Türk Özel Hukuku Cilt 2Kişiler Hukuku
Prof. Dr. Mustafa DURAL
Prof. Dr. Tufan ÖĞÜZ
Yirminci basıya önsöz V
Onyedinci basıya önsöz VI
Onaltıncı basıya önsöz VII
Kısaltmalar cetveli XXV
Bibliyografya XXVII
BİRİNCİ KISIM
GERÇEK KİŞİLER
- GİRİŞ VE GENEL BİLGİLER 5
1.1. Kişiler Hukukunun konusu 5
1.2. Kişi ve kişilik kavramı 5
1.2.1. Kişi kavramı ve türleri 5
1.2.1.1. Kişi kavramı 5
1.2.1.2. Kişilerin türleri 7
1.2.1.2.1. Gerçek kişiler 7
1.2.1.2.2. Tüzel kişiler 8
1.2.1. Kişilik kavramı 8
1.3. Kişiler Hukukunun Medenî Kanundaki yeri ve sistematiği 9
1.4. Kişiler Hukukunun temel ilkeleri 11
1.4.1. Eşitlik ilkesi 11
1.4.2. Özgürlük ilkesi 13
1.4.3. Kişiliğe saygı ve kişiliğin korunması 13
BİRİNCİ BÖLÜM
KİŞİLİĞİN BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ
- KİŞİLİĞİN BAŞLANGICI 17
2.1. Tam doğum 17
2.2. Sağ doğum 17
2.3. Kişiliğin kazanılması için, doğan çocuğun insan biçiminde olması
gerekir mi? 19
2.4. Doğumun ispatı 20
2.5. Ceninin durumu 20
2.6. Henüz ana rahmine düşmemiş olanların durumu 22
- KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ 23
3.1. Genel olarak 23
3.2. Ölüm 23
3.2.1. Ölümün saptanması 23
3.2.1.1. Biyolojik ölüm 23
3.2.1.2. Beyinsel ölüm 24
3.2.2. Ölümün ispatı 26
3.2.2.1. İspat yükü 26
3.2.2.2. İspat araçları 26
3.2.2.2.1. Kişisel durum (şahsî hâl) kütükleri 26
3.2.2.2.2. Karineler 26
3.2.2.2.2.1. Ölüm karinesi 26
3.2.2.2.2.2. Birlikte ölüm karinesi 28
3.2.3. Cesedin durumu 28
3.3. Gaiplik (kişiliğin hakim kararı ile sona ermesi) 30
3.3.1. Genel olarak 30
3.3.2. Gaiplik kararının şartları 30
3.3.2.1. Maddî şartlar 30
3.3.2.1.1. Ölüm tehlikesi 31
3.3.2.1.2. Uzun süreden beri haber alınamama 31
3.3.2.1.3. Süre 32
3.3.2.2. Yargılama usulü 32
3.3.2.2.1. Gaiplik kararı alabilmek için mahkemeye başvurmaya yetkili kişiler 32
3.3.2.2.2. Gaiplik kararı vermeye yetkili mahkeme 33
3.3.2.2.3. İlân 33
3.3.2.2.4. İlânın sonuçları 33
3.3.3. Gaiplik kararının sonuçları 34
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİNİN EHLİYETLERİ
- HAK EHLİYETİ 39
4.1. Hak ehliyeti kavramı 39
4.2. Hak ehliyetinin temel ilkeleri 39
4.2.1. Genellik 39
4.2.2. Eşitlik 40
4.3. Hak ehliyetine getirilen farklılıklar 40
4.3.1. Hak ehliyetine kanun tarafından getirilen farklılıklar 41
- a) Evlenme 41
- b) Evlât edinme 41
- c) Vasiyetname ve miras sözleşmesi yapma 41
- d) Kefil olma, vakıf kurma, önemli bağışlamada bulunma 42
- e) Vasi olabilme 42
- f) Din seçme 42
- g) Evlenme yasağı 42
- h) Kocasının soyadını taşıma zorunluluğu 42
- i) Evlilik içinde doğan çocuğun babanın soyadını taşıması 43
- j) Velayet ve vesayetten doğan farklar 44
- k) Mirasçılıktan doğan farklar 44
- l) Şeref ve haysiyetsizlikten doğan farklar 45
- m) Akıl hastalığı 45
- n) Yabancılık 45
- o) Dernek kurabilme ve derneğe üye olabilme 45
4.3.2. Hâkim tarafından farklılık yaratılması 46
- FİİL EHLİYETİ 47
5.1. Kavram 47
5.2. Hak ehliyetinden farkı 48
5.3. Fiil ehliyetinin türleri 50
5.3.1. Hukukî işlem ehliyeti 50
5.3.2. Hukuka aykırı fiillerden sorumlu olma 52
5.4. Fiil ehliyetinin şartları 52
5.4.1. Erginlik 52
5.4.1.1. Kavram 52
5.4.1.2. Erginliğin türleri 53
5.4.1.2.1. Yasal erginlik 53
5.4.1.2.2. Evlenmeyle kazanılan erginlik 53
5.4.1.2.3. Ergin kılınma (hâkim kararıyla kazanılan erginlik,
kazai rüşt) 55
5.4.1.2.3.1. Onbeş yaşın tamamlanması 55
5.4.1.2.3.2. Küçüğün isteği 55
5.4.1.2.3.3. Yasal temsilcinin katılması 55
5.4.1.2.3.4. Küçüğün çıkarlarının gözetilmesi 56
5.4.1.2.3.5. Kararın ilânı 57
5.4.2. Ayırt etme gücü (temyiz kudreti) 57
5.4.2.1. Kavram 57
5.4.2.2. Ayırt etme gücünü ortadan kaldıran haller 58
5.4.2.2.1. Yaş küçüklüğü 58
5.4.2.2.2. Akıl hastalığı 59
5.4.2.2.3. Akıl zayıflığı 59
5.4.2.2.4. Sarhoşluk 59
5.4.2.2.5. Diğer sebepler 60
5.4.2.3. Ayırt etme gücünün nisbiliği 60
5.4.2.4. Ayırt etme gücünün karine oluşu 61
5.4.3. Kısıtlı olmama 62
- FİİL EHLİYETİ YÖNÜNDEN KİŞİLERİN AYIRIMI 65
6.1. Giriş 65
6.2. Ehliyetliler 65
6.2.1. Genel kural 65
6.2.2. Yasal danışman atanmasının fiil ehliyetine etkisi 65
- a) Oy (katılma) danışmanlığı 67
- b) Yönetim (idare) müşavirliği 67
- c) Karma yasal danışmanlık 68
6.3. Tam ehliyetsizler 69
6.3.1. Genel bilgi 69
6.3.2. İşlem ehliyetsizliği 69
6.3.2.1. Ana kural 69
6.3.2.2. İstisnalar 71
6.3.2.2.1. Hukukî işlem dışı haller 71
6.3.2.2.2. Dürüstlük kuralından doğan istisna 72
6.3.2.2.3. Evlenme 74
6.3.2.2.4. Ölüme bağlı tasarruflar 74
6.3.3. Tam ehliyetsizlerin haksız fiil sorumluluğu 75
6.3.3.1. Ana kural 75
6.3.3.2. İstisnalar 75
6.3.3.2.1. Kusursuz sorumluluk halleri 75
6.3.3.2.2. Hakkaniyet sorumluluğu 75
6.3.3.2.3. Ayırt etme gücünün geçici olarak kaybından
sorumluluk 76
6.3.4. Sebepsiz zenginleşme 77
6.3.5. Tam ehliyetsizlerin temsili 78
6.3.5.1. Ana kural 78
6.3.5.2. Ana kuralın istisnaları: Yasak işlemler 78
6.3.6. Özel olarak kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar 78
6.4. Sınırlı ehliyetsizler 84
6.4.1. Genel olarak 84
6.4.2. Ana kural: Sınırlı ehliyetsizin yapacağı işleme yasal temsilcinin
katılması zorunluluğu 85
6.4.2.1. Genel olarak 85
6.4.2.2. Yasal temsilcinin rızasını açıklaması 86
6.4.2.2.1. Rızayı gösterecek kişi 86
6.4.2.2.2. Rızanın açıklanması ve özellikleri 87
6.4.2.3. İşlemin geçersiz olmasının sonuçları 90
6.4.2.4. Üçüncü kişinin iyiniyetinin etkisi 91
6.4.3. Ana kuralın istisnası: Sınırlı ehliyetsizin tek başına yapabileceği işlemler 91
6.4.3.1. Karşılıksız kazandırmalar 91
6.4.3.2. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar 93
6.4.3.3. Sınırlı ehliyetsizin temsilci olarak işlem yapması 94
6.4.4. Sınırlı ehliyetsizin hukuka aykırı fiillerden sorumluluğu 94
6.4.5. Ehliyetin genişletildiği haller 95
6.4.6. Yasak işlemler 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİLİK HAKKI
- KİŞİLİK HAKKI-KİŞİNİN KORUNMAYA DEĞER VARLIKLARI VE KİŞİNİN KORUNMASI 99
7.1. Genel bilgiler ve tanım 99
7.1.1. Genel bilgiler 99
7.1.2. Tanım 99
7.2. Kişinin hakkının İsviçre/Türk Hukukunda düzenleniş biçimi 100
7.3. Kişilik hakkının nitelikleri 103
7.4. Kişisel varlıkların başlıcaları 104
7.4.1. Hayat, sağlık ve vücut tamlığı 104
7.4.1.1 Genel olarak 104
7.4.1.2 Tıbbî müdahaleler 106
7.4.1.3 Organ ve doku aktarması 113
7.4.1.3.1. Genel olarak 113
7.4.1.3.2. Yaşayan kişilerden organ(ve doku) nakli 114
7.4.1.3.3. Cesetten organ nakli 118
7.4.1.4. Cinsî hayat ve üreme fonksiyonuna müdahaleler 120
7.4.1.5. Cinsiyet değişiklikleri 122
7.4.2. Kişinin şeref ve haysiyeti 130
7.4.2.1. Genel olarak 130
7.4.2.2. Şeref ve haysiyetin ihlali 131
7.4.2.3. Şeref ve haysiyete müdahale ve basın 132
7.4.3. Kişinin hayat alanı 137
7.4.3.1. Genel olarak 137
7.4.3.2. Kişinin hayat alanları 138
7.4.3.2.1. Kamuya açık alan 138
7.4.3.2.2. Özel alan 138
7.4.3.2.3. Gizlilik alanı 138
7.4.3.3. Kişinin hayatının özel ve gizlilik alanına müdahaleler 139
7.4.3.3.1. Ana kural 139
7.4.3.3.2. Kişinin özel ya da gizlilik alanına müdahalenin hukuka uygunluk şartları 141
7.4.4. Kişinin resmi üzerindeki hakkı 142
7.4.4.1. Genel olarak 142
7.4.4.2. Kişinin resminin yayınlanmasının hukuka uygun olduğu hâller 143
7.4.5. Kişinin, meslek, sanat ve ticaret hayatında (kişiliğin)
korunması 144
7.5. Kişiliğin korunması 148
7.5.1. Genel olarak 148
7.5.2. Kişiliğin hukuki işlem sonucu olan tecavüzlere karşı
korunması 148
7.5.2.1. Ana kural 149
7.5.2.1.1. Hak ehliyeti yönünden 149
7.5.2.1.2. Fiil ehliyeti yönünden 150
7.5.2.1.3. Özgürlükler yönünden 150
7.5.2.2. Ana kuralın istisnası 151
7.5.3. Kişinin sözleşme dışı saldırılara karşı korunması 152
7.5.3.1. Genel olarak 152
7.5.3.2. İlke: Tecavüzün hukuka aykırı olması 152
7.5.3.3. Hukuka aykırılığı gideren haller (hukuka uygunluk
sebepleri) 153
7.5.3.3.1. Kişiliğine müdahale edilenin (kişilik hakkı
zedelenenin) rızası 153
7.5.3.3.2. (Daha) Üstün özel yarar 153
7.5.3.3.3. Üstün kamu yararı 155
7.5.3.3.4. Kanunun verdiği yetki 155
7.5.4. Kişiliğe tecavüz halinde tanınan davalar 155
7.5.4.1. Durdurma davası 156
7.5.4.2. Önleme davası 157
7.5.4.3. Hukuka aykırılığın tespiti davası 158
7.5.4.4. Vekâletsiz iş görmeden kaynaklanan dava 159
7.5.4.5. Maddî tazminat davası 161
7.5.4.6. Manevî tazminat davası 162
7.5.4.6.1. Genel açıklamalar 162
7.5.4.6.2. Manevî tazminat hakkının hayatta devri ve mirasçılara intikali 165
7.5.5. Kişiliği koruyan davalarda yetkili mahkeme 166
7.5.6. Özel olarak cevap ve düzeltme hakkı 167
- KİŞİLERİN ADI 169
8.1. Tanım ve genel bilgiler 169
8.2. Adın türleri 169
8.2.1. Kullanılması zorunlu olan haklar 169
8.2.1.1. Özad 169
8.2.1.2. Soyadı 170
8.2.2. Kullanılması zorunlu olmayan adlar 170
8.2.2.1. Müstear ad 170
8.2.2.2. Lakap 171
8.3. Adın görevleri 171
8.3.1. Belirtme 171
8.3.1.1. Ayırma yoluyla 171
8.3.1.2. Bağlama yoluyla 171
8.3.1.3. Nitelendirme yoluyla 171
8.3.2. Düzen sağlama 171
8.3.3. Birlik yaratma 172
8.4. Adın kazanılması 172
8.4.1. Özadın kazanılması 172
8.4.2. Soyadının kazanılması 173
8.4.2.1. Soybağı yoluyla 173
8.4.2.1.1. Ana ve babası evli olan çocuklar 173
8.4.2.1.2. Anası babası evli olmayan çocuklar 174
8.4.2.1.3. Evlat edinme yoluyla 176
8.4.2.2. Evlenme yoluyla 177
8.4.2.3. İdari yolla 179
8.4.3. Müstear adın kazanılması 179
8.4.4. Lakabın kazanılması 179
8.5. Adın korunması 179
8.5.1. Genel olarak 179
8.5.2. Adın korunduğu haller 180
8.5.2.1. Adın kullanılmasının çekişmeli olması 180
8.5.2.2. Adın haksız kullanılması 180
8.5.3. Adı koruyan davalar 181
8.5.3.1. Adın kullanılmasının çekişmeli olması halinde açılacak
dava 181
8.5.3.2. Adın haksız kullanılması halinde açılacak davalar 181
8.5.3.2.1. Durdurma davası 181
8.5.3.2.2. Önleme davası 181
8.5.3.2.3. Maddî tazminat davası 181
8.5.3.2.4. Manevî tazminat davası 182
8.6. Adın değiştirilmesi 182
8.6.1. Ana kural: Adın değişmezliği 182
8.6.2. Adın değiştirilmesine imkân veren haklı sebepler 182
8.6.2.1. Kişisel sebepler 183
8.6.2.2. Aile ilişkilerinden doğan sebepler 183
8.6.2.3. Ticarî faaliyete ilişkin sebepler 183
8.6.2.4. Diğer sebepler 183
8.6.3. Adın değiştirilmesinde usul 184
8.6.3.1. Yetkili ve görevli mahkeme 184
8.6.3.2. Davacı 184
8.6.3.3. Davaya katılacak kişiler 184
8.6.3.4. Kayıt 185
8.6.4. Adın değiştirilmesine itiraz 185
8.6.5. Adın değiştirilmesinin sonuçları 185
8.6.6. Nüfus Hizmetleri Kanunu Geçici m. 8 düzenlemesi 185
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİNİN DİĞER KİŞİLERLE VE YERLE İLİŞKİSİ
(Hısımlık ve İkametgâh)
- HISIMLIK 189
9.1. Hısımlık kavramı ve türleri 189
9.1.1. Kavram 189
9.1.2. Türleri 189
9.2. Kan hısımlığı 189
9.2.1. Tanım 189
9.2.2. Kan hısımlığının türleri 189
9.2.2.1. Üstsoy-altsoy hısımlığı 189
9.2.2.2. Yansoy hısımlığı 190
9.2.3. Kan hısımlığının derecesi 191
9.2.4. Kan hısımlığının önemi 191
9.3. Kayın hısımlığı 192
9.3.1. Genel açıklama 192
9.3.2. Kayın hısımlığının kurulması 192
9.3.3. Kayın hısımlığının türleri 193
9.3.4. Kayın hısımlığının derecesi 193
9.3.5. Kayın hısımlığının önemi 194
9.4. Evlât edinmeden doğan hısımlık 194
- YERLEŞİM YERİ 195
10.1. Genel olarak 195
10.2. Yerleşim yerinin tanımı ve yerleşim yerine hâkim olan ilkeler 195
10.2.1. Tanım 195
10.2.2. Yerleşim yerine hâkim olan ilkeler 196
10.2.2.1. Yerleşim yerinin tekliği ilkesi 196
10.2.2.2. Yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi 197
10.2.2.3. Yerleşim yerinin sürekliliği ilkesi 197
10.3. Yerleşim yerinin türleri 198
10.3.1. Bağımsız yerleşim yeri 198
10.3.1.1. Sürekli olarak oturma 198
10.3.1.2. Yerleşme (oturma) niyeti 198
10.3.2. Yasal yerleşim yeri (bağımsız olmayan yerleşim yeri) 199
10.3.2.1. Velâyet altındaki çocuklar 199
10.3.2.2. Vesayet altındaki kişiler 200
BEŞİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL DURUM SİCİLİ
(Şekli Kişiler Hukuku)
- KİŞİSEL DURUM SİCİLİ 205
11.1. Genel olarak 205
11.2. Nüfus işleri örgütü 205
11.2.1. Merkez örgütü 205
11.2.2. Taşra örgütü 205
11.2.2.1. İller 205
11.2.2.2. İlçeler 205
11.3. Nüfus kütüklerinin tutulması ve kütüklerin yanlış tutulmasından doğan sorumluluk 206
11.3.1. Nüfus kütüklerinin tutulması 206
11.3.2. Nüfus kütüklerinin yanlış tutulmasından doğan hukukî
sorumluluk 206
11.4. Kişisel durum siciline ilişkin genel ilkeler 206
11.4.1. Sicilin bütünlüğü 206
11.4.2. Nüfus kayıtlarının incelenmesi 206
11.4.3. Nüfus kayıtlarının ispat gücü 207
11.5. Nüfus kütüklerinin türleri 207
11.5.1. Doğum kütüğü 207
11.5.2. Ölüm kütüğü ve gaiplik 208
11.5.3. Yer değiştirme 208
11.5.4. Aile kütüğü 209
11.5.5. Evlenme kütüğü 209
11.5.6. Boşanma ve evliliğin iptali kütüğü 209
11.5.7. Tanıma evlât edinme kütüğü 210
11.6. Nüfus kayıtlarının ve kayıtlardaki maddî hataların düzeltilmesi ve
iptali 210
11.6.1. Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi 210
11.6.2. Maddî hataların düzeltilmesi 211
11.7. Nüfus kayıtlarının iptali 211
İKİNCİ KISIM
TÜZEL KİŞİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜZEL KİŞİLERE İLİŞKİN GENEL ESASLAR
- TÜZEL KİŞİ KAVRAMI 215
1.1. Kavram 215
1.2. Tüzel kişi kavramının içeriğindeki zorunlu unsurlar 215
1.2.1. Sürekli amaç unsuru 215
1.2.2. Örgütlenme unsuru 217
1.2.3. Hukuk düzeninin tüzel kişiliği tanıması: Sınırlı sayı ilkesi 218
1.3. Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması 219
1.4. Tüzel kişilere ilişkin mevzuat 222
1.4.1. Genel olarak 222
1.4.2. Dernekler Hukuku Mevzuatı 222
1.4.2.1. Kanunlar 222
1.4.2.2. Yönetmelikler ve Tebliğler 222
1.4.3. Vakıflar Hukuku Mevzuatı 223
1.4.3.1. Medeni Kanundan Önce Kurulmuş Vakıflar ile İlgili
Mevzuat 223
1.4.3.2. Medeni Kanuna Göre Kurulmuş Vakıflar ile İlgili
Mevzuat 223
- TÜZEL KİŞİLERİN TARİHSEL TEMELLERİ 224
- TÜZEL KİŞİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİNE İLİŞKİN TEORİLER 228
3.1. Varsayım teorisi 228
3.2. Gerçeklik teorisi 229
3.3. Teorilerin bugünkü hukukumuz açısından anlamı 229
- TÜZEL KİŞİLERİN ÇEŞİTLERİ 231
4.1. Kamu hukuku tüzel kişileri 231
4.2. Özel hukuk tüzel kişileri 233
4.3. Kamu İktisadi Teşebbüsleri 236
- TÜZEL KİŞİLERİN KURULUŞUNA İLİŞKİN TEMEL İLKELER 239
5.1. Çeşitli kuruluş sistemleri 239
5.1.1. Serbest kuruluş sistemi 239
5.1.2. Tescil sistemi 240
5.1.3. İzin sistemi 240
5.2. Hukukumuzda tüzel kişilerin kuruluşunda geçerli olan sistem 240
5.3. Kuruluş aşamasındaki hukuka aykırılıkların etkisi: Tüzel kişiliğin
kazanılamadığı haller 244
5.3.1. Genel olarak 244
5.3.2. Kuruluş aşamasında amacın hukuka veya ahlâka aykırı olmasının
özelliği 244
5.3.3. Tüzel kişilik kazanılamamasının sonuçları 246
- TÜZEL KİŞİLERİN HAK EHLİYETİ 247
6.1. Kural: Tüzel kişilerin tam hak ehliyetine sahip olması 247
6.2. Tüzel kişilerin yararlanamayacakları haklar 248
6.3. Sadece tüzel kişilerin yararlanabileceği haklar 250
6.4. Tüzel kişilerin yararlanmasının özellik arz ettiği ve tüzel kişilerin
yararlanıp yararlanamayacağında tereddüt duyulan haklar 250
6.5. Tüzel kişilerin hak ehliyetinin amaçları ile sınırlı olup olmadığı sorunu:
Tüzel kişilerde ultra vires ilkesi geçerli midir? 252
- TÜZEL KİŞİLERİN FİİL EHLİYETİ 255
7.1. Fiil ehliyetinin kazanılması: Tüzel kişinin zorunlu organlarını
oluşturması 255
7.2. Tüzel kişinin organsız kalmasının etkisi 256
7.3. Tüzel kişilerde organ kavramı ve organın niteliği; organ türleri 256
7.3.1. Organ kavramı ve organın niteliği 256
7.3.2. Organ sıfatının kazanılması 257
7.3.3. Tüzel kişi ile organ arasındaki hukuki ilişkinin niteliği 259
7.3.4. Organ türleri 259
7.3.4.1. Organın kanunda öngörülmüş olup olmamasına göre:
Zorunlu organlar-İsteğe bağlı (ihtiyari) organlar 260
7.3.4.2. İşlevleri açısından: Karar organı-Yürütme organı 260
7.3.4.3. Faaliyet alanları açısından: İç organ-Dış organ 260
7.3.4.4. Organı oluşturanların sayısına göre: Fert organ-Kurul
organ 261
7.4. Tüzel kişilerin fiil ehliyetinin kapsamı 261
7.4.1. Organın hukuki işlemleri açısından 261
7.4.2. Organın hukuka aykırı fiilleri açısından 263
7.4.2.1. Organın borca aykırı davranışından sorumluluk 264
7.4.2.2. Organın haksız fiilinden sorumluluk 264
7.4.3. Tüzel kişinin yardımcı şahıslarının durumu 266
- TÜZEL KİŞİNİN YERLEŞİM YERİ (İKAMETGÂHI) 267
- TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ 269
9.1. Tüzel kişiliğin sona erme sebeplerine genel bakış 269
9.2. Sona eren tüzel kişinin malvarlığının tasfiyesi 269
9.3. Tasfiye sonucunda kalan malvarlığının tahsisi 271
İKİNCİ BÖLÜM
DERNEKLER
- DERNEK KAVRAMI 274
- DERNEK TÜRLERİ 276
2.1. Sahip oldukları ayrıcalıklar açısından: Alelade dernekler-Kamu yararına
çalışan dernekler 276
2.1.1. Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması 276
2.1.2. Kamu yararına çalışan derneklere tanınan ayrıcalıklar 278
2.1.3. Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kaybı 279
2.1.4. Yöneticilerin görevden alınması 279
2.2. Amacına ulaşmak için elde ettikleri gelirler açısından: Ticari işletme
işleten ve işletmeyen dernekler 280
2.3. Kurucuları açısından: Dar anlamda dernek-Dernek birlikleri: Üst
Kuruluşlar 281
2.4. Çocuk dernekleri 283
2.5. Dernekler Kanunu m. 2/f. ’de yer verilen “Plâtform” kavramı 283
- DERNEĞİN KURULUŞU 284
3.1. Genel Olarak 284
3.2. Dernek kurma işleminin hukuki niteliği 285
3.3. Dernek tüzüğünün içeriği 286
3.4. Tüzel kişilik kazanılabilmesi için dernek tüzüğünün idareye verilmesi 288
3.5. Derneğin tüzel kişilik kazanması açısından etkili olmayan düzen
hükümleri: Tüzüğün incelenmesi ve ilânı; dernekler kütüğüne kayıt 288
3.6. Kurucu üye olabilme şartları 290
3.6.1. Dernek kurma işleminde ehliyet şartı 290
3.6.2. Dernek kurma işleminde özel olarak aranan şartlar 291
3.6.3. Yabancıların kurucu üye olabilme şartları 291
- DERNEĞİN AMACI 292
4.1. Kavram 292
4.2. Amacın hukuka aykırı nitelik taşımaması 294
4.2.1. Amacın kanuna, ahlâk ve adaba aykırı ve imkânsız olmaması 294
4.2.2. Derneğin amacının Dernekler Kanununda özel olarak belirtilen
yasak amaçlardan olmaması 294
4.2.3. İzne bağlı amaçlar 295
4.3. Amacın değiştirilmesi 295
- DERNEK ÜYELİĞİ 296
5.1. Üye ve üyelik kavramları 296
5.2. Dernek üyeliğinin kazanılması 297
5.3. Dernek üyesi olabilme şartları 300
5.3.1. Ehliyet şartı 300
5.3.2. Kanunda aranan diğer şartlar 301
5.3.2.1. Yabancıların derneklere üyeliği açısından 301
5.3.3. Dernek tüzüğünde öngörülen şartlar 301
5.4. Üyelik sözleşmesinin geçersizliği 301
5.4.1. Üyelik sözleşmesinin kesin hükümsüzlüğü 301
5.4.2. Üyelik sözleşmesinin iptal edilebilirliği 302
5.5. Üyelik ilişkisinin sona ermesi 303
5.5.1. Üyelik ilişkisinin kendiliğinden sona ermesi 303
5.5.2. Üyelikten çıkma (istifa) 304
5.5.3. Üyelikten çıkarma (ihraç) 306
5.5.3.1. Hukuki niteliği 306
5.5.3.2. Yetkili organ 307
5.5.3.3. Çıkarma sebepleri 307
5.5.3.3.1. Dernek tüzüğünde çıkarma sebeplerine yer
verilmesi 308
5.5.3.3.2. Dernek tüzüğünde çıkarma sebeplerine yer
verilmemesi 308
5.5.3.3.3. Haklı sebeple çıkarma 308
5.5.3.4. Üyenin çıkarma kararına itirazı 309
5.5.3.4.1. Çıkarma sebeplerinin tüzükte düzenlendiği
durumda 309
5.5.3.4.2. Haklı sebeple çıkarmada 310
5.5.3.4.3. Üyenin çıkarma kararına itiraz usulü 310
5.5.3.5. Üyeliğinin sona ermesinin sonuçları 311
5.6. Üyelik hak ve yükümlülükleri 312
5.6.1. Üyelik hakları 312
5.6.1.1. Genel bakış 312
5.6.1.2. Katılma hakları 312
5.6.1.3. Yararlanma hakları 313
5.6.1.4. Korunma hakları 313
5.6.2. Üyelik yükümlülükleri 314
5.6.2.1. Aidat ödeme yükümlülüğü 314
5.6.2.2. Dernek düzenine uyma ve sadakat yükümlülüğü 315
5.6.3. Yükümlülüklerin ihlâlinin sonuçları 315
- DERNEĞİN ORGANLARI 317
6.1. Genel Kurul 317
6.1.1. Kavram 317
6.1.2. Genel kurulun görev ve yetkileri 318
6.1.3. Genel kurulun toplanması 318
6.1.3.1. Olağan genel kurul toplantısı 318
6.1.3.2. Olağanüstü genel kurul toplantısı 319
6.1.4. Çağrı usulü 320
6.1.5. Toplantı yeri 320
6.1.6. Toplantı yeter sayısı 320
6.1.7. Toplantının yapılış usulü 321
6.1.8. Karar yeter sayısı 322
6.1.9. Genel kurul kararlarına itiraz: Genel kurul kararlarının iptali 323
6.1.10. Dernek genel kurul toplantısının ve organlara seçilenlerin idareye
bildirilmesi 324
6.2. Yönetim kurulu 325
6.2.1. Kuruluşu 325
6.2.2. Görev ve yetkileri 326
6.3. Denetleme kurulu 327
6.3.1. Kuruluşu 327
6.3.2. Görev ve yetkileri 327
- DERNEKLERİN FAALİYETLERİNİN SINIRLANMASI 329
7.1. Genel bakış 329
7.2. Derneklerin faaliyetlerini sınırlayıcı hükümler 329
- DERNEKLERİN DEVLET TARAFINDAN DENETLENMESİ 331
- DERNEKLERİN İDARİ KARARLA FAALİYETTEN ALIKONULMASI 333
- DERNEĞİN SONA ERMESİ 334
10.1. Genel olarak 334
10.2. Derneğin kendiliğinden sona ermesi (derneğin infisahı) 334
10.2.1. Derneğin aciz haline düşmesi 334
10.2.2. Yönetim kurulunun tüzüğe göre kurulmasına imkân
kalmaması 334
10.2.3. Gerekli yeter sayının bulunmaması sebebiyle dernek genel
kurulu toplantısının ikinci çağrıya rağmen yapılamaması 335
10.2.4. İlk genel kurul toplantısının yapılamaması ve zorunlu
organların oluşturulamaması 335
10.2.5. Tüzükte öngörülen sürenin dolması 335
10.2.6. Derneğin amacının gerçekleşmesi veya amacın imkânsızlaşması
ya da derneğin kuruluş şartlarının kaybetmesi 335
10.3. Derneğin kendini feshetmesi 336
10.4. Derneğin mahkeme kararı ile feshedilmesi 336
10.4.1. Derneğin amacının kanuna veya ahlâka aykırı hale gelmesi 336
10.4.2. Kuruluştaki kanuna aykırılık ve eksikliklerin
giderilememesi 337
- SONA ERMENİN SONUÇLARI 338
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VAKIFLAR
- VAKIF KAVRAMI 339
1.1. Kavram 339
1.2. Vakfın türleri 339
1.2.1. Olağan vakıflar 339
1.2.2. Kamuya yararlı vakıflar 339
1.2.3. Çalıştırılanlara (istihdam edilenlere) ve işçilere (personele) yardım
vakıfları 345
1.2.3.1. Tek taraflı istihdam edilenlere ve personele yardım
vakıfları 347
1.2.3.2. İki taraflı istihdam edilenlere ve personele yardım
vakıfları 347
1.2.4. Aile vakıfları 348
1.3. 5737 sayılı Vakıflar Kanununun Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre
kurulan vakıflara ilişkin düzenlemesinin eleştirisi 348
1.3.1. Vakıflar Kanununun vakıfları düzenleme hususundaki genel
esasları 348
1.3.2. Vakıflar Kanununda yer alan hükümlerin ortaya çıkardığı
aksaklıklar 349
- VAKFIN KURULUŞU 352
2.1. Vakıf kurma işlemi 352
2.1.1. Vakıf kurma işleminin şekli 352
2.1.2. Vakıf kurma işleminin ehliyet 353
2.1.3. Vakıf senedinin içeriği 354
2.1.4. Vakıf kurma işleminin geri alınması 355
2.2. Vakfın tüzel kişilik kazanması 356
2.2.1. Vakfın tescili 356
2.2.2. Vakfın tescilinin hukuki sonuçları 359
- VAKIF KURMA İŞLEMİ İLE TAHSİS EDİLECEK MALVARLIĞI
DEĞERLERİ: VAKIFTA MAL UNSURU 361
3.1. Tahsis edilecek mal varlığı değerleri 361
3.2. Tahsis edilen malvarlığı değerlerinin amacı gerçekleştirmeye yeterli
olmaması 362
- VAKFIN AMACI 364
4.1. Vakfın amacının belirli olması 364
4.2. Vakfın amacının sürekli olması 365
4.3. Vakfın amacının yasak amaçlardan olmaması 365
4.4. Vakfın amacının imkânsız olmaması 365
4.5. Ticari işletme işletmek amacı ile vakıf kurulup kurulamayacağı
sorunu 365
- VAKFIN ÖRGÜTÜ 367
5.1. Vakfın zorunlu organı: Yönetim organı 367
5.2. Yönetim organının görevleri 368
5.3. Vakfın seçimlik organları 369
5.4. Vakıf yöneticilerinin görevden uzaklaştırılmaları ve görevlerinin
sona ermesi 370
5.5. Vakıfların şube ve temsilcilik açmasına ilişkin esaslar 371
5.6. Vakıfların uluslararası faaliyette bulunmalarına ilişkin esaslar 372
- VAKFIN YÖNETİMİNİN ŞEKLİNİN, AMACININ VE MALLARININ
DEĞİŞTİRİLMESİ 373
6.1. Vakfın örgütünün, yönetim şeklinin ve işleyişinin değiştirilmesi 373
6.2. Vakfın amacının değiştirilmesi 373
6.3. Vakfın mallarının değiştirilmesi 374
- VAKFIN DENETİMİ 376
7.1. Genel olarak 376
7.2. Denetimin kapsamı 377
7.2.1. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan denetimin
kapsamı 377
7.2.2. İç denetimin kapsamı 377
- VAKIFTAN YARARLANANLARIN HUKUKİ DURUMU 379
- VAKFIN SONA ERMESİ 380
9.1. Sona erme sebepleri 380
9.2. Vakfın kendiliğinden sona ermesi 380
9.3. Vakfın mahkeme kararı ile sona erdirilmesi 381
9.4. Vakfın, vakıf kuranın alacaklılarının ve saklı pay sahibi mirasçıların
itirazı üzerine sona ermesi 381
9.5. Sona ermenin sonuçları 382
9.5.1. Tasfiye 382
9.5.2. Tahsis 382
9.5.3. Vakfın sicil kayıtlarının silinmesi ve ilân 383
