Mukayeseli Hukukta Ve Türk Hukukunda Adli Para Cezası

"MUKAYESELİ HUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA ADLİ PARA CEZASI



T. Polat İŞOĞLU



Sunuş

5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu, Adli Para Cezasını, Bir Suçun Karşılığı Olarak Hapis Cezasının Yanında İkinci Bir Müeyyide Şekli Olarak Kabul Etmiştir. Bu Anlamda Adli Para Cezası; Kimi Zaman Seçimlik, Kimi Zamansa Hapis Cezasının Yanı Sıra Uygulanabilecek Bir Yaptırım Çeşididir.

Yeni Türk Ceza Kanunu, Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Da 765 Sayılı Tck.'Dan Ayrılmış Ve Klasik Sistemi Değil, Gün Para Cezası Sistemini Benimsemiştir. Bu Sistem, Ülkemiz Açısından Oldukça Yenidir Ve Tatbikatı Konusunda Ortaya Çıkabilecek Sorunların, Mukayeseli Hukukta Gün Para Cezasını Benimseyen Ülkelerin Karşılaştıkları Problemlerle Paralel Olması Kuvvetle Muhtemeldir.

Gün Para Cezası Bir Takım Felsefi Düşüncelerin Etkisiyle Üzerinde Çalışılmış, Para Cezalarının Aleyhindeki Fikirleri Bertaraf Etmek Üzere Geliştirilmiş Ve Nihayet Ülkelerin Toplumsal Ve Ekonomik Değişimlerine Duyarlı Olduğu İçin Benimsenmiş Bir Sistemdir. Sistem Bugün Dünyada Pek Çok Ülkede Tatbik Edilmekle Birlikte, Bu Uzunca Bir Sürecin Ve Önemli Tartışmaların Sonunda Gerçekleşmiştir.

Sevgili Öğrencim, Dr. Tarık Polat İşoğlu'nun Çalışması, Hem Ceza Sistemimizin İki Temel Aracından Biri Olan Adli Para Cezasını, Hem De Gün Para Cezası Sistemini Tüm Yönleriyle Ve Özellikle De Mukayeseli Hukuktaki Gelişimiyle Birlikte İncelemesi Açısından Oldukça Önemlidir.

""Mukayeseli Hukukta Ve Türk Hukukunda Adli Para Cezası"" İsimli Bu Kitabı İçin Dr. Tarık Polat İşoğlu'nu Tebrik Eder, Çalışmanın Türk Hukuku'na Önemli Katkılar Sağlayacağı Hususundaki İnancımı Burada Belirtmek İsterim.

Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Ve Ceza Usul Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

-İçindekiler

-Sunuş...V

-Önsöz...Vii

-Kısaltmalar Cetveli...Xix

-Giriş...1

-Birinci Bölüm

-Kavram, Para Cezalarının Tarihi Gelişimi,

-Yaptırımlar Sistemi İçindeki Yeri Ve Önemi,

-Leh Ve Aleyhindeki Görüşler

-Kavram...5

-Genel Olarak...5

-Yaptırım Kavramı...5

-Hukuki Olmayan Yaptırımlar...5

-Hukuki Yaptırımlar...6

-Medeni Hukuk Yaptırımları...6

-İdari Yaptırımlar...7

-Ceza Yaptırımları...7

-Ceza Kavramı...9

-Tanım...9

-Cezanın Nitelikleri...12

-Cezanın Türleri...14

-Genel Olarak...14

-Yöneldiği Değer Bakımından Cezalar...16

-Hukuki Nitelikleri Bakımından Cezalar...18

-Cezanın Amacı...19

-Mutlak Ceza Teorileri...20

-Nispi Ceza Teorileri...22

-Uzlaştırmacı Teoriler...25

-Adli Para Cezası Kavramı...27

-Genel Açıklamalar...27

-Tanım...29

-Hukuki Niteliği...30

-Borç Teorisi...'...30

-Ceza Teorisi...31

-Kanaatimiz...32

-Cezanın Amaçları Bakımından Adli Para Cezasının Özelliklen...32

-Adli Para Cezasının Benzer Kavramlarla Mukayesesi...37

-Diğer Para Cezaları...37

-Tazminat Kabilinden Para Cezaları...37

-İdari Para Cezaları...42

-Disiplin Para Cezalan...44

-Medeni Para Cezaları...45

-Benzer Nakdi Yaptırımlar...46

-Önödeme...46

-Cezanın Ertelenmesinde Para Ödeme Mükellefiyeti...54

-Ücret Kesintili Çalışma Cezası...55

-Diğer Nakdi Mahkûmiyetler...56

-Tazminat...56

-Yargılama Giderleri...58

-Para Cezalarının Tarihi Gelişimi...59

-İlkel Toplumlarda Para Cezası...59

-Uyuşma Devri...60

-Hamurabi Kanunu...61

-Sümerlerde Para Cezası...62

-Asurlularda Para Cezası...62

-Eski Yunan Hukuku...63

-Hititlerde Para Cezası...63

-Etilerde Para Cezası...63

-Hind-Manu Kanunu...64

-Eski Mısır Hukuku...64

-İbrani Hukuku...65

-Roma Hukuku...65

-Germen Hukuku...66

-Feodal Hukuk...68

-Kanonik Hukuk...68

-Ondokuzuncu Yüzyılın Başına Kadarki

-Dönem...68

-Magna Carta...70

-Carolina Ve Etkisi Altında Kalan Kanunlar...70

-1791 Ve 1795 Tarihli Fransız Ceza Kanunu...70

-1786 Toskana Ve 1819 Sicilya Ceza Kanunları...71

-Bavyera Ceza Kanunu...71

-Değerlendirme...71

-Türk Hukuku...72

-İslamiyetin Kabulünden Önceki Dönem...72

-İslam Hukuku...73

-Osmanlı İmparatorluğu'nda Para Cezalan...74

-Değerlendirme...76

-Para Cezasının Yaptırımlar Sistemi İçindeki

-Yeri Ve Önemi...77

-Para Cezasının Yaptırımlar Sistemindeki Yeri... 77

-Para Cezasının Yöneldiği Değer...77

-Para Cezasının Kanunlardaki Düzenleniş Biçimi...78

-Para Cezasının Yaptırımlar Sistemindeki Önemi...79

-Genel Açıklamalar...79

-Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Reddi...81

-Para Cezalarına İlişkin Yasal Düzenlemelerin Gerçekleşmesi...84

-Mukayeseli Hukukta Günümüzde Para Cezası...85

-Para Cezasının Leh Ve Aleyhindeki Görüşler...91

-Para Cezasının Lehindeki Görüşler...91

-Kısa Süreli Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Sakıncalarını Bertaraf -Etmesi...91

-Bölünebilmeye Ve Bireyselleştirmeye Uygun Olması...93

-Etkili Olması...94

-Devlete Mali Külfet Getirmemesi...96

-Hükümlüyü Toplumdan Soyutlamaması...97

-Adli Hata Halinde Kabili Tamir Olması...97

-Para Cezasının Aleyhindeki Görüşler...98

-Cezaların Şahsiliği İlkesine Aykırı Olması...98

-Eşit Olmaması...100

-Etkisinden Kolaylıkla Kurtulunabilmesi...103

-Ekonomik Koşullardan Etkilenmesi...104

-İnfazının Zor Olması...105

-Bağımsız Ceza Karakteri Taşımaması...105

-Islah Edici Olmaması...105

-Mağdurun Hakları İle Yarışması...106

-Kazanç Saiki İle İşlenen Suçlarda Düşünülenin Aksine Faydasız -Olması...107

-Kanaatimiz...107

-İkinci Bölüm

-Para Cezasının Uygulama Alanı,

-Para Cezasının Tayini Sistemleri,

-Para Cezasının Tayini

-Para Cezasının Uygulama Alanı...111

-Genel Olarak...111

-Mukayeseli Hukukta Para Cezasının Uygulama Alanı...111

-Genel Olarak...111

-Mukayeseli Hukukta Para Cezasının Uygulama Alanı İle İlgili Özellik -Arz Eden Durumlar...114

-Genel Dönüşüm Normları İle Genişletme...114

-Cezanın Hafifletilmesi Kaideleri İle Genişletme...116

-Cezanın Ertelenmesinde Ek Para Cezası İle Genişletme 117

-Çocuk Suçlarında Para Cezası...117

-Para Cezası İle Tüzel Kişilere Yaptırım Uygulanması... 117

-Kazanç Saiki İle İşlenen Suçlarda Para Cezasının Tatbiki Sorunu...117

-Türk Hukukunda Para Cezasının Uygulama

-Alanı...120

-Para Cezasının Tayini Sistemleri...125

-Genel Açıklamalar...125

-Para Cezası Sistemlerinin Kökeni...126

-Para Cezasının Belirlenmesinde Sistemler...128

-Klasik Para Cezası Sistemi...128

-Gün Para Cezası Sistemi...130

-Mukayeseli Hukukta Gün Para Cezası Sistemi...130

-Genel Olarak... 130

-Gün Para Cezası Sisteminin Kökenleri...134

-Gün Para Cezası Sisteminin Genişlemesi...140

-Günümüzde Gün Para Cezası Sistemine İlişkin

-Düzenlemeler...142

-Almanya...142

-Avusturya...143

-Finlandiya...143

-İspanya...144

-İsveç...144

-İsviçre...145

-Polonya...145

-Türk Hukukunda Gün Para Cezası Sistemi...146

-Gün Para Cezası Sisteminde Karar Vermenin Temel Yapısı...147

-Gün Para Cezası Sisteminin Uygulama Alanı...148

-Gün Para Cezası Sisteminin Avantaj Ve Dezavantajları...151

-Sistemin Avantajları...151

-Sistemin Dezavantajları... 154

-Alternatif Para Cezası Modelleri...159

-Taksit Para Cezası Modeli...159

-Beneluks Para Cezası Modeli...160

-Hollanda Para Cezası Modeli...161

-Belçika ""Değişken Çarpan"" Para Cezası Modeli...161

-Birim Para Cezası Modeli (Unit Fines)...162

-Para Cezasının Tayini...163

-Genel Olarak...163

-Mukayeseli Hukukta Para Cezasının Tayinindeki Prensipler Ve Özellik -Arz Eden Durumlar...163

-Para Cezasının Suçun Ağırlığına Ve Failin Ödeme Gücüne Göre -Tespiti...163

-Para Cezası Sınırları (Ceza Çerçevesi)...163

-Genel Olarak...163

-Klasik Sistemde...164

-Sabit (Maktu) Para Cezası...164

-İki Had Arasında Öngörülen (Sınırları Çizilen)

-Para Cezası...164

-Nispi Para Cezası...165

-Ceza Çerçevesinin Çizilmesi Ve İstisna Olarak

-Sınırların Aşılması...165

-Paranın Değer Kaybetmesine Uyarlama...167

-Gün Para Cezası Sisteminde...168

-Gün Birim Sayısı Sınırları...168

-Gün Para Birim Miktarının Sınırlandırılması...169

-Para Cezasının Suçun Ağırlığına Göre Tespiti...171

-Klasik Sistemde...172

-Gün Para Cezası Sisteminde...173

-Para Cezasının Failin Ödeme Gücüne Göre Tayini...174

-Klasik Sistemde...175

-Gün Para Cezası Sistemininde...175

-Cezanın Tayininde Failin Ekonomik Durumunun Belirlenmesi...179

-Cezanın Tayininin Temeli Olarak Failin Ekonomik Durumu... 179

-Ekonomik Durumun Belirlenmesinde Gelir Azaltıcı

-Faktörler...182

-Nafaka Yükümlülükleri...182

-Diğer Mali Yükümlülükler Ve Ödeme

-Taahhütleri...183

-Suçtan Kaynaklanan Yükümlülükler... 185

-Ekonomik Durumun Belirlenmesinde Gelir Yükseltici Faktörler...186

-Geliri Çok Az Olan Ya Da Hiç Olmayan Failler

-Bakımından Para Cezasının Belirlenmesi...189

-Failin Ekonomik Durumunun Soruşturulmasındaki Problemler...191

-Soruşturma Usulü...192

-Ekonomik Durumun Belirlenmesinde Tahmine İzin Verilmesi...195

-Vergi Sırlarının İfşası Sorunu...195

-Tevkifin Para Cezasından Mahsup Edilmesi...197

-Gün Para Cezasına Özgü Tayin Aşamasında

-Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar...197

-Tayin Safhalarının Ayrılması Ve Yapısal Boşluklar...197

-Para Cezası Tayininde Şablonlaştırma...199

-Türk Hukuku'nda Adli Para Cezasının Tayini... 200

-765 Sayılı Tck. Dönemi (Klasik Para Cezası Sistemi)...200

-Tayin Usulleri...201

-Maktu Yapıdaki (Sabit) Para Cezası...201

-İki Had Arasında Öngörülen (Sınırları Çizilen) Para Cezası...202

-Nispi Para Cezası...204

-Paranın Değer Kaybetmesine Uyarlama...205

-5237 Sayılı Tck. Dönemi (Gün Para Cezası Sistemi)...207

-Genel Olarak...207

-Adli Para Cezası Sınırları...209

-Gün Birim Sayısı...209

-Gün Biriminin Parasal Miktarı...211

-Cezanın Tayini...212

-Hapis Cezasına Seçenek Olarak Öngörülen Adli Para

-Cezasının Tayini...212

-Uygulanacak Seçimlik Cezanın Tercihi Kararı... 212

-Gün Birim Sayısının Tespiti...213

-Gün Biriminin Parasal Miktarı...217

-Suç Tipinde Hapis Cezası İle Birlikte Düzenlenen

-Adli Para Cezasının Tayini...217

-Failin Ekonomik Ve Sosyal Durumunun Belirlenmesi...220

-Adli Para Cezasına İlişkin Hüküm...222

-Üçüncü Bölüm

-Mukayeseli Hukukta Ve Türk Hukukunda Para Cezasının İnfazı

-Mukayeseli Hukukta Para Cezasının İnfazı...227

-Genel Olarak...227

-Cezanın Tayiniyle Birlikte Gözetilen Ve Para Cezasının İnfazını -Etkileyen Müesseseler...228

-Genel Olarak...228

-Mühlet Verme...230

-Taksitle Ödeme...231

-Erteleme...232

-Para Cezasının Ertelenmesine İlişkin Görüşler...232

-Para Cezalarının Ertelenmesini Kabul Eden Görüş...232

-Para Cezalarının Ertelenmesini Kabul Etmeyen

-Görüş...233

-Karma Görüş...234

-Mukayeseli Hukukta Durum...235

-Para Cezasının İnfazında Genel Esaslar...236

-Genel Olarak...236

-İnfaza İlişkin Ön Sorunlar...237

-Cezanın Yalnız Hükümlü Tarafından Ödenmesi...237

-Para Cezasının Üçüncü Kişiler Tarafından Ödenmesi... 238

-Para Cezasından Üçüncü Şahısların Sorumlu Tutulması...238

-Para Cezasında Müteselsil Sorumluluk...239

-İnfazda Tatbik Edilecek Hukuk Ve Yetkili Makamlar...240

-Para Cezasının İnfaz Usulü...241

-İnfaza Yönelik İşlemler...241

-Para Cezasının Olağan Şekilde İnfazı...243

-Para Cezasının Zorla İnfazı...244

-Hükümlünün Malvarlığı Üzerinde Cebri İcra...244

-Mahkûmun Cezaevindeki Çalışmalarından Elde Ettiği Gelire El -Koyma...245

-Hapsen Tazyik...246

-Çalışarak Para Cezasını Ödeyebilme İmkanı...246

-Para Cezasının İnfazını Etkileyen Haller...248

-Hükümlünün Ölümünün İnfaza Yansıması...248

-Teminat Verme...249

-Para Cezasının Ödenmesini Önleyici Diğer Kurumlar...250

-Para Cezasının Ödenmemesi Halinde Hapse Dönüştürülmesi...251

-Genel Olarak...251

-Para Cezası Yerine Geçen Hapis Cezasının Tespiti...253

-Karar Usulü...253

-Hapis Süresi...256

-Para Cezası Yerine Geçen Hapis Cezasının İnfazının

-Ön Koşulları...258

-Para Cezası Yerine Geçen Hapis Cezasının İnfazından Kaçınmayı -Gerektirecek İmkân Ve Durumlar...259

-Para Cezasının Ödenmesi...259

-Ağır Mağduriyet Hali...259

-Para Cezası Yerine Geçen Hapis Cezasının Ertelenmesi...260

-Para Cezası Yerine Geçen Hapis Cezasına Dair

-Ceza Politikası Problemleri...261

-Türk Hukukunda Adli Para Cezasının İnfazı...265

-Genel Olarak...265

-Ödeme Emrinin Hükümlüye Tebliği...265

-Adli Para Cezasının İnfazının Kolaylaştırılması...266

-Mühlet Verme...266

-Adli Para Cezasının Taksite Bağlanması...267

-Mahkemenin Taksite Bağlaması...267

-Savcılığın Taksite Bağlaması...268

-Adli Para Cezasının Ertelenmesi...269

-Adli Para Cezasının Ödenmemesi Halinde Hapse Çevrilmesi...269

-Adli Para Cezasını Hapse Çevrilmesine İlişkin Usul...269

-Adli Para Cezasından Çevrilen Hapsin Süresi Ve Niteliği ...271

-Adli Para Cezasından Çevrilen Hapsin İnfazının

-Ertelenmesi Ve Şartlı Salıverme...272

-Adli Para Cezasının İnfazına Bağlı Neticeler ..274

-Adli Para Cezasının İnfazını Etkileyen Haller...276

-Ölüm...276

-Af...277

-Ceza Zamanaşımı...277

-Sonuç...279

-Bibliyografya...287

"