Gördüğü yoğun ilgi sonucunda, güncel mevzuata göre güncellenmiş ve genişletilmiş 5. Baskısını yapan kitap, birçok mükellefin, başını ağrıtan konuların başında gelen "Vergiden Kaçınma" ve "Peçeleme" konusunu ele almaktadır.
Kitap özellikle muhasebe hilelerinin vergi mevzuatı kapsamında nasıl ele alındığını irdelemekle birlikte, özellikle vergiden kaçınmanın vergi mevzuatı kapsamında bir boşluk olduğu, bu nedenle kaçınma mekanizmasının işleyişinin mükellef adına bir hak olup olmadığı tartışılmıştır. Kaçınma ile peçeleme arasındaki farkların detaylıca ele alındığı bu kitap aynı zamanda gerek idari, gerekse teorik, yargısal ve doktrinel örnekler vererek karşılaştırma yapmıştır.
Kitap; Denetim firmaları, YMM Ofisleri, SMMM ofisleri, vergi ile ilgilenen üniversite öğrencileri, akademisyenler ve uygulamadaki profesyonellere de hitap etmektedir.
(Tanıtım Bülteninden)
Konu Başlıkları
Genel Olarak Hile Kavramı Muhasebe Açısından Hata Muvazaa Türk Vergi Mevzuatında Hile–Hata– Muvazaa Kavramı Vergiye Karşı Tepkiler Vergi Kanunlarında Hile ve Muhasebe Hilesi Vergi Hukukunda Peçeleme Türk Vergi Sistemi Uygulamasında Bazı Muhasebe Hileleri ve Peçeleme Yöntemleri Finansal İşlemlerde Genel Olarak Kaçınma Mevzuu Konunun Türk Vergi Mevzuatındaki Yeri ve Önemi ile İlgili Doktrinel, İdari ve Yargısal Görüşler
İçindekiler
Beşinci Basıya Önsöz 7 Dördüncü Basıya Önsöz 8 Üçüncü Basıya Önsöz 9 İkinci Basıya Önsöz 10 Kısaltmalar Listesi 19 Giriş 21 Bölüm I HİLE VE HATA KAVRAMLARININ TEORİK ESASLARI 1.1. GENEL OLARAK HİLE KAVRAMI 23 1.1.1. Hilenin Özellikleri 25 1.1.2. Hilenin Türleri 26 1.1.3. Hilenin Sınıflandırılması 27 1.1.3.1. Çalışan Hileleri 27 1.1.3.2. Satıcı Hileleri 28 1.1.3.3. Yönetim Hileleri 28 1.1.3.4. Yatırım Hileleri 31 1.1.3.5. Müşteri Hileleri 31 1.1.4. Muhasebede Hile Kavramı 32 1.1.4.1. Muhasebe Hilelerinin Nedenleri 34 1.1.4.2. İşletme Sahiplerinin Hileye Başvurma Nedenleri 34 1.1.4.2.1. Vergi Kaçırmak 35 1.1.4.2.2. Yolsuzlukları Gidermek 35 1.1.4.2.3. İşletmeyi Gerçek Durumundan Farklı Göstermek 36 1.1.4.2.4. Alış 37 1.1.4.2.5. Satış 37 1.1.4.2.6. Özel Giderleri İşletmeye Aktarma 38 1.1.4.2.7. Arızi Giderler 38 1.1.4.2.8. İşletme Giderlerini Yükseltmek 38 1.1.4.3. İşletme Çalışanlarının Hileye Başvurma Nedenleri 39 1.1.4.3.1. Özenti ve Baskı Grupları 40 1.1.4.3.2. Fırsatlar 41 1.1.4.3.3. Haklı Gösterme 42 1.1.4.4. Muhasebe Hilelerinin Türleri 42 1.1.4.4.1. Kasdi Hatalar 42 1.1.4.4.2. Kayıt Dışı İşlemler 43 1.1.4.4.3. İşlemden Önce ya da Sonra Kayıt Yapılması 43 1.1.4.4.4. Gerçek Olmayan Hesaplar 44 1.1.4.4.5. Belge Sahtekârlığı 44 1.1.4.4.7. Bilgisayar Hileleri 46 1.1.4.4.8. Varlıkların Kötüye Kullanılması 47 1.1.4.5. Yolsuzluk ve Ahlaki Olmayan Davranışlar 47 1.1.4.5.1. Rüşvet Almak veya Vermek 48 1.1.4.5.2. Çıkar Çatışması 49 1.1.4.6. Muhasebe Hilesi ve Yaratıcı Muhasebe 49 1.2. MUHASEBE AÇISINDAN HATA 51 1.2.1. Muhasebe Hatalarının Türleri 52 1.2.1.1. Matematik Hataları 52 1.2.1.2. Kayıt Hataları 52 1.2.1.3. Devir Hataları (Aktarma Hataları) 52 1.2.1.4. Unutma ve Tekrarlama Hataları 53 1.2.1.5. Finansal Tablolar Üzerinde Yaptıkları Etki Bakımından Hatalar 54 1.2.1.5.1. Bilançoyu Etkileyen Muhasebe Hataları 54 1.2.1.5.1.1. Değerleme Hataları 54 1.2.1.5.1.2. Hesapların Birleştirilmesi 55 1.2.1.5.2. Gelir Tablosunu Etkileyen Muhasebe Hataları 55 1.2.1.5.3. Bilanço ve Gelir Tablosunu Etkileyen Muhasebe Hataları 56 1.2.1.5.4. Telafi Edici Hatalar 56 1.2.1.5.5. Amortisman ve Yeniden Değerleme Uygulamalarındaki Hatalar 56 1.2.1.5.6. Gider ve Maliyet Arttırıcı Harcamalarda Yapılan Hatalar 57 1.2.1.5.7. Muafiyet ve İstisna Uygulamalarındaki Hatalar 58 1.2.1.5.8. Stopaj (Tevkifat) Uygulamasında Karşılaşılan Hatalar 58 1.2.1.5.9. Sabit Kıymet Yenileme Fonu Uygulamalarındaki Hatalar 59 1.2.2. Muhasebe Hatalarının Yapılma Nedenleri 59 1.2.2.1. Dikkatsizlik 59 1.2.2.2. Bilgisizlik 60 1.2.2.3. Yorgunluk 60 1.2.2.4. Tecrübesizlik 60 Bölüm II HİLE, HATA VE MUVAZAA KAVRAMLARININ HUKUKTAKİ YERİ 2. GİRİŞ 61 2.1. MUVAZAA 61 2.1.1. Unsurları 65 2.1.1.1. Tarafların İradeleri ile Beyanları Arasında Bilerek Yaratılan Uygunsuzluk 65 2.1.1.2. Muvazaa Anlaşması 65 2.1.1.3. Üçüncü Kişileri Aldatma Kastı 66 2.1.1.4. Gizli İşlem 66 2.1.2. Muvazaanın Türleri 66 2.1.2.1. Mutlak Muvazaa 67 2.1.2.2. Nispi Muvazaa 67 2.1.3. Muvazaanın İlgili Bazı Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 67 2.1.3.1. Muvazaa ve Kanuna Karşı Hile 68 2.1.3.2. Muvazaa ve Aldatma (Hile) 68 2.1.3.3. Muvazaa ve Yanılma (Hata) 69 2.1.4. Muvazaanın Hüküm ve Sonuçları 69 2.1.4.1. Görünürdeki İşlem Bakımından Muvazaanın Sonuçları 69 2.1.4.2. Gizli İşlem Bakımından Muvazaanın Sonuçları 70 2.2. HATA (YANILMA) 70 2.2.1. Hata Halleri 72 2.2.1.1. Beyan Yanılmaları 72 2.2.1.1.1. Sözleşmenin Niteliğinde Yanılma 72 2.2.1.1.2. Sözleşmenin Konusunda Yanılma 73 2.2.1.1.3. Kişide Yanılma 73 2.2.1.1.4. Kişinin Niteliklerinde Yanılma 73 2.2.1.1.5. İvazda Yanılma 74 2.2.1.1.6. Saikte Yanılma (Temel Hatası) 74 2.2.1.1.7. Sözleşmenin Kurulmasında, Kişinin İradesinin Oluşması Aşamasında Bir Yanılgıya Düşmüş Olması 74 2.2.1.1.8. Yanılanın Düştüğü Saik Yanılmasının Sözleşmenin Temeliyle İlgili Olması 75 2.2.1.1.9. İş İlişkilerindeki Dürüstlük Kurallarına Uygunluk 75 2.2.1.1.10. Saikte Yanılmanın Karşı Tarafça Bilinebilir Olması 75 2.3. HİLE (ALDATMA) 75 2.3.1. Aldatmanın Şartları 79 2.3.1.1. Aldatma Kastı Bulunmalıdır 79 2.3.1.2. Aldatma Kastı Sözleşmenin Yapılamamasına Yönelik Olmalıdır 80 2.3.1.3. Aktif Aldatma veya Pasif Aldatma Mevcut Olmalıdır 80 2.3.1.4. İlliyet Bağı Bulunmalıdır 81 2.3.1.5. Üçüncü Kişinin Aldatması 81 2.3.2. Aldatmanın Borçlar Hukukundaki Uygulama Alanları 81 2.3.3. Aldatmanın Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi 82 2.3.4. Tazminat 84 Bölüm III TÜRK VERGİ MEVZUATINDA HİLE–HATA–MUVAZAA KAVRAMI 3.1. GENEL OLARAK 87 3.2. VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 90 3.3. KAMU GELİRLERİNE ANAYASAL BİR YAKLAŞIM 94 3.4. VERGİYE KARŞI TEPKİLER 104 3.4.1. Verginin İkame ve Gelir Etkisi 104 3.4.2. Vergiden Kaçınma 107 3.4.3. Vergi Kaçırmaya Yönelik Davranışlar 108 3.4.4. Verginin Yansıması 108 3.5. VERGİ KANUNLARINDA HİLE VE MUHASEBE HİLESİ 109 3.5.1. Yargı Mercilerinin Muhasebe Hilesine Bakış Açısı 126 3.5.1.1. Kanuni Boşluk, Hukuki Boşluk, Kanunilik İlkesi ve Kıyas Yasağı 133 3.5.2. İdarenin Muhasebe Hilesine Bakış Açısı 141 3.5.3. Muhasebe Hilesinin Varlığı İçin Vergi Ziyaı Doğmasına Gerek Yoktur 143 3.5.4. Muhasebe Hilesi ve Hata 144 3.5.5. Vergi Hataları 150 3.5.5.1. Hesap Hataları 150 3.5.5.2. Vergilendirme Hataları 151 3.5.5.3. Vergi Hatalarının Ortaya Çıkarılması 153 3.5.5.4. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi 153 3.5.5.4.1. Resen Düzeltme 153 3.5.5.4.2. Talep Üzerine Düzeltme 154 3.5.5.4.3. Düzeltme İsteme Hakkı Olanlar 154 3.5.5.4.4. Düzeltme İsteminin Yapılışı 154 3.5.5.4.5. Düzeltme İsteminde Süre 155 3.5.5.4.5.1. Dava Açma Süresinden Sonra “Hata” İçin Düzeltme Dilekçesi Verilirse 155 3.5.5.4.5.2. Dava Açma Süresinde “Hata” İçin Düzeltme Dilekçesi Verilirse 156 3.5.5.4.5.3. Yargı ve Vergi İdaresinin VUK m.124’ü Farklı Anlamlandırmaları 157 3.5.5.4.6. Düzeltme Talebinin İncelenmesi 157 3.5.5.4.7. Düzeltme Yapılması Hali 158 3.5.5.4.8. Düzeltmenin Kapsamı 158 3.5.5.4.9. Düzeltmede Zamanaşımı 159 3.6. VERGİ HUKUKUNDA PEÇELEME 160 3.6.1. Vergi Hukukunda Muvazaa ve Peçeleme ile Karşılaştırılması 166 3.6.2. Vergi Hukukunda İspat ve Peçeleme İlişkisi 169 3.6.2.1. Delil Serbestisi 170 3.6.2.2. Şahit/Tanık İfadesi 172 3.6.3. Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım İlkesi ve Peçeleme 174 3.6.4. İspat Külfeti 179 3.7. TÜRK VERGİ SİSTEMİ UYGULAMASINDA BAZI MUHASEBE HİLELERİ VE PEÇELEME YÖNTEMLERİ 180 3.7.1. Gelir Vergisi 180 3.7.1.1. Gelir Vergisi’nin Mükellefi 184 3.7.1.2. Ticari Kazanç 186 3.7.1.2.1. Ticari Kazanç Kapsamında Vergiden Kaçınma 193 3.7.1.3. Diğer Kazanç ve İratlar 208 3.7.1.3.1. Değer Artış Kazancı 208 3.7.1.3.1.1. Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasında Kaçınma Durumu 214 3.7.1.3.1.2. Finansal İşlemlerin Diğer Kazanç ve İratlar Yönünden Kaçınma Durumu 223 3.7.1.3.2. Arızi Kazanç 225 3.7.1.3.2.1. Arızi Kazançlarda Peçeleme 226 3.7.2. Kurumlar Vergisi 227 3.7.2.1. Kurumlar Vergisi’nin Mükellefleri 227 3.7.2.1.1. Sermaye Şirketleri 229 3.7.2.1.2. Kooperatifler 233 3.7.2.1.3. İktisadi Kamu Kuruluşları 236 3.7.2.1.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler 237 3.7.2.1.5. İş Ortaklıkları 242 3.7.2.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Safi Kurum Kazancı 244 3.7.2.3. Kurumlar Vergisi Kapsamında Güvenlik Müesseseleri 245 3.7.2.3.1. Örtülü Sermaye ve Peçeleme İlişkisi 245 3.7.2.3.1.1. Ortak 247 3.7.2.3.1.2. Ortakla İlişkili Kişi 247 3.7.2.3.1.3. Borcun doğrudan veya dolaylı olarak temin edilmesi 248 3.7.2.3.1.4. Borcun işletmede kullanılması gereği 248 3.7.2.3.1.5. Borcun öz sermayenin üç katını aşması 249 3.7.2.3.1.6. Örtülü sermaye tutarı 250 3.7.2.3.2. Transfer Fiyatlaması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Peçeleme İlişkisi 255 3.7.2.3.3. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 258 3.7.2.4. Kurumlar Vergisine Göre Muafiyet 261 3.7.2.4.1. Yeni Bir Müessese “Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş.” 264 3.7.2.4.1.1. Türkiye Varlık Fonuna Devredilen Kurumlar 265 3.7.2.4.1.2. Türkiye Varlık Fonunun Türk Vergi Mevzuatı Açısından Yapısı 266 3.7.2.5. Kurumlar Vergisine göre İstisnalar 267 3.7.2.5.1. İştirak Kazançları İstisnası: (KVK m.5/1–a) 267 3.7.2.5.2. Yurt Dışı İştirak Kazancı İstisnası: KVK m.5/1–b 269 3.7.2.5.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına İlişkin İstisna (KVK m.5/1–c) 273 3.7.2.5.4. Emisyon Primi İstisnası (KVK m.5/1–ç) 274 3.7.2.5.5. Yatırım Fon ve Yatırım Ortaklıklarının İstisnası (KVK m.5/1–d) 275 3.7.2.5.6. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri İle Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası (KVK m.5/1–e) 276 3.7.2.5.7. Yurt Dışı Şube Kazancı İstisnası (KVK m.5/1–g) 281 3.7.2.5.8. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlarda İstisna (KVK m.5/1–h) 282 3.7.2.5.9. Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna (KVK m.5/1–ı) 282 3.7.2.5.10. Risturn İstisnası (KVK m.5/1–j) 283 3.7.2.5.11. Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnasının İrdelenmesi 284 3.7.2.5.12. Yenileme Fonu Açısından Değerlendirme 285 3.7.2.6. Finansal İşlemlerin, Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma Kapsamında Değerlendirilmesi 289 3.7.2.7. Peçeleme İşlemlerinin Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Değerlendirilmesi 291 3.7.2.8. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Sayılan İstisnaların Peçelemeye Alet Edilmesi ile İlgili Bazı Yargı Kararları 294 3.7.3. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler Yönünden Durumu 296 3.7.3.1. Katma Değer Vergisi 297 3.7.3.1.1. Katma Değer Vergisi’nin Konusu 298 3.7.3.1.2. Katma Değer Vergisi’nin Mükellefi ve Vergi Sorumlusu 302 3.7.3.1.3. Katma Değer Vergisi’nde Vergiyi Doğuran Olay 302 3.7.3.1.4. Katma Değer Vergisi’nde Teslim 304 3.7.3.1.5. Finansal İşlemlerde Katma Değer Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma 304 3.7.3.1.6. KDVK Uyarınca Peçeleme İşlemleri 313 3.7.3.2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 314 3.7.3.2.1. Finansal İşlemlerin Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Uyarınca Kaçınma 319 3.7.3.3. Damga Vergisi 324 3.7.3.3.1. Damga Vergisi’nin Konusu 324 3.7.3.3.2. Damga Vergisi’nin Mükellefi 327 3.7.3.3.3. Damga Vergisi’nin Matrahı ve Vergiyi Doğuran Olay 328 3.7.3.3.4. Finansal İşlemlerin Damga Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma Kapsamında Değerlendirilmesi 329 3.7.4. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu 330 3.7.4.1. Veraset ve İntikal Vergisinin Konusu 331 3.7.4.2. Veraset ve İntikal Vergisinin Mükellefi 332 3.7.4.3. Veraset ve İntikal Vergisinin Matrahı, Oranı ve Ödenmesi 334 3.7.4.4. Veraset ve İntikal Vergisinde Bazı Kaçınma İşlemleri 336 Bölüm IV GENEL DEĞERLENDİRME VE SAPTANAN BULGULAR 4.1. GENEL OLARAK 339 4.2. FİNANSAL İŞLEMLERDE GENEL OLARAK KAÇINMA MEVZUU 341 4.3. PEÇELEME İŞLEMLERİ İLE MUHASEBE HİLELERİNİN VERGİ HUKUKUNDAKİ YASALLIĞI İLE ALAKALI VE FARKLI GÖRÜŞLER 348 4.4. GENEL DEĞERLENDİRME 358 Sonuç 363 Kaynakça 365 Kitaplar 365 Makaleler 374 Elektronik Kaynaklar 384 Raporlar&Araştırmalar 386 Kavramlar Dizini 389
