Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersleri

İÇİNDEKİLER
ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7

BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR,
CEZA HUKUKUNUN AMACI, GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM
TANIMLAR 41
Ceza Hukuku Teriminin Tanımı 41
Suç Teriminin Tanımı 42
Ceza Normu (Ceza Kuralı) 42
Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları 42
Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza Normu 43
Davranış Normları (Davranış Kuralları) 44
Ceza Teriminin Tanımı 45
CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI 46
TÜRK CEZA HUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ 47
Genel Olarak 47
Osmanlı Devleti Dönemi 47
Cumhuriyet Dönemi 47
CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR 48
Asli Kaynaklar 48
Anayasa 48
Kanun 48
Uluslararası Sözleşmeler 48
Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları 49
Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları 49
Ahlak Kuralları 50
Din Kuralları 50
Mahkeme İçtihatları 50
Öğreti 51
Hukukun Genel İlkeleri 51
CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU 52
Yorum Yöntemleri 52

Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi 52
Mantıki Yorum Yöntemi 53
Sistematik Yorum Yöntemi 53
Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme Yöntemi 54
Amaçsal Yorum Yöntemi 54
Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Objektif) 54
Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Sübjektif): 55
Birleştirici Görüş 55
Tarihsel Yorum Yöntemi 56
Hukukun Genel İlkeleri 56
Karşılaştırmalı Hukuk 56
Yorum Çeşitleri 57
Yapana Göre Yorum Çeşitleri 57
Yasama Yorumu 57
Yargı Yorumu 57
Öğreti Yorumu 57
Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 57
Daraltıcı Yorum 57
Genişletici Yorum 58
İlerletici Yorum 60
Düzeltici Yorum 61
CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 61
Anayasa Hukuku 61
Devletler Hukuku 62
Ceza Muhakemesi Hukuku 62
İnfaz Hukuku 62
Kriminoloji 62
İdare Hukuku 63
Ticaret Hukuku 63
Disiplin Hukuku 63
İKİNCİ BÖLÜM
TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE CEZAİ SORUMLULUĞUN ESASI 67
Ceza Hukukunun Temel İlkeleri 67
Hukuk Devleti İlkesi 67

İnsanilik İlkesi 67
Kusur İlkesi 68
Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi/Ceza Hukukunun
Güvence İşlevi) 71
İlkenin Anlamı 71
İlkenin Tarihçesi 74
İlkeye Yöneltilen Eleştiriler ve Verilen Cevaplar 75
Eleştiriler 75
Eleştiriye Cevaplar 75
İlkeyi Kabul Etmeyen Kanunlar 76
Türk Hukukunda Kanunilik İlkesi 76
Kanunilik İlkesinin Sonuçları 76
Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması 76
Kıyas Yasağı 77
Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili Olmaması/Geçmişe Yürüme
Yasağı (Lex Pravia) 79
Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi 80
Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 81
Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza Oluşturulamaması 82
Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç Oluşturması 83
Orantılılık/Adalet İlkesi 86
Kanun Önünde Eşitlik İlkesi 87
Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 87
j) Anlamı Belirsiz (Muğlâk) Kavramlar Şüpheli Lehine Yorumlanmalıdır 90
CEZA HUKUKUNDA OKULLAR 91
Klasik Okul 91
Pozitivist Okul 92
Üçüncü Okul 94
Toplumsal Savunma 94
TCK’NIN 5. MADDESİNİN UYGULANMASI VE GENEL KANUN - ÖZEL KANUN İLİŞKİSİ 94
SUÇLARIN TASNİFİ VE KABAHATLERİN SUÇ OLMAKTAN ÇIKARILMASI 96
Suç ve Kabahat Kavramları 97
Suç ve Kabahat Ayrımının Sonuçları 97

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 101
Genel Olarak 101
Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması 101
Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 102
Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması 103
Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler 103
Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi 103
Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi 105
Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi 106
İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması 112
Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması 114
Kabahatler Kanunu’ndaki Yaptırımlar ve Lehe Kanun Uygulaması. 115
Kanunların İleriye Yürümesi 116
Suçun İşlendiği Zaman 118
Hareket Görüşü 118
Netice Görüşü 119
Karma Görüş 119
Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç Türleri 119
Ani Suçlar 119
Sırf Hareket Suçları 120
Neticeli Suçlar 120
İhmali Suçlar 120
Kesintisiz Suçlar 120
Zincirleme Suçlar 121
İtiyadi Suçlar 121
Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler 121
İştirak Halinde İşlenen Suçlar 122
CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 122
Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişkin Görüşler 123
Hareket Görüşü 123
Netice Görüşü 125
Karma Görüş 126
Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş 126
Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer 127
Ani Suçlar 127

Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar 128
Kesintisiz Suç 128
İtiyadi Suç 128
İştirak Halinde İşlenen Suçlar 129
Zincirleme Suç 130
Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç 130
Sınır Aşan (Transit) Suç 130
Bilişim Suçları 131
Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç 131
Seçimlik Hareketli Suç 132
TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler 132
Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). 132
Şahsilik (Kişisellik) İlkesi 136
Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11) 137
Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1 -2) 142
Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b). 146
Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1-a/TCK m. 13/1- c,d,e,f,g,ı) 147
TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi 148
TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi 149
TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi 150
Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma 151
Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması İçin Soruşturma
Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması 151
Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin Türkiye’deki
Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet Hükmünden mahsup Edilmesi 151
Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak
Yoksunluklarına Etkisi 151
SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ 153
Genel Olarak 153
Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları 155
Geri Verme Kurumunun Kaynakları 156
Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen Sistemler 157
Geri Vermenin Koşulları (Fail veya Hükümlünün Yabancı Ülkeye Gönderilmesi) 157
6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları 157

Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış Ya Da Mahkûmiyet
Kararı Verilmiş Olmalıdır 157
Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir Yıl veya Daha
Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı Gerektirmelidir 158
Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan Cezanın En Az Dört
Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Olmalıdır 158
Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De Suç Olmalıdır 159
6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları 161
Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç veya
Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Niteliğinde Olması 161
Düşünce Suçu 161
Siyasi Suç 162
Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar 163
aa) Nesnel (Objektif) Kuram 163
bb) Öznel (Sübjektif) Kuram 163
cc) Üstünlük Kuramı 163
Siyasi Suçun İstisnaları 164
aa) Belçika Kuralı 164
bb) Terör Suçu 164
cc) Uluslararası Suçlar 164
Siyasi Suç Çeşitleri 164
aa) Tam Siyasi Suç 164
bb) Nisbi Siyasi Suç 165
Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması. 166
Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının Ya Da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel
Kişinin Zararına İşlenmesi 167
Türkiye'nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması 167
Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması 167
İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması 170
İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen Nedenlere Dayalı Olarak Soruşturma veya Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına veya Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü Muameleye Maruz
Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Bulunması 170
İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil Nedeniyle Daha
Önce Türkiye’de Beraat veya Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması 171
İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir
Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olması 172

6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan Diğer Suçlar (Geri
Vermeye Tabi Suçlar) 173
Uçak Kaçırma Suçları 173
Diplomatlara ve Uluslararası Korunan Kişilere Karşı
İşlenen Suçlar 173
Terörün Finansmanı 173
Mali Suçlar 174
Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum 174
Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi 174
Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları 176
Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) 176
Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade Talebinde
Bulunulmasında Usul 177
İ. Geri Vermede Sürecinde Tutuklama İşlemleri 177
J. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı Ülke Ceza
Kanunun Değeri) 178
CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 179
Genel Olarak 179
Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından Uygulanmasında İstisnalar 179
Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu 179
Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı Sorumluluğu 179
Cumhurbaşkanı’nın Görevi İle İlgili İşlediği Suçlardan Sorumluluğu 181
Yasama Sorumsuzluğu 186
Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık) 186
Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun Koşulları 187
Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları 188
Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı) 188
Kovuşturma Yasağının İstisnaları 189
Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki Farklar 190
Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda Zamanaşımı Sorunu 191
Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından Uygulanmasında İstisnalar 192
Diplomatlar 192
Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar 193
Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların Dokunulmazlığı Farklıdır 194
Yabancı Askerler 194
Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 194
Yargı Yetkisi 195

Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi 195
Öncelikli Yargı Yetkisi 195
Gönderen Devletin Yargı Yetkisi 195
Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 195
Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 196
Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi 196
Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi 196
Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi 196
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI
SUÇ KURAMI 197
Suçun Yapısını Açıklayan Kuramlar 200
Klasik Suç Kuramı 200
Klasik Suç Kuramında Hareket 201
Klasik Suç Kuramında Netice 201
Klasik Suç Kuramında Nedensellik Bağı 201
Klasik Suç Kuramında Fiil 202
Klasik Suç Kuramına Göre Suçun Unsurları 202
Klasik Suç Kuramına Göre Tipiklik 202
Klasik Suç Kuramına Göre Hukuka Aykırılık 202
Klasik Suç Kuramına Göre Kusurluluk 203
Yeni Klasik (Teleolojik / Neo Klasik) Klasik Suç Kuramı 203
Yeni Klasik Suç Kuramında Hareket 204
Yeni Klasik Suç kuramında Suçun Unsurları 204
Yeni Klasik Kurama Göre Tipiklik 204
Yeni Klasik Kurama Göre Hukuka Aykırılık 205
Yeni Klasik Kurama Göre Kusurluluk 205
Amaççı (Gai / Finalist) Suç Kuramı 206
Amaççı Suç Kuramına Göre Tipiklik 207
Amaççı Suç Kuramına Göre Kusur 207
Amaççı Suç Kuramına Göre Kast 207
Amaççı Suç Kuramına Göre Taksir 208
Amaççı Suç Kuramına Göre Hata 208
Sentezci (Teleolojik) Kuram 209
Sentezci Kurama Göre Suçun Unsurları 209
Tipiklik 210

Hukuka Aykırılık 210
Kusur 210
Sentezci Kurama Göre Kast 210
Sentezci Kurama Göre Taksir 210
SUÇUN UNSURLARI 211
Genel Olarak 211
Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru) 213
Tipiklik ve Hukuka Aykırılık 215
Tipiklik ve Hukuki Hata 215
Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç 215
Tipiklik ve Kuruntu Suç 216
Tipiklik ve İşlenemez Suç 218
Tipiklikte Yer Alan Unsurlar 218
Tipikliğin Maddi Unsurları 220
Hareket 222
Hareketi Açıklayan Kuramlar 225
Hareketi Hukuki Anlamın Dışında Ele Alan Kuramlar
(Ontolojik Kuramlar) 226
Doğal (Nedensel) Hareket Kuramı 226
Amaççı (Gai – Final) Hareket Kuramı 228
Sosyal Hareket Kuramı 230
Hareketi Hukuki Anlamın İçinde Ele Alan Kuramlar 232
Normativist Hareket Kuramı 232
Hareket Kuramlarının Değerlendirilmesi 233
Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan Durumlar 233
Hareketin Sayısına Göre Suçların Sınıflandırılması 236
Tek Hareketli Suçlar 236
Birden Çok Hareketli Suçlar. 236
aa) Birleşmiş (Birleşik) Hareketli Suçlar 236
bb) Bölünebilen veya Kesintili Suçlar/Amaç Suç – Araç Suç 237
cc) Seçimlik Hareketli Suçlar 237
dd) İtiyadi Suçlar 240
Geçitli Suçlar 241
Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması 241
İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar 241
(a) İhmali (Edilgen Hareketle İşlenen Suçlar) Suçlar 242
Hareketin Önemine Göre Suçlar 252
Serbest Hareketli Suçlar 252
Bağlı Hareketli Suçlar 253

Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine Göre Suçların Sınıflandırılması 253
Ani Suç 253
Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 254
Hareketin Aşamasına Göre Suçların Sınıflandırılması 258
Kalkışma Suçları 258
Netice 259
Neticenin Esasını Açıklayan Kuramlar 260
Doğalcı Kuram 260
Tehlike Kuramı 260
Kuralcı Kuram 260
Neticeye Göre Suçların Tasnifi 261
Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz suçlar, Şekli suçlar,
Sırf Hareket Suçları)-Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar) 261
Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz Suçlar/Sırf
Hareket Suçları/Soyut Neticeli Suçlar) 261
Neticeli Suçlar (Maddi Neticeli Suçlar) 262
Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar 263
Nedensellik Bağı 264
Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik Düşüncesi =
Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği 265
Uygun Sebep Kuramı 267
Etkin Sebep Kuramı 269
En Etkin Sebep Kuramı 270
Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi) 270
Beşeri Nedensellik Kuramı 271
Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Kuramı 271
Bazı Nedensellik Durumları 274
Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice) 274
Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek Netice) 274
Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik 276
Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi 276
Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin Eklenmesi 277
Hareketten Sonra Meydana Gelen ve Mağdurun Kusuru ile Bir Nedenin Eklenmesi. 277
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar 278
Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/Nedensellik
Bağının Kesilmesi) 278
(ı) Varsayılan Nedensellik 279
Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması 279

Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında Olması 279
Sosyal Nedensellik 280
Risk Azalması 281
Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması 281
Rücu Yasağı 282
Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne
Uymasına Rağmen Neticenin Gerçekleşmesi 283
(ö) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik 284
Fail 285
Özgü Suç 286
Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 289
Tüze Kişilik Kavramı 290
Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar 290
Farazilik Kuramı 290
Gerçeklik Kuramı 290
Karma Kuram 291
TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu ve Faillik
Durumu 292
Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım 292
Kabahatler ve Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 293
Mağdur 296
Suçun Konusu 303
Suçun Maddi Konusu 303
Suçun Hukuki Konusu 304
Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması 305
Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı 305
Zarar Suçu 306
Tehlike Suçu 307
Somut Tehlike Suçu 307
Soyut Tehlike Suçu 308
Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları 309
Genel Olarak 309
Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur Kavramları Arasındaki
İlişki 310
Hareket Yeteneği ile Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki İlişki 311
Suçun Manevi Unsuru ile Kast ve Taksir Kelimeleri Arasındaki İlişki 312
Kast ve Taksir ile Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 312
Kast 313

Kastı Açıklayan Kuramlar 314
Tasavvur Kuramı 314
İrade Kuramı 315
Bilinç ve İrade Kuramı 315
Kastın Unsurları 318
Kastın Bilme Unsuru 318
Kastın İsteme Unsuru 323
Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast) 324
Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast) 324
Olası Kast 328
Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya Atılan Kuramlar 328
Olası Kasta İlişkin TCK m. 21/2’de Yer Alan Düzenleme 331
Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi veya Yoğunluğu 333
Olası Kastta Sorumluluk 333
Kastın Aranacağı Zaman 336
Başlangıç kastı 336
Eş zamanlı Kast 336
Eklenen Kast 336
Kastın Türleri 337
Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus Directus) 337
Doğrudan Kast (Dolus Directus) 337
Olası Kast (Dolus Eventualis) 337
Özel Kast. 337
Ani Kast 338
Tasarlama (Taammüt) Kastı 339
Taksir 340
Genel Olarak 340
Taksirin Hukuki Esasını Açıklayan Kuramlar 340
Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Kuramı 341
Etkin Sebep Kuramı 341
Önleyebilme Kuramı 341
Yanılma Kuramı 341
Öngörebilme Kuramı 341
Taksirin Unsurları 342
Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 343
Hareketin İradiliği 343
Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık 344
Neticenin Öngörülebilir Olması 346
Neticenin İstenmemiş Olması 348

Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 349
Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu 350
Üçüncü Kişinin Hareketi 350
Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur. 350
Üçüncü kişinin hareketi kusurludur. 350
Üçüncü kişi kasten kusurludur. 350
Üçüncü kişi taksir ile kusurludur. 351
Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur. 351
Mağdurun Hareketi 351
Mağdurun hareketi kusurlu değildir. 351
Mağdurun hareketi normal değil ancak kusurlu ve hukuka
aykırı da değildir 351
Mağdurun hareketi kusurludur 352
Meydana gelen netice tamamen mağdurun kusurlu hareketinden meydana gelmiştir 352
Meydana gelen netice bakımından hem fail hem de
mağdur kusurludur. 352
Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/Taksirin Görünüş şekilleri) 352
Dikkatsizlik 353
Özensizlik (Tedbirsizlik) 353
Taksirin Derecelendirilmesi 355
Taksir Türleri (Çeşitleri) 356
Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz Taksir 356
Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu Taksir)=Nitelikli Taksir 357
Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı 358
Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki Sonuçları 359
Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı 360
Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi veveya Cezada İndirim
Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep (TCK m. 22/6) 361
Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 367
Taksir ve Teşebbüs 368
Taksir ve İştirak 368
Taksir ve Hata 369
Taksir ve Kabahat 369
Taksir ve Kusur 369
Taksir ve Kusursuz Sorumluluk 371
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 372
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum Şekilleri 374

Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri 376
Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 376
Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç 376
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Kast-Taksir Bileşimi
(Kombinasyonu) 380
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs 382
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak 384
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz Sorumluluk 384
Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk Nedenlerinin
Bulunmaması 385
Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri 388
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Sınıflandırılması Sorunu 390
Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri 392
Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa 392
Kanun Teriminin Anlamı 393
Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 397
Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı 397
Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 397
İhtar 397
Bedeni Kuvvet Kullanma 398
Maddi Güç Kullanma 398
Silah Kullanma 398
Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık İlkesi 400
Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi 401
Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi 401
Meşru Savunma 403
Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği 403
Meşru Savunmanın Koşulları 403
Saldırıya İlişkin Koşullar 403
Bir Saldırı Olmalıdır 404
Bu Saldırı Haksız Olmalıdır 406
Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi veya Tekrarı Muhakkak Olmalıdır 408
Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır 410
Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı Olabileceği Gibi,
Üçüncü Bir Kişiye De Yönelebilir 411
Saldırı Mutlaka Bir İnsandan Kaynaklanmalıdır 412
Savunmaya İlişkin Koşullar 412

Savunmada Zorunluluk Olmalıdır 413
Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran Bulunmalıdır 413
Konu Bakımından Orantı/Haklar Arasında Orantı 414
Araç Bakımından Orantı 414
Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır 415
Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma 416
Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve Kendiliğinden Harekete
Geçen Önlem/Offendicula 416
Meşru Savunmada Sınırın Aşılması 417
Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan,
Korku veya Telaş ile Aşılması 417
Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması
(Taksir ile Aşılması) 418
Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya Olası Kast) ile Aşılması 419
Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması 419
Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi 419
Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi 419
Meşru Savunma ve Hata 420
Hakkın Kullanılması 420
Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi 421
Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın Kullanılması Durumları 421
Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale 422
Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin Yetkili Kişi Olması Gerekir 422
Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve Muhtemel Sonuçları Bakımından Aydınlatılmış Olması Gerekir 423
Hastanın Rızasının Bulunması/Aydınlatılmış veya
Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken Geçerli Rızası 424
Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu (Endikasyon) 425
Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine Uygun İcra Edilmiş Olması/Hekimlik Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra Edilmiş Olunması
Gerekir 425
Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı İle Yapılmış Olması 426
Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı 426
Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası 427
Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası 428

Haber Verme ve Haberleşme Hakkının İcrası/Gazetecilik
Mesleğinin İcrası 428
İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması 429
Spor Faaliyetleri 430
Tedip Hakkı 431
İhbar ve Şikâyet Hakkı 432
Organ ve Doku Nakli 432
İlgilinin Rızası 434
Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri 434
Tipikliği Kaldıran Rıza 434
Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza 434
Rızanın Hukuki Esası 435
Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin Gereken Koşullar 436
Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği Bir
Hakkın Bulunması 436
Uluslararası Suçlar (TCK m. 76 – 80) 436
Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169) 437
Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85) 437
Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar (TCK m. 86 – 98) 438
Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma (TCK m.
99 – 101) ................................................................................. 439
Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar (TCK m. 102 – 105) 439
Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 – 124) 439
Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 - 131) 440
Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar (TCK
m. 131 - 140) 440
Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141 - 169) 440
Topluma Karşı Suçlar (TCK m. 170 -246) 441
Genel Tehlike Yaratan Suçlar (TCK m. 170 - 180) 441
Çevreye Karşı Suçlar (TCK m. 180 - 184) 441
Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar (TCK m. 185 - 196) 441
Kamu Güvenine Karşı Suçlar (TCK m. 197 - 212). 441
Kamu Barışına Karşı Suçlar (TCK m. 213 - 222) 441
Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar
(TCK m.223 - 224) 441
Genel Ahlâka Karşı Suçlar (TCK m.225 - 229) 441
Aile Düzenine Karşı Suçlar (TCK m. 230 - 234) 441
Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar (TCK m. 235 -
242) ......................................................................................... 441 (x) Bilişim Alanında Suçlar (TCK m. 242 - 246)............................. 441

Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler (TCK m.
247-343) ........................................................................................ 441
Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı
Suçlar (TCK m. 247 - 266) 441
Adliyeye Karşı Suçlar (TCK m. 267 - 298) 441
Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının
Saygınlığına Karşı Suçlar (TCK m. 299 - 301) 442
Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK m.302 - 308) 442
Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
(TCK m.309 - 316) 442
Millî Savunmaya Karşı Suçlar (TCK m.317 - 325) 442
Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (TCK m. 326 - 339) 442
Yabancı Devletlerle Olan İlişkilere Karşı Suçlar (TCK m.
340 - 343)................................................................................ 442
Rızaya Ehliyet 442
Rıza Açıklaması 443
TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülüklerin Çatışması 445
Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği Şekiller 446
Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında Yükümlülüklerin Çatışması 447
İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 447
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması 448
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir İle Aşılması 448
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik veya Heyecan ile
Aşılması 449
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması 450
Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Hata İle Aşılması 450
KUSURLULUK 451
Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki 452
Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki 453
Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar 454
Psikolojik Kuram 454
Normatif Kuram 454
Kusurluluğun Kapsamı 455
Fiil Kusuru 455
Fail Kusuru 455
Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki 455
Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki 456

Kusurluluğun Unsurları 456
Kusur Yeteneğine Sahip Olmak 456
Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman 458
Kusur Yeteneği ile Kusurluluğu Etkileyen Kavramları Arasındaki
İlişki 459
Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin Bulunmaması 459
Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 460
Yaş Küçüklüğü 461
0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/1) 461
13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/2) 462
16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/3) 463
Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara Uygulanacak
Hükümler 463
Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan Çocuklara İlişkin
TCK ve CMK’da Öngörülen Özel Düzenlemeler 464
Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33) 465
Akıl Hastalığı=(TCK m. 32) 466
Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından Kabul
Gören Sistemler 466
Biyolojik Sistem 466
Psikolojik Sistem 466
Karma Sistem 466
Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine Etki Eden Durumları 467
Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde
Etkisinde Olma (TCK m. 34) 469
Geçici Nedenler 470
Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma 472
İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya Uyuşturucu Madde
Alma 472
İsteyerek (İrade İle) Alkol veya Uyuşturucu Madde
Alma 473
Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Olmak 476
Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) 477
Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi/Yetkili
Amirin Emrini İfa 478
Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları 480
Bir Emir Bulunmalıdır 480
Emir Hukuka Uygundur 481
Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk Emri Verenin Hukuken
Emir Vermeye Yetkili Olması 482

Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk 483
Emir Hukuka Aykırıdır 484
Emrin Konusu Suçtur 487
Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır 490
Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır (Emir Bağlayıcı
Olmalıdır) 493
Zorunluluk Hali 493
Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 493
Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliğini Açıklayan Kuramlar 493
Koruma İçgüdüsü Kuramı 493
Manevi Cebir Kuramı. 494
Saiklerin Sosyalliği Kuramı 494
Amaç Kuramı 494
Hakların Çatışması Kuramı 494
Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Kuramlar 495
Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi Olduğu Kuramı 495
Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi (Kusurluluğu Kaldıran
Sebep) Olduğu Kuramı 495
Fark Gözetme Kuramı 495
TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği 497
Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi İle Kusurluluğu
Kaldıran Sebep Olması Arasındaki Farklar 499
Zorunluluk Halinin Koşulları 499
Tehlikeye İlişkin Koşullar 499
Bir Tehlike Bulunmalıdır 499
Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır 501
Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır 502
Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunmalıdır 502
Korunmaya İlişkin Koşullar 503
Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması 503
Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Nedensellik Bağının Bulunması 504
Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket
Arasında Orantı Bulunması 504
Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması 505
Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması 506
Cebir ve Şiddet 507
Korkutma veya Tehdit 509
Hata (Yanılma) 512

Hata Kavramı 513
Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi Hata / Unsur
Yanılgısı) 514
Suçun Konusunda Hata 517
Şahısta Hata (Mağdurda Hata) 519
Nedensellik Bağında Hata ve Sapma 522
Hedefte Sapma 523
Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata 526
Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata 527
Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata 528
Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller ve Bu
Hallerde Hata 529
Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait
Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata 530
Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 531
Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata 534
Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık Hatası, Tipiklik
Hatası) 537
Kaza ve Tesadüf (Öngörülememe/Beklenememe) 541
Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı Koyamama) 542
İ. Kusurluluğu Azaltan Haller 544
Haksız Tahrik 544
Genel Olarak 544
Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza Verilmesinin Hukuki Sebebi/Haksız Tahrik Kurumunun Hukuki Niteliği 545
Öznel (Sübjektif) Görüş 545
Nesnel (Objektif) Görüş 546
Karma Görüş 546
Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından ETCK ile TCK
Arasındaki Farklar 546
Haksız Tahrikin Koşulları 547
Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır 547
Hareket Haksız Olmalıdır 548
Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme, Acı Duyma,
Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli Elem) Meydana Gelmelidir 550
Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme, Acı Duyma, Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir (Nedensellik Bağı) 551
Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin Kaynağına Yönelmiş
Olmalıdır 552

Haksız Tahrik ile Bazı Ceza Hukuku Kurumları Arasındaki İlişki 553
Haksız Tahrik ile Tasarlama Arasındaki İlişki 553
Haksız Tahrik ile Taksirli Suç Arasındaki ilişki 554
Haksız Tahrik ile Kan Gütme Saiki/Özel Kast Arasındaki İlişki 555
Haksız Tahrik ile Meşru Savunma Arasındaki ilişki 555
Haksız Tahrik ile Hata Arasındaki İlişki 556
Haksız Tahrik ile Takdiri Hafifletici Nedenler Arasındaki İlişki 556
Haksız Tahrik ile İştirak Arasındaki İlişki 557
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ 557
Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması 560
Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller 561
Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 561
Şahsa Bağlı Nitelikli Haller 561
Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 561
Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller 561
Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Haller 561
Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller 561
Fiile Bağlı Nitelikli Haller 562
Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller 562
Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından Nitelikli Haller 565
Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller 565
SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR 565
Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları 566
Ön Koşullar 573
Ceza Muhakemesi Koşulları 574
Şahsi Cezasızlık Sebepleri 576
TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri 577
TCK’ndaki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri 577
TCK’ndaki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi İndirim Nedenleri 577
Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep
Olarak Etkin Pişmanlık 578
BEŞİNCİ BÖLÜM SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 583
TEŞEBBÜS 583
Kavram 583

ETCK ile TCK’nın Karşılaştırılması 583
Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi 585
Öznel (Sübjektif) Görüş 585
Nesnel (Objektif) Görüş 585
Etki Görüşü 586
Karma Görüş 586
Teşebbüsün Hukuki Niteliği 587
Teşebbüsün Koşulları/Unsurları 588
Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır 588
İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir Suç Olmalıdır 591
Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 592
Elverişli Hareketin Anlamı 592
Doğrudan Doğruya İcraya Başlama 595
Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleştirilememesi 601
Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin Tamamlanamaması 602
Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin Gerçekleştirilememesi 604
Gönüllü Vazgeçme 604
Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği 606
Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasını Açıklayan Görüşler 606
Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları 608
Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti 612
İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ve Şeriklere
Etkisi 617
Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki 618
Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 618
İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs 619
İşlenemez Suçta Kişiye Ceza Verilmemesini Açıklayan Görüşler 620
Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar 623
Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 628
İŞTİRAK 630
Genel Olarak 630
İştirakın Hukuki Esası 633
İştirakte Suç Sayısı 633
Suç Birliği Görüşü 633
Suç Ayrılığı Görüşü 633

İştirakın Hukuki Niteliği 633
İştirake İlişkin Hükümlerin Tipikliği Sınırlandırdığı Görüşü 634
İştirake İlişkin Hükümlerin Cezai Sorumluluğu Alanı ve Tipikliği
Genişlettiği Görüşü 635
İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda Kabul Edilen
Sistemler 636
Eşitlik (Teklik) Sistemi 636
İkilik Sistemi 636
Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi 637
İştirak Şekilleri/Türleri 638
Faillik 640
Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik) 640
Müşterek Faillik/Birlikte Faillik 641
Müşterek Failliğin Unsurları 642
Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet
Kurma/Hareketin Birlikte İcra Edilmesi 642
Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması 647
Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 650
İhmali Suçlarda Müşterek Faillik 651
Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik 652
Netice Sebebiyle İşlenen Suçlarda Müşterek Faillik 652
Dolaylı Faillik 652
Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) 658
Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları 659
Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması 659
Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının Bulunması 660
İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına
Varmış Olması (İcra Hareketlerine Başlanmış Olunması) 666
İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması 667
Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması 672
Şeriklik Şekilleri 672
Müşterek Faillik 672
Azmettirme 672
Yardım etme 684
Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması (Sirayeti) 688
Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması. 689
Cezayı Artıran Şahsi Nedenler 689
Cezayı Artıran Fiili Nedenler 692

Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması 693
Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması 693
Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme 694
Kabahate İştirak 697
SUÇLARIN İÇTİMAI 698
Genel Olarak 698
Bileşik Suç 701
Genel Olarak. 701
Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri 701
Tam (Gerçek) Bileşik Suç 701
Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç 703
Bileşik Suçta Manevi Unsur 705
Bileşik Suçta Zamanaşımı 705
Bileşik Suçta İştirak 705
Bileşik Suçta Uzlaşma ve Şikâyet 705
Bileşik Suçta Teşebbüs 706
Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme 706
Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi 706
Zincirleme Suç (Müteselsil Suç) 707
Genel Olarak. 707
Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan Görüşler 708
Tek Suçun Varlığı Görüşü 708
Çok Suçun Varlığı Görüşü 708
Zincirleme Suçun Koşulları 709
Suç İşleme Kararında Birlik 709
Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi 712
Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi 721
Mağdurun Aynı Olması 721
Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar 727
Zincirleme Suçta Yaptırım 728
Fikri İçtima 730
Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler 732
Suç Tekliği Görüşü 732
Suç Çokluğu Görüşü 732
Fikri İçtimanın Koşulları 732
Tek Fiilin Bulunması 732
Fiil Kelimesinden Hareketi Anlayan Görüş 733

Fiil Kelimesinden Neticeyi Anlayan Görüş 738
Tek Fiil kelimesinden Suç İşleme Kastının Tekliğini Anlayan Görüş 740
Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi 741
Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi 747
Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar 748
Maddi Unsur 748
Manevi Unsur 749
Teşebbüs 749
İştirak 749
Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren Nedenler 749
Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima 750
Kesintisiz suç – Ani suç ve Fikri İçtima 751
Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima 754
Kabahatlerde İçtima 754
GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/ YASALARIN TEKLİĞİ) 755
Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda Tek Bir Normun Uygulanmasının Gerekçeleri 756
Özel Norm – Genel Norm İlişkisi 756
Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi/Asli Normun Önceliği - Yardımcı
Normun Sonralığı İlkesi 758
Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi 761
Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi 762
ALTINCI BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ
YAPTIRIM KURAMI 765
Genel Olarak 765
TCK’nda Öngörülen Yaptırım Şekilleri 765
Ceza 765
Cezanın Amaçları 765
Mutlak Görüşler 765
Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı 766
Cezanın Adalet Amacı 766
Nisbi Görüşler 766
Özel Önleme 767
Genel Önleme 768

Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş 769
Cezanın Özellikleri/Nitelikleri 769
Cezanın Türleri 770
Hapis Cezası 770
Müebbet Hapis Cezası 770
Süreli Hapis Cezası 771
Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek İmkânlar 771
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 771
Hukuki Nitelik 771
Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların
Uygulanma Koşulları 772
aa) Nesnel (Objektif) Koşullar 772
bb) Öznel (Sübjektif) Koşul: 774
TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek Yaptırımlar 775
Suç Tanımında Hapis Cezası ile Adlî Para Cezasının Seçenek Olarak Öngörüldüğü Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse; Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına Çevrilmez.
(TCK m. 50/2) 780
Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası, Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine Çevrilir.
(TCK m. 50/3). 782
Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci Fıkranın (a) Bendine Göre Adlî Para Cezasına Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde
Uygulanmaz. (TCK m. 50/4). 783
Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para Cezası veya Tedbirdir. (TCK m.
50/5)............................................................................................... 784
Hüküm Kesinleştikten Sonra Cumhuriyet Savcılığınca Yapılan Tebligata Rağmen Otuz Gün İçinde Seçenek Tedbirin Gereklerinin Yerine Getirilmesine Başlanmaması veya Başlanıp da Devam Edilmemesi Hâlinde, Hükmü Veren Mahkeme Kısa Süreli Hapis Cezasının Tamamen veya Kısmen İnfazına Karar Verir ve Bu Karar Derhâl İnfaz Edilir. Bu
Durumda, Beşinci Fıkra Hükmü Uygulanmaz. (TCK m. 50/6) 784
Hükmedilen Seçenek Tedbirin Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle Yerine Getirilememesi Durumunda,

Hükmü Veren Mahkemece Tedbir Değiştirilir. (TCK m.
50/7). ............................................................................................. 787
Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi 788
Genel Olarak 788
Ertelemenin Hukuki Niteliği 789
Erteleme Kurumunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 789
aa) Lehte İleri Sürülen Görüşler 789
bb) Aleyhte İleri Sürülen Görüşler 789
Ertelemenin Koşulları 790
aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1). 790
bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1-b) Mahkûmun Suçu İşledikten Sonra Yargılama Sürecinde Gösterdiği Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç İşlemeyeceği
Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 798
cc) Erteleme Kararı Verilebilmesi İçin Ek Seçimlik Koşullar 801
Erteleme Kararı 803
Denetim Süresi (TCK m. 51/3) 804
Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun Yükümlülükleri 806
Denetim Süresi İçinde Hükümlünün Yükümlülüklerini
Yerine Getirmemesi 807
Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi, Kasıtlı Bir Suç
İşlenmemesi veya Yükümlülüklere Uyulması 809
Hapis Cezasının Sakıncalarını Giderme Amacıyla Kabul Edilen
Diğer Kurumlar 810
Uzlaştırma 810
Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi. 810
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 810
Adli Para Cezası 813
Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen
Sistemler 813
Klasik Sistem 813
Gün Para Cezası Sistemi 814
TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası Sistemi. 815
Gün Para Cezasının Belirlenmesi 816
Belirlenen Adli Para Cezasının Uygulanması 819
Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine Getirilmemesi 819
Adli Para Cezasında Erteleme, Zamanaşımı. 821
Güvenlik Tedbirleri 822
Genel Olarak 822
Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar 823
Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği 825

Güvenlik Tedbirinin Amacı 825
Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Farklar 825
Güvenlik Tekbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak Noktalar 827
TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri 827
Belli Haklardan Yoksun Bırakılma (TCK m. 53) 827
Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Koşulları 828
Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin
Uygulanma Süresi 830
Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden Sonra Belirli Bir Süre
Devam Edeceği Durum 832
TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları 835
TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları 837
Müsadere 839
Genel Olarak 839
Müsaderenin Hukuki Niteliği 840
Müsadere Türleri 842
Eşya Müsaderesi 842
Kazanç Müsaderesi 850
Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 856
Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 856
Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler Hakkında Uygulanaca
Güvenlik Tedbirleri 857
Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri 857
Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri 857
TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları 858
Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir Özel Hukuk Tüzel Kişisi
Bulunmalıdır 858
Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin Verdiği Yetkinin Kötüye
Kullanılması Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir. 859
Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk Tüzel Kişisinin
Yararına İşlenmelidir. 860
Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Yararına Olarak Kasten
İşlenen Suçtan Dolayı Mahkûmiyet Kararı Verilmelidir. 860
Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına Yönelik Açık Hüküm
Bulunmalıdır 861
Hâkim veya Mahkemenin Takdir Yetkisi/Orantılılık İlkesi 861
Uygulanacak Tedbirler 861

İznin İptali 861
Müsadere 862
SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR 863
Genel Olarak 863
Tekerrürün Hukuki Niteliği 863
Tekerrür Türleri 864
Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları 866
Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen Mahkûmiyet
Kararı Kesinleşmiş Olmalı 866
Yeni Bir Suçun İşlenmesi 870
Tekerrür Süresi 872
Tekerrür yasakları. 873
Tekerrürün Sonuçları 874
YEDİNCİ BÖLÜM
CEZANIN BELİRLENMESİ VE MAHSUP
CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 877
Genel Olarak 877
Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas Alınan
Ölçütler 878
Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi 887
Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı 887
Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde Uygulanması 888
Cezayı Artıran Nitelikli Haller 892
Cezayı Azaltan Nitelikli Haller 892
Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirlemede Uyulacak Usuller 893
Teşebbüs 893
İştirak 893
Haksız Tahrik 894
Yaş Küçüklükleri ile Akıl Hastalıkları 894
Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler 894
Takdiri İndirim Nedenleri (TCK m. 62) 894
TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri 895
TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri 897
Cezanın hesaplanması 900
Hapis Cezasının Hesaplanması 900
Adli Para Cezasının Hesaplanması 900
Cezaların İçtimaı 902

Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması 903
İ. Mahsup 905
Mahsubun Hukuki Esası 905
Mahsubun Uygulanma Koşulları 906
Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır 906
Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm Kesinleşmeden
Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış Olmalıdır 907
Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir 909
Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme Vermelidir 909
SEKİZİNCİ BÖLÜM
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER
GENEL OLARAK 911
SANIĞIN ÖLÜMÜ 913
HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ 914
AF 914
Genel Olarak 914
Affın Türleri 916
Genel Af. 916
Özel Af 917
ZAMANAŞIMI 918
Genel Olarak 918
Ceza Hukukunda Zamanaşımının Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 919
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Lehinde İleri Sürülen Görüşler 919
Manevi Yönden Acı Çekme Görüşü 919
Suç İşleyen ve Kaçak Durumda Olan Kişinin Uslanmış Olduğu Görüşü 919
Kamuoyunun İlgisinin Azalması ve Suçun Delillerinin Kaybolması Görüşü/Sosyal Fayda Görüşü 919
Cezanın Önleme İşlevinin Ortadan Kalkması Görüşü 920
Soruşturmanın Terki ve Failin Cezalandırılmama Hakkını Kazanması Görüşü 920
Failin Manevi Dünyasının Değiştiği Görüşü 920
Ceza Hukukunda Zamanaşımı Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 920
Beccaria’nın Görüşü 920
Bentham’ın Görüşü 920
Pozitivist Görüş 921
Zamanaşımının Hukuki Niteliği 921

Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş 922
Zamanaşımını Ceza Hukuku Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş 922
Zamanaşımını Karma Nitelikte Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş 922
Dava Zamanaşımı 923
Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar 923
Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 924
Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar 925
Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre 925
Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar Bakımından ETCK İle TCK’nın Karşılaştırılması 925
Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi 926
Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza 926
Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı Anın Tespiti 928
Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı Gerektiren Haller
Bakımından 928
Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri ve Mağdurun
Yaşı Bakımından 928
Tamamlanmış Suç 929
Teşebbüs Halinde Kalan Suç 929
Kesintisiz Suç. 929
Zincirleme Suç 929
Çocuklara Karşı İşlenen Suç 929
İştirak Halinde İşlenen Suç 930
Objektif Cezalandırma Koşulunun Arandığı Suç 930
Dava Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 931
Dava Zamanaşımının Durması 931
İzin 931
Karar 932
Bekletici Meselenin Çözümü 933
Kaçak Kararı 934
Dava Zamanaşımınının Kesilmesi 936
Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: 936
Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda
İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi 936
Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama
Kararının Verilmesi 937
Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi 938
Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da Olsa, Mahkûmiyet
Kararı Verilmesi 938

Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine Dava
Zamanaşımının Uzaması 940
Ceza Zamanaşımı 943
Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler 945
Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı 946
Ceza Zamanaşımının Durması 947
Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi 949
Ceza Zamanaşımının Sonuçları 949
Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik Tedbirlerine) Etkisi 949
Müsaderede Zamanaşımı 949
Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 949
ŞİKÂYET 950
Tanım 950
Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği 950
Şikâyetin Koşulları 951
Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir 951
Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet Hakkını
Kullanması Gerekir 951
Şikâyet Hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde Yapılmış Olması
Gerekir 953
Şikâyetin İlgili Mercilere Yapılması Gerekir 954
Şikâyetin Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir 955
Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar 955
Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme) 955
Yapılan Şikâyetin Geri Alınması 958
Şikâyette Sirayet 961
Şikâyet Hakkının Kullanılmasında Sirayet 961
Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet 961
ÖNÖDEME 963
Tanımı ve Hukuki Niteliği 963
Koşulları 964
Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır 964
Sadece Adli Para Cezası Öngörülmüş Olabilir 965
Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Seçimlik Olarak Öngörülmüş Olabilir 965
Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş Olabilir 965
Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi 966
Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır 966

Ödenmesi Gereken Hapis Cezasıdır 966
Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır 966
Önödeme Usulü ve Sonuçları 966
Soruşturma Evresi Bakımından 966
Kovuşturma Evresi Bakımından 967
Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar/Önödeme Yasağı 968
Önödemede Süreye Bağlı Ceza Artırım Durumu 968
Önödemenin Sonuçları 968
Önödemenin Etkileri 968
KAYNAKÇA 971