Türk Özel Hukuku Cilt I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri

Prof. Dr. Mustafa DURAL

Prof. Dr. Suat SARI

İÇİNDEKİLER V
KISALTMALARXVII
1.HUKUK KAVRAMI 1
1.1. Toplum Yaşamı, Düzen ve Güven Gereği 1
1.2. Toplumu Düzenleyen Kuralların Türleri 2
1.2.1. Ahlâk kuralları 2
1.2.2. Din kuralları 2
1.2.3. Görgü (nezaket) kuralları 3
1.2.4. Örf ve âdet kuralları 3
1.2.5. Özel olarak hukuk kuralları . 3
1.2.5.1. Genel açıklamalar ve tanım 3
1.2.5.2. Hukuk kuralları ile diğer toplumu düzenleyen kurallar arasındaki ilişki 4
1.2.5.3. Yaptırım (müeyyide) 7
1.2.5.3.1. Genel olarak 7
1.2.5.3.2. Yaptırımın türleri 7
1.2.5.3.2.1. Ceza 7
1.2.5.3.2.2. Tazminat . 8
1.2.5.3.2.3. Geçersizlik (hükümsüzlük). 8
1.2.5.3.2.4. Cebrî icra 9
2.HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI. 9
2.1. Pozitif (müsbet, yürürlükteki) hukuk . 9
2.2. Tarihi hukuk 10
2.3. Yazılı hukuk (mevzuat) . 10
2.4. Yazılı olmayan hukuk (örf ve adet hukuku) 10
2.5. İdeal hukuk 10
2.6. Hukuk bilimi . 11
3.HUKUKUN DALLARI VE MEDENÎ HUKUKUN
BUNLAR İÇİNDEKİ YERİ 11
3.1. Hukukun Dalları 11
3.1.1. İç hukuk-uluslararası (milletlerarası) hukuk. 11
3.1.1.1. İç hukuk 11
3.1.1.2. Uluslararası (milletlerarası) hukuk 11
3.1.2. Maddî hukuk-usul hukuku (şeklî hukuk-yargılama hukuku) 11
3.1.2.1. Maddî hukuk . 11
3.1.2.2. Usul hukuku . 11
3.1.3. Kamu hukuku-özel hukuk 11
vi
3.1.3.1. Genel olarak 11
3.1.3.2. Kamu hukukunun dalları 13
3.1.3.2.1. Anayasa hukuku . 13
3.1.3.2.2. İdare hukuku. 13
3.1.3.2.3. Ceza hukuku . 13
3.1.3.2.4. Ceza usul hukuku . 14
3.1.3.2.5. Medenî usul hukuku . 14
3.1.3.2.6. İcra ve İflâs hukuku 14
3.1.3.2.6.1. İcra hukuku 14
3.1.3.2.6.2. İflâs hukuku. 14
3.1.3.2.7. Uluslararası (milletlerarası) hukuk . 14
3.1.3.2.8. Malî hukuk . 14
3.1.3.2.9. Genel kamu hukuku . 14
3.1.3.3. Özel hukukun dalları . 15
3.1.3.3.1. Medenî hukuk. 15
3.1.3.3.2. Borçlar hukuku . 15
3.1.3.3.3. Ticaret hukuku 15
3.1.3.3.4. Devletler özel hukuku (uluslararası özel hukuk–milletlerarası özel
hukuk) 15
3.1.3.3.5 Fikrî hukuk 15
3.1.3.4. Karma nitelikteki hukuk dalları . 15
3.1.3.4.1. İş hukuku ve sosyal güvenlik hukuku. 15
3.1.3.4.2. Toprak hukuku . 16
3.1.3.4.3. Hava hukuku 16
3.2. Medenî Hukukun Özel Hukuk Kamu Hukuku Ayrımındaki Yeri ve Anlamı . 16
3.2.1. Medenî hukukun yeri . 16
3.2.2. Medenî hukukun anlamı . 16
4.MEDENÎ HUKUKUN DÜZENLENİŞ TARZI VE BU SİSTEMLER
İÇİNDE TÜRK MEDENÎ HUKUKUNUN YERİ . 17
4.1. Roma/Cermen hukuk sistemi 17
4.2. Anglo/Sakson hukuk sistemi . 18
4.3. İslam hukuku 19
4.4. Sosyalist hukuk sistemi . 19
4.5. Türkiye’nin bu sistemler içindeki yeri. 20
5.TÜRK MEDENÎ HUKUKUNUN DA İÇİNDE BULUNDUĞU
ROMA/CERMEN HUKUK SİSTEMİNDE KANUNLAŞTIRMA
HAREKETLERİ 20
5.1. Kanunlaştırma kavramı . 20
5.2. Kanunlaştırma yöntemleri . 21
5.2.1. Kazuistik (meseleci) yöntem 21
5.2.2. Soyut (mücerret) sistem 21
5.3. Medenî hukuk alanındaki başlıca kanunlaştırma hareketleri . 22
5.3.1. Prusya Devletleri Genel Land Kanunu (Allegemeines Landrecht für
die preussichen Staaten) . 22
vii
5.3.2. Fransız Medenî Kanunu (Code Civil Français, Ccfr) . 22
5.3.3. Avusturya Medenî Kanunu (Allegemeines Bürgerliches
Gesetsbuch, ABGB) . 22
5.3.4. Alman Medenî Kanunu (Bürgerliches Zivilgesetsbuch, BGB) 23
5.3.5. İsviçre Medenî Kanunu (Schweizerisches Zivilgesetzbuch, ZGB;
Code Civil Suisse, Ccs) 23
6.TÜRKİYE’DE KANUNLAŞTIRMA HAREKETLERİ, ÖZELLİKLE
MEDENÎ HUKUKUN VE BORÇLAR HUKUKUNUN GELİŞİMİ . 25
6.1. Cumhuriyetin kurulmasından önceki dönem. 25
6.2. Cumhuriyet dönemi ve Türk Medenî Kanununun oluşumu 26
6.3. Yeni Türk Medenî Kanununun bütünüyle değerlendirilmesi 28
6.3.1. Genel olarak . 28
6.3.2. Şekil bakımından 29
6.3.3. Esas yönünden 30
A)Başlangıç 31
B)Kişiler Hukuku . 31
1)Gerçek Kişiler Bölümü 31
2)Tüzel Kişiler Bölümü. 33
C)Aile Hukuku . 34
1)Evlilik Hukuku Kısmı . 34
a)Evlenme Bölümü 34
b)Boşanma Bölümü. 36
c)Evliliğin Genel Hükümleri Bölümü . 38
d)Eşler Arasındaki Mal Rejimi Bölümü 40
2)Hısımlık Kısmı 43
a)Soybağının Kurulması Bölümü 44
b)Aile Bölümü 51
3)Vesayet Kısmı 52
a)Vesayet Düzeni Bölümü 52
b)Vesayetin Yürütülmesi Bölümü. 54
c)Vesayetin Sona Ermesi Bölümü. 54
D)Miras Hukuku . 55
1)Mirasçılar Kısmı 55
a)Yasal Mirasçılar Bölümü 55
b)Ölüme Bağlı Tasarruflar Bölümü . 55
2)Mirasın Geçmesi Kısmı . 59
a)Mirasın Açılması Bölümü 59
b)Mirasın Geçmesinin Sonuçları Bölümü . 60
c)Mirasın Paylaşılması Bölümü 61
E)Eşya Hukuku . 63
1)Mülkiyet Kısmı 63
a)Genel Hükümler Bölümü . 63
b)Taşınmaz Mülkiyeti Bölümü . 65
viii
c)Taşınır Mülkiyeti Bölümü 68
2)Sınırlı Ayni Haklar Kısmı 68
a)İrtifak Hakları ve Taşınmaz Yükü Bölümü 68
b)Taşınmaz Rehni Bölümü 69
c)Taşınır Rehni Bölümü 69
3)Zilyetlik ve Tapu Sicili Kısmı 70
a)Zilyetlik Bölümü 70
b)Tapu Sicili Bölümü 70
6.4. Yeni Borçlar Kanununun Oluşumu . 71
6.4.1. Genel olarak değerlendirilmesi. 71
6.4.2. Şekil yönünden. 71
6.4.3. Esas bakımından. 71
7.MEDENÎ KANUN VE BORÇLAR KANUNUNUN BÜTÜNLÜĞÜ . 95
8.HUKUKUN KAYNAKLARI ÖZELLİKLE MEDENÎ KANUNUN
YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI 96
8.1. Genel olarak 96
8.1.1. Yaratıcı kaynak 96
8.1.2. Yürürlük kaynakları . 96
8.1.3. Bilgi kaynakları 96
8.2. Medenî hukukun yürürlük kaynakları . 96
8.2.1. Asıl yürürlük kaynakları. 97
8.2.1.1. (teknik anlamda) Kanun . 97
8.2.1.1.1. Kanunların hazırlanması. 98
8.2.1.1.2. Kanunların özellikleri. 99
8.2.1.1.2.1. Genellik . 99
8.2.1.1.2.2. Süreklilik . 99
8.2.1.1.3. Kanunların Anayasaya uygunluğu ve bunun denetlenmesi 99
8.2.1.1.3.1. İptâl davası . 100
8.2.1.1.3.2. Anayasa’ya aykırılık iddiasının def’i olarak ileri sürülmesi . 101
8.2.1.1.3.3. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru 102
8.2.1.2. Kanun hükmünde kararname 103
8.2.1.3. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi 104
8.2.1.4. Tüzükler . 105
8.2.1.5. Yönetmelikler. 105
8.2.2. Tamamlayıcı hukuk kaynağı: Örf ve âdet hukuku . 106
8.2.2.1. Örf ve âdet hukukunun tanımı 106
8.2.2.2. Örf ve âdet hukukunun unsurları 107
8.2.2.2.1. Maddî unsur 107
8.2.2.2.2. Manevî unsur. 107
8.2.2.2.3. Hukukî unsur . 107
8.2.2.3. Örf ve âdet hukukunun türleri 108
8.2.2.3.1. Yaygın ve yöresel örf ve âdet hukuku . 108
8.2.2.3.2. Genel örf ve âdet hukuku, özel örf ve âdet hukuku . 108
ix
8.2.2.3.3. Alelade örf ve âdet hukuku,ticarî örf ve âdet hukuku 108
8.2.2.4. Örf ve âdet hukukunun rolü 108
8.2.2.4.1. Kanun boşluklarını doldurmak 108
8.2.2.4.2. Yorum . 109
8.2.2.4.3. Kanuna aykırı örf ve âdet 109
8.2.3. Sözleşme bir hukuk kaynağı mıdır? 110
9.ÖZEL OLARAK:MEDENÎ HUKUKUN TEMEL KAYNAKLARI OLAN
TÜRK MEDENÎ KANUNU VE BORÇLAR KANUNU 111
9.1. Türk Medenî Kanunu . 111
9.1.1. Başlangıç. 111
9.1.2. Kişiler Hukuku 112
9.1.3. Aile Hukuku 112
9.1.4. Miras Hukuku . 112
9.1.5. Eşya Hukuku . 112
9.2. Türk Borçlar Kanunu . 113
9.3. Medenî Kanun’da genel bölüm meselesi:MK 5 . 113
9.4. Medenî Kanunun 5. maddesinin uygulama şartları 115
9.4.1. Bir özel hukuk ilişkisinin varlığı . 116
9.4.2. Özel bir düzenlemenin bulunmaması 116
9.4.3. Hükmün örneksemeyle uygulanması 116
10.KANUNLARIN UYGULANMASI 117
10.1. Genel olarak . 117
10.2. Kanunların yer itibariyle uygulanması. 118
10.3. Kanunların zaman itibariyle uygulanması . 118
10.4. Kanun hükümlerinin sözüyle ve özüyle uygulanması 122
10.4.1. Genel açıklama . 122
10.4.2. Kanun hükümlerinin sözü itibariyle uygulanması 123
10.4.2.1. Kanun hükümlerinin düz anlam itibariyle uygulanması 123
10.4.2.2. Kanun hükümlerinin zıt anlam (mefhumu muhalif)
itibariyle uygulanması. 123
10.4.2.3. Kanun hükümlerinin atıf yoluyla uygulanması 124
10.4.3. Kanun hükümlerinin özleri itibariyle uygulanması ve yorum. 125
10.4.3.1. Kanun hükümlerinin özleri itibariyle uygulanmaları . 125
10.4.3.2. Yorum 127
10.4.3.2.1. Tanım ve genel açıklamalar 127
10.4.3.2.2. Yorumun türleri 127
10.4.3.2.3. Yorum metodları. 128
10.4.3.2.3.1. Söze göre (lafzî) yorum metodu. 128
10.4.3.2.3.2. Sübjektif tarihî yorum metodu 128
10.4.3.2.3.3. Objektif tarihî yorum metodu 128
10.4.3.2.3.4. Objektif zamana uygun yorum metodu 129
10.4.3.2.4. Yorumda yararlanılacak araçlar 129
10.5. Kanun hükümlerinin niteliklerine göre uygulanması . 132
10.5.1. Genel hükümler-özel hükümler 132
10.5.2. Emredici hükümler-emredici olmayan hükümler . 132
x
10.5.2.1. Emredici hükümler 132
10.5.2.2. Emredici olmayan hukuk kuralları. 133
10.5.2.2.1. Yedek hükümler 133
10.5.2.2.2. Yorumlayıcı hukuk kuralları . 133
11.KANUN HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASINDA HÂKİMİN TAKDİR
YETKİSİ . 134
11.1. Şartlarda takdir yetkisi . 135
11.2. Hükümde takdir yetkisi 135
12.KANUNDA UYGULANABİLİR BİR HÜKÜM BULUNMAMASI
HALİNDE ÖRF VE ÂDET HUKUKUNUN UYGULANMASI . 135
12.1. Giriş . 135
12.2. Boşluk 136
12.3. Boşluk ve hukuk dışı alan 136
12.4. Boşluk ve menfi çözüm (nitelikli susma). 136
12.5. Boşluk ve kanunun yetersizliği 138
12.6. Boşluk türleri . 138
12.6.1. Hüküm içi boşluk-kanun boşluğu . 138
12.6.1.1. Hüküm içi boşluk. 138
12.6.1.2. Kanun boşluğu . 139
12.6.1.2.1. Gerçek boşluk . 139
12.6.1.2.1.1. Açık boşluk 139
12.6.1.2.1.2. Örtülü boşluk . 139
12.6.1.2.2. Gerçek olmayan boşluk. 140
13.KANUN BOŞLUĞUNUN DOLDURULMASI YOLLARI 140
13.1. Örf ve âdet hukukunun uygulanması . 140
13.2. Hâkimin hukuk yaratması 141
13.2.1. Genel olarak 141
13.2.2. Hâkimin hukuk yaratmasının şartları 142
13.2.3. Hâkimin hukuk yaratırken izleyeceği yöntem. 143
13.2.4. Hâkimin hukuk yaratırken yararlanacağı araçlar 144
13.2.5. Hâkimin yarattığı hukukun uygulanması 144
14.HÂKİMİN HUKUKU UYGULARKEN BİLİMSEL GÖRÜŞLERDEN
VE MAHKEME KARARLARINDAN YARARLANMASI . 145
14.1. Genel Olarak 145
14.2. Bilimsel Görüşler (Öğreti, Doktrin) . 146
14.3. Yargı Kararları. 147
15.HAK. 148
16.HAKLARIN ÇEŞİTLERİ 150
16.1. Dayandığı hukuk dalına göre hakların ayırımı:Kamu hukuku hakları-
Özel hukuk hakları . 151
16.2. Niteliklerine göre hakların ayırımı: Mutlak Haklar-Nisbî (Kişisel) Haklar . 152
16.2.1. Mutlak haklar 152
16.2.1.1. Eşya üzerindeki mutlak haklar . 152
xi
16.2.1.1.1. Aynî haklar (maddî eşya üzerinde mutlak haklar) 153
16.2.1.1.1.1. Mülkiyet 155
16.2.1.1.1.2. İrtifak hakkı . 155
a.Kavram . 155
b.Çeşitleri. 156
aa. Eşyadan yararlanmanın içeriğine göre. 156
bb. Eşyadan yararlanma şekline göre 157
cc. Sahibinin belirlenme şekline göre . 158
16.2.1.1.1.3. Rehin hakkı 159
16.2.1.1.1.4. Taşınmaz yükü (gayrimenkul mükellefiyeti) . 161
16.2.1.1.2. Fikrî haklar (Maddî olmayan eşya üzerindeki mutlak haklar) 162
16.2.1.2. Kişi üzerindeki mutlak haklar 163
16.2.1.2.1. Kişinin kendi üzerindeki mutlak hakları: Kişilik hakkı 163
16.2.1.2.2. Kişinin başkalarına ilişkin mutlak hakları: Velâyet ve vesayet. 164
16.2.2. Nisbî haklar (Kişisel haklar) . 165
16.2.2.1. Nisbî hakların çeşitleri . 166
16.2.2.1.1. Alacak hakkı . 166
16.2.2.1.2. Yenilik doğuran haklar . 167
16.2.2.1.3. Borç ilişkisi dışındaki hukukî ilişkilerden doğan nisbî haklar 168
16.2.2.2. Etkisi güçlendirilmiş nisbî (kişisel) haklar . 169
16.3. Konularına Göre Haklar: Malvarlığı Hakları-Kişi Varlığı Hakları 172
16.3.1. Malvarlığı hakları . 172
16.3.2. Kişi varlığı hakları 173
16.4. Devir Edilebilmelerine Göre Haklar: Devredilebilir Haklar-
Devredilemeyen Haklar . 173
16.5. Kullanabilecek Kişilere Göre Haklar: Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar-
Başkasınca Kullanılabilecek Haklar 175
16.6. Hak Sahibinin Belirlenmesi Şekline Göre Haklar: Bağımsız Haklar-
Bağlı Haklar. 177
16.6.1. Bağımsız haklar 177
16.6.2. Bağlı haklar 177
16.6.2.1. Eşyaya bağlı haklar 178
16.6.2.2. Alacağa bağlı haklar 179
16.6.2.3. Sözleşmeye bağlı haklar 179
16.6.2.4. Bir topluluğa mensup olmaya bağlı haklar 179
16.7. Sağladıkları Yetkinin İçeriğine Göre Haklar: Yararlanma Hakları-
Düzenleme Hakları 179
16.7.1. Yararlanma hakları . 179
16.7.2. Düzenleme hakları 180
xii
16.7.2.1. Genel olarak . 180
16.7.2.2. Yenilik doğuran haklar 181
16.7.2.2.1. Kavram . 181
16.7.2.2.2. Yenilik doğuran hakların çeşitleri . 181
16.7.2.2.2.1. Kurucu yenilik doğuran haklar. 182
16.7.2.2.2.2. Değiştirici yenilik doğuran haklar 183
16.7.2.2.2.3. Bozucu yenilik doğuran haklar 184
16.7.2.2.3. Yenilik doğuran hakların kullanılması 185
16.7.2.2.4. Yenilik doğuran hakların ortak özellikleri 186
16.7.2.2.4.1. Yenilik doğuran haklar kullanılmakla sona ererler 186
16.7.2.2.4.2. Yenilik doğuran haklar kullanıldıktan sonra, buna ilişkin
işlem geri alınamaz 186
16.7.2.2.4.3. Yenilik doğuran hakların kullanılması, kural olarak, şarta
bağlanamaz 188
16.7.2.2.4.4. Yenilik doğuran hakların kullanılmasını sınırlayan süreler
hak düşürücü süredir 189
16.7.2.3. Defi hakları 190
17.HAK SAHİBİ 191
18.HAKLARIN KAZANILMASI. 192
18.1. Hukuki Olay 193
18.2. Hukuki Fiil . 194
18.3. Hukuka Uygun Fiiller 195
18.3.1. İrade açıklamaları (irade açığa vurmaları) 195
18.3.1.1. Hukukî işlemler . 195
18.3.1.2. Hukukî işlem benzeri fiiller . 195
18.3.1.3. Maddî fiiller . 196
18.3.2. Bilgi (tasavvur) açıklamaları. 197
18.3.3. His açıklamaları 197
18.4. Hukukî İşlem . 197
18.4.1. Hukukî işlemin unsurları 198
18.4.1.1. İrade beyanı . 199
18.4.1.1.1. İrade beyanının tanımı ve unsurları. 199
18.4.1.1.2. İrade beyanının çeşitleri 200
18.4.1.1.2.1. Açık (sarih) irade beyanları-örtülü (zımnî) irade beyanları 200
18.4.1.1.2.2. Yöneltilmesi gerekli irade beyanları-yöneltilmesi gerekli
olmayan irade beyanları. 203
18.4.1.1.2.3. Doğrudan irade beyanları-dolaylı irade beyanları 204
18.4.1.2. İrade beyanına hukukun uygun sonuç bağlaması . 204
18.4.2. Hukukî işlemlerin çeşitleri 205
18.4.2.1. Gerekli irade beyanı sayısı açısından: Tek (bir) taraflı
hukukî işlem-İki veya çok taraflı hukukî işlemler . 205
18.4.2.1.1. Tek (bir) taraflı hukukî işlemler 205
18.4.2.1.2. İki veya çok taraflı hukukî işlemler 206
xiii
18.4.2.1.2.1. Sözleşme 206
18.4.2.1.2.1.1. Borç sözleşmeleri 206
18.4.2.1.2.1.2. Medenî Hukukun diğer alanlarına ilişkin sözleşmeler 207
18.4.2.1.2.2. Karar 207
18.4.2.2. Sonuçlarına göre hukuk işlem çeşitleri 208
18.4.2.2.1. Hukukî işlemin sonuçlarını doğurduğu zamana göre: Sağlar arası
hukukî işlemler-Ölüme bağlı hukukî işlemler 208
18.4.2.2.2. Hukukî işlemin sonuçlarını doğurduğu değere göre çeşitleri-Kişi
varlığına ilişkin hukukî işlemler-Malvarlığına ilişkin hukukî
işlemler 208
18.4.2.2.2.1. Kişi varlığına ilişkin hukukî işlemler . 208
18.4.2.2.2.2. Malvarlığına ilişkin hukukî işlemler 209
18.4.2.2.2.2.1. Borçlandırıcı işlem 209
18.4.2.2.2.2.2. Tasarruf işlemi 211
18.4.2.2.2.2.3. Kazandırıcı işlem 213
18.4.3. Hukukî işlemin geçerlilik şartları 216
18.4.3.1. Bütün hukukî işlemlerde aranan geçerlilik şartları. 216
18.4.3.1.1. Ehliyet . 216
18.4.3.1.2. Hukukî işlem emredici hukuk kurallarına, genel ahlâka, kamu
düzenine, kişilik haklarına uygun olmalıdır . 217
18.4.3.1.3. Hukukî işlemin konusunun imkânsız olmaması gerekir . 218
18.4.3.1.4. Hukukî işlemin unsuru irade beyanı sağlıklı olmalıdır . 218
18.4.3.1.5. Hukukî işlem muvazaalı olmalıdır 218
18.4.3.2. Bazı hukukî işlemlerde aranan geçerlilik şartları . 219
18.4.3.2.1. Hukukî işlemin geçerlilik şekline uyularak yapılması 219
18.4.3.2.2. Tasarruf işlemlerinde işlemi yapanın tasarruf yetkisinin bulunması . 221
18.4.3.2.3. Sebebe bağlı tasarruf işlemlerinde geçerli bir hukukî sebebin varlığı . 222
18.4.3.2.4. Tam iki taraflı (karşılıklı) sözleşmelerde aşırı yararlanma
(gabin) bulunmaması . 222
18.4.3.2.5. Genel işlem şartları içeren hukukî işlemlerde kanunun öngördüğü
sınırlara uyulması . 222
18.4.4. Hukukî işlemin geçersizliği 223
18.4.4.1. Yokluk . 223
18.4.4.2. Kesin hükümsüzlük . 224
18.4.4.2.1. Kavram . 224
18.4.4.2.2. Kesin hükümsüzlük sebepleri . 225
18.4.4.2.3. Tahvil 226
18.4.4.3. İptal edilebilirlik 227
18.4.4.4. Noksanlık. 229
18.4.4.5. Nisbî geçersizlik (Nisbî etkisizlik). 231
18.4.4.6. Kısmî geçersizlik . 231
18.5. Hakların Kazanılmasının Şekilleri . 232
18.5.1. Aslen kazanma 232
18.5.2. Devren kazanma . 233
18.5.3. Tesisen kazanma . 234
xiv
19.HUKUKÎ İLİŞKİLERDE VE HAKLARIN KAZANILMASINDA
İYİNİYETİN ROLÜ. 235
19.1. İyiniyet Kavramı 235
19.2. İyiniyetin Rolü . 236
19.2.1. Genel olarak 236
19.2.2. Hakların kazanılmasında iyiniyetin rolü . 238
19.2.3. İyiniyetin arandığı zaman . 240
19.3. İyiniyetin İspatı 241
20.HAKLARIN KULLANILMASINDA SINIRLAR: DÜRÜSTLÜK
KURALINA UYMA ZORUNLULUĞU VE HAKKIN KÖTÜYE
KULLANILMASI YASAĞI 243
20.1. Genel Olarak 243
20.2. Dürüstlük Kuralı 244
20.2.1. Dürüstlük kuralının anlamı . 244
20.2.2. Dürüstlük kuralının uygulama alanı 245
20.2.2.1. Kanun hükümlerinin uygulanmasında dürüstlük kuralının rolü . 245
20.2.2.1.1. Kanun hükümlerinin yorumlanmasında 245
20.2.2.1.2. Kanuna karşı hilenin önlenmesinde 246
20.2.2.2. Hukukî işlemlerde, özellikle de sözleşmelerde dürüstlük
kuralının uygulanması 248
20.2.2.2.1. Sözleşme yapma zorunluluğu . 248
20.2.2.2.2. Sözleşmenin müzakeresinde özenli ve dürüst davranma
yükümlülüğü. 249
20.2.2.2.3. Tek taraflı hukukî işlemlerin yorumlanmasında ve özellikle de
sözleşmenin kurulmasında dürüstlük kuralının rolü . 250
20.2.2.2.4. Sözleşmenin yorumlanması ve tamamlanmasında dürüstlük
kuralının rolü 251
20.2.2.2.5. Sözleşmeden doğan borçların belirlenmesinde
dürüstlük kuralının rolü 252
20.2.2.2.6. Sözleşmede değişiklik yapılmasında veya sona
erdirilmesinde dürüstlük kuralının rolü 253
20.3. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı . 256
20.3.1. Hakkın kötüye kullanılması yasağının anlamı 256
20.3.2. Hakkın kötüye kullanılması oluşturabilen durumlar . 257
20.3.2.1. Hakkın kullanılmasında menfaatin bulunmaması 258
20.3.2.2. Hakkın kullanılmasındaki menfaatle, başkasının
uğrayacağı zarar arasında aşırı nisbetsizlik bulunması 258
20.3.2.3. Çelişkili davranışta bulunulması (Uyandırılan güvene
aykırı davranışta bulunma) 259
20.3.2.4. Hakkın tanınmasındaki amaca aykırı kullanılması. 260
20.3.3. Hakkın kötüye kullanılmasının yaptırımı 261
20.4. Dürüstlük Kuralı Ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının
Uygulanmasının Esasları 261
21.HAKLARIN KORUNMASI 263
21.1. Talep 263
xv
21.2. Dâva 265
21.2.1. Dâva kavramı ve çeşitleri . 265
21.2.2. Dava karşısında davalının durumu . 266
21.2.3. İddia ve savunmanın ispatı . 268
21.2.3.1. İspat kavramı . 268
21.2.3.2. İspat yükü 269
21.2.3.2.1. Genel kural . 269
21.2.3.2.2. İstisnalar . 269
21.2.3.2.2.1. Hayatın olağan akışına uygun olguların aksini ispat 270
21.2.3.2.2.2. Mâruf ve meşhur vakıaların ispatı . 270
21.2.3.2.2.3. İspat yükünü kanunun özel olarak belirlediği hâller 270
21.2.3.2.2.4. Karineye dayanan ispat 271
21.2.3.2.2.5. Resmî sicil ve senetlere dayanan iddiaların ispatı 272
21.2.3.2.2.6. İkrar . 274
21.3. Cebrî İcra . 274
21.4. Hak Sahibinin Hakkını Kendisinin Koruması 276
22.HAKLARIN KAYBEDİLMESİ 276
KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ . 281
MEVZUAT ARAMA CETVELİ . 293
YARARLANILAN KAYNAKLAR. 301