Genel İşlem Koşulları Şerhi_{(TBK M. 20 - 25)}

Prof. Dr. Murat AYDOĞDU

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR XI
E. GENEL İŞLEM KOŞULLARI
I. GENEL OLARAK
TBK ϮϬ
I. GENEL AÇIKLAMA Ϯ
II. SÖZLEŞME MODELLERİNİN VE GENEL İŞLEM KOŞULLARINA İLİŞKİN
DÜZENLEMELERİN TARİHÇESİ ;DOGMATİK TEMELİͿ ϯ
III. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ HUKUKİ NİTELİĞİ, ZORUNLULUĞU, YARARLARI
VE SAKINCALARI İLE FONKSİYONLARI ;ETKİLERİͿ . ϯϬ
IV. ÜLKEMİZDEKİ DÜZENLEMELERDE KULLANILAN TERİMLERİNBAĞDAŞTIRILMASI
VE SİSTEMATİK SORUNU. ϯϳ
V. ϲϬϵϴ SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDADÜZENLENENGENEL İŞLEM
KOŞULLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI ϰϲ
VI. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ KONU BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI. ϱϱ
A. GeŶel Olarak Meǀzuatıŵızda GeŶel İşleŵ KoşullarıŶıŶ Yeri ϱϱ
B. GeŶel İşleŵ Koşulları İle Bu Koşulları İçereŶ StaŶdart ;TipͿ Sözleşŵe
KaǀraŵıŶıŶ AŶlaŵ ǀe Kapsaŵı ϱϵ
VII. GENEL İŞLEM KOŞULLARININ TANIMI VE ZORUNLU UNSURLARI ;AYIRICI
ÖZELLİKLERİͿ ϳϭ
A. Bir SözleşŵeŶiŶ KoşuluŶu ǀe Kural Olarak YaŶ EdiŵiŶ KoŶusuŶu
Oluşturŵaları ϳϰ
ϭ. Bir SözleşŵeŶiŶ KoşuluŶu Oluşturŵaları ϳϰ
Ϯ. Kural YaŶ EdiŵiŶ KoŶusuŶu Oluşturŵaları ϴϲ
B. ÖŶĐedeŶ Tek YaŶlı Olarak BelirleŶŵesi ;HazırlaŶŵası ǀeLJa KullaŶılŵasıͿ ϵϲ
C. GeŶel ǀe SoLJut Nitelikte Olŵası ϭϬϰ
D. Çok SaLJıda Sözleşŵede KullaŶŵak Üzere HazırlaŶŵası ϭϬϱ
E. ÖŶĐedeŶ BelirleŶeŶ Sözleşŵe KoşullarıŶıŶ Sözleşŵe Kuruluşu SırasıŶda
BireLJsel Görüşŵe ;MüzakereͿ YapılŵadaŶ KullaŶılŵası ;Karşı Tarafa
SuŶulŵasıͿ. ϭϬϴ
VIII. GENEL İŞLEM KOŞULU OLMAYI VEYA DENETİMİNİ
ENGELLEMEYEN HUSUSLAR ;DOLANMA YASAKLARIͿ ϭϭϵ
VIII İçindekiler
II. KAPSAMI
ϭ. YAZILMAMIŞ SAYILMA
TBK Ϯϭ
I. DENETİM TÜRLERİ ;İDARİ VE YARGISAL DENETİMͿ . ϭϮϴ
II. ϲϬϵϴ SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDA DÜZENLENEN YARGISAL GENEL İŞLEM
KOŞULU DENETİMİNİN TÜRLERİ ϭϯϰ
A. Yazılŵaŵış SaLJŵa Yaptırıŵı ϭϯϵ
ϭ. GeŶel Olarak ϭϯϵ
Ϯ. İlişkileŶdirŵe ;Yürürlük ǀeLJa KapsaŵͿ DeŶetiŵi YoluLJla Yazılŵaŵış
SaLJılŵa DeŶetiŵi. ϭϰϲ
a. GeŶel Olarak ϭϰϲ
ď. İlişkileŶdirŵe AŶlaşŵasıŶda ULJguŶluğuŶ Varlığı ǀe İspatlaŶŵası . ϭϱϬ
Đ. İlişkileŶdirŵe AŶlaşŵasıŶıŶ İçeriği ϭϱϰ
aa. Karşı tarafıŶ ŵeŶfaatiŶe aLJkırı ďir koşul ;GİKͿ olŵası ϭϱϲ
ďď. SözleşŵeŶiŶ LJapılŵası sırasıŶda düzeŶleLJeŶiŶ karşı tarafa, ďu
koşullarıŶ ǀarlığı hakkıŶda açıkça ďilgi ǀerŵesi ;aLJdıŶlatŵasıͿ ϭϲϮ
ĐĐ. KullaŶaŶıŶ karşı tarafa ďu koşullarıŶ içeriğiŶi öğreŶŵe iŵkâŶı
sağlaŵası ϭϲϳ
ď. Taŵ ǀeLJa Gloďal ;GeŶel, ToptaŶͿ Kaďul ϭϳϯ
d. Kapsaŵ ;Yürürlük, İlişkileŶdirŵeͿ DeŶetiŵiŶde YargıtaLJ
ULJgulaŵası ϭϴϳ
ϯ. ŞaşırtıĐı Koşul DeŶetiŵi YoluLJla Yazılŵaŵış SaLJŵa Yaptırıŵı. ϭϵϬ
Ϯ. YAZILMAMIŞ SAYILMANIN SÖZLEŞMEYE ETKİSİ
TBK ϮϮ
I. YAZILMAMIŞ SAYILMANIN SÖZLEŞMENİN DİĞER HÜKÜMLERİNE ETKİSİ ϮϭϬ
II. YAZILMAMIŞ SAYILMA YAPTIRIMI NEDENİYLE OLUŞAN BOŞLUĞUN
DOLDURULMASI ;BUTLAN ANLAŞMALARININ AKİBETİͿ Ϯϭϯ
III. YORUMLANMASI
TBK Ϯϯ
I. YORUM DENETİMİ YOLUYLA DÜZENLEYENİN ALEYHİNE YORUMLAMA
YAPTIRIMI ;SAYDAMLIK VEYA YORUM DENETİMİͿ. ϮϯϬ
IV. DEĞİŞTİRME YASAĞI
TBK Ϯϰ
I. DEĞİŞTİRME YASAĞI DENETİMİ YOLUYLA YAZILMAMIŞ SAYMA YAPTIRIMI. Ϯϰϴ
İçindekiler IX
V. İÇERİK DENETİMİ
TBK Ϯϱ
I. İÇERİK DENETİMİ HAKKINDA GENEL BİLGİ . ϮϲϮ
II. GENEL İŞLEM KOŞULLARINDA İÇERİK DENETİMİ ÖLÇÜTÜ : DÜRÜSTLÜK
KURALINA AYKIRI OLACAK BİÇİMDE DENGESİZLİĞE NEDEN OLMA . Ϯϲϲ
III. İÇERİK DENETİMİNİN YAPTIRIMI ;KISMİ KESİN HÜKÜMSÜZLÜKͿ Ϯϳϵ
IV. GENEL İŞLEM KOŞULLARI BAKIMINDAN ÖRNEK KAYITLAR ϮϵϬ
V. İÇERİK DENETİMİNDE MUTLAK VEYA NİSBİ ANLAMDA GEÇERSİZLİĞİNE
HÜKMEDİLEBİLECEK ;YASAKͿ GENEL İŞLEM KOŞULLARI Ϯϵϯ
A. Nisďi AŶlaŵda Yasak Koşullar ;DeğerleŶdirŵe OlaŶağı BuluŶaŶ KoşullarͿ Ϯϵϰ
ϭ. Kaďul ǀe İfa SüreleriŶe İlişkiŶ KaLJıtlar . Ϯϵϰ
Ϯ. Ek SüreLJe İlişkiŶ KaLJıtlar Ϯϵϳ
ϯ. DöŶŵe HakkıŶıŶ Saklı TutulŵasıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar Ϯϵϴ
ϰ. Değiştirŵe HakkıŶıŶ Saklı TutulŵasıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar Ϯϵϴ
ϱ. VarsaLJıŵsal ďeLJaŶlara ilişkiŶ kaLJıtlar ϯϬϭ
ϲ. Ulaşŵa ǀarsaLJıŵıŶa ilişkiŶ kaLJıtlar ϯϬϭ
ϳ. SözleşŵeŶiŶ TasfiLJesiŶe İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϬϮ
ϴ. EdiŵiŶ İfa Olarak Arz EdileďileĐek Duruŵda OlŵaŵasıŶa İlişkiŶ
KaLJıtlar ϯϬϯ
B. Mutlak AŶlaŵda Yasak Koşullar ;DeğerleŶdirŵe OlaŶağı BuluŶŵaLJaŶ
KoşullarͿ ϯϬϯ
ϭ. Kısa Vadeli FiLJat ArtışlarıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϰ
Ϯ. İfadaŶ KaçıŶŵa HakkıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar . ϯϬϱ
ϯ. Takas YasağıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϱ
ϰ. İhtar ǀe Ek SüreLJe ;MehileͿ İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϲ
ϱ. TazŵiŶat TalepleriŶiŶ Götürü Olarak BelirleŶŵesiŶe İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϳ
ϲ. Cezai Şarta İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϴ
ϳ. VüĐut BütüŶlüğü, Sağlık, Yaşaŵ HakkıŶıŶ Ağır Kusurla İhlal
EdilŵesiŶde SoruŵluluğuŶ KaldırılŵasıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ;Soruŵsuzluk
KaLJıtlarıͿ ϯϬϵ
a. VüĐut BütüŶlüğü, Sağlık, Yaşaŵ HakkıŶıŶ İhlaliŶe İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϬϵ
ď. Ağır Kusura İlişkiŶ KaLJıtlar . ϯϭϬ
ϴ. Diğer Soruŵsuzluk KaLJıtlarıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϭϭ
a. SözleşŵedeŶ DöŶŵe HakkıŶıŶ KaldırılŵasıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϭϭ
ď. ALJıďa Karşı Soruŵluluğa İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϭϭ
aa. SoruŵluluğuŶ Kaldırılŵası ǀe ÜçüŶĐü Kişilere GöŶderŵeLJe
İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϭϭ
ďď. OŶarıŵla SıŶırlaŶdırŵaLJa İlişkiŶ KaLJıtlar . ϯϭϮ
ĐĐ. OŶarıŵ MasraflarıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϭϮ
X İçindekiler
dd. OŶarıŵıŶ ÖŶ Koşula BağlaŶŵasıŶa İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϭϮ
ee. ALJıp İhďarı İçiŶ Hak DüşürüĐü SüreLJe İlişkiŶ KaLJıtlar . ϯϭϮ
ff. TalepleriŶ ZaŵaŶaşıŵıŶa UğraŵasıŶı KolaLJlaştırŵaLJa İlişkiŶ
KaLJıtlar . ϯϭϯ
ϵ. Sürekli Borç İlişkileriŶiŶ SüresiŶe İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϭϯ
ϭϬ. Sözleşŵe TarafıŶıŶ DeğişŵesiŶe İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϭϱ
ϭϭ. TeŵsilĐiŶiŶ SoruŵluluğuŶa İlişkiŶ KaLJıtlar ϯϭϲ
ϭϮ. İspat YüküŶe İlişkiŶ KaLJıtlar. ϯϭϲ
ϭϯ. BeLJaŶlarıŶ ǀe BildiriŵleriŶ ŞekliŶe İlişkiŶ KaLJıtlar . ϯϭϴ
VI. GENEL İŞLEM KOŞULLARI İLE İLGİLİ HÜKÜMLERİN ZAMAN İTİBARİYLE
YÜRÜRLÜK SORUNU ϯϭϴ
EKLER
;İLGİLİ MEVZUAT HÜKÜMLERİͿ
A. ϲϬϵϴ SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU İLGİLİ HÜKÜMLERİ ;GEREKÇELİͿ ϯϮϳ
B. ϰϳϮϭ SAYILI TÜRK MEDENÎ KANUNU İLE İLGİLİ HÜKÜMLER ϯϯϰ
C. ϰϬϳϳ SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA
KANUN’UN İLGİLİ MADDELERİ. ϯϯϱ
D. ϲϱϬϮ SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
;GEREKÇELİ İLGİLİ MADDELERͿ ϯϯϲ
E. TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR HAKKINDA
;YENİͿ YÖNETMELİK ;RG.ϭϳ.Ϭϲ.ϮϬϭϰ, S:ϮϵϬϯϯͿ . ϯϰϱ
F. TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ HAKSIZ KOŞULLAR HAKKINDA
ϱ NİSAN ϭϵϵϯ TARİHLİ ϵϯ/ϭϯ SAYILI KONSEY YÖNERGESİ TÜRKÇE METNİ. ϯϰϵ
G. ϭϴ.ϴ.ϭϴϵϲ TARİHLİ ALMAN MEDENİ KANUNU GENEL İŞLEM KOŞULLARI İLE
İLGİLİ §§ϯϬϱ-ϯϭϬ HÜKÜMLERİNİN ALMANCA METNİ ϯϱϯ
H. ALMAN MEDENİ KANUNUNUN GENEL İŞLEM KOŞULLARINA İLİŞKİN
BGB §§ ϯϬϱ-ϯϭϬ HÜKÜMLERİNİN ÇEVİRİSİ ϯϲϬ
İ. BUNDESGESETZ GEGEN UNLAUTEREN WETTSBEWERB VOM
ϭϵϴϲ-SCHWEİZ ;UWGͿ ϯϲϲ
GENEL İŞLEM KOŞULLARI ŞERHİ ;TBK ϮϬ-ϮϱͿ EKLİ YARGITAY KARARLARIϯϲϳ
KAYNAKÇA .ϲϬϳ