^{Türk Özel Hukuku Cilt III}Aile Hukuku

Prof. Dr. Mustafa DURAL

Prof. Dr. Tufan ÖĞÜZ

Prof. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ

GİRİŞ
I. AİLE HUKUKUNUN KONUSU 1
II. AİLE KAVRAMI 1
III. TOPLUMDA AİLENİN ÖNEMİ 2
IV. ANAYASA’DA AİLE HUKUKUNA İLİŞKİN ESASLAR 2
V. AİLE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 4
1. Genel olarak 4
a) İlişki tiplerinin sınırlı sayıda (numerus clasus) olması 4
b) Geniş ölçüde emredici kurallara dayanma 4
c) Çocukları ve zayıfları koruma 4
d) Devletin müdahalesi 5
e) Şekle bağlılık 5
f) Hâkimin takdir yetkisi 5
2. Aile hukuku ilişkileri ve aile hukuku haklarının özelliği 5
a) Aile Hukuku ilişkileri 5
b) Aile hukuku hakları 6
c) Bozucu yenilik doğuran aile haklarının kullanılmasının özelliği 6
d) Aile hukuku taleplerinin özelliği 6
VI. TÜRK AİLE HUKUKUNUN DEVRİMCİ KARAKTERİ 7
VII. MEDENÎ KANUNUN AİLE HUKUKU SİSTEMATİĞİNE GENEL BAKIŞ 9
BİRİNCİ KISIM
EVLİLİK
Birinci Bölüm
Evlilik Birliğinin Oluşması
Birinci Ayırım
NİŞANLILIK
§ 1. TERİM VE KAVRAM 13
§ 2. NİŞANLILIĞIN MEYDANA GELMESİ: NİŞANLANMA 13
I. NİŞANLANMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ 13
1. Önsözleşme görüşü 13
2. Karar görüşü 14
3. Sözleşme görüşü 14
II. NİŞANLANMANIN KURUCU UNSURLARI 15
1. Karşılıklı evlenme vaadi 16
2. Vaad edenlerin farklı cinsiyette olması 17
III. NİŞANLANMANIN GEÇERLİLİK ŞARTLARI VE HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 18
1. Nişanlanma ehliyetinin kanunda özel olarak düzenlenmemiş olması 18
2. Nişanlanmanın, emredici hukuk kurallarına, ahlâk ve âdaba aykırı
olmaması ve evlenmenin imkânsız olmaması 20
3. Muvazaalı (danışıklı) nişanlanmalar 22
4. İrade beyanındaki sakatlıklar 22
IV. NİŞANLANMANIN ŞARTA YA DA SÜREYE BAĞLANMASI 23
1. Şart 23
2. Zaman 24
§ 3. NİŞANLILIĞIN HÜKÜMLERİ 25
I. VAADE UYGUN DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 25
1. Evlenmeyi gerçekleştirme yükümlülüğü 25
2. Sadakat yükümlülüğü 26
3. Nişanlının Medenî Kanun anlamında yakın sayılması 27
4. Destekten yoksun kalma tazminatı ve manevî tazminat isteyebilme 27
5. Tanıklıktan ve hâkimlikten kaçınma hakkı 27
§ 4. NİŞANLILIĞIN SONA ERMESİ 28
I. SONA ERME HALLERİ 28
1. Evlenme 28
a) Nişanlıların birbirleriyle evlenmesi 28
b) Nişanlılardan birinin bir üçüncü kişi ile evlenmesi 28
2. Tarafların anlaşması 28
3. Bozucu şartın gerçekleşmesi 28
4. Evlenmenin imkânsızlaşması (özellikle ölüm) 29
5. Kesin bir evlenme engelinin meydana gelmesi 29
6. Nişanı bozma (bir taraflı sona erdirme, nişanlanmadan dönme) 30
a) Kavram 30
b) Nişanı bozmada haklı sebep 31
aa) Haklı sebep kavramı 31
bb) Haklı sebep örnekleri 31
cc) Hâkimin takdir yetkisi 32
c) Haksız nişan bozma 32
II. NİŞANIN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 33
A. GENEL OLARAK 33
B. MADDÎ TAZMİNAT 33
1. Nişanlıların tazminat isteme hakkı 34
a) Şartları 34
b) Tazmin edilecek zarar ve masraflar 35
c) Tazminat davası 36
2. Üçüncü kişilerin tazminat isteme hakkı 37
C. MANEVÎ TAZMİNAT 38
1. Genel olarak 38
2. Manevî tazminat istemenin şartları 39
a) Nişanlılık, bozma ile sona erdirilmiş olmalıdır 39
b) Tazminat isteyen nişanlının kişilik hakkı bir zarara uğramış olmalıdır 39
c) Davalının kusurlu olması 40
3. Manevî tazminatın tayini 40
a) Dava hakkı 40
b) Davalı 41
c) Tazminat 41
d) Manevî tazminat isteminin mirasçılar tarafından ileri sürülmesi ve
hayatta devri 41
D. HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ 42
1. Genel olarak 42
2. Hediye kavramı 42
3. Hediyelerin geri verilmesini istemenin şartları 43
a) Hediye nişanlılık dolayısıyla verilmiş olmalıdır 43
b) Geri istenecek hediyenin alışılmışın (mutad) dışında olması 44
c) Nişanlılık, evlenme dışında bir sebeple sona ermiş olmalıdır 44
d) Geri vermeyi isteme hakkına, nişanlılar, ana ve babaları ya da ana baba
gibi hareket eden kimseler sahiptirler 44
4. Geri verme talebinin niteliği ve kapsamı 45
E. NİŞANIN SONA ERMESİNDEN DOĞAN TALEPLERİN ZAMANAŞIMI 46
İkinci Ayırım
EVLENME
§ 5. EVLENMENİN HUKUKÎ NİTELİĞİ 47
§ 6. EVLENMENİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR 48
I. EVLENME EHLİYETİ 49
A. EVLENME YAŞI 49
1. Olağan evlenme yaşı 49
2. Olağanüstü (istisnai) evlenme yaşı 50
a) Evlenmesine izin verilecek kadın ya da erkek onaltı yaşını doldurmuş
olmalıdır 51
b) Olağanüstü bir durumun ve pek önemli bir sebebin bulunması 51
c) Karardan önce mümkünse yasal temsilcinin dinlenmesi 51
d) Görevli ve yetkili mahkeme 52
B. AYIRT ETME GÜCÜ 52
C. KİŞİLERİN EVLENME EHLİYETİ YÖNÜNDEN AYIRIMI 53
1. Evlenmeye tam ehliyetliler 53
2. Evlenmeye tam ehliyetsizler 54
3. Evlenmeye sınırlı ehliyetsizler 54
II. EVLENME ENGELLERİ 56
A. KESİN EVLENME ENGELLERİ 57
1. Hısımlık 57
a) Kan hısımlığı 57
b) Kayın hısımlığı 58
c) Evlâtlık ilişkisi 58
2. Önceki evlilik 59
3. Akıl hastalığı 60
B. KESİN OLMAYAN EVLENME ENGELLERİ 60
1. Bekleme süresi 61
2. Bazı bulaşıcı hastalıklar 62
III. EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARI 62
A. GENEL OLARAK 62
B. EVLENME TÖRENİNDEN ÖNCEKİ ŞEKİL ŞARTLARI 63
1. Başvuru ve başvurunun yapılacağı yer 63
2. Başvurunun incelenmesi ve itiraz 66
a) İnceleme ve talebin reddi 66
b) Redde itiraz 66
3. Evlenmeye izin belgesi 68
C. EVLENME TÖRENİ SIRASINDAKİ ŞEKİL ŞARTLARI 68
D. EVLENME TÖRENİNDEN SONRAKİ ŞEKİL ŞARTLARI 70
1. Aile (evlenme) cüzdanının verilmesi 70
2. Evlenmenin nüfus idaresine bildirilmesi ve aile kütüğüne tescil 70
3. Savcılığa bildirme 71
4. Özel olarak dinî evlenme 71
E. EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARINA UYULMAMASININ
SONUÇLARI 71
§ 7. EVLENMENİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 71
I. EVLENMENİN YOKLUĞU 72
1. Evlenmenin yokluğu halleri 72
a) Evlenmenin ayrı cinsten kişiler arasında yapılmamış olması 72
b) Evlenmenin, evlendirme memuru önünde yapılmamış olması 77
c) İki tarafın evlendirme memuru önünde hazır olmamaları 78
2. Evlenmenin yokluğunun sonuçları 79
3. Evlendirme memuru önünde yapılmayan evlenmelerin idari yolla geçerli
hale getirilmesi 79
II. EVLENMENİN BUTLANI 80
A. GENEL OLARAK 80
B. MUTLAK BUTLAN 81
1. Genel olarak 81
2. Mutlak butlan halleri 84
a) Eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması (MK 145 b.1) 84
b) Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli olarak ayırt etme gücünden
yoksun olması (MK 145 b. 2) 85
c) Akıl hastalığı (MK 145 b. 3) 86
d) Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması
(MK 145 b.4) 87
C. NİSBÎ BUTLAN 87
1. Genel olarak 87
2. Nisbî butlan halleri 87
a) Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk (MK 148) 87
b) İrade sakatlıkları (MK 149 vd.) 88
aa) Yanılma 88
aaa) Evlenmenin niteliğinde yanılma 88
bbb) Eşin kişiliğinde (şahsında) yanılma 88
ccc) Diğer eşin önemli bir niteliğinde yanılma 89
bb) Aldatma 89
aaa) Namus ve onur hakkında aldatma 90
bbb) Tehlikeli bir hastalığın gizlenmesi 91
ccc) Korkutma 92
c) Yasal temsilcinin izninin bulunmaması (MK 153) 93
D. BUTLAN DAVALARI 93
1. Davaların hukukî niteliği 93
2. Davaların tarafları 93
a) Mutlak butlan davasının tarafları 93
aa) Davacı 93
bb) Davalı 93
cc) Dava hakkının sınırlandırılması ve kalkması 94
b) Nisbî butlan davasının tarafları 95
aa) Davacı 95
bb) Davalı 96
cc) Dava hakkının sona ermesi 96
aaa) Eşlerin dava hakkının sona ermesi 96
bbb) Yasal temsilcinin dava hakkının sona ermesi 97
E. HER İKİ BUTLAN DAVASINDA YARGILAMA USULÜ 97
1. Yetkili ve görevli mahkeme 97
2. Yargılama usulü 98
F. BUTLAN DAVASININ SONUÇLARI 98
1. Genel sonuçlar 98
2. Çocuklar yönünden sonuçlar 98
3. Eşler yönünden sonuçlar 98
III. EVLENMENİN BUTLANINI GEREKTİRMEYEN EKSİKLİKLER 101
1. Kadının bekleme süresinin bitiminden önce evlenmesi 102
2. Bazı şekil kurallarına uymama 102
3. Bazı bulaşıcı hastalıklar 102
İkinci Bölüm
Evliliğin Sona Ermesi ve Özel Olarak Boşanma
§ 8. ÖLÜM VE GAİPLİK 104
1. Ölüm 104
2. Gaiplik 104
3. Cinsiyet değişikliği 104
§ 9. BOŞANMA 104
§ 10. BOŞANMA SEBEPLERİ 105
I. BOŞANMANIN ÖZEL SEBEPLERİ 105
A. ZİNA 105
1. Kavram ve zinanın ispatı 105
2. Dava hakkının düşmesi 108
a) Hak düşürücü sürenin geçmesi 108
b) Af 109
B. HAYATA KAST, PEK KÖTÜ MUAMELE YA DA ONUR KIRICI
DAVRANIŞ 109
1. Kavram 109
a) Hayata kast 109
b) Pek fena muamele 110
c) Onur kırıcı davranış 111
2. Dava hakkının düşmesi 111
C. KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ SUÇ İŞLEME VE HAYSİYETSİZ HAYAT
SÜRME 111
1. Kavram 111
a) Küçük düşürücü suç işleme 111
b) Haysiyetsiz hayat sürme 112
2. Her iki durumun da diğer eş için birlikte yaşamayı ondan beklenemez
hale getirmesi 112
3. Davanın süreye bağlı olmaması 112
D. TERK 113
1. Kavram 113
2. Terkin şartları 113
a) Eşlerden birinin ortak konutu (ortak hayatı) terk etmesi 113
aa) Ortak konutu terk, evlilik birliğinin kendisine yüklediği görevleri
(yükümlülükleri) yerine getirmemek amacıyla olmalıdır. 113
bb) Terk için haklı sebebin sonradan ortadan kalkması ve buna
rağmen eşin ortak konuta dönmemesi 114
cc) Diğer eşi ortak konutu terke zorlama ya da haklı bir sebep
olmadan onun ortak konuta dönmesini engelleme 114
b) Terkin en az altı ay sürmüş olması 114
c) Terk eden eşe hâkim tarafından ihtarda bulunulması ve eşin buna
rağmen dönmemesi 115
E. AKIL HASTALIĞI 117
1. Şartları 117
a) Akıl hastalığının evlilik sırasında var olması 117
b) İyileşemeyeceğinin resmi sağlık raporuyla tespit edilmiş olması 117
c) Akıl hastalığı sebebiyle diğer eş için ortak hayatın çekilmez hale
gelmesi 117
2. Dava hakkının süreye tabi olmaması 117
II. BOŞANMANIN GENEL SEBEPLERİ 117
A. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI 118
1. Genel olarak 118
2. Şartları 119
a) Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması 119
b) Evlilik birliğinin temelinden sarsılması en az eşlerden biri için ortak
hayatı sürdürmesi beklenemeyecek derecede olmalıdır 119
c) Davalının, davacının daha kusurlu olduğu itirazını ileri sürmemiş
ya da ileri sürülen itiraz kabul edilmemiş olmalıdır 121
B. EŞLERİN BOŞANMA HUSUSUNDA ANLAŞMALARI 122
1. Genel olarak 122
2. Anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesinin şartları 123
a) Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır 123
b) Boşanmak için eşler, ya birlikte mahkemeye başvurmalı ya da bir eş,
diğerinin açtığı boşanma davasını kabul etmelidir 123
c) Hâkimin tarafları bizzat dinlemesi 124
d) Tarafların yapmış oldukları anlaşmanın hâkim tarafından uygun
bulunması 124
C. ORTAK HAYATIN KURULAMAMASI YA DA FİİLÎ AYRILIK 125
1. Genel olarak 126
2. Şartlar 126
a) Daha önce herhangi bir boşanma sebebine dayanılarak açılan davanın
reddedilmiş olması 126
b) Boşanma talebinin reddi kararının üzerinden üç yıl geçmiş ve bu süre
içinde her ne sebeple olursa olsun ortak hayat kurulmamış olmalıdır 126
c) Eşlerden birinin boşanma davası açmış olması 127
§ 11. BOŞANMA DAVASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 128
I. DAVANIN KONUSU 128
II. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 129
1. Yetkili mahkeme 129
2. Görevli mahkeme 129
III. TARAFLAR VE DAVA EHLİYETİ 130
§ 12. BOŞANMA VE AYRILIK DAVASINDA UYGULANACAK USUL
VE ALINACAK ÖNLEMLER 132
I. GENEL OLARAK 132
II. USUL KURALLARI 133
III. DAVA SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER 134
1. Eşlerin barınması ve geçimi için alınacak önlemler 135
2. Eşler arasındaki malî ilişkilere yönelik önlemler 136
3. Çocuklara ilişkin alınacak önlemler 136
§ 13. DAVA SONUNDA VERİLECEK KARAR: BOŞANMA YA DA
AYRILIK 136
I. GENEL OLARAK 136
II. AYRILIK KARARI VE SONUÇLARI 137
1. Ayrılık kararı 137
2. Ayrılık kararının sonuçları 137
3. Ayrılık süresinin sonunda tarafların durumu 139
III. BOŞANMA KARARI VE SONUÇLARI 140
A. Boşanma kararı 140
B. Boşanma kararının sonuçları 140
1. Boşanma kararının eşler yönünden sonuçları 140
a) Evlilik birliğinden sona ermesi ve eşlerin yeniden evlenebilmeleri 140
b) Mal rejimin tasfiyesi 140
c) Evlenmeyle kazanılan kişisel durumun korunması ya da değişmesi 141
d) Eşlerin birbirlerine karşı miras hukukundan doğan haklarının sona
ermesi 142
e) Zamanaşımının işlemeye başlaması 144
2. Boşanma kararının çocuklar yönünden sonuçları 144
a) Velâyet 144
b) Çocukla kişisel ilişki kurulması 146
aa) Çocukla, kendisine velâyet verilmemiş olan ana ya da baba
arasındaki kişisel ilişkinin düzenlenmesi 147
bb) Çocukla üçüncü kişiler arasında ilişki kurulmasının
düzenlenmesi 148
c) Çocuğa iştirak (bakım) nafakası bağlanması 149
d) Boşanma sonrası evlilik birliği içerisinde doğmuş ortak küçük
çocuğun soyadı 150
3. Boşanmanın malî sonuçları 151
a) Maddî tazminat 152
aa) Maddî tazminat isteyen eşin boşanmada hiç kusurunun
bulunmaması ya da kusurunun daha az olması 152
bb) Davalı tarafın kusurlu olması 153
cc) Davacının mevcut ya da beklenen bir menfaatinin zedelenmesi 153
dd) Maddî tazminatın miktarı 153
b) Manevî tazminat 154
aa) Davalının kusurlu olması 154
bb) Davacının kişilik hakkının zedelenmesi (ihlâl edilmesi) 155
cc) Manevî tazminatın şekli ve miktarının belirlenmesi 155
c) Yoksulluk nafakası 155
aa) Taraflardan birinin talepte bulunması 156
bb) Talep eden eşin kusursuz ya da daha az kusurlu olması 156
cc) Nafaka isteyen eşin, yoksulluğa düşmesi 156
dd) Takdir edilecek nafakanın, bunu ödeyecek olan eşin malî gücü
ile orantılı olması 157
ee) Nafaka davasında görevli ve yetkili mahkeme 157
ff) Nafakanın süresi 158
d) Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının ödeniş biçimi 159
e) Nafaka ve tazminatın değiştirilmesi 160
f) Nafaka ya da maddî tazminatın sona ermesi 160
g) Zamanaşımı 162
İKİNCİ KISIM
EVLİLİĞİN GENEL HÜKÜMLERİ
§ 14. EVLİLİK BİRLİĞİNİN ORGANİZASYONU 163
I. GENEL OLARAK 163
II. EVLİLİK BİRLİĞİNDE EŞLERİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 163
1. Genel Olarak 163
2. Evlilik Birliği ve Birliğin Ortak Yönetimi 163
3. Evlilik Birliğinin Doğrudan Hukuksal Sonuçları ile Eşlere Yüklediği
Hak ve Yükümler 164
a. Evlilik birliğine dayalı kişilik haklarının korunması yükümü 164
b. Evlilik birliğinin mutluluğunu elbirliği ile sağlama yükümü 166
c. Eşlerin çocuklarına birlikte özen gösterme yükümü 166
d. Eşlerin sadakat yükümü 166
e. Eşlerin yardım yükümü 166
f. Eşlerin bilgi verme yükümü 166
III. KARININ SOYADI 167
IV. EVLİLİK KONUTU 168
V. VATANDAŞLIK 168
VI. EŞLERİN EVLİLİK BİRLİĞİNİN GİDERLERİNE KATILMASI 169
1. Genel Olarak 169
2. Birlik Giderleri Kavramı 169
3. Haciz ve Devredilebilirlik 170
4. Zamanaşımı 171
5. Sona erme 171
VII. EŞLERİN MESLEK VE İŞİ 171
VIII. EŞLERİN HUKUKSAL İŞLEMLERİ 172
1. Kural 172
2. Kefalet Sözleşmesinde Eşin Rızası 172
3. Aile Konutu Üzerindeki Tasarruflar 174
a. Genel olarak 174
b. Aile konutu kavramı, MK 194’ün zamansal ve işlemsel sınırları 175
c. MK 194’de yer alan sınırlamanın hukuki niteliği 178
d. Diğer eşin izni ve iznin verilmemesinin sonuçları 179
e. Hâkimin hak sahibi eşi tek başına işlem yapmaya yetkili kılması 180
f. Geçersizliğin iyiniyetli üçüncü kişilere etkisi ve aile konutunun şerhi 180
IX. EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMSİLİ 183
1. Yasal Düzenleme 183
2. Hukuksal Nitelik 183
3. Ehliyet 184
4. Aile(nin Ortak) İhtiyaçları Kavramı 184
5. Evlilik Birliğinin Temsili Türleri 184
a. Olağan temsil yetkisi 184
b. Olağanüstü temsil yetkisi 185
aa. Genel olarak 185
bb. Eşlerin diğer aile ihtiyaçları için evlilik birliğini tek başına temsili 185
c. Sorumluluk 186
§ 15. EVLİLİK BİRLİĞİNİN KORUNMASI 187
I. GENEL OLARAK 187
II. EVLİLİK BİRLİĞİNİ KORUYUCU TEDBİRLERİ ALMAYA YETKİLİ
VE GÖREVLİ OLAN MAHKEME 187
III. MK 195’e DAYALI GENEL KORUMA 188
1. Genel Olarak 188
2. Şartları 189
a. Eşlerin (birlikte veya tek başına) talebi 189
b. Evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi 189
c. Evlilik birliğine ilişkin önemli bir konuda eşlerin uyuşmazlığa
düşmesi 189
3. Tedbir Türleri 189
4. Diğer Tedbirlere Başvuru 190
IV. EŞLERİN EVLİLİK BİRLİĞİ GİDERLERİNE İLİŞKİN PARASAL
KATKISININ BELİRLENMESİ 190
V. ORTAK YAŞAMA ARA VERİLMESİ 191
1. Genel Olarak 191
2. Şartları 191
a. Genel olarak 191
b. Kişiliğin tehlikeye düşmesi 192
c. Ekonomik güvenliğin tehlikeye düşmesi 192
d. Evliliğin huzurunun tehlikeye düşmesi 192
3. Ortak Yaşama Verilen Aranın Süresi 192
4. Ayrı Yaşamanın Sonuçları ve Alınacak Tedbirler 192
a. Genel olarak 192
b. Eşlerin yapacakları parasal katkıya ilişkin tedbirler 193
c. Konut ve ev eşyasından yararlanmaya ilişkin tedbirler 193
d. Eşlerin mallarının yöntemine ilişkin tedbirler 194
e. Ergin olmayan çocuğa ilişkin tedbirler 194
5. Haklı Bir Sebep Olmaksızın Ayrı Yaşama ve Ortak Yaşamın
Olanaksızlığı 194
VI. BORÇLULARA YÖNELİK ÖNLEMLER 195
1. Genel Olarak 195
2. Hukuksal Nitelik 195
3. Şartları 195
a. Maddî şart 195
b. Şeklî şart 195
4. Talimatın konusu 196
5. Talimatın Kapsamının Tayini 196
6. Tedbirin Sonuçları 196
VII. EVLİLİK BİRLİĞİNİ KORUYUCU ÖNLEM OLARAK EŞİN BELİRLİ
BİR MALVARLIĞI DEĞERİ ÜZERİNDEKİ TASARRUF YETKİSİNİN
SINIRLANMASI 196
1. Genel Olarak 196
2. MK 199’un Uygulama Şartları 197
3. Sınırlamanın Konusu 197
4. Sınırlamanın Hukuksal Niteliği 198
5. Sınırlamanın Hukuksal Sonuçları 198
6. Ek Koruma Önlemleri ve Şerh Olanağı 199
VIII. EŞLERİN TEMSİL YETKİSİNİN TAMAMEN VEYA KISMEN
KALDIRILMASI 200
1. Genel Olarak 200
2. Şartları 200
a. Temsil yetkisinin “açık” aşımı 200
b. Temsil yetkisini kullanmada yetersizlik 201
3. Eşin Temsil Yetkisinin Kaldırıldığının Üçüncü Kişilere Duyurulması 201
4. Eşin Temsil Yetkisinin Tamamen veya Kısmen Kaldırılmasının
Sonuçları 201
5. Temsil Yetkisinin Geri Verilmesi 201
IX. TEDBİRLERİN ALINMASINI GEREKTİREN ŞARTLARDA
DEĞİŞİKLİKLER 202
1. Tedbirlerin Değişen Şartlara Uyarlanması İlkesi 202
2. Şartları 202
a. Maddî şart 202
b. Şeklî şart 202
3. Değişiklik Kararının Konusu ve Sonuçları 203
X. 6284 SAYILI AİLENİN KORUNMASI VE KADINA KARŞI ŞİDDETİN
ÖNLENMESİNE DAİR KANUN’UN ÖNGÖRDÜĞÜ TEDBİRLER 203
ÜÇÜNCÜ KISIM
EVLİLİK BİRLİĞİNDE MAL REJİMLERİ
§ 16. MAL REJİMİ HUKUKUNUN GENEL HÜKÜMLERİ 207
I. GENEL OLARAK 207
II. MAL REJİMİ TÜRLERİ 207
1. Yasal Mal Rejimi-Sözleşmesel Mal Rejimi 207
2. Olağan Mal Rejimi-Olağanüstü Mal Rejimi 208
III. MAL REJİMİ SÖZLEŞMESİ 208
1. Genel Olarak 208
2. Şartları 208
a. Kurucu olgu: Tarafların Anlaşması 208
b. Geçerlilik Şartları 209
aa. Ehliyet 209
bb. Şekil 209
c. Hüküm ve Sonuçları 209
3. Mal Rejimi Sözleşmesinin Sona Ermesi 210
IV. OLAĞANÜSTÜ MAL REJİMİ 210
1. Genel Olarak 210
2. Talep Üzerine Hâkim Kararıyla Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş 210
a. MK 197/II uyarınca olağanüstü mal rejimine geçiş 210
b. Haklı bir sebebe dayalı olarak olağanüstü mal rejimine geçiş 211
aa. Eşlerden birisinin talebi 211
bb. Haklı bir sebebin varlığı 211
aaa. Genel olarak 211
bbb. Kanunda öngörülen örnekler 211
cc. Yetkili ve görevli mahkeme 212
c. MK 210 uyarınca olağanüstü mal rejimine geçiş 212
3. Talep Olmaksızın Kanun Gereği Olağanüstü Mal Rejimine Geçiş 213
4. Olağanüstü Mal Rejiminin Sona Ermesi 213
a. Genel olarak 213
b. Anlaşmaya dayalı sonra erme 213
c. Eşlerden birisinin talebi üzerine sona erme 213
V. MAL REJİMİNİN TASFİYESİNDE YETKİLİ ve GÖREVLİ OLAN
MAHKEME 213
1. Kural 213
2. Mal Rejiminin Tasfiyesinde Yetkili ve Görevli Olan Mahkeme 214
VI. ALACAKLILARIN KORUNMASI 214
VII. EŞLERİN MALVARLIKLARININ YÖNETİMİ 214
VIII. ENVANTER YAPILMASI 215
IX. EŞLER ARASINDAKİ BORÇLAR VE BORÇ ERTELEMESİ 215
§ 17. YASAL MAL REJİMİ OLARAK EDİNİLMİŞ MALLARA
KATILMA REJİMİ 216
I. GENEL OLARAK 216
II. EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNDE HAK SAHİPLİĞİ
İLİŞKİSİ 216
1. Yasal Düzenleme 216
2. Eşlerin Kanunî Edinilmiş Malları 217
a. Genel olarak 217
b. “Mal Rejimi Süresince Edinme” ve “Karşılık” kavramları 217
c. Edinilmiş mallara ilişkin yasal örnekler 218
aa. Eşlerin çalışmasının (emeğinin) karşılığı olan edinimler 218
bb. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya
personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı
ödemeler 218
cc. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar 218
dd. Kişisel malların gelirleri 218
ee. Edinilmiş malların yerine geçen (ikame) değerler 219
d. Diğer edinilmiş mallar 219
3. Eşlerin Kanunî Kişisel Malları 219
a. Genel olarak 219
b. Kişisel mallara ilişkin yasal örnekler 220
aa. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya 220
bb. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir
eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız
kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri 220
cc. Manevî tazminat alacakları 220
dd. Kişisel mallar yerine geçen değerler 221
4. Sözleşmesel Kişisel veya Edinilmiş Mallar 221
III. İSPAT 222
IV. YÖNETİM, YARARLANMA ve TASARRUF 223
1. Kural 223
2. Paylı Mülkiyet Payı Üzerinde Tasarruf 223
V. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUK 224
VI. SONA ERME ve TASFİYE 224
1. Sona Erme 224
2. Tasfiye 225
a. Tasfiye Anlaşması ve Tasfiye Davası 225
b. Malların Geri Verilmesi, Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Bir Malın
Eşlerden Birisine Tahsisi ve Borçlara İlişkin Eşlerarası Düzenlemeler 228
aa. Malların Geri Verilmesi 228
bb. Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Bir Malın Eşlerden Birisine Tahsisi 228
aaa. Genel Olarak 228
bbb. Hukuksal Nitelik 228
ccc. Şartları 229
cc. Borçlara İlişkin Eşlerarası Düzenlemeler 229
c. Malvarlığı Kesimlerinin Birbirinden Ayrılması 230
d. Değer artış payı alacağı 230
aa. Genel olarak 230
bb. Şartları 231
aaa. Diğer eşe ait bir malvarlığı unsuruna yönelik katkı 231
bbb. Bağışlama kastı ve karşı edimin olmaması 232
ccc. Mal rejiminin tasfiyesi anında bir değer artışının varlığı 232
ddd. Mal rejiminin tasfiyesinin talep edilmesi 233
cc. Değer artış payı alacağının hesaplanması 233
aaa. Değer artışının hesaplanması 233
bbb. Değer artış payının hesaplanması 234
ccc. Değer artış payı alacağının hesaplanması 234
dd. Değer artış payı alacağının artık değer (ve dolayısıyla katılma
alacağının) hesabına etkisi 236
ee. Muacceliyet 237
ff. Zamanından önce geri ödeme üzerine eşlerin anlaşması 237
gg. Eşlerin değer artış payı üzerindeki tasarrufları 238
e. Denkleştirme alacağı 238
aa. Genel olarak 238
bb. Eşlerin borçlarının malvarlığı kesimlerindeki konumu 238
aaa. Genel olarak 238
bbb. Borçların edinilmiş malları yüklemesi karinesi 239
cc. Denkleştirme alacağının türleri 239
f. Eklenecek değerler 240
aa. Genel olarak 240
bb. Eklenecek ivazsız kazandırmaların kapsamı ve sınırı 241
g. Değer tespiti (değerleme) 242
h. Değerleme zamanı 243
i. Katılma alacağı ve hesaplanması 243
aa. Genel olarak 243
bb. Artık değer ve hesaplanması 243
cc. Artık değere yasal katılım (artık değer alacağı) ve katılma alacağı 244
dd. Artık Değere Sözleşmesel Katılma 245
aaa. Mal Rejiminin Ölümle Sona Ermesi Halinde 245
bbb. Mal Rejiminin Ölüm Dışında Bir Sebeple Sona Ermesi
Halinde 246
ee. Katılma alacağı için muacceliyet anı ve temerrüt 246
ff. Zamanaşımı 247
gg. Katılma alacağının hukuksal niteliği, ödenmesi ve hâkim kararıyla
azaltılması ve ortadan kaldırılması 247
hh. Katılma alacağının ifasının ertelenmesi 248
ii. Faiz ödeme ve teminat gösterme yükümü 248
jj. Katılma Alacağının Miras Paylaşımına Etkisi 249
kk. Katılma Alacağından Feragat 249
j. Aile konutu ve ev eşyası üzerinde sağ kalan eşin talep hakkı 249
aa. Genel olarak 249
bb. Hayatta olan eşin talebi ve hukukî niteliği 250
cc. Şartları 250
dd. Talebin konusu 252
ee. Talebin süresi 252
k. Üçüncü kişilere karşı dava hakkı 252

aa. Yasal düzenleme ve Miras Hukukuna İlişkin Tenkis Davası ile
İlişkisi 252
bb. Şartları 253
cc. Davanın Tarafları 253
dd. Tenkis Hükmünün Hukuksal Niteliği 254
ee. Talebin süresi 254
ff. MK 560 vd.nın kıyasen uygulanması 254
§ 18. SEÇİMLİK MAL REJİMLERİ 254
I. MAL AYIRILIĞI 254
1. Genel olarak 254
2. Mal Ayrılığında Yönetim Yararlanma ve Tasarruf 255
3. İspat 255
4. Borçlardan Sorumluluk 255
5. Paylı Mülkiyet Konusu Eşyanın Eşlerden Birisine Özgülenmesi 255
6. Mal Ayrılığı Rejiminde Eşlerin Birbirlerinin Malvarlığı Unsurlarına
Katkıları 255
II. PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI 256
1. Genel olarak 256
2. Paylaşmalı Mal Ayrılığında Mal Rejiminin Sona Ermesi 256
3. Aileye Özgülenen Mallar 257
4. Katkıdan Doğan Alacak 257
5. Paylaştırmaya Aykırı Davranışlar 257
6. Paylaşma İsteminin Reddi 258
7. Paylaştırma Yöntemi 258
8. Evliliğin İptali veya Boşanma ya da Ölüm Halinde Aile Konutu ve Ev
Eşyasının Hukuksal Durumu 258
III. MAL ORTAKLIĞI 259
1. Genel Olarak 259
2. Türleri 259
3. Genel Mal Ortaklığı 260
a. Malvarlığı yapısı 260
b. Kişisel mallara ve ortaklık mallarına giren malvarlığı değerleri 260
aa. Kişisel mallar 260
bb. Ortaklık malları 260
c. İspat 261
d. Yönetim ve tasarruf 261
e. Üçüncü kişilere karşı sorumluluk 262
f. Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye 262
aa. Sona erme anı 262
bb. Kişisel mala ekleme 263
cc. Denkleştirme alacağı 263
dd. Borçların düzenlenmesi 263
ee. Değer artış payı alacağı 263
ff. Değerleme anı 263
gg. Paylaşma 263
aaa. Paylaşma oranı 263
bbb. Paylaşma usulü 264

DÖRDÜNCÜ KISIM
HISIMLIK
BİRİNCİ BÖLÜM
SOYBAĞININ KURULMASI
§ 19. GENEL BAKIŞ 266
§ 20. SOYBAĞININ KURULMASI YOLLARI 267
I. KAN BAĞINA DAYANAN SOYBAĞININ KURULMASI 267
A. ÇOCUK İLE ANASI ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI 267
B. ÇOCUK İLE BABASI ARASINDA SOYBAĞININ KURULMASI 268
1. Ana ile evlilik 268
a. Evliliğin çocuğun doğumundan önce gerçekleşmiş olması 268
aa. Babalık karinesi 268
bb. Babalık karinesinin kapsamı 269
aaa. Çocuğun evlilik içinde doğması 269
bbb. Çocuğun evlilik içinde ana rahmine düşmesi 270
cc. Babalık karinesinin çürütülmesi: Soybağının reddi 272
aaa. Soybağının reddi kavramı 272
bbb. Soybağının reddi sebepleri 273
aaaa. Çocuk evlilik içinde ana rahmine düşmüşse 273
aaaaa. Cinsel ilişkinin imkansızlığının ispatı 274
bbbbb. Çocuğun kocanın cinsel ilişkisinden olmasının
imkansızlığının ispatı: İlliyet bağının yokluğunun
ispatı 275
bbbb. Çocuk evlenmeden önce veya ayrı yaşama sırasında
ana rahmine düşmüşse 278
aaaaa. Çocuğun evlilikten önce ana rahmine düşmesi 279
bbbbb. Çocuğun ayrı yaşama sırasında ana rahmine
düşmesi 279
cccc. Babalık karinesinin yeniden kurulması 279
ccc. Soybağının reddi davasının tarafları 280
aaaa. Davacı taraf 280
aaaaa. Koca ve çocuk 280
bbbbb. Diğer ilgililerin dava hakkı 282
bbbb. Davalı taraf 284
ddd. Soybağının reddi davası açma hakkının düşmesi 285
aaaa. Dava açma süresinin dolması 285
bbbb. Kocanın dava hakkının dava açma süresinin
dolmasından önce düşmesi 287
eee. Soybağının reddi davası açma süresinin uzaması 288
fff. Soybağının reddi davasında yetkili ve görevli mahkeme 289
ggg. Soybağının reddi kararının sonuçları 289
b. Evliliğin çocuğun doğumundan sonra gerçekleşmiş olması 290
aa. Evlenmenin çocuğun soybağına etkisi 290
bb. Bildirim yapılması 291
cc. Sonradan evlenme ile soybağının kurulmasına itiraz 291
aaa. İtirazın niteliği 291
bbb. Davacılar 292
ccc. Davalılar 294
ddd. İtiraz sebebinin (kocanın baba olmadığının) ispatlanması 294
eee. Dava açma süresi 294
fff. Yetkili ve görevli mahkeme 295
2. Tanıma 295
a. Genel olarak 295
b. Geçerlilik şartları 296
aa. Ehliyet 297
bb. Şekil 297
cc. Çocuğun bir başka erkek ile soybağının bulunmaması 299
c. Tanımanın gerçekleştirilebileceği zaman 300
d. Tanımanın geçersizliği 300
aa. Tanımanın kesin hükümsüzlüğü 300
bb. Tanımanın irade sakatlığı sebebi ile iptali 301
cc. Tanımanın ilgili kişiler tarafından açılacak iptal davası ile geçersiz
hale getirilmesi 302
aaa. İptal davası açma hakkına sahip olan kişiler 302
bbb. İspat yükü 304
dd. Hak düşürücü süreler 305
3. Babalık hükmü 305
a. Babalık davasının tarafları 306
aa. Davacı taraf 306
bb. Davalı taraf 307
b. Babalığın ispatı 308
aa. Babalık karinesi 308
bb. Babalık karinesinin çürütülmesi 309
aaa. Davalının çocuğun babası olmasının olanaksızlığının ispatı 310
c. Babalık davasının süresi 311
d. Babalık davasında görevli ve yetkili mahkeme 313
e. Babalık davasının sonucu ve ananın malî hakları 314
aa. Doğum giderleri 314
bb. Doğumdan önceki ve sonraki altışar haftalık geçim giderleri 314
cc. Gebelik ve doğumun gerektirdiği diğer giderler 315
II. EVLÂT EDİNME YOLUYLA SOYBAĞININ KURULMASI 315
1. Genel Bakış: Evlât Edinme Kurumunun Niteliği ve İşlevi 315
2. Evlât Edinme İlişkisinin Kurulması İçin Gerekli Şartlar 317
a. Küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin şartlar 317
aa. Genel Şartlar 317
aaa. Küçük evlât edinen tarafından bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır 317
bbb. Evlât edinmenin küçüğün yararına bulunması 318
ccc. Evlât edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete
aykırı biçimde zedelenmemesi 319
bb. İlgililere ilişkin şartlar 319
aaa. Evlât edinenler açısından 319
aaaa. Evli kişilerin evlât edinmesi 319
aaaaa. Kural: Birlikte evlât edinme 319
bbbbb. Birlikte evlât edinme için gerçekleşmesi
gereken şartlar 320
bbbb. Eşlerden birinin diğerinin çocuğunu evlât edinmesinin
özelliği: Üvey çocukların evlât edinilmesi 321
cccc. İstisna: Evli kişilerin tek başına evlât edinmesi 321
dddd. Evli olmayan kişilerin evlât edinmesi 322
bbb. Evlâtlık açısından 322
aaaa. Yaş 322
bbbb. Küçüğün rızası 323
cccc. Vesayet dairelerinin izni 323
dddd. Ana ve babanın rızası 323
aaaaa. Anlamı 323
bbbbb. Rızası aranacak kişiler 324
ccccc. Rızanın verilmesi yöntemi, zamanı, içeriği ve
geri alınması 324
aaaaaa. Yöntemi 324
bbbbbb. Zamanı 325
cccccc. İçeriği 326
dddddd. Geri alınması 326
eeee. Ana babanın rızasının aranmadığı haller 327
aaaaa. Gerekçesi ve sebepleri 327
bbbbb. Kararın verilme zamanı 329
b. Erginlerin ve kısıtlıların evlat edinilmesi 329
aa. Şartları 330
aaa. Evlât edinilenin ergin veya kısıtlı olması 330
bbb. Evlât edinenin altsoyunun açık muvafakatinin bulunması 330
ccc. Evlât edinilenin evli olması halinde eşinin rızası
(MK m. 313/f.2) 331
ddd. Evlât edinen ve evlât edinilen açısından kanunun aradığı
diğer şartlardan birinin gerçekleşmiş olması 332
aaaa. Evlât edinilenin bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle
sürekli olarak yardıma muhtaç olması
(MK m.313/b.1) 332
bbbb. Evlât edinilenin küçükken evlât edinen tarafından en
az beş yıl süre ile bakılıp gözetilmiş ve eğitilmiş olması
(MK m. 313/b.2) 332
cccc. Evlât edinen ile evlât edinilenin en az beş yıldan beri
aile halinde birlikte yaşamaları ve diğer haklı sebeplerin
mevcut olması 333
eee. Küçüklerin evlât edinilmesine ilişkin hükümlerin kıyasen
uygulanacak olm