Suç Ekonomisiyle Mücadelede Mali İstihbarat Yapılanması
Dr. Murat KAYA
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 5
TEŞEKKÜR 7
İÇİNDEKİLER 9
ŞEKİLLER LİSTESİ 16
KISALTMALAR . 17
GİRİŞ . 23
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE KAYIT DIŞI EKONOMİ VE SUÇ EKONOMİSİYLE MÜCADELENİN
GENEL ÇERÇEVESİ
TÜRKİYE’DE KAYIT DIŞI EKONOMİNİN BOYUTLARI VE KAYIT DIŞILIKLA
MÜCADELE 31
Türkiye’de Kayıt dışı Ekonominin Boyutları. 31
Türkiye’de Kayıt dışı Ekonominin Nedenleri . 35
Türkiye’de Kayıt dışı Ekonomi ile Mücadelenin Genel Çerçevesi 38
TÜRKİYE’DE SUÇ EKONOMİSİNİN BOYUTLARI VE SUÇ EKONOMİSİYLE
MÜCADELE 42
Uyuşturucu Kaçakçılığı ve Narko-Terör İle Mücadele . 48
Uyuşturucu kaçakçılığı ve narko-terörizmin boyutları . 48
Uyuşturucu kaçakçılığı ve narko-terörle mücadele 60
Diğer Kaçakçılık Suçları, Mali Suçlar ile Kara Para Aklamanın Boyutları
ve Mücadele Süreci . 66
Silah-mühimmat kaçakçılığı . 67
Akaryakıt kaçakçılığı. 68
Tütün mamulleri ve alkollü içkiler kaçakçılığı. 70
Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti 72
Muhtelif kaçakçılık türleri 73
Yolsuzluk 73
Sahtecilik ve dolandırıcılık 77
Terörün Finansmanıyla Mücadele. 84
Terörizmin finansman biçimi ve terör örgütlerinin finans kaynakları 84
PKK/KCK terör örgütünün finansmanı. 84
10 İçindekiler
DHKP/C vb. sol tandanslı terör örgütlerinin finansmanı 92
DEAŞ (IŞİD) vb. radikal dini terör örgütlerinin finansmanı. 93
FETÖ/PDY terör örgütünün finansmanı. 94
Terörün finansmanıyla mücadelenin genel çerçevesi 95
Türkiye’nin Suç Ekonomisiyle Mücadele Karnesi. 96
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE MALİ İSTİHBARAT YAPILANMASI: MEVCUT DURUM ANALİZİ
TÜRKİYE MALİ İSTİHBARAT YAPILANMASI: HUKUKİ ÇERÇEVE 105
Aklama ve Terörün Finansmanı ile Mücadele (AML/CFT) Hukuki
Çerçeve ve Müsadere Mekanizması 105
AML/CFT ceza hukuku hükümleri. 106
Kara para aklama suçuna ilişkin hukuki çerçeve 106
Terörün finansmanı suçuna ilişkin hukuki çerçeve 113
Kitle imha silahlarının yaygınlaşmasının finansmanı ile
mücadeleye ilişkin hukuki çerçeve 123
Müsadere, el koyma ve diğer koruma tedbirleri 125
5237 sayılı TCK kapsamında müsadere ve diğer güvenlik
tedbirleri 125
5271 sayılı CMK kapsamında el koyma ve diğer koruma
tedbirleri 130
6415 sayılı Terörün Finansmanı Kanunu kapsamında
malvarlıklarının dondurulması. 133
7262 sayılı Kitle İmha Silahlarının Finansmanının Önlenmesi
Kanunu kapsamında malvarlığının dondurulması. 140
El konulan ve/veya müsadere edilen malvarlıklarının yönetimi 143
Türk Hukukunda AML/CFT Önleyici Tedbir Mekanizması 147
Kimlik tespiti yükümlülüğü ve ‘müşterinin tanınmasına ilişkin
esaslar’ kapsamında getirilen diğer yükümlülükler 154
Şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğü 159
“Devamlı bilgi verme” ve “bilgi ve belge verme” yükümlülüğü 163
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğü 168
İşlemlerin ertelenmesi 169
Elektronik tebligat 172
Yükümlülük ihlallerinin cezalandırılması 173
TÜRKİYE MALİ İSTİHBARAT YAPILANMASI: KURUMSAL ÇERÇEVE.178
Mali İstihbarat Birimi: Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı
(MASAK). 178
İçindekiler 11
MASAK’ın tarihçesi. 178
MASAK’ın temel fonksiyonları, vizyon ve misyonu 178
MASAK’ın görev ve yetkileri. 179
MASAK’ın hedefleri 187
MASAK’ın organizasyon yapısı . 189
Mali İstihbarat Koordinasyon Mekanizması 190
Mali istihbarat temin, analiz ve paylaşım süreci 190
MASAK tarafından bilgi-belge temini 192
5549 sayılı Kanun kapsamında yer alan “bilgi ve belge
verme yükümlülüğü” ve “erişim sistemleri kurulması”
düzenlemeleri çerçevesinde bilgi-belge temini . 196
5549 saylı Kanun’da yer alan “devamlı bilgi verme
yükümlülüğü” kapsamında bilgi-belge temini . 197
MASAK ile yargı makamları arasında bilgi paylaşımının
hukuki temelleri. 199
6415 sayılı kanun ve ikincil düzenlemeler kapsamında
MASAK tarafından bilgi-belge temini. 199
7262 sayılı kanun ve ikincil düzenlemeler kapsamında
MASAK tarafından bilgi-belge temini. 200
MASAK ile diğer kurumlar arasında düzenlenen bilgi
paylaşım protokolleri . 200
MASAK’a ulaşan şüpheli işlem bildirimleri (ŞİB’ler) ve diğer
bildirimler 201
Analiz ve inceleme süreci 214
Analiz ve değerlendirme süreci 221
Araştırma ve inceleme süreci. 227
Mali istihbarat paylaşım ve koordinasyon süreci 237
MASAK, kolluk ve istihbarat birimleri ve diğer kurumlar
arası mali istihbarat paylaşımı ve koordinasyon çalışmaları. 238
MASAK ve diğer kolluk ve istihbarat birimler ve ilgili
kurumlarla birlikte “ortak operasyonlar” gerçekleştirilmesi 250
Bilgi teknolojileri altyapısı . 254
Yükümlülük denetimi koordinasyonu 262
Koordinasyon kurulu, komisyonlar, ortak eylem planları, ortak
çalışma grupları ve ortak görev gücü (joint task force) şeklinde
oluşturulan özel koordinasyon grupları . 271
Koordinasyon kurulu ve komisyonlar 271
Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu yapılanması . 271
12 İçindekiler
Değerlendirme Komisyonu yapılanması. 273
Denetim ve İş birliği Komisyonu yapılanması . 275
Kaçakçılık İstihbarat Koordinasyon Kurulu (KİKK)
yapılanması. 278
Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu (MİKK) yapılanması 280
Ortak eylem planları 281
Saydamlığın Artırılması ve Yolsuzlukla Mücadelenin
Güçlendirilmesi Eylem Planı . 282
Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planları. 286
Organize Suçlarla Mücadele Eylem Planı . 288
MASAK ile BDDK arasında Ortak Eylem Planı . 289
Uyuşturucu ile Mücadele Strateji Belgesi ve Eylem Planı. 290
Akaryakıt Kaçakçılığı ile Mücadele Eylem Planı 292
Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörizmin Finansmanı ile
Mücadelede ve Müsadere Uygulamalarında Etkinliğin
Artırılması Strateji Belgesi ve Eylem Planı 296
Ortak görev gücü (Joint task force) yapılanmaları. 297
Ortak eylem planları dışında MASAK ile diğer kurumlar arası
ortak çalışma grubu yapılanmaları 299
Özel sektör yükümlülerin iç koordinasyonu: Uyum Görevlisi ve
uyum programı mekanizması . 301
Uyum görevlisi atanması . 305
Uyum programı hazırlanması. 309
İç denetim 313
Eğitim ve rehberlik koordinasyonu. 314
Paydaş kurumlara ve ilgili diğer kurum çalışanlarına yönelik
eğitim faaliyetleri. 317
Özel sektör yükümlülerine yönelik eğitim faaliyetleri . 318
MASAK personeline yönelik eğitim faaliyetleri 320
Rehber, broşür, kitap, makale vb. yayınlar suretiyle
bilgilendirme 321
Özel sektör temsilcileri tarafından bünyelerinde
gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri . 322
Personel istihdamı ve kurumlar arası geçici görevlendirme. 324
Uluslararası koordinasyon 330
FATF ile ilişkiler 331
EGMONT Group üyeliği kapsamında karşılıklı iyi niyet
anlaşmaları (MOU’lar) çerçevesinde yabancı mali istihbarat
birimleriyle iş birliği . 344
İçindekiler 13
Diğer uluslararası kuruluşlarla AML/CFT alanında iş birliği
çalışmaları . 348
Uluslararası proje faaliyetleri 350
Uluslararası adli yardımlaşma kapsamında iş birliği 352
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE MALİ İSTİHBARAT YAPILANMASININ FATF TAVSİYELERİNE UYUM
VE ÖRNEK ÜLKE UYGULAMALARI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ
VE ÖNERİLER
HUKUKİ ÇERÇEVE. 366
Suç Tanımları. 366
Kara para aklama suçu tanımı 366
Terörün finansmanı suç tanımı 378
Kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı suçu. 383
Soruşturma ve Kovuşturma Süreçleri ile Koruma Tedbirleri. 386
Soruşturma ve kovuşturma sürecinin genel işleyiş süreci ve
malvarlığına ilişkin tedbir mekanizması . 386
6415 sayılı Kanun çerçevesinde malvarlığının dondurulması
mekanizması 394
7262 sayılı Kanun çerçevesinde malvarlığının dondurulması
mekanizması 401
Malvarlıklarının geri alınması ofisleri (ARO’lar) . 405
Önleyici Tedbir Mekanizmasının İşleyişi 410
Risk anlayışı ve risk yönetimi 411
Müşterinin tanınması. 415
NPO’lar. 424
Gelişen Teknolojiler . 429
Kayıt tutma ve kayıtların muhafazası. 432
Muhabir bankacılık, üçüncü tarafa güven ve finansal grup arası
ilişkiler 433
Bildirim yükümlülüğü. 434
Risk yönetim tabanlı AML/CFT uyum politikaları ve iç kontrol
mekanizması 447
İdari yaptırımlar . 450
İşlemin ertelenmesi . 453
KURUMSAL ÇERÇEVE . 455
Mali istihbarat Birimi: Kurumsal Yapılanma 455
14 İçindekiler
MASAK ile Kamu ve Özel Sektör Kuruluşları Arası Mali İstihbarat İş
Birliği ve Koordinasyon Yapılanması 473
Genel itibariyle kamuda bilgi paylaşım düzeyi ve yaşanan hukuki
sorunlar 476
MASAK ile diğer kurumlar arası stratejik iş birliği ve politika
koordinasyonu 480
ŞİB’lerin ve diğer istihbari bilgilerin temin-analiz ve ilgili kurumlarla
paylaşım kapasitesi. 489
Bilişim teknolojileri ve dijital koordinasyon 504
Adli süreç öncesi MASAK ile kamu ve özel sektör kuruluşları
arasında önleyici iş birliği ve koordinasyon 516
Adli soruşturma aşamasında MASAK ile kamu ve özel sektör
kuruluşları arasında iş birliği ve koordinasyon . 530
Ortak çalışma grubu (teams), Ortak görev gücü (joint task force)
yapılanmaları ve füzyon merkezleri (fusion centers)) oluşturulması . 541
Yükümlülük denetimlerinde MASAK ile kamu ve özel sektör
kuruluşları arasında iş birliği ve koordinasyon . 559
Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör yükümlü kuruluşlara
yönelik eğitim ve rehberlik koordinasyonu 577
Personel istihdam politikası ve eğitim ve rehberlik koordinasyonu. 586
MASAK ile diğer kurumlar arası koordinasyonda görünmeyen
engeller. 596
Uluslararası Adli ve İstihbari İş Birliği ve Koordinasyon . 598
SONUÇ.609
KAYNAKÇA.645
DİZİN .671
