
Seçim Kanunu ve Azınlıklara Karşı Eşit Davranılması 288
Seçim Kanunu’nda Eşitlik 4. Madde 288

Halk Arasında Oy Kullanma Eşitliği 289
IHEC ve Ayrımcılıkla İlgili Hükümler: Özellikle Bağımsız
Yüksek Seçim Komisyonu 289
Azınlık Temsilcilerinin Koltuklarının Garantiye Alınması 289
Telafi Koltuklar 289
Ülke İçi Yerinden Olmuş Kişiler 289
Tüm Etnik, Dilsel ve Dinsel Azınlıkların Koruması 290
Cebri Göç Etmek 290
Ayrımcılığa Karşı Olma 290
Katılıma Erişim Hakkı 291
Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu 294
Ülke İçi Zorunlu Göç Etmiş Kişiler 294
11 Sayılı 2005 Siyasi Mahkûmlar ve Tutuklular Kurumu Kanunu 295
Kanunun Kapsamı 296
27 Sayılı 2005 Şehitler Kurumu Kanunu 296
Potansiyel Siyasi Parti Mevzuatını Çevreleyen Hususlar 297
Siyasi Partiler Kanunu 298
Partinin İlkeleri 298
Ceza Hukukunda Azınlık Haklarının Korunması 300
71 Sayılı 1987 Birleştirilmiş Çalışma Yasası 301
23 Sayılı 2008 Ayrımcılık Yapmama Yasası 302
İstihdam Olanaklarının Azınlıkları Dışlayan ya da Azınlıklara Farklı
Davranan Hükümleri 304
XXII.12 Sayılı 2010 Sivil Toplum Kuruluşları Kanunu 307
SONUÇ 309
KAYNAKLAR 313