Mustafa ÖZEN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR . 15
GİRİŞ . 17
BİRİNCİ BÖLÜM
DENİZ HUKKUNDA TEMEL KAVRAMLAR, DENİZ YOLUYLA EŞYA (YÜK/MAL)
TAŞIMA TÜRLERİ, DENİZ YOLUYLA EŞYA (YÜK/MAL) TAŞIMA SÖZLEŞMESİ
TEMEL KAVRAMLAR 23
DENİZ TAŞIMACILIĞI TÜRLERİ 30
İç Taşımacılık . 30
Dış Taşımacılık . 30
Türkiye Limanlarına Uğrayarak Yapılan Geçiş (Transit) Taşımacılık 31
Yabancı Limanlar Arası Taşımacılık 31
Düzenli Hat Taşımacılığı 31
Düzensiz Hat Taşımacılığı 31
III. DENİZ TAŞIMACILIĞINDA UYGULANACAK ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER 32
La Haye Kuralları (30/8/1921 ve 25/8/1924) 32
Visby Kuralları ve SDR (Special Drawing Rihgt) Protokolü (Brüksel
Protokolleri (1968 ve 1979). 33
Hamburg Kuralları (31/3/1978). 35
Rotterdam Kuralları (2009) . 35
DENİZ YOLUYLA EŞYA (YÜK/MAL) TAŞIMA SÖZLEŞMESİ . 36
Sözleşme ile İlgili Emredici Hükümler 36
Eşya Taşıma Sözleşmesi ve Navlun Sözleşmesi İfadeleri Arasındaki
Anlam İlişkisi 37
Deniz Yoluyla Eşya Taşımacılığında Sözleşme Türleri 38
Çarter Sözleşmesi . 38
Kırkambar Sözleşmesi. 40
Alt Taşıma Sözleşmesi. 41
Karma Taşıma Sözleşmeleri 43
8 İçindekiler
Deniz Yoluyla Eşya/Yük/Mal Taşıma Sözleşmesinin Hukuki Niteliği 44
Deniz Yoluyla Eşya/Yük/Mal Taşıma Sözleşmesinin Sözleşmenin Konusu.44
Deniz Yoluyla Eşya/Yük/Mal Taşıma Sözleşmesinin Tanımı. 45
Deniz Yoluyla Eşya/Yük/Mal Taşıma Sözleşmesinin Sözleşmenin Şekli . 45
Sözleşmenin Süresi 46
İ. Deniz Yoluyla Eşya/Yük/Mal Taşıma Sözleşmesinin Unsurları. 46
Sözleşmenin Tarafları. 49
Taşıyan 49
Taşıyan ve Donatan Arasındaki İlişki 50
Taşıtan. 57
Taşıtan Dışında Kalan ve Fakat Taşıma ile Birebir İlgili Olan Kişiler
(Yük ile İlgili Kişiler) . 57
Sözleşmenin Taraflarının Hakları ve Yükümlülükleri 58
Taşıtanın Hakları ve Yükümlülükleri 58
Taşıtanın Hakları. 58
Taşıtanın Yükümlülükleri 61
(1) Taşınacak Eşya ile İlgili Yükümlülük . 61
(2) Ücret Ödeme Yükümlülüğü . 64
Taşıyanın Hakları ve Yükümlülükleri . 64
Taşıyanın Hakları 64
(1) Ücret (Navlun) İsteme Hakkı 64
(2) Hapis Hakkı 65
Taşıyanın Yükümlülükleri 66
(1) Eşyanın Taşınacağı Gemi Bakımından 66
(2) Taşınacak Eşya Bakımından . 71
(a) Taşınan Eşyanın Boşaltılmasında Özen Yükümlülüğü . 79
Yükün Yüklenmesinde, Yolculukta ve Boşaltılmasında Yapılan
Masrafların Ödenmesi 98
İKİNCİ BÖLÜM
TAŞIYANIN SORUMLULUK VE SORUMSUZLUK DURUMLARI
TAŞIYANIN SORUMLULUK DURUMLARI101
Taşıyanın Uluslararası Hukuk (Sözleşme Hükümleri) Kurallarına Göre
Sorumluluk Durumları 101
Taşıyanın Ulusal Hukuka Göre Sorumluluk Durumları ve Koşulları . 101
İçindekiler 9
6098 Sayılı Borçlar Kanunu Hükümlerine göre Taşıyanın Sorumluluk
Durumları 102
6102 Sayılı Ticaret Kanunu Hükümlerine göre Taşıyanın Kendi
Kusuru ve Sorumluluk Durumları . 108
Genel Olarak 108
Kanundan ve Sözleşmeden Kaynaklanan Yükümlülüklerin
Yerine Getirilmemesi veya Yükümlüklere Aykırı Hareket
Edilmesi 114
(1) Geminin Başlangıçta Denize, Yüke ve Yola/Sefere Elverişsizliği
(TTK m. 1141) 116
(2) Geminin Yola Çıktıktan (Denize Açıldıktan) Sonra Denize,
Yola ve Yüke Elverişsiz Hale Gelmesi (TTK m. 1178/1) 127
(a) Eşyanın Yüklenmesi Aşamasında Yapılan Dikkatsizlik
ve Özensizlikler. 129
(b) Eşyanın İstiflenmesi Aşamasında Yapılan Dikkatsizlik
ve Özensizlikler. 131
(c) Eşyanın Taşınması (Taşınırken Muhafazasında)
Aşamasında Yapılan Dikkatsizlik ve Özensizlikler 135
(d) Eşyanın Boşaltılması Aşamasında Yapılan Dikkatsizlik
ve Özensizlikler. 135
(3) Eşyanın Geç Teslim Edilmesi . 139
(4) Konişmentonun Yanlış Düzenlenmesinden Kaynaklanan
Sorumluluk 146
(5) Eşyanın İzinsiz Olarak Başka Bir Gemiye Yüklenmesi veya
Aktarılması 146
(6) Yükün İzinsiz Olarak Güvertede Taşınması 150
(7) Haklı Bir Sebep Olmaksızın Geminin Rotasından
(Güzergâhından/Sefer Yolundan) Sapılması . 152
Zarar Meydana Gelmesi. 156
Nedensellik Bağının Varlığı 162
Kusurun Varlığı. 166
Sorumluluğun Geçerli Olduğu Zaman Dilimi (Sorumluluğun
Başlangıcı ve Bitişi). 175
Fiili Taşıyanın Sorumluluğu. 177
Fiili Taşıyanın Sorumluluğunun Hukuki Niteliği 178
Fiili Taşıyanın Kusura Dayalı Sorumluluğu . 178
Taşıyanın Adamları ve Bu Kişilerin Kusurlu Hareketleri Sonucu Zarar
Meydana Gelmesi ve Bu Zararlardan Taşıyanın Sorumluluğu 179
10 İçindekiler
Gemi Adamları 179
Taşıyanın Taşıma İşletmesinde Çalışan Kişiler (Taşıyanın
Adamları) 186
Kendisini Temsile Yetkili Kıldığı Kişileri ve Taşıma İşletmesinde
Çalışmasa Bile Navlun Sözleşmesinin İfasında Kullandığı Diğer
Kişiler 191
Taşıyanın, Muavin Şahsın (Yardımcı Kişinin) Kusurlu Fiillerinden
Sorumluluğu 194
Taşıtan ve Yükletenin Sorumluluğu. 198
Yükleyenin Sorumluluğu . 198
TAŞIYANIN SORUMLULUKTAN KURTULMA HÂLLERİ .199
Taşıyanın veya Adamlarının Kastının veya İhmalinin Bulunmaması (TTK
1179/1) . 199
Geminin Sevkindenki Kusurdan Kaynaklanan Zararlarda
Sorumsuzluk ve Sorumluluk Durumu 200
Geminin Sevki Dışında Kalan Başkaca Teknik Yönetimine İlişkin
Kusurlu Bir Hareketten Kaynaklanan Zararlardan Sorumsuzluk ve
Sorumluluk Durumu (Teknik Kusur) 203
Yangın (TTK m. 1180/1) . 215
Tedbirli Bir Taşıyanın Göstereceği Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne
Uyulmuş Olsaydı Yine Meydana Gelebilecekti Denilebilen Zararlar
(Kurtuluş Beyyinesi) . 221
Haklı Bir Sebep Nedeniyle Geminin Gideceği Yoldan
(Rotadan/Güzergâhtan) Sapma . 221
III. TAŞIYANIN KUSURSUZLUK VE UYGUN İLLİYET BAĞI KARİNELERİNDEN
YARARLANDIĞI HÂLLER (MUHTEMEL SORUMSUZLUK
DURUMLARI/SORUMSUZLUK KARİNESİ DOĞURAN HALLER).223
Genel Olarak 223
Denizin veya Geminin İşletilmesine Elverişli Diğer Suların Tehlike ve
Kazaları (TTK m. 1182/1-a) 224
Harp Olayları, Karışıklık ve Ayaklanmalar, Kamu Düşmanlarının
Hareketleri, Yetkili Makamların Emirleri veya Karantina
Sınırlamaları (TTK m. 1182/1-b) 228
Mahkemelerin El Koyma Kararları 238
Grev, Lokavt veya Diğer Çalışma Engelleri 238
Yükleten, Taşıtan ve Eşyanın Maliki ile Bunların Temsilcilerinin ve
Adamlarının Fiil veya İhmalleri 240
İçindekiler 11
Hacim veya Tartı İtibarıyla Kendiliğinden Eksilme veya Eşyanın Gizli
Ayıpları ya da Eşyanın Kendisine Özgü Doğal Cins ve Niteliği. 244
Ambalajın Yetersizliği . 246
İşaretlerin (Markaların) Yetersizliği 247
Denizde Can veya Mal Kurtarma Faaliyetleri 248
TTK m. 1181 ve 1182’de Düzenlenmemiş Olan Sorumsuzluk Halleri 250
Mücbir Sebepler . 250
Taşıyanın Sorumluluktan Kurtulması Hâlleri ile Sorumluluk
Sınırlandırılmasına İlişkin Hükümlerin Navlun Sözleşmesine Konu Olan
Eşyanın Zıya, Hasar veya Geç Teslimi Yüzünden, Taşıyan Aleyhine
Açılacak Davalarda Uygulanabilmesi (TTK m. 1190) 253
SORUMSUZLUK SÖZLEŞMESİ, SORUMLULUĞU KISITLAYAN (DARALTAN)
SÖZLEŞME VE SORUMLULUĞUN KANUNİ SINIRLARI. 254
Genel Olarak 254
TTK’da Emredici Hüküm Bulunan ve Bu Nedenle Sorumsuzluk Kaydının
Geçerli Olmayacağı Durumlar (TTK m. 1243) 258
TTK m. 1243’te Düzenlenen Durumlar . 258
TTK m. 1243/1-a’da Düzenlenen Emredici Hükmün Kapsamına
Giren Durumlar 259
TTK m. 1243/1-b’de Düzenlenen Emredici Hükmün Kapsamına
Giren Durumlar 265
TTK m. 1243/1-c’de Düzenlenen Emredici Hükmün Kapsamına
TTK m. 1243/2’de düzenlenen emredici hükümlerin kapsamına
giren durumlar. 266
TTK’da Emredici Hüküm Bulunmayan ve Bu Nedenle Sözleşmede
Sorumsuzluk Kaydının Geçerli Olduğu Durumlar (TTK m. 1244). 266
TTK m. 1244/1-a’da Düzenlene Durumlar 267
TTK m. 1244/1-b’de Düzenlenen Durumlar 269
TTK m. 1244/1-c’de Düzenlenen Durumlar 269
Taşıyanın Borçlarını ve Sorumluluğunu Genişleten veya Ağırlaştıran
Kayıt ve Şartlar (TTK m. 1243/4). 270
Taşıma Faaliyetinin Belirli Bir Kısmının Fiili Taşıyan Tarafından
Gerçekleştirildiği Durumlarda Sorumsuzluk Kaydı (TTK m. 1192/1). 272
TTK m. 1244, 1243/4 ve 1292/1 Dışında Kalıp Emredici Hüküm
İçermeyen Durumlarda Taşıyanın Sorumluluğunu Kaldıran veya
Daraltan Anlaşmalar . 272
12 İçindekiler
Taşıyanın Sorumluluğunun Miktar Bakımından Kanun ile Sınırlanması
(TTK m. 1186). 277
Sorumluluğu Sınırlandırma Hakkının Kaybı 294
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDDİA VE İSPAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ, HASAR, ZIYA BİLDİRİMİ ve TAZMİNAT
İDDİA VE İSPAT YÜKÜ/KÜLFETİ.297
Genel Olarak 297
Common Law Hukuk Sisteminde İspat 297
Türk Hukuk Sisteminde İspat 298
Taşıyanın İspat Yükümlülüğü Altında Olduğu Durumlar. 298
Yük ile İlgili Olan Kişilerin (Yükleten, Gönderen, Taşıtan ve
Gönderilen= Konişmentonun Haklı ve Yetkili Hamili) İspat
Yükümlülüğü Altında Olduğu Durumlar . 316
EŞYANIN/YÜKÜN/MALIN İNCELENMESİ (MUAYENESİ) VE HASAR VEYA
ZİYA BİLDİRİMİ (İHBARI).326
Eşyanın/Yükün/Malın Muayenesi (İncelenmesi/ İncelettirilmesi). 326
Hasar veya Zıya İhbarı 331
III. TAZMİNAT DAVASINDA TARAFLAR, TARAFLARIN TALEP VE HAKLARI,
TAZMİNAT İSTEMİ SÜRESİ VE TAZMİNATIN KAPSAMI.351
A . Davacı 351
Davalı . 353
Davacının Talebi ve Hakkı 354
Davacının Taşıyan Olmayan Donatana Karşı Talebi 354
Taşıyanın Talebi ve Hakkı. 356
Navlun Ödenmesini İstem Hakkı. 356
Zaman Üzerine Navlun 356
Navlun Kararlaştırılmamışsa . 357
Navlun Dışında Kalan Prim ve Giderler . 357
Eşyanın Navlun Yerine Bırakılması 357
Tazminat İstemi İçin Süre (Dava Açma Süresi). 357
Hak Düşürücü Süre 357
Hak Düşürücü Süre İtirazından Yararlanma Hakkının Kaybedilmesi . 361
Tazminatın Miktar/Değer Bakımından Kapsamı 361
Yükün/eşyanın Zıyaa Uğraması Durumunda Tazmin Şekli . 365
İçindekiler 13
(1) Eşyanın Tamamının Zayi Olması 365
(2) Eşyanın Bir Kısmının Zayi Olması. 366
Eşyanın Hasara Uğraması Durumunda Tazmin Şekli 366
Taşıyanın Sorumluluğunun Malvarlığı Bakımından Sınırı 366
Sözleşmenin Feshi Durumlarında Tazminat 369
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
DENİZ YOLUYLA EŞYA/YÜK/MAL TAŞIMA İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI VE
ULUSLARASI SÖZLEŞME METİNLERİ
YARGITAY KARARLARI . 373
GEMİNİN SEFERE BAŞLANGICINDAKİ ELVERİŞSİZLİK (TTK m. 1141) 373
TAŞIYANIN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNE UYMAMASI (TTK m. 1178) . 396
TEKNİK KUSUR VE YANGIN (TTK M. 1180). 410
TAŞIYANIN KUSURSUZLUK VE UYGUN İLLİYET BAĞI KARİNELERİNDEN
YARARLANDIĞI HÂLLER (TTK M. 1182) 414
1924 LA HAYE (BAŞKA BİR ADLANDIRMAYA GÖRE BRÜKSEL) KURALLARI 422
III. HAMBURG KURALLARI (1978) 428
ROTTERDAM KURALLARI (2009). 434
KAYNAKÇA 445
%3440,00 TL426,80 TL
