Başkanlık Sisteminde Kabine ve Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Kabinesi
Dr. Murat HAS
İÇİNDEKİLER
TAKDİM. 5
ÖNSÖZ. 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ . 17
BİRİNCİ BÖLÜM
HÜKÜMET SİSTEMLERİNDE KABİNE
KABİNE TERİMİ VE TANIMI . 25
TARİHSEL KÖKENİ 29
İngiltere . 29
Amerika Birleşik Devletleri 32
Fransa 34
III. KABİNENİN ÖZELLİKLERİ 36
Çift Yapılı Yürütme Bakımından Kabinenin Özellikleri. 37
Kabinenin Yasamaya Dayanması 40
Kabinenin Kolektif Özellik Göstermesi 48
Kabinenin Sorumluluğu 61
Kabinenin İcrai Nitelikte Karar Alması 67
Tek Yapılı Yürütme Bakımından Kabinenin Özellikleri. 76
Kabinenin Başkan Tarafından Oluşturulması 82
Kabinenin Tekil (Unitary) Özellik Göstermesi . 92
Kabinenin Sorumluluğu 103
Kabinenin İcrai Nitelikte Karar Alamaması . 110
İKİNCİ BÖLÜM
BAŞKANLIK SİSTEMLERİNDE KABİNENİN OLUŞUMU, SORUMLULUĞU VE İŞLEVİ
KABİNENİN OLUŞUMU. 119
Başkan . 119
Nitelikleri 119
10 İçindekiler
Seçimi 121
Görevinin Sona Ermesi 134
Başkan Yardımcıları 144
Nitelikleri. 144
Seçilmeleri. 147
Meşruiyet ve İstikrar Arasındaki Dengenin Sağlanması . 150
Başkan Yardımcılarının Seçilmesinin Görev ve Yetkilerine Etkisi . 155
Başkan Yardımcılarının Seçilmesinin Kabinedeki Konumuna
Etkisi . 160
Görevlerinin Sona Ermesi 163
Bakanlar. 165
Nitelikleri. 165
Göreve Gelmeleri 166
Görevlerinin Sona Ermesi 171
KABİNENİN SORUMLULUĞU.174
Kabinenin Kurumsal Sorumluluğu . 174
Başkana Karşı Olan Sorumluluk. 174
Yasama Organına Karşı Olan Sorumluluk 175
Kabine Üyelerinin Sorumluluğu . 175
Kabine Üyelerinin Siyasi Sorumluluğu. 175
Başkanın Siyasi Sorumluluğu 175
Başkan Yardımcılarının Siyasi Sorumluluğu 176
Bakanların Siyasi Sorumluluğu . 177
Kabine Üyelerinin Cezai Sorumluluğu . 177
Başkanın Cezai Sorumluluğu 178
(1) Başkanın Adi Suçlarından Dolayı Sorumluluğu 180
(2) Başkanın “Impeachment” Sorumluluğunu Doğuran Fiilleri.187
(3) “Impeachment”ın Kurumsal Mekanizmaları ve Niteliği 195
Başkan Yardımcılarının Cezai Sorumluluğu 200
Bakanların Cezai Sorumluluğu 203
III. KABİNENİN İŞLEVİ 206
Kurumsal İşlevi. 206
Denge ve Denetim İşlevi . 206
Ayrılmış Kuvvetlerin Yetki Paylaşımı. 208
İçindekiler 11
Arjantin ve Peru’da Kabine Başkanlığı Makamı . 212
Bakanların Yasama Üyeliğinin Devam Etmesi ve Karşı İmza
Kuralı 214
Bakanların, Yasamanın Sorularını Cevaplaması ve Rapor
Sunması 218
Kurumsal Denge ve Denetim Araçları 221
(1) Bütçe Üzerinde Yasama Denetimi. 221
(2) Üst Düzey Kamu Görevlilerinin Atanması ve Görevden
Alınması Üzerinde Yasama Denetimi 230
(3) Yüksek Mahkemelerin Üyelerinin Seçimi ve Denge ve
Denetim İşlevi . 240
(4) Uluslararası Antlaşmalara İlişkin Yasama Denetimi 254
Danışma İşlevi. 266
Koordinasyon İşlevi. 267
Kabine Üyelerinin İşlevi . 267
Tekil Kabine Yapısında Üyelerin İşlevi. 267
Başkanın İşlevi 267
Diğer Kabine Üyelerinin İşlevi 268
Kolejyal Kabine Yapısında Üyelerin İşlevi . 271
Başkanın İşlevi 271
Kabine Üyelerinin İşlevi 274
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE CUMHURBAŞKANLIĞI KABİNESİ
TÜRKİYE’DE TARİHSEL SÜREÇ İÇERİSİNDE KABİNE . 279
1876 Kanun-i Esasi Öncesindeki Dönem . 279
1876 Kanun-i Esasi’den 1982 Anayasasına Kadarki Dönem 284
KABİNENİN HUKUKİ TEMELİ . 292
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Toplantılarının Anayasal Teamül Haline
Gelmesi 292
Anayasal Teamül Kavramı ve Kapsamı . 292
Türkiye’de Anayasal Teamül Örnekleri. 300
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Toplantılarının Anayasal Teamül Haline
Gelip Gelmediği 304
Bir Kurum Olarak Cumhurbaşkanlığı Kabinesinin Hukuki Varlığının
Bulunup Bulunmadığı . 306
12 İçindekiler
Kabinenin Anayasal Dayanaktan Yoksun Olması Sorunsalı 309
Tekil Yapıya Sahip Kabine Önerisi . 310
Kolejyal Yapıya Sahip Kabine Önerisi 314
Kabinenin Kanun veya CBK ile Düzenlenip Düzenlenemeyeceği . 319
Kabinenin Kanun ile Düzenlenip Düzenlenemeyeceği 320
Kabinenin CBK ile Düzenlenip Düzenlenemeyeceği 322
CBK ile Kabineye İcrai Karar Alma Yetkisi Verilebilir mi? 324
CBK ile Kolejyal Bir Kabine Düzenlenebilir mi?. 326
III. CUMHURBAŞKANLIĞI KABİNESİNİN OLUŞUMU 327
Cumhurbaşkanı 327
Nitelikleri. 327
Seçimi 328
Görevinin Sona Ermesi 334
Cumhurbaşkanı Yardımcıları 336
Nitelikleri. 336
Göreve Gelmeleri 338
Görevlerinin Sona Ermesi 340
Bakanlar. 340
Nitelikleri. 340
Göreve Gelmeleri 341
Görevlerinin Sona Ermesi 342
CUMHURBAŞKANLIĞI KABİNESİNİN SORUMLULUĞU 343
Cumhurbaşkanlığı Kabinesinin Kurumsal Sorumluluğu . 343
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Üyelerinin Sorumluluğu. 344
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Üyelerinin Siyasi Sorumluluğu 344
Cumhurbaşkanının Siyasi Sorumluluğu 344
Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Siyasi Sorumluluğu. 347
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Üyelerinin Cezai Sorumluluğu. 348
Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu. 348
Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezai Sorumluluğu . 351
CUMHURBAŞKANLIĞI KABİNESİNİN İŞLEVİ .353
Kurumsal İşlevi. 353
Denge ve Denetim İşlevi . 353
2017 Anayasa Değişikliği Öncesinde Bakanlar Kurulunun Denge
ve Denetim İşlevi 353
İçindekiler 13
Cumhurbaşkanlığı Kabinesinin Denge ve Denetim İşlevinin
Olup Olmadığı 355
2017 Anayasa Değişikliği Sonrasında Anayasal Denge ve
Denetim Araçları 355
(1) Bütçenin Denge ve Denetim Aracı Olup Olamayacağı 356
(2) Üst Kademe Kamu Yöneticilerinin Atanması ve Görevden
Alınmasının Denge ve Denetim Bakımından
Değerlendirilmesi 364
Üst Kademe Kamu Yöneticiliğinin Kapsamı 364
Üst Kademe Kamu Yöneticilerinin Atama Usul ve
Esaslarının Kanun veya CBK ile Düzenlenmesi . 373
iii. Üst Kademe Kamu Yöneticilerinin Atanması ve
Görevden Alınması . 376
(3) Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması ve
Antlaşmalardan Çekilmenin Denge ve Denetim
Bakımından Değerlendirilmesi 378
Uluslararası Antlaşmaların Onaylanması 378
Uluslararası Antlaşmaların İç Hukuktaki Yeri 384
iii. Uluslararası Antlaşmalardan Çekilme. 387
Cumhurbaşkanlığı Kabinesi Toplantılarının İşlevi . 391
Kabine Üyelerinin İşlevi . 393
Cumhurbaşkanının İşlevi 393
Cumhurbaşkanı Yardımcılarının İşlevi. 393
Bakanların İşlevi 396
SONUÇ 399
KAYNAKÇA 411
