Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Muhakemesi Hukuku

Mustafa ÖZEN

İÇİNDEKİLER
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
BİRİNCİ BÖLÜM GENEL BİLGİLER
I. GİRİŞ 39
II. TANIM 39
III. AMACI 40
IV. CEZA MUHAKEMESİNİN TARİHÇESİ 41
V. 1412 SAYILI CEZA MUHAKEMELERİ USULÜ KANUNU’NDA YER ALIP 5271 SAYILI
CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NDA YER ALMAYAN BAZI KURUMLAR 42
A. Şahsi Dava 42
B. Şahsi Hak Davası 42
C. Ceza Kararnamesi 42
D. Acele İtiraz 42
E. Karar Düzeltme 43
F. Gıyabi Tutuklama 43
G. Kefaletle Salıverme 43
H. Yasak Hakların İadesi 43
İKİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNİN UYGULAMA ALANLARI
VI. CEZA MUHAKEMESİNİN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 45
A. Ülkesellik ilkesi: Mülkilik ilkesi 45
B. Kişisellik ilkesi: 45
C. Evrensellik ilkesi 46
D. Yetkili Mahkeme 46
1. Genel Yetkili Mahkeme 46
2. Özel Yetki 47
3. Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yetki 47
4. Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıtlarında veya Bu Taşıtlarla İşlenen Suçlarda Yetki 47
VII. CEZA MUHAKEMESİNİN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 48
A. Hemen/Derhal Uygulama 49
B. Geçmişe Yürüme 52
C. İleriye Yürüme 53
VIII. CEZA MUHAKEMESİNİN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 54
A. Cumhurbaşkanı 54
B. Milletvekili 59
1. Yasama Sorumsuzluğu 59
2. Yasama Dokunulmazlığı 60
3. Diplomatlar 63
4. Yabancı Askerler 63
IX. KONU BAKIMINDAN UYGULANMASI 63

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ KOŞULLARI
X. CEZA MUHAKEMESİNİN KOŞULLARI/MUHAKEME ENGELLERİ 65
A. Soruşturma Koşulları 67
1. Şikâyet 67
a) Şikâyet ve İhbar 67
b) Şikâyetin Geri Alınması İle Feragat (Vazgeçme) Kavramları 69
c) Şikâyetin Geri Alınmasının Sonuçları 70
d) Şikâyetin Geri Alınabileceği Zaman 71
e) Soruşturmaya Başlandıktan Sonra Bir Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı
Olduğunun Anlaşılması 71
f) Kovuşturmaya Başlandıktan Sonra Bir Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı
Olduğunun Anlaşılması 71
g) Şikâyet Süresi 72
h) Şikâyette Sirayet/Yansıma 72
ı) Şikâyet Hakkına Sahip Kişi 73
i) Şikâyetin Yapılacağı Makam 74
j) Şikâyet Şekli 74
k) Kanun Değişikliği ve Suçun Takibinin Şikâyete Bağlı Hale Gelmesi 75
2. Dava Süresi 75
3. İzin 78
4. Talep 81
5. Karar 83
6. Mütalaa 84
7. Müracaat/Başvuru/Yabancı Devletin Şikayeti 84
8. Yargı Bulunmaması/Kesin Hüküm Bulunmaması 85
9. Açık Dava Bulunmaması 88
10. Önödeme 89
11. Uzlaştırma 91
12. Dava Zamanaşımı 104
13. Af 104
14. Failin Türkiye’de Bulunması 104
15. Karşılıklılık (Mütekabiliyet) Koşulu 105
16. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (İddianamenin Düzenlenmesinin
Ertelenmesi) 105
17. Soruşturma Koşullarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 105
B. Kovuşturma Koşulları 106
1. Sanığın Hazır Bulunması 106
a) Sanığın Yokluğu 107
b) Gaiplik 111
c) Kaçaklık 114
2. Sanığın Akıl Hastası Olmaması 118
3. Bekletici Meselenin Çözümü 120
4. Yasama Dokunulmazlığının Bulunmaması 121
5. Kovuşturma Koşullarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları 122
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ
XI. CEZA MUHAKEMESİNİN İLKELERİ 123
A. Genel İlkeler 123
1. Hukuk Devleti İlkesi 123

2. İnsan Haysiyetinin Korunması 123
3. İşkence Yasağı 124
4. Dürüst İşlem İlkesi (Adil Yargılanma) 124
5. Bağımsız ve Tarafsız Hâkim İlkesi 128
6. Meram Anlatma İlkesi 130
7. Suçsuzluk (Masumluk) Karinesi 130
8. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi = In Dubio Pro Reo 132
a) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Suçun Hukuki Nitelendirmesi 134
b) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Hukuka Aykırılık Halleri 134
c) Şüpheden Sanık Yararlanır ve Objektif Cezalandırma Koşulları 134
d) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Suçun unsurları 135
e) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Kusurluluk 135
f) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Cezanın Tespit ve Tayini 135
g) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Muhakeme koşulları 135
h) Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Zamanaşımı 135
9. Özel Hayatın Gizliliği İlkesi 136
10. Maddi Gerçeğin Araştırılması İlkesi 137
11. Ceza Muhakemesinin Kamusallığı İlkesi 139
12. Nemo Tenetur Se ıpsum Accusare/Hiç Kimse Kendisi ve Yakınları Aleyhine Delil Göstermeye Zorlanamaz İlkesi ve Susma Hakkı 140
13. Silahların Eşitliği İlkesi 143
14. Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz (Non Bis İn İdem) İlkesi 144
15. Kıyas Yasağı İlkesi 145
B. Soruşturma Aşamasına İlişkin İlkeler 146
1. Delillerin Re’sen Araştırılması İlkesi 146
2. Kamu Davasının Mecburiliği/Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi 147
a) Kamu Davasının Mecburiliği/Kovuşturma Mecburiyeti İlkesinin İstisnası 148
(1) Maslahata Uygunluk İlkesi 148
(a) Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık 149
(b) Şahsî Cezasızlık Sebebi 150
(c) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (Kamu Davasının
Açılmasının Ertelenmesi) 151
3. Gizlilik İlkesi 152
4. Yazılılık İlkesi 157
C. Kovuşturma Aşamasına İlişkin İlkeler 157
1. Davasız Yargılama Olmaz İlkesi 157
a) Davasız Yargılama Olmaz İlkesinin İstisnaları 161
(1) Re’sen İstinaf İncelemesi 161
(2) Hükmün Sanıklar Lehine Bozulması Halinde Diğer Sanıklara
Uygulanması 161
2. Vasıtasızlık/Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesi 161
a) Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesinin İstisnaları 162
(1) Naip Hâkimlik 162
(2) İstinabe 163
3. Sözlülük İlkesi 163
4. Halka Açıklık/Aleniyet İlkesi 164
5. Çabukluk/Ucuzluk/Etkinlik İlkesi 166
6. Delillerin Serbestliği İlkesi 167

7. Delillerin Kolektifliği/Ortak Tartışmaya Açıklığı İlkesi/Çelişme İlkesi 168
8. Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi 168
a) Delillerin Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi İstisnaları 170
(1) Duruşma Tutanağının İspat Gücü 170
(2) Delil Yasakları 170
XII. CEZA MUHAKEMESİNDE İNSAN HAKLARI 173
A. Hak Arama Hakkı 173
B. İsnadı Öğrenme Hakkı 173
C. Hakları Öğrenme Hakkı 174
D. Savunma Hakkı/Müdafii Yardımından Yararlanma Hakkı 174
E. Tercüman Yardımından Yararlanma Hakkı 176
F. Olağan (Kanuni) Mahkeme ve Hâkim Tarafından Yargılanma Hakkı 177
G. Makul Süre İçinde Yargılanma Hakkı 178
H. Denetim Mahkemesine Başvurma Hakkı 180
İ. En Kısa Sürede Bir Yargı Merci Önüne Çıkarılma Hakkı (Habeus Corpus) 180

BEŞİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI,
CEZA MAHKEMELERİNİN MADDE VE YER YÖNÜNDE YETKİSİ
XIII. CEZA MUHAKEMESİ TEŞKİLATI 181
A. Ceza Mahkemeleri 182
1. İlk Derece Mahkemeleri 182
a) Sulh Ceza Hâkimliği 182
b) Asliye Ceza Mahkemeleri 182
c) Ağır Ceza Mahkemeleri 183
d) Diğer Ceza Mahkemelerinin Görevleri. 183
2. Bölge Adliye Mahkemeleri 188
3. Yargıtay 188
B. Cumhuriyet Savcılıkları 188
1. Cumhuriyet Başsavcılığı 188
2. Bölge Adliye Mahkemeleri Başsavcılığı 190
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 190
XIV. MAHKEMELERİN GÖREV (MADDE) YÖNÜNDEN YETKİSİ 191
A. Genel Olarak 191
B. Re’sen Görev Kararı 191
C. Görevsizlik Kararı Verilmesi Gereken Hâl ve Sonucu 193
D. Görevsizlik Kararı Verilemeyecek Hâl 194
E. Görevli Olmayan Hâkim veya Mahkemenin İşlemleri 196
F. Madde Yönünden Görev Uyuşmazlığı 198
G. Madde Yönünden Görevsizlik Kararlarına Karşı İtiraz Kanun Yolu 202
H. Madde Yönünden Yetkinin İstisnaları 203
1. Bağlantı 203
a) Dar Anlamda Bağlantı 204
b) Geniş Anlamda Bağlantı 205
c) Tek Çeşit Bağlantı, Karışık Bağlantı 205
2. Bağlantı Nedeniyle Uyuşmazlıkların Birleştirilmesinin Koşulları 206
3. Bağlantının Sonuçları 207

a) Uyuşmazlıkların Birleştirilmesi 207
b) Birleştirme, Madde Yönünden Yetkinin İstisnası 208
(1) Soruşturma Aşamasında Birleştirme 208
(2) Kovuşturma Aşamasında Birleştirme 209
(a) Birleştirme Kararı Verecek Makam 209
(b) Birleştirmede Uygulanacak Yargılama Usulü 211
(c) Birleştirilen Davların Ayrılması 212
c) Nisbi Muhakeme Yapma 212
d) Bekletici Sorun Yapma 213
4. Nisbi Muhakeme Neticesinde Verilen Kararın Başka Mahkemeler Açısından Değeri 215
5. Özel Hukuk Uyuşmazlıkları İle Bağlantılı Ceza Muhakemesinde Hangi Muhakeme
Koluna Ait Usulün Uygulanacağı Sorunu 215
6. Farklı Yargı Yerlerinin Kararlarının Bağlayıcılığı 215
a) Medeni Muhakeme Sonucu Verilen Kararın Ceza Mahkemesine Etkisi 216
b) İdari Yargılama Sonucu Verilen Kararın Ceza Mahkemesine Etkisi 216
XV. MAHKEMELERİN YER YÖNÜNDEN YETKİSİ 218
A. Tanım 218
B. Hukuki Nitelik 218
C. Yer Yönünden Yetkide Kabul Edilen Sistemler 218
1. Birden Fazla Yerdeki Mahkemenin Yetkili Olması 219
2. Bir Yerdeki Mahkemenin Yetkili Olması 219
D. Türkiye’de İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Yetkili Mahkeme (Genel Yetkili Mahkeme) 219
1. Sırf Hareket Suçları (Şekli Suçlar) 220
2. Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar (Maddi Suçlar/Neticeli Suçlar) 220
3. İhmali Suçlar 221
4. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç 221
5. Kesintisiz Suç 221
6. Zincirleme Suç 221
7. Objektif Cezalandırma Gerektiren Suç 221
8. İştirak Haklinde İşlenen Suç 222
9. Ülkede Yayımlanan Bir Basılı Eserle İşlenen Suç (CMK m. 12/3) 222
10. Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikâyete Bağlı Olan Hakaret Suçu (CMK m. 12/4) 222
11. Görsel veya İşitsel Yayınlarla İşlenen Suç (CMK m. 12/5) 223
E. Türkiye’de İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Özel Yetkili Mahkeme (CMK m. 13) 223
F. Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yer Yönünden Yetkili Mahkeme (CMK m. 14) 223
G. Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıtlarında veya Bu Taşıtlarla İşlenen Suçlarda Yer
Yönünden Yetkili Mahkeme (CMK m. 15) 224
H. Mahkemenin Yer Yönünden Yetkisinde Olumlu ve Olumsuz Yetki Uyuşmazlığı 224
İ. Yer Yönünden Yetkisizlik İddiası 225
1. Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazının Zamanı 226
2. Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazında Bulunabilecek Kişiler 227
3. Mahkemelerin Yer Yönünden Yetkisizlik İtirazı Hakkında Karar Vereceği Zaman 227
4. İtiraz Kanun Yolu 227
İ. Yer Yönünden Yetkisiz Mahkemenin Yaptığı İşlemler 228
J. Mahkemelerin Yer Yönünden Yetki Kurallarının İstisnaları 229
1. Bağlantı 229
2. Nakil 230

a) Hukuki Sebeplerle Davanın Nakli 230
b) Fiili Sebeplerle Davanın Nakli 230
c) Kamu Güvenliği Nedeniyle Davanın Nakli 231
d) Afet Nedeniyle Davanın Nakli 231
e) Nakil Kararını Verecek Makam 231
f) Kısmı Nakil 231
g) Nakil Kararının Kesinliği 231
3. İstinabe 231
K. Yetkili Olmayan Hâkim veya Mahkemenin İşlemleri 233
L. Yargı Organları Arasında İş Bölümü Uyuşmazlığı 233
ALTINCI BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ
XVI. CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ 235
A. İşlemin Yapısına Göre Tasnif 236
1. Sözlü İşlemler 236
2. Yazılı İşlemler 236
3. Hareketli/Eylemli İşlemler 236
4. Hareketsiz/Eylemsiz İşlemler 236
5. Açık İşlemler 236
6. Gizli İşlemler 237
B. İşlemi Yapan Makama Göre Tasnif 238
1. Yargılama Makamı İşlemleri 238
a) Hâkim İşlemleri/Kararları 238
(1) Fiili İşlemler 238
(2) Fikri İşlemler 238
(a) Ceza Muhakemesinin Aşaması Bakımından Karar 238
(i) Soruşturma Aşamasındaki Kararlar 238
(ii) Kovuşturma Aşamasındaki Kararlar 238
(b) Kararın Niteliği Bakımından Kararlar 239
(i) Yargılamaya İlişkin Kararlar 239
(ii) İdari Nitelikte Kararlar 239
b) İşlemi Yapan Makamın Sıfatına Göre İşlemler 240
(1) Hâkimlik Kararları 240
(2) Mahkeme Kararları 240
2. İddia Makamı İşlemleri 241
3. Savunma Makamı İşlemleri 242
C. Muhakeme İşlemlerinde Süreler 242
1. Hak Düşürücü Süre 242
2. Koruyucu Süre 243
3. Düzenleyici/Yaptırımsız Süre 243
D. Sürelerin Hesaplanması 244
E. Eski Hale Getirme 244
1. Eski Hale Getirmenin Hukuki Niteliği 244
2. Eski Hale Getirme Sebepleri 245
a) Kusuru Olmaksızın Bir Sürenin Geçirilmiş Olması 245
b) Kanun Yoluna Başvuru Hakkının Bildirilmemiş Olması 246

c) Duruşmada Bulunmayan Sanık Hakkında Karar Verilmiş Olması 246
3. Eski Hale Getirme Talebinin Yapılacağı Makam 247
4. Eski Hale Getirme Talebi Hakkında Karar Verecek Makam. 247
5. Eski Hale Getirme Talebinde Bulunmak İçin Gerekli Olan Süre 248
6. Eski Hale Getirme Talebi Üzerine Verilen Karara Karşı Kanun Yolu 248
7. Eski Hale Getirme Talebinde Bulunmanın Etkisi 249
F. Muhakeme İşlemlerinin Bildirilmesi 249
1. Tefhimle Bildirim 249
2. Tebliğle Bildirim 249
G. Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıklar ve Bu Aykırılıkları Giderilmesi 250
1. Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıklar 250
a) Yokluk 250
b) Hak Düşümü 251
c) Butlan (Hükümsüzlük) 251
(1) Mutlak Butlan 252
(2) Nisbi Butlan 252
d) Kabul Edilmezlik/Geri Çevrilme 252
2. Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıkların Giderilmesi 253
a) Geri alma 253
b) Yenileme 253
c) Bozma 254
d) İyileştirme 254
e) Düzeltme 254
f) Çevirme 254
YEDİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARI VE BU MAKAMLARI TEMSİL EDEN KİŞİLER
XVII. CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARI 255
XVIII. CEZA MUHAKEMESİ MAKAMLARINI TEMSİL EDEN VECEZA MUHAKEMESİ
İŞLEMLERİNE KATILAN KİŞİLER (ÖZNELER/SUJELER) 255
A. Yargılama Makamı Temsil Eden Kişi Olarak Hâkim 256
1. Hâkimlerin Sınıflandırılması 258
2. Hâkimlerin Özellikleri 258
a) Hâkimin Bağımsızlığı 259
(1) Hâkimin Bağımsızlığının Kendisine Karşı Korunması Geren Erkler 260
(a) Hâkimin Bağımsızlığının Yasama Organına Karşı Korunması 260
(b) Hâkimin Bağımsızlığının Yürütme Organına Karşı Korunması 261
(c) Hâkimin Bağımsızlığının Yargılama Organına Karşı Korunması 262
(d) Hâkimin Bağımsızlığının Ortama Karşı Korunması (Üçüncü Kişilere
Karşı Korunması) 263
b) Hâkimin Tarafsızlığı 265
(1) Hâkimin Davaya Bakamayacağı Durumlar 266
(a) Hâkimin Kesin Olarak Davaya Bakamayacağı Durumlar 266
(b) Yargılamaya Katılamayacak Hâkim 268
(c) Hâkimin Tarafsızlığından Şüpheye Düşülecek Nedenlerden Dolayı
Davaya Bakamayacağı Durumlar 274
(2) Hâkimin Reddi Muhakemesi 275

(a) Hâkimin Reddi İddiası 275
(i) Hâkimin Reddi İddiasının Konusu 275
(ii) Hâkimin Reddi İddiasında Bululabilecek Kişiler 275
(iii) Hâkimin Reddi İddiasında Bulunmanın Usulü 275
(iv) Hâkimin Reddi İddiasında Süre 276
(b) Hâkimin Reddi İddiasında Savunma 276
(c) Hâkimin Reddi İddiasında Karar Verecek Mahkeme 277
(d) Ret İstemi Üzerine Verilecek Kararlar ve Başvurulacak Kanun
Yolları 278
(e) Reddi İstenen Hâkimin Yapabileceği İşlemler 280
(3) Hâkimin Çekinmesi 280
(a) Hâkimin Çekinme Gerekçeleri 281
(b) Hâkimin Çekinme İsteminde Süre 281
(c) Hâkimin Çekinme İsteği Konusunda Karar Verecek Merci 281
(d) Hâkimin Çekinme İsteği Üzerine Mahkemede Verilecek Karar 281
(4) Zabıt Kâtibinin Reddi veya Çekinmesi 283
B. İddia Makamını Temsil Eden Kişi Olarak Cumhuriyet Savcısı 283
1. Genel Olarak 283
2. Cumhuriyet Savcılığının Örgütlenmesi 285
3. Cumhuriyet Başsavcılığının Görevleri 285
4. Cumhuriyet Başsavcısının Görevleri 285
5. Cumhuriyet Savcısının Görevleri 286
6. Cumhuriyet Savcılarının Yer Yönünden Yetkisi 286
7. Cumhuriyet Savcılarının Hukuki Konumu 287
8. Cumhuriyet Savcısının Adalet Bakanı, Birbirleri ve Kolluk Kuvveti İle İlişkisi 288
a) Cumhuriyet Savcısının Adalet Bakanı İle İlişkisi 288
b) Cumhuriyet Savcılarının Birbirleri İle İlişkisi 290
c) Cumhuriyet Savcısının Kolluk Kuvveti İle İlişkisi 290
9. Cumhuriyet Savcısının Bağımsızlığı Sorunu 291
10. Cumhuriyet Savcısının Tarafsızlığı Sorunu 291
11. Cumhuriyet savcısının Reddi Sorunu 293
12. Cumhuriyet Savcısının CMK’nun Uygulanmasındaki Görevleri (Yükümlülükleri) 296
a) Cumhuriyet Savcısı Soruşturmaya Başlama Görevi (Araştırma görevi) 296
b) Cumhuriyet Savcısının İddianame Düzenleme Görevi 297
c) Cumhuriyet Savcısının Açılmış Olan Kamu Davasını Katılarak Sonuçlanmasını Sağlama Görevi 298
d) Cumhuriyet Savcısının Kanun Yollarına Başvurma Görevi 298
13. Cumhuriyet Savcısının Yetkileri 300
a) Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Verme Yetkisi 300
b) Cumhuriyet Savcısının Kolluk Kuvvetlerinden Delil Araştırmasını İsteme Yetkisi 300
c) Cumhuriyet Savcısının Başka Bir Cumhuriyet Savcısından Yargı Çevresi
İçindeki Bir Soruşturma İşlemini Yapmasını İsteme Yetkisi 301
d) Soruşturmada Cumhuriyet Savcısının Hâkim Kararı İsteme Yetkisi 301
e) Cumhuriyet Savcısının İddianame Düzenleme Konusunda Takdir Yetkisi 301
14. Cumhuriyet Savcısının İçtihadı Birleştirme Kararı İle Bağlı Olup Olmadığı Sorunu 302
15. Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi 302
a) Delilleri Değerlendirirken Takdir Yetkisi 302
b) İddianame Düzenlemede Konusunda Takdir Yetkisi 303

c) TCK’nda Yer Alan Bazı Durumlarda Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisi 303
16. Cumhuriyet Savcının Şikâyet veya İhbar Dışında Bir Nedenle Bir Suçun İşlendiğini Öğrenmesi 305
C. Kolluk Kuvveti 305
1. Adli Kolluğun Görevi 306
a) Diğer Kolluk Birimlerinin Adlî Kolluk Görevi 309
2. Adli Kolluğun Yetkisi 309
a) Adlî Kolluğun Olay Yerinde Aldığı Tedbirlere Uyulmaması Halinde Yetkisi 309
b) Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi, Sınırları ve Şekli 310
c) CMK’nda Adli Kolluğa Doğrudan Doğruya Soruşturma İşlemlerini Yapma
Yetkisinin Verilip Verilmediği Sorunu 312
3. Kamu Görevlilerinin Adli Görevin İcrası Kapsamında İşlediği Suçlara İlişkin
Soruşturma 314
4. Sulh Ceza Hâkiminin Soruşturma Evresindeki Görevi 317
5. Soruşturma Evresinde Yapılan İşlemlerin Tutanağa Bağlanması 318
D. Mağdur veya Suçtan Zarar Gören (Katılan) 319
1. Mağdurun Hakları 323
a) Soruşturma Aşamasında Mağdurun Hakları 323
b) Kovuşturma Aşamasında Mağdurun Hakları 325
2. Mağdura Haklarının Anlatılıp Açıklanması 328
3. Mağdura Zorunlu Vekil Tayini 328
4. Suçun Mağduru İle Şikâyetçinin Çağırılması 330
5. Mağdur İle Şikâyetçinin Davete Uymamaları 331
6. Mağdur İle Şikâyetçinin Dinlenmesi 331
7. Kamu Davasına Katılma 332
a) Kamu Davasına Katılmanın Koşulları 333
(1) Suçun Mağduru, Suçtan Zarar Gören veya Malen Sorumlu Olmak 334
(2) Dava Açıldıktan Sonra ve Fakat Dava Bitmeden Önce İstemde
Bulunmak 334
8. Kamu Davasına Katılma İsteğinde Bulunma Zamanının Başlama ve Sona Erme Zamanı 336
9. Kamu Davasına Katılma Hakkına Sahip Olan Kişiler 337
10. Kamu Davasına Katılma Usulü 342
11. Kamu Davasına Katılanın Hakları 346
12. Kamu Davasına Katılanın Yetkileri 347
13. Kamu Davasına Katılmanın Davaya Etkisi 347
14. Kamu Davasına Katılmadan Önceki Kararların Tebliği 348
15. Kamu Davasına Katılanın Kanun Yoluna Başvurması 348
16. Kamu Davasına Katılmanın Hükümsüz Kalması 349
17. Kamu Davasına Katılma İle Şahsi Dava ve Şahsi Hak Davası 350
E. Savunma Makamını Temsil Eden Kişi Olarak Şüpheli ve Sanık 351
1. Genel Olarak 351
2. Şüpheli ve Sanık 353
b) Sanık 353
3. Şüpheli ve Sanığın Ceza Muhakemesindeki Konumu 354
4. Şüpheli ve Sanık Olabilme Koşulları 355
b) Belli Olma 357
5. Şüpheli ve Sanığın Hakları 358

a) Şüphelinin Hakları 359
(1) Şüphelinin CMK m. 147’de Yer Alan Hakları 359
(a) Haklarını Öğrenme Hakkı 359
(b) Hakkında Yapılan İsnadları Öğrenme Hakkı 360
(c) Müdafii Yardımından Yararlanma Hakkı 361
(d) Yakınlarına Haber Verilmesini İsteme Hakkı 369
(e) Susma Hakkı 371
(i) Susma Hakkının Sınırları 371
(ii) Susma Hakkı Kapsamında Şüphelinin Doğruyu Söyleme
Zorunluluğu Sorunu 372
(iii) Susma Hakkı Kapsamında Şüphelinin Susmasının Aleyhe
Sonuç Doğurması Sorunu 373
(f) Şüpheden Kurtulması İçin Somut Delillerin Toplanmasını
İsteyebilme Hakkı 373
(g) Aleyhine Var Olan Şüphe Nedenlerini Ortadan Kaldırmak ve
Lehine Olan Hususları İleri Sürme Hakkı 374
(2) Şüphelinin Diğer Hakları 375
(a) Lekelenmeme Hakkı 375
(b) Makul Sürede Yargılanma Hakkı 376
(c) Savunma Hakkı 376
(d) Masumluk Karinesinden Yararlanma Hakkı 378
(e) Hâkim veya Bir Adli Makam Önüne Çıkma (Habeas Corpus) ve
İtiraz Hakkı 379
b) Şüphelinin Yükümlülükleri 379
(1) İfade ve Sorguya Katlanma Yükümlülüğü 380
(2) Hazır Bulunma Yükümlülüğü 380
(3) Koruma Tedbirlerine Katlanmak 382
c) Sanığın Hakları 382
(1) Aleni Yargılanma Hakkı 382
(2) Kovuşturma İşlemlerinden Haberdar Olma Hakkı 383
(3) Denetim Muhakemesine Başvurma Hakkı 383
d) Sanığın Yükümlülükleri 383
(1) Mahkemede Hazır Bulunma Yükümlülüğü 383
(2) Sanığın Kararlara Boyun Eğme Yükümlülüğü 384
6. Şüpheli veya Sanığın Yasal Temsilcisinin ve Eşinin Hak ve Yükümlülükleri 384
F. Müdafi 385
1. Genel Olarak 385
2. Müdafiin Hukuki Durumu 386
3. Müdafi Olabilmenin Koşulları 388
4. Müdafilik Türleri 389
a) İsteğe Bağlı Müdafilik 389
b) Zorunlu Müdafilik 389
(1) İstem Üzerine Zorunlu Hale Müdafilik 389
(2) Doğrudan Zorunlu Müdafilik 389
c) CMK’nda Yer Alan Özel Müdafilik Halleri 390
5. Müdafiin Bağımsızlığı 391
a) Yürütme Karşısında Bağımsızlık 391
b) Cumhuriyet Savcısı Karşısında Bağımsızlık 391

c) Şüpheli/Sanık Karşısında Bağımsızlık 392
d) Mahkeme Karşısında Bağımsızlık 392
e) Baro Karşısında Bağımsızlık 393
f) Üçüncü Kişiler Karşısında Bağımsızlık 393
6. Müdafi Yardımından Yararlanma Hakkı/Müdafi Seçimi ve Müdafi Görevlendirilmesi 393
a) Müdafi Seçimi 394
b) Müdafi Görevlendirme 395
(1) İstem Üzerine Müdafi Görevlendirme 395
(2) Doğrudan Müdafi Görevlendirme 395
(3) Müdafi Görevlendirmede Usul 400
7. Müdafii Sayısı 400
a) Soruşturma Evresinde Müdafi Sayısı 400
b) Kovuşturma Evresinde Müdafi Sayısı 400
8. Müdafiin Yetkileri 401
a) Müdafiin Soruşturma Evresindeki Yetkileri 401
(1) Müdafiin Dosyayı İnceleme ve Örnek Alma Yetkisi 401
(a) İncelenebilecek Dosyanın İçeriğinde Sınırlamanın Bulunup
Bulunmama Sorunu 402
(b) Dosyayı İncelemek İçin Cumhuriyet Savcısının Yazılı Emeri ve Vekâletname 403
(2) Müdafiin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Kısıtlanması 405
(3) Müdafiin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Kısıtlanamayacağı Durumlar 409
(4) Müdafiin Şüpheli veya Sanıkla Görüşme ve Yazışması 409
(5) Müdafiin Hazır Bulunma Yetkisi 411
(6) Müdafiin Kanun Yoluna Başvurma Yetkisi 413
b) Müdafiin Kovuşturma Evresindeki Yetkileri 413
(1) Dosya inceleme Yetkisi 413
(2) Sanık ile Görüşme ve Yazışma Yetkisi 413
(3) Hazır Bulunma Yetkisi. 415
(a) Müdafiin Doğrudan Soru Sorması 415
(b) Müdafiin Kanun Yoluna Başvurması 416
9. Müdafiin Yükümlülükleri/Görevleri 417
a) Savunma Görevini Gereği Gibi Yerine Getirme 417
b) Sır Saklama 418
c) Gerçeği Söyleme Yükümlülüğü 419
d) Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkartılmasını Sağlama 420
10. Müdafiin Yükümlülüğünü/Görevini Yerine Getirmemesi 421
11. Müdafilik Görevinden Yasaklanma 422
12. Görevini Yerine Getirmeyen Müdafii Hakkında Disiplin ve Adli Soruşturma Açılması 426
G. Tanık 426
1. Genel Olarak 426
2. Tanık Olabilecek Kişiler 427
a) Hâkimin Tanıklığı 427
b) Cumhuriyet Savcısının Tanıklığı 428
c) Müdafiin Tanıklığı 429
d) Sanığın/Suç Ortağının Tanıklığı 430
e) Mağdurun Tanıklığı 431
f) Bilirkişinin Tanıklığı 433

g) Adli Kolluğun Tanıklığı 434
h) Çocuk ve Akıl Hastaları ve Akıl Zayıflığı İçinde Olanların Tanıklığı 435
3. Tanıkların Çağrılması 435
4. Çağrıya Uymayan Tanıklar Hakkında Uygulanacak Yaptırım 437
5. Tanığın Yükümlülükleri (Ödevleri) 438
a) Yetkili Makam Huzuruna Gelme Yükümlülüğü (Hazır Bulunma Yükümlülüğü) 438
b) Beyanda Bulunma Yükümlülüğü 439
c) Beyanda Bulunma Yükümlülüğünün İstisnaları 439
(1) Mutlak Çekinme Hakkının Olduğu Durumlar 440
(a) Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı Nedeniyle Tanıklıktan Çekinmenin Önemini Anlayabilecek Durumda
Olmayanların Tanıklıktan Çekinmesi 443
(b) Tanıklıktan Çekinebileceklere Bu Hakkının Bildirilmesi 444
(2) Meslekleri veya Sürekli Uğraşları Nedeniyle tanıklıktan Çekinme Hakkı
Olanlar 445
(3) Ceza Kovuşturmasına Uğratabilecek Nitelikte Olan Sorulara Cevap
Vermeme Durumları Nedeniyle Çekinme Hakkı 450
d) Doğru Beyanda Bulunma Yükümlülüğü 452
e) Yemin Etme Yükümlülüğü 452
(1) Yemin Etme Yükümlülüğünün İstisnaları 452
(2) Tanıklara Yemin Verilmesi 453
(3) Yeminin Biçimi 454
(4) Yeminin Yerine Getirilmesi, Sağır veya Dilsizin Yemini 454
6. Tanıklıktan ve Yeminden Sebepsiz Çekinme Durumu ve Yaptırımı 455
7. Tanığın Hakları 455
a) Tanıklıktan Çekinme Hakkı 455
b) Kendisi veya CMK m. 45’te Yer Alan Kişiler Hakkında Ceza Kovuşturmasına
Yol Açabilecek Sorulara Cevap Vermeme Hakkı 456
c) Tazminat Hakkı 456
8. Tanıkların Dinlenmesi 456
a) Tanığın Dinlenmesine Geçilmeden Önce Tanıklık Yapma Görevinin Öneminin Anlatılması 459
b) Tanığa İlk Önce Sorulacak Hususlar 460
c) Tanığa Söylenecek Şeyler ve Sorulacak Sorular 461
d) Tanığın Erken Dinlenmesi 463
e) Tanığın Tekrar Dinlenmesi 463
9. Devlet Sırrı Niteliğindeki Bilgilerde Tanıklık 464
10. Gizli Tanıklık ve Gizli Korunması 466
H. Bilirkişi 470
1. Genel Olarak 470
2. Bilirkişinin Tanımı 470
3. Bilirkişinin Hukuki Niteliği 471
4. Bilirkişiye Başvurulabilecek Haller 471
5. Bilirkişiye Başvurulamayacak Haller 473
6. Bilirkişiye Başvurma (Bilirkişi Atama) Yetkisine Sahip Kişiler 476
a) Soruşturma Evresinde 476
b) Kovuşturma Evresinde 477
7. Bilirkişi Atanmasını İsteme Hakkına Sahip Kişiler 477

8. Delillerin Müşterekliği İlkesi Gereği Hâkim Kişisel Bilgisini Mahkemede
Kullanmaması 479
9. Bilirkişi Olabilecek Kişiler (Bilirkişi Olma Koşulları) 479
10. Bilirkişi Atanma Usulü 481
11. Bilirkişinin Yükümlülükleri 481
a) Bilirkişiliği Kabul Etme Yükümlülüğü (Zorunlu Bilirkişilik) 481
b) Yemin Etme Yükümlülüğü 482
c) İnceleme Yapma ve Yaptığı İncelemenin Sonuçlarını Bildirme Yükümlülüğü 482
d) Çağrıya Uyma (Hazır Bulunma) Yükümlülüğü 484
(1) Çağrıya Uyma Yükümlülüğüne Uymamanın Yaptırımı 485
12. Bilirkişi Sayısı 486
13. Bilirkişi Değerlendirmesi, Dinlenmesi ve Uzman Mütalaası 487
a) Bilirkişi Değerlendirmesi 487
(1) Bilirkişi Değerlendirmesinin Hukuki Niteliği 487
(2) Bilirkişi Değerlendirmesinin Yetkili Kişiye Verilmesi 488
(3) Duruşma Aşamasında Bilirkişinin Dinlenmesi 491
(4) Bilirkişinin Erken Dinlenmesi 492
b) Uzman Mütalaası 493
14. Bilirkişinin Yetkileri 494
15. Bilirkişilikten Çekinme 495
16. Bilirkişinin Reddi 495
17. Bilirkişi tanık 497
18. Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğunun Bulunmaması 497
a) Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğunun Bulunduğu Durumlar 498
19. Özel Bilirkişilik Şekli Olarak Gözlem Altına Alma 498
a) Gözlem Altına Alma Koşulları 499
b) Yetkili makam 499
c) Süresi 499
d) İtiraz 499
e) İtiraz edebilecek kişiler 499
f) İtirazı İnceleyecek Merci 500
g) İtiraz Üzerine Verilecek Karar 500
SEKİZİNCİ BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNDE DELİL
XIX. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT ARAÇLARI OLARAK DELİLLER 501
A. İspat Kavramı 501
B. Delil Kavramı 502
C. Delillerin Özellikleri 504
D. Delil Çeşitleri 504
E. Delillerin Sınıflandırılması 505
1. Beyan Delili 505
a) Tanık Beyanı 506
b) Şüpheli ve Sanık Beyanı 508
(1) Şüpheli Beyanı 508
(a) Şüphelinin İfadesinin Alınması 508
(i) İfade Almanın Amacı 509

(ii) Cumhuriyet Savcısı ve Kolluğun İfade Alması 509
(iii) Cumhuriyet Savcısı ve Kolluk Tarafından Alınan İfadenin
Hukuki Değeri 511
(b) Şüphelinin Sorgusunun Yapılması 512
(c) İfadesi Alınacak veya Sorgusu Yapılacak Şüphelinin Çağrılması 514
(d) İfadesi Alınacak veya Sorgusu Yapılacak Şüpheli Hakkında Zorla
Getirme Kararı Verilmesi 514
(2) Sanığın Sorgusunun Yapılması 517
(a) Şüphelinin İfadesi Alınmadan veya Sorgusu Yapılmadan Önce
Yapılması Gerekenler (İfade ve Sorgu tarzı) 517
(b) Şüpheli İfadesi Alınırken veya Sorgusu Yapılırken Yasak Olan
İfade ve Sorgu Yöntemleri 518
(i) Kötü Davranma 520
(ii) İşkence 520
(iii) İlaç Verme 520
(iv) Yorma 521
(v) Aldatma 521
(vi) Cebir veya Tehditte Bulunma 522
(vii) Bazı Araçları Kullanma Gibi Bedensel veya Ruhsal
Müdahaleler Yapma (İradeyi Etkileyen Diğer Nedenler) 522
(viii) Yasaya Aykırı Vaatte Bulunma (CMK m. 148/2). 523
(3) Şüpheli veya Sanığın İkrarı 524
2. Belge Delili (Yazılı Açıklamalar) 527
a) Yazılı Belge 528
b) Şekil Tespit Eden Belge 529
3. Belirti Delilleri 530
4. Ses ve Görüntü Tespit Eden Araçların Kaydı 532
F. Delik Yasakları-Yasak Deliller (Hukuka Aykırı Yöntemlerle Elde Edilen Delillerin
Kullanılamaması) 535
1. Genel Olarak 535
2. Delil Yasaklarının Görevi 536
3. Delil Yasaklarının Sınıflandırılması Sorunu 536
a) Türk Öğretisinde Kabul Edilen Sınıflandırmalar 537
(1) Delil Elde Etme Yasağı 538
(a) Genel Olarak 538
(b) Delil Elde Etme Yasağı Durumları 539
(i) Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi (CMK m. 147) 539
(ii) İfade Alma ve Sorguda Yasak Yöntemlerin Kullanılması
(CMK m. 148) 541
(iii) Kanun Tarafından Yetkilendirilmiş Kişilerin Emri Bulunmadan ve Kanun Tarafından Belirlenen Usullere Uyulmadan Delil
Elde Edilmesi 541
(2) Delil Değerlendirme Yasağı (Hukuka Aykırı Delilin Kullanılma Yasağı) 543
(a) Anayasa m. 38/6’ya Göre Delil Değerlendirme Yasağı 544
(b) CMK m. CMK m. 217/2’ye Göre Delil Değerlendirme Yasağı 546
(c) Hukuka Aykırı Şekilde Elde Edilen Delillerin Kullanılıp Kullanılmamasında Mutlak ve Nisbi Kullanma Yasağı
Sistemleri/Kuramları 549
4. Delil Yasaklarının Uzak Etkisi 558

5. Özel Kişiler Tarafından Elde Edilen Deliller ve Bu Delillerin Yasak Delilerin Yasak
Delil Olması Sorunu 559
6. Tesadüfen Elde Edilen Deliller 562
7. Askeri Ceza Mahkemesi ve Delil Yasakları 563
8. Yüce Divan Yargılaması ve Delil Yasakları 563
G. Delile Ulaşma Yolları (Delil Elde Etme Yöntemleri) 564
1. Genel Olarak 564
2. Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması 565
a) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması
(CMK m. 75/1). 566
(1) Beden Muayenesi 566
(a) Dış Beden Muayenesi 567
(b) İç Beden Muayenesi 568
(2) Vücuttan Örnek Alınması 568
(3) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınmasının Hukuki Niteliği 569
(4) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek Alınması ve Kişinin Kendisi veya Yakınları Aleyhine Ceza Soruşturmasına veya Kovuşturmasına Neden Olacak Beyanda Bulunmama Hakkı (Nemo
Tenetur Se Ipsium Accusare) 569
(5) Şüpheli veya Sanığın Beden Muayenesi ve Vücudundan Örnek
Alınmasının Koşulları 571
(a) Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır 571
(b) Suçun Kanunda Öngörülen Cezasının Üst Sınırı İki Yıl ve Daha
Yukarı Olması Gerekir 571
(c) Müdahalenin Sağlığa Zarar Verme Tehlikesinin Bulunmaması
(Orantılılık İlkesi) 571
(d) Karar Verecek Kişi 572
(e) İç Beden Muayenesi veya Vücuttan Örnek Alma İşlemini
Yapacak Kişiler 575
(f) İtiraz 575
(g) İtiraz Edebilecek Kişiler 576
(h) İtirazı İnceleyecek Merci 576
(ı) İtiraz Üzerine Verilecek Karar 576
(6) Hukuka Aykırı Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Bu
Delillerin Kullanılması Yasağı 576
(7) Özel Kanunlar Gereği Alkol Muayenesine ve Kan Örneği Alınması 577
3. Şüpheli ve Sanıktan Başka Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması 577
a) Genel Olarak 577
b) Beden Muayenesi 578
(1) Dış Beden Muayenesi 578
(2) İç Beden Muayenesi 579
c) Amaç 579
d) Şüpheli ve Sanıktan Başka Kişilerin Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek
Alınmasının Uygulama Koşulları 579
(1) Şüpheli ve Sanık Dışında Bir Kişi Bulunmalıdır 579
(2) Müdahalenin Mağdur veya Diğer Kişilerin Sağlığını Tehlikeye
Düşürmemesi Gerekir (Orantılılık İlkesi) 579
(3) Karar Verecek Kişi veya Makam 580

(4) İstemde Bulunabilecek Kişi veya Kişiler 581
(5) İtiraz 581
(6) İtiraz Edebilecek Kişiler 581
(7) İtiraz Üzerine Verilecek Karar 582
(8) Hukuka Aykırı Beden Muayenesi ve Vücuttan Örnek Alınması ve Bu
Delillerin Kullanılması Yasağı 582
(9) Diğer Kişilerin Rızasının Olmaması ve Susma Hakkı (Nemo Tenetur) 582
4. Moleküler Genetik İncelemeler 585
a) Moleküler Genetik İnceleme Hukuki Niteliği 585
b) Moleküler Genetik İncelemenin Amacı 585
c) Moleküler Genetik İncelemenin Uygulanma Koşulları 586
(1) Başlamış Olan bir Ceza Soruşturması veya Kovuşturmasının Bulunması 586
(2) İkincil Nitelikte Bir Başvuru Olup Olmadığı 586
(3) Karar Verecek Kişi 587
(4) Moleküler Genetik İnceleme Yapılabilmesi İçin Bilirkişi Görevlendirilmesi 588
(5) İstemde Bulunabilecek Kişiler 588
(6) Moleküler Genetik İncelemeye Tabi Tutulacak Kişiler 589
(7) İtiraz 589
(8) Genetik İnceleme Sonuçlarının Gizliliği 590
(9) Hukuka Aykırı Moleküler Genetik İnceleme Sonucu Elde Edilen Deliller
ve Kullanılma Yasağı 591
5. Fizik Kimliğinin Tespiti 591
a) Genel Olarak 591
b) Fizik kimliğinin tespitinin Hukuki Niteliği 591
c) Fizik Kimliğinin Tespitinin Amacı 591
d) Fizik Kimliğinin Tespitinin Konusu 592
e) Uygulanma Koşulları 592
(1) Üst Sınırı İki Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezasını Gerektiren Bir Suçtan
Dolayı Soruşturma ve Kovuşturma Başlamış Olmalıdır 592
(2) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır 592
(3) Şüpheli veya Sanığı Teşhisi İçin Gerekli Olmalıdır (Orantılılık İlkesi) 593
(4) Kararı Verecek Kişi 593
(5) İtiraz 594
(6) Şüpheli ve Sanığın Kimliğinin Tespitinin Uygulanma Usulü 594
(7) Şüpheli ve Sanığın Kimliğinin Tespitine Yönelik Bilgilerin Yok Edilmesi
ve Hukuka Aykırı Delil 595
6. Keşif 596
a) Genel Olarak 596
b) Keşfin Hukuki Niteliği 596
c) Keşfin Amacı 596
d) Keşfin Konusu 597
(1) Nesneler 597
(2) Belgeler 597
(3) Kişiler 597
(4) Olgular ve Deneyler 597
e) Keşfin Uygulanma Koşulları 597
(1) Keşif Yapmaya Yetkili Kişiler 597
(2) Keşfin Yapılmasında Hazır Bulunabilecek Kişiler 598

(3) Keşif Tutanağı ve Keşif Tutanağının Delil Değeri 600
(4) Hukuka Aykırı Yöntemler Uygulanarak Gerçekleştirilen Keşif Sonucu
Elde Edilen Delil ve delil Yasakları 601
7. Keşif Türleri 602
a) Yer Gösterme 602
(1) Yer Gösterme İşleminin Hukuki Niteliği 602
(2) Yer Gösterme İşlemini Yapabilecek Kişiler 602
(3) Yer Gösterme İşleminde Hazır Bulunabilecek Kişiler 604
(4) Yer Gösterme İşleminin Tutanağa Bağlanması 604
(5) Yer Gösterme İşleminde İşleme Başlamadan Önce Şüpheliye Haklarının Hatırlatılması 604
b) Otopsi 605
(1) Genel Olarak 605
(2) Otopsi İşleminin Hukuki Niteliği 605
(3) Otopsi İşlemini Yapmaya Yetkili Kişiler 605
(4) Otopsi İşlemi Yapılması Kararını Verecek Makam veya Kişi 605
(5) Gömülmüş Bulunan Bir Ceset, İncelenmesi Veya Otopsi Yapılması 606
8. Arama 606
a) Genel Olarak 606
b) Aramanın Amacı 611
c) Özel Arama Şekilleri 611
d) Aramanın Hukuki Niteliği 611
e) Aramanın Uygulanma Koşulları 612
(1) Makul Şüphe 612
(a) Şüpheli ve Sanık Bakımından 612
(b) Üçüncü Kişiler Bakımından 614
(2) Arama Kararı ve Arama Emrini Vermeye Yetkili Kişi 615
(a) Arama kararı 615
(b) Arama Kararını Vermeye Yetkili Kişi 615
(i) Soruşturma Evresinde Arama Kararını Vermeye Yetkili Kişi 616
(ii) Kovuşturma Evresinde Arama Kararını Vermeye Yetkili Kişi 619
(c) Arama Kararına Gerek Olmayan Durumlar 620
(i) CMK’nda Düzenlenen Durumlar 620
(ii) 25832 sayılı Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmelik m. 8’de Düzenlenen Durumlar 621
(d) Arama Yapılacak Kişiler 622
(e) Arama Yapılacak Yerler 623
(i) Üstte Arama 623
(ii) Eşyada Arama 623
(iii) Konutta Arama 624
(iv) İşyerinde Arama 624
(v) Araçta Arama 625
(vi) Diğer Yerlerde Arama 626
(vii) Askerî Mahallerde Arama 626
(viii) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Arama 626
(f) Arama Yapılacak Zaman 628
(3) Arama Karar veya Emrinde Bulunacak Hususlar 629

(4) Aramada Hazır Bulunacak ve/veya Bulunabilecek Kişiler 630
(5) Arama Sonunda Verilecek Belge 634
(6) Belge veya Kâğıtları İnceleme Yetkisi 636
(7) Aramada Tesadüfen Elde Edilen Deliller 638
(8) Arama ve Delil Yasakları 640
(9) Tazminat 642
9. Elkoyma 642
a) Genel Olarak 642
b) Elkoymanın Hukuki Niteliği 643
c) Elkoymanın Amacı 643
d) Elkoymanın Kapsamı 643
e) Elkoymanın Uygulanma Koşulları 644
(1) Bir Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Başlamış Olmalı 644
(2) Elkonulacak Eşya veya Kazanç Bir Kişiye Ait Olmalı veya Bir Kişinin
Zilyedinde Olmalıdır 644
(3) Elkoyma Karar veya Emrini Yetkili Kişiler Vermelidir 645
f) Elkoyma Karar veya Emrine Karşı Hukuki Denetim 648
g) Elkoyma İşleminin Uygulanma Süresi 648
h) Elkoyma İşleminin İlgilisine Bildirilmesi. 649
ı) Elkonulan Eşyanın Geri Verilmesi 649
i) Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması 650
j) İstenen Eşyayı Vermeyenler Hakkında Yapılacak İşlem 651
k) Elkonulamayacak Mektuplar ve Belgeler 652
l) İçeriği Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelerin Mahkemece İncelenmesi 653
m) Askerî Mahâllerde Yapılacak Elkoyma İşlemi 654
n) Özel Elkoyma Şekilleri 654
(1) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 654
(a) Genel Olarak 654
(b) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma İle Müsadere
Arasındaki Farklar 655
(c) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma İle ihtiyad Haciz ve
İhtiyadi Tedbir Arasındaki Fark 656
(d) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Hukuki Niteliği 656
(e) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Amacı 656
(f) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Kapsamı 657
(g) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın Uygulanma Koşulları 658
(i) CMK m. 128/2’de Yer Alan Suçlardan Birinin İşlendiği Konusunda
Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Suç Şüphesi Bulunmalıdır 658
(ii) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Olmalıdır 659
(iii) Hakim Tarafından Karar Verilmelidir 662
(h) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoymanın İşleminin
Uygulanması 663
(ı) Hukuki Denetim 664
(i) Taşınmaz, Hak ve Alacaklara Kayyım Atanması 664
(j) Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Özel Elkoyma Şekli 664
(2) Postada Elkoyma 665
(a) Genel Olarak 665
(b) Postada Elkoymanın Hukuki Niteliği 665

(c) Postada Elkoymanın Amacı 665
(d) Postada Elkoymanın Kapsamı 666
(e) Postada Elkoymanın Uygulama Koşulları 666
(i) Herhangi Bir Suç İçin Ceza Soruşturması ve Kovuşturmasına Başlanmış Olmalıdır 666
(ii) Hâkim veya Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hâllerde
Cumhuriyet Savcısının Kararı Bulunmalıdır 667
(f) Postada Elkoyma Tedbirinin Uygulanması 668
(g) Hukuki Denetim 669
(3) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoyma 669
(a) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Hukuki Niteliği 669
(b) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Amacı 669
(c) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Kapsamı 669
(d) Avukat Bürolarında ve Postasında Elkoymanın Uygulanma
Koşulları 669
(i) Bir Suç İçin Ceza Soruşturması veya Kovuşturmasına
Başlanmış Olmalıdır 669
(ii) Yetkili Kişinin Kararı Bulunmalıdır 671
(e) Elkonulan Şeylerin Avukatla Müvekkil Arasındaki İlişkiye Ait
Olduğu İtirazı 671
(f) Hukuki Denetim 673
(4) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini 673
(a) Genel Olarak 673
(b) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Hukuki Niteliği 674
(c) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Amacı 674
(d) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Kapsamı 674
(e) Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayininin Uygulanma Koşulları 675
(i) Bir Şirket Bulunmalıdır 675
(ii) Soruşturulması veya Kovuşturulmasına Başlanmış Bir Suç
Olmalıdır 675
(iii) Soruşturma veya Kovuşturmasına Başlanmış Suç İçin
Kuvvetli Suç Şüphesi Bulunmalıdır 676
(iv) Maddi Gerçeğin Ortaya Çıkarılabilmesi İçin Gerekli Olması 676
(v) Hâkim veya Mahkeme Kararı Bulunmalıdır 676
(f) Atama Kararında Bulunması Gerekenler 677
(g) Tedbirin Uygulanması Sonucu Kayyıma Ödenecek Ücret 678
(h) Tedbirin Uygulanma Süresi 678
(ı) Atanan Kayyımın Bağımsız ve Tarafsız Olması 678
(i) Kayyım Atamada Ölçülülük/Orantılılık İlkesi 678
(j) Hukuki Denetim 679
(k) CMK M. 133’e Göre Atanan Kayyımın Cezai ve Hukuki Sorumluluğu 680
(i) Kayyımın Hukuki Niteliği 680
(ii) Kayyımın Görevleri 681
(iii) Göreve Başlama Anı 681
(iv) Kayyımın Cezai Sorumluluğu 682
(v) Kayyımın Hukuki Sorumluluğu 684
(5) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama,
Kopyalama ve Elkoyma 685

(a) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Hukuki Niteliği 685
(b) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Amacı 685
(c) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoymanın Kapsamı 686
(d) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Kopyalama ve Elkoymanın Uygulanma Koşulları 689
(i) Soruşturmasına Başlanmış Bir Suç Olmalıdır 689
(ii) Hâkim Kararı Bulunmalıdır 689
(iii) Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Varlığı Gereklidir 692
(iv) Başka Surette Delil Elde Etme İmkânının Bulunmaması Gerekir 692
(e) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde
Elkoymanın Uygulanması 693
(f) Hukuki Denetim 696
(6) Özel Kanunlarda Öngörülen Elkoyma Durumlar 696
(a) Basılmış Eserlere Elkoyma 696
(b) 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda Elkoyma 696
(c) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda Elkoyma 697
o) Haksız Elkoyma Nedeniyle Tazminat 697
10. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi 698
a) Genel Olarak 698
b) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Hukuki Niteliği 699
c) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Amacı 700
d) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Kapsamı 700
(1) İletişimin Tespit Edilmesi 701
(2) İletişimin Dinlenmesi 702
(3) İletişimin Kayda Alınması 702
(4) Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi 705
(5) Mobil (Taşınabilir/Cep Telefonu) Telefonun Yerinin Belirlenmesi 705
e) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Uygulanma
Koşulları 705
(1) Soruşturma veya Kovuşturmasına Başlanmış Bir Suç Bulunmalıdır 705
(2) Soruşturma veya Kovuşturulmasına Başlanan Suçun İşlendiğine Yönelik
Somut Delillere Dayanan Kuvvetli Suç Şüphesi Bulunmalıdır 715
(3) Başka Türlü Delil Elde Etme İmkânının Bulunmaması 717
(4) Hakim Kararı veya Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde Cumhuriyet Savcısının Kararı Bulunmalıdır 718
(5) Bir Ceza Soruşturmasında Şüpheli veya Ceza Kovuşturmasına Sanık Bulunmalıdır 722
f) Şüpheli veya Sanığın Tanıklıktan Çekinebilecek Kişilerle Arasındaki İletişimi 727
g) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi Kararını İçeriği 728
h) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinde Süre 730
ı) Şüpheli veya Sanığın Yakalanabilmesi İçin Mobil Telefonun Yerinin Tespiti 733
i) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesine Yönelik Kararın
Gizli Tutulması 733
j) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesinin Yetkili Olmayan
Kişilerde Gerçekleştirilmesi 734

k) Şüpheli veya Sanığın Müdafiin Bürosu, Konutu ve Yerleşim Yerindeki Telekomünikasyon Araçları Hakkında Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan
İletişimin Denetlenmesi Tedbirinin Uygulanamaması 735
l) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşleminin Uygulanması 737
m) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşlemi Sonucu
Elde Edilen Kayıtların Yok Edilmesi 738
n) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi İşlemi Sonucu
Yapılan Kayıtların Yok Edildiğinin İlgiliye Bildirilmesi 740
o) Hukuki Denetim 742
ö) Tesadüfen Elde Edilen Deliller 742
p) İletişim İçeriklerinin Bir İkrar Delili Olup Olmayacağı Sorunu 746
r) Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi ve Yasak Delil 748
s) İletişimin Önleme Amaçlı (İdari Kolluk) Denetlenmesi 751
11. Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesi 751
a) Genel Olarak 751
b) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Hukuki Niteliği 752
c) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Amacı 752
d) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinin Uygulanma Koşulu 752
(1) Soruşturulmasına Başlanmış Bir Suç Bulunmalıdır 752
(2) Soruşturmasına Başlanmış Suçun İşlendiği Hususunda Somut Delillere
Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebepleri Bulunmalıdır 753
(3) Başka Surette Delil Elde Edilememiş Olmalıdır 753
(4) Hakim Tarafından Karar Verilmelidir 754
e) Gizli Soruşturmacı Olarak Atanabilecek Kişiler 755
f) Gizli Soruşturmacı Görevlendirilmesinde Süre 755
g) Gizli Soruşturmanın Görevlendirilmesinde Usul 756
h) Soruşturmacı, Görevini Yerine Getirirken Suç İşleyemez ve Görevlendirildiği
Örgütün İşlemekte Olduğu Suçlardan Sorumlu Tutulamaz 757
ı) Soruşturmacı Görevlendirilmesi Suretiyle Elde Edilen Kişisel Bilgileri Görevlendirildiği Ceza Soruşturması ve Kovuşturması Dışında
Kullanılamaması 758
i) Hukuki Denetim 759
12. Teknik Araçlarla İzleme 759
a) Genel Olarak 759
b) Teknik Araçlarla İzlemenin Hukuki Niteliği 759
c) Teknik Araçlarla İzlemenin Amacı 760
d) Teknik Araçlarla İzlemenin Kapsamı 760
e) Teknik Araçlarla İzlemenin Konusu 760
f) Teknik Araçlarla İzlemenin Uygulanma Koşulları 762
(1) CMK m. 140/1-a’daki Suçların İşlendiği Hususunda Somut Delillere
Dayanan Kuvvetli Şüphe Sebepleri Bulunması 762
(2) Kanunda Öngörülen Suçlardan Birinin İşlenmiş Olması 762
(3) Başka Suretle Delil Elde Edilememesi 764
(4) Ortada Bir Şüpheli veya Sanık Bulunmalıdır 764
(5) Hakim Kararı Bulunmalıdır 764
g) Teknik Araçlarla İzlemede Süre 765
h) Elde Edilen Delillerin CMK m. 140/1-a’da Belirtilen Suçlarla İlgili Soruşturma ve Kovuşturma Dışında Kullanılamaması 767

DOKUZUNCU BÖLÜM KORUMA TEDBİRLERİ
XX. KORUMA TEDBİRLERİ 771
A. Terim - Tanım 771
B. Koruma Tedbirlerinin Sınıflandırılması 772
C. Koruma Tedbirlerinin Ortak Özellikleri 773
1. Kanun İle Düzenlenmiş Olma 773
2. Geçici Olma 773
3. Araç Olma 773
4. Zorlama 774
D. Koruma Tedbirlerinin Önkoşulları 774
1. Bir Suç Şüphenin Bulunması 774
a) Basit/Başlangıç Şüphesi 774
b) Makul Şüphe 774
c) Yeterli Şüphe 774
d) Kuvvetli Şüphe 775
e) Yoğun Şüphe 775
2. Gecikmede Tehlike Bulunmalı 777
3. Haklı Görünüş 777
4. Orantı Bulunması 778
5. Kural Olarak, Hâkim veya Mahkeme, Gecikmesinde Sakınca Bulunan Hallerde
Cumhuriyet Savcısının Kararının Bulunması 778
E. Koruma Tedbirlerinin Çeşitleri 779
1. Yakalama 779
a) Tanım 779
b) Yakalama Çeşitleri 780
c) Yakalamanın Amacı 780
d) Yakalamanın Hukuki Niteliği 780
e) Yakalamanın Sınıflandırılması 780
f) Yakalama Emri Olmadan Yapılan Yakalama İşlemi 781
(1) Yakalama Emri Olmadan Yapılan Yakalamanın Koşulları 781
(a) Kişi Bakımından 781
(i) Herkes Tarafından Yapılabilen Yakalama 781
(ii) Kolluk Kuvvetleri Tarafından Yapılabilen Yakalama 786
(b) Kolluk Tarafından Yapılabilen Yakalamanın Koşulları 781
g) Yakalama Emri Üzerine Yapılan Yakalama İşlemi 788
h) Yakalamanın Yapılış Şekli ve Kişiye Haklarının Hatırlatılması 791
ı) Yakalamanın Bildirilmesi 794
(1) Yakalama İşleminin Cumhuriyet Savcısına Bildirilmesi 794
(2) Yakalananın Yakınlarına Bildirilmesi 795
(3) Yakalama İşleminin İlgililere Bildirilmesi 797
i) Yakalanan Kişinin Serbest Bırakılması 798
j) Yakalama Zamanı ve Yeri 799
k) Yakalama Süresi 799
l) Yakalama Tutanağı 800
m) Yakalanan Kişinin Mahkemeye Götürülmesi 800
n) Tekrar Yakalama 801

o) Yakalanan Kişinin Nakli ve Kelepçe Takılması 802
ö) Hukuki Denetim 802
p) Bazı Özel Yakalama Durumları 803
r) Yakalama İle İlgili Kurallara Uyulmaması Sonucu Elde Edilen Delillerin
Kullanılamaması 803
2. Gözaltına Alma 803
a) Gözaltına Almanın Amacı 804
b) Gözaltına Alma İşleminin Uygulanma Koşulları 804
(1) Bir Suç Şüphesi İle Yakalanmış Bir Kişi Olmalıdır 804
(2) Cumhuriyet Savcısı Tarafından Gözaltına Alınma Kararı Verilmiş Olmalıdır 805
(3) Soruşturma Yönünden Zorunlu Olmalıdır 807
(4) Kişinin Bir Suçu İşlediği Şüphesini Gösteren Somut Delillerin Varlığı
Bulunmalıdır 808
(a) Gözaltı Süresi 808
(1) Bireysel Suçlarda 810
(2) Toplu Suçlarda 812
(3) TMK m. 10’daki Suçlarda 814
(4) Kabahatler Kanunu’nun 40. Maddesine Göre Gözaltı 814
d) Yakalanan Kişiyi Yakalama Yerine En Yakın Hâkim veya Mahkemeye
Gönderilmesinde Yetkili Kişi 815
e) Yakalama, Gözaltına Alma ve Gözaltı Süresinin Uzatılması Emrine Karşı
Hukuki Denetim Hakkı ve Bu Hakkı Kullanacak Kişiler 816
(1) Hukuki Denetim Hakkı 816
(2) Hukuki Denetim Hakkını Kullanabilecekler 817
f) Gözaltına Alınan Kişinin Sorguya Çekilmesi 817
g) Gözaltına Alınanın Durumunun Yakınlarına Bildirilmesi 818
3. Tutuklama 818
a) Tanım 818
b) Tutuklamanın Amacı 819
c) Tutuklamanın Hukuki Niteliği 819
d) Tutuklama İhtiyari (Takdire Bağlı) Bir Koruma Tedbiridir 819
e) Tutuklamanın Koşulları 820
(1) Kuvvetli Suç Şüphesinin Bulunması 820
(2) Tutuklama Nedenlerinden En Az Birinin Bulunması 822
(a) CMK m. 100/2’deki Tutuklama Nedenleri 823
(i) Şüpheli veya Sanığın Kaçması, Saklanması veya Kaçacağı
Şüphesini Uyandıran Somut Olguların Bulunması 823
(ii) Delilleri Karartma Tehlikesi 824
(b) CMK m. 100/3’teki Tutuklama Nedenlerinin Varsayılması
(Tutuklama Karineleri) 826
(3) Tutuklama Yasağının Bulunmaması 829
(4) Tutuklamanın Orantılı Olması (Ölçülülük İlkesi) 831
(5) Şüpheli veya Sanığa Güvence Belgesi Verilmemiş Olması 832
(6) Hâkim veya Mahkeme Kararının Bulunması 834
(a) Soruşturma Evresinde 834
(b) Kovuşturma Evresinde 836
f) Hâkim ve Mahkemenin Tutuklamaya, Tutuklamanın Devamına veya Bu
Husustaki Bir Tahliye İsteminin Reddine İlişkin Kararlarının Gerekçeli Olması 841

g) Şüpheli veya Sanığın Yokluğunda Tutuklama Kararı Verilmesi 843
h) Müdafiin Hazır Bulunması (Tutuklama Duruşması) 843
ı) Tutuklama Kararının veya Tutukluluğun Devamına İlişkin Kararın Şüpheli veya
Sanığın Yakınlarına Bildirilmesi 845
i) Tutuklulukta Geçecek Süre 847
(1) Ağır Ceza Mahkemelerin Görevine Girmeyen Suçlarda Tutukluluk Süresi 847
(2) Ağır Ceza Mahkemelerin Görevine Giren Suçlarda Tutukluluk Süresi 847
j) Tutuklama Kararının Geri Alınması 853
(1) Cumhuriyet Savcısının Tutuklama Kararının Geri Alınmasını İstemesi
(Şüphelinin Serbest Bırakılmasını İstemesi) 853
(2) Şüpheli ve Sanığın Salıverilme İsteminde Bulunması 853
(3) Soruşturma Evresinde Cumhuriyet Savcısı Tutukluyu Re’sen Serbest
Bırakması 855
(4) CMK m. 103 ve 104’te Yer Almayan Diğer Salıverilme Sebepleri 857
k) Şüpheli veya Sanığın Salıverilme İsteminin Karara Bağlanması Usulü 858
l) Tutukluluğun İncelenmesi 859
m) Tutuklama Kararlarına Karşı Kanun Yolu 860
n) Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru 863
o) Birden Çok Tutuklama Kararının Bulunması 866
ö) Tutuklama Kararının Ertelenebilmesi İmkânı 867
p) Tutuklunun Tedavi Edilmesi ve Beslenmesi 867
r) Tutuklulukta Geçen Sürenin Mahkûmiyetten İndirilmesi 867
s) Salıverilenin Yükümlülükleri 868
ş) Tutuklunun Hakları 869
4. Adli Kontrol 869
a) Genel Olarak 869
b) Adli Kontrolün Hukuki Niteliği 870
c) Adli Kontrolün Amacı 870
d) Adli Kontrol Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları 870
(1) CMK m. 100’de Yer Alan Tutuklama Koşullarının Gerçekleşmiş Olması
Gerekir 871
(2) Sulh Ceza Hâkimi veya Mahkeme Karar Vermeli 872
(3) Orantılılık İlkesine Uyulmuş Olmalı 875
e) Adli Kontrol Kararının İçeriği 876
f) Adli Kontrol Kararının Kaldırılması 877
g) Adli Kontrol Kararına Karşı İtiraz Kanun Yolu 879
h) Adli Kontrol Uygulamasında Süre 880
ı) Adli Kontrol Tedbirine Yönelik Karara Uyulmaması ve Yaptırım 880
i) Adli Kontrol Tedbirinde Geçen Sürenin Mahsubu 882
j) Uygulanabilecek Adli Kontrol Yükümlülükleri (Tedbirleri) 882
k) Güvence Verilmesi 885
(1) Güvencenin Geri Verilmesi 885
(2) Güvencenin Önceden İlgili Kişiye Verilmesi 886
l) Cumhuriyet Savcısı, Hâkim ve Ceza Muhakemesi İşlemlerini Yerine Getiren Kişilerin Koruma Tedbirlerinin Uygulanması Suretiyle ve Diğer Hukuka Aykırı
Fiillerinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk 886
(1) Hukuki Sorumluluk 886
(2) Cezai Sorumluluk 889

ONUNCU BÖLÜM
CEZA MUHAKEMESİNİN EVRELERİ
XXI. CEZA MUHAKEMESİNİN EVRELERİ 891
A. Soruşturma Evresi 892
B. Soruşturma Evresinin Amacı 892
C. Soruşturma Evresinin Görevi 892
D. Soruşturma Evresine İlişkin Bazı İlkeler 893
1. Ceza Davasının Kamusallığı 893
2. Davasız Yargılama Olmaz İlkesi 893
3. Kamu Davasının Zorunluluğu 894
a) Kamu Davasının Zorunluluğu İlkesinin İstisnası 895
4. Soruşturmanın Gizliliği 895
5. Soruşturmanın Yazılılığı 900
6. Soruşturmanın Dağınıklılığı 900
7. Soruşturmanın Bir Sıraya Bağlı Olmayışı 901
8. Soruşturma Evresinde Cumhuriyet Savcısı, Sulh Ceza Hâkimi ve Kolluğun Görev
ve Yetkileri 901
a) Cumhuriyet Savcısının Görev, Yetki ve Yükümlülükleri 901
(1) Cumhuriyet Savcısının Görevi 902
(2) Cumhuriyet Savcısının Yetkisi 902
(3) Cumhuriyet Savcısının Yükümlülüğü 903
(4) Sulh Ceza Hâkiminin Görev ve Yetkileri 904
(a) Sulh Ceza Hâkiminin Yetkisi 904
(b) Sulh Ceza Hâkiminin (Görevi) Yükümlülüğü 904
(5) Kolluk Kuvvetlerinin Görevleri (Yükümlülükleri) 904
b) Soruşturma Evresinde Şüphe Türleri 905
(1) Basit Şüphe 905
(2) Makul Şüphe 907
(3) Yeterli Şüphe 907
(4) Kuvvetli Şüphe 908
c) Suçun Öğrenilmesi 908
(1) Re’sen Öğrenme 908
(2) İhbar Yoluyla Öğrenme 908
(3) Şikâyet Yoluyla Öğrenme 910
(4) Tutanakla Öğrenme 912
(5) Diğer Yollarla Öğrenme 912
(a) Talep 912
(b) Yabancı Devletin Şikâyeti 913
(c) Mütalaa 913
d) Soruşturmanın Sona Ermesi 913
(1) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı 914
(a) Genel Olarak 914
(i) Yeterli Şüphe Oluşturacak Delil Elde Edilememesi 918
(ii) Kovuşturma Olanağının Bulunmaması 918
(b) Aynı Fiilden Dolayı Yeni Delil Ortaya Çıkmadıkça Kamu Davası Açılamaması 920
(c) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Hukuki Denetim Türleri 921

(i) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı İdari Denetim 922
(ii) Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı Adli Denetim 923
(2) İddianameyi Düzenlemede Takdir Yetkisi 932
(a) Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık Hükümleri 932
(b) Şahsî Cezasızlık Sebepleri 933
(c) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (İddianamenin
Düzenlenmesinin Ertelenmesi) 934
(i) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesini Koşulları 934
(3) Kamu Davasının Açılması (İddianamenin Düzenlenmesi, İadesi ve Kabulü) 937
(a )Genel Olarak 937
(b) İddianamenin Unsurları 939
(i) İddianamenin Ön Unsurları 939
(ii) İddianamenin Ana Unsurları 941
(c) İddianamenin İncelenmesi 943
(i) İddianamenin CMK m. 170/3’te Belirtilen Hususlara
Uyulmadan Düzenlenmesi (CMK m. 174/1-a) 944
(ii) İddianamenin Suçun Sübûtuna Etki Edeceği Mutlak Sayılan Mevcut Bir Delil Toplanmadan Düzenlenmesi (CMK m.
174/1-b) 945
(iii) İddianamenin Önödeme veya Uzlaşma Usulü
Uygulanmaksızın Düzenlenmesi 947
(d) İddianamenin İadesi Yasağı 952
(e) İddianamenin İade Edilmesi ve Bu İade Kararı Üzerine Yapılacak
İşlem 952
(f) İddianamenin İadesinde Süre 955
(g) İddianamenin İadesi Kararına Karşı Hukuki Denetim Yolu 956
(h) İddianamenin Kabul Edilmesi 957
E. KOVUŞTURMA EVRESİ 958
1. Genel Olarak 958
2. Kovuşturma Evresinin Aşamaları 959
a) Duruşma Hazırlığı Aşaması 960
(1) Duruşma Hazırlığı Aşamasında Yapılacak İşlemler 960
(a) İddianamenin Sanığa Tebliği ve Sanığın Çağrılması 960
(b) Sanığın Savunma Delillerinin Toplanması İstemi 962
(c) Çağrılması Reddedilen Tanığın ve Uzman Kişinin Doğrudan
Mahkemeye Getirilmesi 964
(d) Çağrılan Tanıkların Ad ve Adreslerinin Sanığa ve Cumhuriyet
Savcısına Bildirilmesi 965
(e) Tanık ve Bilirkişinin Naip Hakim ile veya İstinabe Yoluyla
Dinlenmeleri 967
(f) Tanık ve Bilirkişinin Dinleneceği Günün Bildirilmesi 968
b) Duruşma Aşaması 969
(1) Duruşmanın açıklığı 970
(2) Duruşmanın Kapalılığı 971
(a) Zorunlu kapalılık 971
(b) Zorunlu Olmayan Kapalılık (İsteğe Bağlı veya Re’sen Verilen
Karara Göre Kapalılık) 971
(3) Kapalı Duruşmada Bulunabilme 972

(4) Ses ve Görüntü Alıcı Aletlerin Kullanılması Yasağı 972
(5) Duruşmada Hazır Bulunacaklar 973
(6) Duruşmaya Ara Verme 976
(7) Duruşmanın Başlaması 977
(8) Başkan veya Hâkimin Görevi 981
(9) Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Zorunluluğu 981
(10) Sanığın Duruşmada Hazır Bulunma Zorunluluğunun İstisnaları 982
(a) Mahkûmiyet Dışında Bir Karar Verilmesi Gerektiği 982
(b) Sanığın Mahkemeden Uzaklaşması 983
(c) Sanığın Yokluğunda Duruşma 983
(d) Sanığın Duruşmadan Bağışık Tutulması 984
(e) Sorgu Sırasında Sanığın Mahkeme Salonundan Çıkarılabilmesi. 985
(f) Sanığın Duruşma Salonundan Dışarı Çıkarılması 986
(g) Kaçak Sanığın Kovuşturulması 986
(11) Sanık Hazır Bulunmaksızın Yapılan Duruşmada Eski Hâle Getirme
Koşulu 987
(12) Sanığın Zorla Getirilebilmesi 988
(13) Doğrudan Soru Yöneltme 988
(14) Tercüman Bulundurulacak Hâller 989
(15) Hâkim veya Başkanın Yetkisi 991
(16) Duruşma Sırasında İşlenen Suç Hakkında İşlem 992
(17) Delillerin Ortaya Konulması ve Reddi 993
(18) Delil ve Olayın Geç Bildirilmesi 996
(19) Belge ve Tutanakların Duruşmada Okunması 997
(a) Duruşmada Anlatılması Zorunlu Belge ve Tutanaklar 997
(b) Duruşmada Okunmayacak Belgeler 998
(c) Duruşmada Okunmasıyla Yetinilebilecek Belgeler 999
(d) Tanığın Önceki İfadesinin Okunması 999
(e) Sanığın Önceki İfadesinin Okunması 999
(f) Rapor, Belge ve Diğer Yazıların Okunması 1000
(20) Dinleme ve Okumadan Sonra Diyeceğin Sorulması 1001
(21) Delillerin Tartışılması 1001
(22) Delilleri Takdir Yetkisi. 1004
(23) Ceza Mahkemelerinin Ek Yetkisi 1005
(24) Duruşma Tutanağı 1006
(25) Duruşma Tutanağının Başlığı 1007
(26) Duruşma Tutanağının İçeriği 1007
(27) Duruşma Tutanağının İspat Gücü 1008
(28) Hükmün Konusu ve Suçu Değerlendirmede Mahkemenin Yetkisi 1008
(29) Suçun Niteliğinin Değişmesi 1010
3. Hüküm veya Son Karar Aşaması 1013
a) Müzakereye Katılacak Hâkimler 1013
b) Müzakerenin Yönetimi 1014
c) Oyların Toplanması 1014
d) Hükmün Gerekçesinde Gösterilmesi Gereken Hususlar 1015
e) Hükmün Açıklanması 1016
f) Hükmün Gerekçesi ve Hüküm Fıkrasının İçereceği Hususlar 1016

g) Hüküm Türleri 1019
(1) Beraat Kararı 1020
(2) Kusurunun Bulunmaması Dolayısıyla Ceza Verilmesine Yer Olmadığı
Kararı 1021
(3) Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı 1023
(4 )Mahkûmiyet Kararı 1024
(5) Güvenlik Tedbirine Hükmolunması Kararı 1025
(6) Davanın Reddine Kararı 1025
(7) Düşme ve Durma Kararı 1027
(a) Düşme Kararı 1027
(b) Durma Kararı 1032
(8) Adlî Yargı Dışındaki Bir Yargı Merciine Yönelik Görevsizlik Kararı 1032
h) Hükmün Açıklanması ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 1033
(1) Hükmün Açıklanması 1033
(2) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 1034
(a) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Amacı 1034
(b) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Hukuki Niteliği 1034
(c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Koşulları 1035
(i) Nesnel (Objektif) Koşullar 1035
(ii) Öznel (Sübjektif) Koşullar 1043
(iii) Kararı Verecek Makam Açısından 1046
(d) Denetim Süresi 1047
(e) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülükleri 1047
(f) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülüklerine Uyması 1048
(g) Denetim Süresi İçinde Sanığın Yükümlülüklerine Uymaması 1049
(h) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Etkisi 1051
(ı) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sisteme Kaydedilmesi 1053
(i) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Verilemeyeceği Durumlar 1054
(j) Denetim Süresi İçinde Dava Zamanaşımının Durması 1054
(k) Hukuki Denetim 1054
XXII. KANUN YOLLARI 1058
A. Genel Olarak 1058
B. Kanun Yollarının Kendi İçinde Farklı Sınıflandırılmaya Tabi Tutulması 1059
C. Kanun Yollarına Başvurmanın Etkileri 1060
1. Aktarma Etkisi 1060
2. Yayılma (Yansıma/Genişleme) Etkisi 1061
3. Durma Etkisi 1063
D. Kanun Yoluna Başvurabilmenin Koşulları 1063
E. Kanun Yollarına Başvurmaya İlişkin Genel Hükümler 1064
1. Kanun Yollarına Başvurma Hakkı 1064
2. Kanun Yoluna Başvuru Hakkında Sahip Olanlar 1065
a) Cumhuriyet Savcısının Başvuru Hakkı 1066
b) Şüpheli ve Sanığın Başvuru Hakkı 1070
c) Katılanın, Katılan Sıfatını Elde Edememiş Olanlar ve Katılan Sıfatını Alabilecek
Şekilde Suçtan Zarar Görenlerin Başvuru Hakkı 1073
3. Avukatın Başvurma Hakkı 1079

4. Tutuklunun Kanun Yollarına Başvurması 1081
5. Yasal Temsilcinin ve Eşin Başvurma Hakkı 1082
6. Tanık, Bilirkişi ve Üçüncü Kişilerin Başvuru Hakkı 1083
7. Kanun Yolunun Belirlenmesinde Hata (Yanılma) 1084
8. Reformatio İn Peius/Aleyhe Bozma ve Değiştirme Yasağı 1085
9. Kanun Yoluna Başvurma İstemi 1090
10. Kanun Yollarına Başvurudan Vazgeçilmesi (Feragat) ve Başvurunun Geri Alınması 1091
a) Kanun Yollarına Başvurudan Vazgeçilmesi (Feragat) 1091
b) Kanun Yollarına Başvurunun Geri Alınması 1093
11. Kanun Yollarına Başvuru Süresi 1097
F. Olağan Kanun Yolları 1097
1. İtiraz Kanun Yolu 1097
a) İtiraz Kanun Yoluna Başvurma Hakkına Sahip Olanlar 1098
b) İtiraz Kanun Yoluna Başvurulabilecek Kararlar 1099
c) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Süre 1101
d) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Şekil 1101
e) İtiraz Kanun Yoluna Başvurma Usulü 1101
f) İtiraz Kanun Yolu Başvurusunu İnceleme Mercileri 1101
g) İtiraz Kanun Yoluna Başvurmanın Etkisi/Sonucu 1103
h) İtirazın Cumhuriyet Savcısına ve Karşı Tarafa Tebliği İle İnceleme ve
Araştırma Yapılması 1103
(ı) İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Sonucu Verilecek Karar 1104
2. İstinaf 1106
a) Genel Olarak 1106
b) İstinaf Kanun Yolunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler 1107
c) İstinaf Kanun Yolunda Görevli Bölge Adliye Mahkemesi ve Cumhuriyet
Başsavcılığının Oluşumu 1109
d) İstinaf Kanun Yoluna Başvurabilecek Kişiler 1109
(1) İstem Üzerine İstinaf Başvurusu Yapılabilecek Kararlar 1110
(2) Kendiliğinden (Otomatik Olarak) İstinaf Kanun Yoluna Giden Kararlar 1110
(3) İstinaf Kanun Yoluna Başvurulamayan Kararlar (İstinaf Yasağı) 1110
(4) İstinaf Kanun Yoluna Başvurma İstemi ve Şekli 1111
(5) İstinaf Kanun Yoluna Başvurma Süresi 1114
(6) İstinaf Başvurusunun Etkisi 1114
(7) İstinaf İsteminin Hükmü Veren Mahkemece Reddi 1115
(8) İstinaf İsteminin Tebliği ve Cevabı 1116
(9) Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcısının Görevi 1116
(10) Dosya Üzerinde Ön İnceleme 1117
(11) Bölge Adliye Mahkemesinde İnceleme ve Kovuşturma 1118
(12) Duruşma Hazırlığı 1121
(13) İstinaf Kanun Yolu Başvurusu Üzerinde Yapılacak Duruşma 1121
(14) Sanık Lehine Başvurma Hâlinde Verilecek Hüküm 1126
(15) Bölge Adliye Mahkemesinin Kararlarına Karşı Direnme Yasağı 1126
(16) Bölge Adliye Mahkemesinin Kararlarına Karşı Herhangi Bir Kanun
Yoluna Başvurma Yasağı 1127
(17) Özel Kanunların Temyize İlişkin Hükümleri 1129
3. Temyiz 1129
a) Genel Olarak 1129

b) Temyiz Kanun Yolu 1130
(1) Genel Olarak 1130
(2) Temyiz ile İstinaf Arasındaki Farklar 1130
(3) Temyiz Kanun Yolu Başvurusunun Etkisi 1131
(4) Temyiz Edilebilecek Kararlar 1131
(5) Temyiz Edilemeyecek Kararlar/Temyiz Yasağı 1132
(6) Temyiz Nedenleri 1134
(7) Nisbi Temyiz Nedenleri 1136
(8) Mutlak Temyiz Nedenleri (Kesin Hukuka Aykırılık Halleri) 1138
(9) Temyiz İsteminin Yapılma Şekli 1139
(10) Temyiz Başvurusunda Süre 1139
(11) Temyiz Başvurusunun Etkisi 1140
(12) Temyiz Başvurusunun İçeriği 1141
(13) Temyiz Gerekçesi 1143
(14) Temyiz İsteminin Kabule Değer Sayılmamasından Dolayı Hükmü Veren Mahkemece Reddi 1144
(15) Temyiz Dilekçesinin Tebliği ve Cevabı, Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığının Görevi 1145
(16) Temyiz İsteminin Reddi 1148
(17) Temyiz İncelemesine (Yargılaması) Başlanması 1148
(18) Temyiz İncelemesinin Duruşmasız Yapılması 1149
(19) Temyiz İncelemesinin Duruşmalı Yapılması 1149
(20) Duruşmada Usul 1151
(21) Temyizde İncelenecek Hususlar 1151
(22) Temyiz Kanun Yoluna Başvuru Sonucu Temyiz İncelemesi Sonucu
Verilebilecek Kararlar 1152
(a) Esastan Red (Onama) Kararı 1154
(b) Bozma Kararı 1155
(i) Bozma Kararının İçeriği 1157
(ii) Bozma Kararı Üzerine Dava Dosyasının İlgili Mahkeme Gönderilmesi 1157
(iii) Bozma Kararı Üzerine Dosyanın Geri Gönderildiği İlgili
Mahkemenin Yapacağı İşlemler 1158
(iv) Bozma Kararının Diğer Sanıklara Etkisi 1170
(c) Düzeltme (İyileştirme) veya Davanın Esasına Hükmedilmesi 1171
(d) Düşme Kararı 1172
G. Olağanüstü Kanun Yolları 1172
1. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisi 1174
a) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtiraz Yetkisinin Olağanüstü Olmasının
Nedeni 1174
b) Olağanüstü İtiraz Kanun Yolu Başvurusunun Koşulları 1175
c) İtiraz Başvurusunun İçeriği 1176
d) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının Olağanüstü İtiraz Yoluna Başvurmasını
Kimler İsteyebilir 1177
e) Yargıtay Özel Dairesinin Olağanüstü İtiraz Yoluna Gidilebilecek Karar ve/veya
Kararları 1178
f) Olağanüstü İtiraz Kanun Yoluna Başvurmada Süre 1184
g) Olağanüstü İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Üzerine Ceza Genel Kurulunun
Verebileceği Kararlar 1187

2. Kanun Yararına Bozma 1188
a) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yollarına Başvurmanın Unsurları 1190
(1) Başvurulacak Karar Bakımından 1190
(2) Gerekçe Bakımından 1200
(3) Başvurma Hakkına Sahip Kişi Bakımından 1201
(4) Başvuru Usulü Bakımından 1201
(5) Gerekçe Gösterme Zorunluluğu Bakımından 1201
(6) Süre Bakımından 1202
(7) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Başvurmada Ön
İnceleme 1202
(8) İncelemenin Niteliği Bakımından 1203
b) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Başvuru Üzerine Yapılan
İnceleme Sonucu Verilebilecek Kararlar 1203
(1) Bozma Kararı 1203
c) Kanun Yararına Bozma Olağanüstü Kanun Yoluna Sanık veya Hükümlü
Aleyhine Başvurulabilip Başvurulamayacağı Sorunu 1205
d) Kanun Yararına Bozma Kanun Yoluna Başvurulacak Merci 1207
3. Yargılamanın Yenilenmesi 1207
a) Yargılamanın Yenilenmesi Çeşitleri 1209
(1) Hükümlü Lehine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri 1209
(2) Sanık veya Hükümlünün Aleyhine Yargılamanın Yenilenmesi Nedenleri 1215
b) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulunabilecekler 1217
c) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminde Bulunma Gerekçesi 1217
d) Yargılamanın Yenilenmesi Yoluna Başvurmada Süre 1217
e) Yargılamanın Yenilenmesi İstemi 1217
(1) Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin Etkisi 1218
(2) Yargılamanın Yenilenmesinin Kabul Edilmeyeceği Hâl 1218
(3) Bir Suça Dayanan Yenileme İstemlerinin Kabulü Koşulları 1218
(4) Yenileme İstemi Hakkında Uygulanacak Hükümler 1219
(5) Yenileme İsteminin Yapılacağı Merci ve Bu Merciin Kabule Değer Olup
Olmadığı Kararı 1219
(6) Yenileme İsteminin Kabule Değer Görülmemesi Nedenleri ve Kabulü
Hâlinde Yapılacak İşlem 1219
(7) Yenileme İsteminin Esassız Olmasından Dolayı Reddi, Aksi Takdirde
Kabulü 1220
f) Yargılamanın Yenilenmesi Yargılaması 1221
(1) Delillerin Toplanması Aşaması 1221
(a) Yargılamanın Yenilenmesinin Duruşma Yapılmaksızın Yapılması
ve Hüküm Verilmesi 1221
(b) Yargılamanın Yenilenmesinin Duruşmalı Yapılması ve Hüküm
Verilmesi 1222
KAYNAKÇA. 1223